Fernando Asuero Saenz de Cenzano
(
Donostia
,
1887ko
maiatzaren 29a
-
Ibidem
,
1942ko
abenduaren 22a
) donostiar mediku bat izan zen,
asueroterapia
polemikoaren sortzailea, sudur-mukosan (
trigeminoa
) egindako
kauterizazio
txikien bidez hainbat gaixotasun sendatzeko zalantzazko metodoa.
[1]
Zirujau
familia ospetsu batean jaio zen, Miramar kaleko 3. zenbakian.
[2]
Bere aitona, Vicente Asuero Kortazar, Terapeutika Orokorreko katedraduna eta
Frantzisko Asiskoa
errege ezkontidearen medikua izan zen.
Madrilgo Unibertsitate Zentralean
burutu zituen
Medikuntza
ikasketak eta
otorrinolaringologian
berezitu zen.
[3]
1907 eta 1910 artean
Athletic Clubekin
zenbait partida jokatu zuen atezain moduan. 1907ko Errege Koparen finalean titularra izan zen. Hiru urte geroago, jokatu ez arren bere ibilbideko titulu bakarra eskuratu zuen: 1910eko Errege Koparena. Urte hartako urtarrilaren 9an, Athleticek zamarra zuri-gorri estreinatu zuenean, atezain titularra izan zen (hala ere, atezaina izanda kolore ezberdineko zamarra zuen).
[4]
Ondoren
Parisera
joan zen ezagutzak sakontzera, Lubet Barbon doktorearen klinikara hain zuen. Pariseko
Pitie ospitalean
aritu zen eta
Cambridgeko Unibertsitatean
ere ikasi zuen.
[1]
Donostiara itzuli zenean, hainbat kliniketan ibili ondoren, bere kontsulta propioa jarri zuen. Konpromiso sozialeko pertsona zenez, zinegotzi izatera iritsi zen Donostiako udaletxean 1923 eta 1925 bitarte.
1929. urtearen inguruan, trigeminoaren kauterizazioan oinarritutako teknika bat sortu zuen, garai hartan mundu mailan entzutetsu bilakatu zena.
[2]
[5]
Bere metodoa idazlan batean defendatu zuen,
Ahora hablo yo y, algunos folletos
. Sudurreko nerbioak kitzikatzearen bitartez, inongo minik gabe, mota askotako gaitzak sendatzen ei zituen: asma, epilepsia, barize-ultzera, gorreria, itsutasuna eta paralisia.
[3]
Jende andana etorri zen kontsultara; inguruko hotelak bete egin ziren, eta kontsulta
Principe hotelera
mugitu behar izan zuen,
[oh 1]
bertako hiru logela okupatu zituelarik.
[3]
Zenbat egunkaritako azalean agertu zen eta bost zutabetako artikuluak ere idatzi zituzten haren terapiaren inguruan.
[2]
1929an Asueroren famak goia jo zuen
Nemesio Manuel Sobrevila
bilbotar zinegileak
Las maravillosas curas del doctor Asuero
filma estreinatu zuenean. Filma hori debekatua izan, eta horrek hain justu, asueroterapiaren inguruko misterioa eta jakin-mina handitu baino ez zuen egin. Kazetari ugari gerturatu arren, Asuerok ez zuen inoiz prentsaren aurrean hitzik esan. Kazetariek informazioa sendatutako bezeroengandik atera zuten: doktoreak, erroseta forman bukatzen ziren estilete batzuen laguntzarekin, sudurreko hainbat nerbio kitzikatzen zituen, horien artea trigeminoa.
[3]
Komunikabideen jarrera kritikoa izan zen gehien bat eta zenbaitzuk "iruzur zientifikotzat" jo zuten.
Ramon y Cajal
teknika hau berak "ez zientifikotzat" hartzen zuen. Halere, hainbat tokitako medikuk Asueroren terapiak kopiatzen hasi ziren, ez soilik Espainian, baita ere Frantzian, Italian, Argentinan, Mexikon, Kuban eta Portugalen, bestea beste. Errioxako
Cihuri
herriak kale baten izena eskainik zion, han pasa baitzuen umeetako garai bat eta familiak ere bertan jabetzak baitzituen. 1929ko maiatzaren 30ean, milaka pertsona bildu ziren haren etxearen inguruan soilik Asuero ikusteko eta agurtzeko asmoz.
[3]
Bergson
filosofoak ere txanda hartu omen zuen haren iloba batekin doktorearen kontsultara joateko.
[6]
Juan Sarasola
, (Lexo), Asueroren gertakarien nondik norakoak jaso zituen bi bertso sailetan:
Asuero'ri Graziyak Juan Sarasola'k Jarriyak
eta
Bertso Berriyak Juan Sarazola'k Jarriyak
. Asuerok fama zuen ere euskalduna zelako eta gaixoekin euskaraz aritzeko gaitasuna zuelako.
