Galdames
|
---|
Bizkaia
,
Euskal Herria
|
Galdamesko ikuspegi orokorra
|
|
|
Estatua
| Espainia
|
---|
Erkidegoa
| Euskal Autonomia Erkidegoa
|
---|
Lurraldea
| Bizkaia
|
---|
Eskualdea
| Enkarterri
|
---|
Izen ofiziala
| Galdames
|
---|
Alkatea
| Carlos Avellanal Villanueva (
EAJ
)
|
---|
Posta kodea
| 48191
|
---|
INE kodea
| 48037
|
---|
Herritarra
| galdamestarra
|
---|
|
Koordenatuak
| 43°15′58″N
3°05′44″W
/
43.2661°N 3.0956°W
/
43.2661; -3.0956
|
---|
|
Azalera
| 44,50 km²
|
---|
Distantzia
| 35 km
Bilbora
|
---|
|
Biztanleria
| 834
(2023)
?3 (2022)
|
---|
|
389 (%46,6)
|
| (%53) 442
| |
|
|
Dentsitatea
| 18,74 bizt/km²
|
---|
Hazkundea
(2003-2013)
[1]
| % 2,49
|
---|
Zahartze tasa
[1]
| % 20,96
|
---|
Ugalkortasun tasa
[1]
| ‰ 41,42
|
---|
|
Jarduera tasa
[1]
| % 80,18
(2011)
|
---|
Genero desoreka
[1]
| % 19,95
(2011)
|
---|
Langabezia erregistratua
[1]
| % 11,46
(2013)
|
---|
|
Euskaldunak
[1]
| % 18,33
(2010)
|
---|
Kaleko erabilera
[2]
| %
(2016)
|
---|
Etxeko erabilera
[3]
| % 6.65
(2016)
|
---|
|
Webgunea
| http://www.galdames.org
|
---|
Galdames
Bizkaiko
mendebaldean dagoen udalerria da,
Enkarterri
eskualdean dagoena. 819 biztanle zituen 2016. urtean.
Ganeran
(822 m) udalerriko tontorrik altuena da,
Trianoko
mendietan dagoena. Beste gailur batzuk
Pico de la Cruz
(803 m),
Pico Mayor
(746 m),
Mello
(633 m) eta
Zipar/Ubieta
(632 m) ditugu.
Galdames erreka igarotzen da udalerritik eta Aranaga erreka hurbil dago.
Herri mugakideak hauek dira: Iparraldean
Muskiz
,
Abanto-Zierbena
,
Ortuella
eta
Trapagaran
, ekialdean
Santurtzi
eta
Barakaldo
, hegoaldean
Guenes
eta
Zalla
eta mendebaldean
Sopuerta
mugakide ditu.
1214
. urteko dokumentu batean aipatzen da lehen aldiz Galdameseko herria. Galdameseko Kontseiluak
Bizkaiko jaurerriko
kide izateko eskubidea aldarrikatu eta horixe lortu zuen
1672
. urtean.
1740
. urtean, aldiz, bereizi egin zen jaurerritik, baina 1800. urtean berriro ere lotu zitzaion hari.
Erdi Aroan
jaun eta leinu garrantzitsuen egoitza izan zen Galdames; bertako loizagatarren, atxurriagatarren eta larreatarren dorreak dira horren lekuko.
Lehen Karlistadaren
garaian,
Esparteroren
osteek erre egin zituzten San Pedroko auzo inguruko basoak (1863). Galdameseko herriak oparotasun handia izan zuen XIX. mendearen erdialdetik XX. mendearen hasiera arte, lurpeko aberastasunak zirela eta.
1946an
maki
multzo bat Kantabriako mendietatik Bizkaira itzuli eta
Uraiagako
haitzuloan eta inguruetako meatzetan babeslekua eratu zuen.
[4]
Ekonomia jarduera nagusiak
mea
ustiapenak (langileen % 42) eta
nekazaritza
(artoa, patata, behi hazkuntza; langileen % 30) dira.
Bizkaiko
Ezkerraldetik
oso hurbil egon arren, Galdamesek ez zuen hango udalerriek -Barakaldo, Sestao, Portugalete- izan zuten populazio gorakada izan XX. mendearen bigarren erdialdean. Are gehiago, populazioa galdu zuen tarte horretan.
1980ko hamarkadatik aurrera biztanle kopuru konstantea mantentzen du udalerriak.
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako
emaitzen ondorioz, alkatea Carlos Avellanal Vilanueva da,
EAJkoa
. Avellanalek
Euzko Alderdi Jeltzalearen
sostengua jaso zuen, hauteskundeetan boza gehien izan zituen hautagaitza.
Bilduk
3 zinegotzi lortu zituen eta
Alderdi Popularrak
eta
Euskadiko Alderdi Sozialistak
batere ez.
- Eretzako Estazio Megalitikoa
- San Pedro Apostoluaren parrokia, XVI. mendean berritua,
- Etxabarriko Andre Mariaren ermita,
- Arenazako leizea
,
Goi Paleolitokoa
da eta
labar-pinturak
ditu bertan,
- Uraiagako leizea, Santa Maria Magdalenako leizea ere deitua:
Uztailaren 22an
herriko jaia egiten dute kobazulo honetan,
- Loizaga dorrea
,
Concejuelo
auzoan dago, eta
auto
zaharren museoa hartzen du barrualdean,
- Penonuri dorrea.
- Santiago baseliza
, Concejuelon.
-
-
Santiago baseliza
, Loizaga (Concejuelo) auzoan.
-
La Ollako zubia.
-
La Olla burdinolaren hondakinak.
-
Valdibian burdinola-errota.
-
Antonio Truebaren
jaiotexearen hondakinak eta omenezko monumentua
Montellano
auzoan.
-
El Sauco auzoan zutik geratzen den aspaldiko eraikina, Galdameseko mendietan zehar garatutako meatzaritzaren aztarna.
-