[1]
Lexoren lehen bertso sailak honela esaten du:
[7]
1/Ogeigarren sigluan
ogei ta beretziyan
gure ziudadia
dago gorantziyan;
sendagille onena
zein da probintziyan?
Don Fernando Asuero
nere iritziyan.
2/Don Fernando Asuero'k
daukazkiyan famak,
zabaldutzera nua
al ditzakianak;
geiago ere badira
Donostiya'n onak,
ori eztu ukatzen
portatu diyonak.
3/ Ezaguturik nola
dan gizon abilla,
urte askuan orla
konserba dedilla;
beragana biltzen da
guzizko kuadrilla,
ezin juan litezke
obiaren billa.
4/ Begiko zaneta tik
ortz eta aginak,
sugur eta belarri,
eztarriko minak,
urak ezin garbitu
dituen zikinak;
nai gabe sortzen dira
orlako suminak.
5/ Ekusten duelako
rayos ekixetan,
estimaziyo asko
du aberetsetan;
pobriak ere eztitu
utzi nai lotsetan,
animua sartua
dauka biyotzetan.
6/ Paralisisek eta
reumak baldatuak,
asko ikusten dira
orrek moldatuak;
elbarriyak ziranak
gaitzak ondatuak,
esperantza galdu ta
gero sendatuak
7/ Batek epurditikan
duela ajia,
belaunetatik berriz
len gaizki lajia,
giltzetan okertua
gerriko ejia ...
ark ere sendatzeko
badu korajia.
8/ lru doblian onez
zabillen artista,
ondo atera zaio
orko errebista;
milagrua bezela
liteke txinista,
zuzentzen ari zaigu
Jose periodista.
9/ Kurtsaleko onduan
daguan hotela,
orain denbora gutxi
ereki dutela;
gaxo asko biltzen da
nola dakitela,
oi logratu duena
eztago motela.
10/ Millaka gaxo daude
jaun orri begira,
gorputzari jartzeko
biar dan mugira;
orrenbeste naigabe
sendatzen badira,
munduan dan gizonik
onena ori da.
11/ Itxuak argitu ta
mutuak izketan,
birtute aundiko gauza
da nere ustetan;
lenago enbaliyuak
ziranak gaztetan,
ezin sendatu ziran
orrekin bes tetan.
12/ Emeretzi urtian
zeguana mutu,
Cruz Roja'ra sartua
etzaio damutu;
itzegin-erazi ta
ganera sendatu,
bizi dan arterako
gizona salbatu.
13/ Zaragoza'kua da
enbaliyu ori,
oso ondo dijuan
itxura diruri;
biba ta obsekiyo
egin diyo ugari
bere erriko Ama
Pillarekuari.
14/ Onazez beterikan
len ezin iraunak,
soseguz jarri dizte
beso ta belaunak;
neri esan diranez
inpormatu naunak,
azanak egin ditu
Don Fernando jaunak.
15/ Banu ta indiziyo
daki korriente,
orain Amerika'ra
eraman nai dute;
beti Euskal-errira
dauka borondate,
Donostiya'n aziya
dala mediante.
16/ Maiatzeko illaren
azken samarrian,
Korpus ta San Fernando
ogei ta amarrian,
omenaje berri bat
grazi ederrian
egin diyote jende
aundiyen aurrian.
(Gaztelaniaz)
Gaztelako kantu herrikoia Fernando Asueroren inguruan
Buenos Airesen
egin zuen egonaldiaren ondorioz,
Operate el trigemino
tangoa idatzi zuen Manuel Coliminasek, Minotto di Cicco orkestrak grabatua
Antonio Buglione
ren ahotsarekin
[8]
. Horren ondotik
Nena, tocame el trigemino
antzerkia sortu zuten.
[9]
Miguel Matamoros kubatar kantariak ''El paralitico'' kantua konposatu zuen, haren ustez, 1930ean
Kuban
Fernando Asuero medikuak paralisia sendatzeko gaitasunaz baino ez omen zen hitz egiten.
[5]
Jendetza bildu zen Fernando Asuero medikua agurtzera, haren etxera, Donostiako (Gipuzkoa)
Loiola kalean
,
1929an
- ↑
Principe de Saboya
zen hotelaren izen osoa eta
Ramon Maria Lili
kaleko 3. zenbakian zegoen. Hotel hori eraitsi zuten eta haren tokian 1979an egun arte ikusi daitezkeen
Urumea
etxea eraiki zuten
- (Gaztelaniaz)
Vea Orte, Jose Carlos
:
Las curaciones del doctor Asuero
(
Txertoa
,
1995
)