Pornografia
hitzak ekintza
sexuala
k edo ekintza
erotikoa
k adierazten dituen material orori egiten dio erreferentzia, hartzailearen
kitzikapena
eragiteko.
[1]
Pornografia hainbat plataformaren bidez azaltzen da, hala nola
animazio
etan,
zinema
n,
eskulture
tan,
argazki
etan,
ipuin
etan,
literatura
n,
pintura
n, eta arrakasta handia lortu du hedabideetan, hala nola
aldizkari
pornografikoetan eta
telefono
bidezko sexuan, eta azkenaldian
Internet
en.
≪Pornografia≫ terminoa honako hitz grekoetatik dator: π?ρνη (
porn?
, 'prostituta') eta γρ?θιν (
graphein
, 'grabatu, idatzi, ilustratu') eta -?α atzizkitik (-ia, 'egoera'); beraz, ≪prostituten edo prostituzioaren deskribapena edo ilustrazioa≫ esan nahi du. Hala ere, terminoa berriki agertu dela,
Antzinako Grezia
n ez baitzen inoiz pornografia hitza erabili, eta erabilera zaharrena
1800
eko hamarkadakoa da
frantses
ez (
pornographie
).
1864
an, Webster hiztegiak honela definitu zuen argi eta garbi: "pintura lizuna".
Pornografiari, askotan, “porno” deitzen zaio, hizkera informalean.
Pornografia eta irudikapen erotikoak zibilizazioaren antzinatetik datoz, gizakiaren historiaren garai zahar eta primitiboetara,
Paleolitoa
ren garairaino. Pornografiaren kontzeptu modernoa, gaur egun nagusi dena,
XIX. mendea
n
Viktoriar Aroa
n material erotikoaren merkaturatze masibotik abiatuta definitzen da, izaera erotiko-artistikoa alde batera utzita eta
Bigarren Industria Iraultza
k
[2]
definitu zuen masa-produkziotik abiatuta haren banaketa handituta. Pornografia modernoak
1970
eko
Iraultza sexual
etik hasita (
Pornoaren Urrezko Aroa
), gaur egun arte izan du presentzia handiena.
Paleolito garaiko
homo sapiens
nomaden gizarte primitiboan, pentsamendu magikoa eta oinarri enpirikoak garatu ziren erlijio primitiboen oinarri gisa, giza kreazionismoa animalien ugalketa-ahalmenetan oinarrituta. Tribu primitiboetan, ugaltzera bideratutako egitura anatomikoekiko kultu totemikoa ezarri zen;
umetoki
rako gurtza (umetokia eta haren erditzea atxikitzeko zuen gaitasunagatik gurtzen da) eta kultu
faliko
a ("bizitza-metatzaile" gisa hartzen da). Antzinako gurtzetan oinarrituta,
Artizarra
ren figurin paleoitikoek, hala nola
Willendorf
-en Artizarrak, giza mirespena gogorarazten zuten genitalen,
amatasuna
ren,
emankortasun
aren eta erotismoaren aurrean, neurriz kanpoko ugatzen eta ipurmasailen bidez, pornografia irudikatzeko asmoz.
[3]
India
ko kultura klasikoetan, sexualitatearen bertuteak hainbat modutan ulertzen ziren:
ezkontza
,
masturbazioa
,
taldeko sexua
,
poligamia
eta
homosexualitatea
.
[4]
Sexua, batez ere
Tantra
filosofietan, giza jainkotasun naturalaren parte zela eta, batzuetan, argiztapen espiritualerako bide bat zela ulertzen zen.
Hinduismoa
ren,
budismoa
ren eta
jainismo
aren ikuspegi erlijiosoen arabera, erlijio-praktika eta filosofia espiritual askok sexu-jardueraren garrantzia goraipatzen zuten, kutsu erotiko handiko praktika eta kontakizunen bidez; esate baterako,
Ashvamedha Yajna
Rigveda
koa.
Vatsyayana
ko
Kama Sutra
(
K.a. 400
-
K.a.200
) India zaharreko sexualitatearen
epitomea
da. Ezkonduta dagoen bikote
heterosexual
batentzat idealtzat jotzen ziren praktika sexualak deskribatzen dituen liburua da.
Antzinako Indiako gizartea ohituta zegoen sexualitatearekin eta
nudismoa
rekin. Sexualitatea irudikatuz, zeremonia-zentroak apaintzen zituzten.
Ramayana
eta
Mahabharata
poema epikoek (
K.a. 1500
) zenbait aipamen erotiko zituzten, eta biak erabakigarriak izan ziren
Ekialde Zahar
reko gizarte sexualizatuak eraikitzeko, eragin zuzena izan baitzuten kultura
japonia
rraren, kultura
txina
tarraren eta kultura
tibet
arraren politika eta moral sexualetan.
[5]
Txinan, lehenengo sexu-eskuliburuak eta poema erotikoak
K.a. 200
. urtekoak dira. Generoen osaketari buruzko ikuspegi
teologiko
etan oinarritzen dira, eta Indiako kulturaren testuek eragin handia dute. Halaber, sexuaren irudikapen grafikoak agertzen dira herri-arte tradizionalean, hala nola pinturan eta zeramikan.
Antzinako Greziako eta
Antzinako Erroma
tar Inperioko gizarte klasikoek giza sexualitatea hartu zuten adierazpen artistikoaren oinarri gisa. Arte klasikoan, finkapen artistiko-estetiko sendoa agertzen da berriro, izaki
mitologiko
en irudikapenaren eta giza gorputzaren irudikapenaren bidez, non emakumeen gorputzak edertasunaren eta emankortasunaren ezaugarriak irudikatzen baitzituen, eta gizonezkoen gorputzak, berriz, indarraren eta gizontasunaren ezaugarriak. Mitologia grekoaren barruan,
jainko
zko sexualitatean sartzen ziren jainkozko heriotzak eta kontakizunak zeuden, eta poligamia, homosexualitatea,
pederastia
,
sexu-abusua
, jaun-esklabo harremanak, taldeko sexua,
transgeneroa
,
intersexualitatea
eta
piztitasun
a bezalako gaiak ere agertzen ziren.
[6]
Arte klasikoa
, sarritan, falozentrikoa zen, organo genitalak obren erdian jartzen baitzituen.
Eszena sexualen irudikapena ohikoa zen
Erromatar Inperio
ko herri-artean, non sexualitateari buruzko irudipenak
Grezia Klasikoa
ren irudipenetara hurbiltzen ziren moralki.
Erdi Aroan,
kristautasuna
nagusi zela, pornografia lizunkeriaren formatzat hartzen zen, eta, beraz, bekatu hilgarritzat; masturbazioa, fornizazioa,
sodomia
,
adulterioa
eta
prostituzioa
lauso "
kriminal
tzat" edo "ez-naturaltzat" jotzen ziren, eta zigor erlijiosoekin eta
tortura
rekin zigortzen zen.
[7]
Pornografia, gaur egungo formaren antzekoa (masan ekoitzitako pornografia),
XVI. mendea
n agertu zen
Italia
ko
Errenazimentu
ko lehen urteetako
inprenta
ren kulturan. Garai hartan, nabarmen handitu ziren literaturaren eta grabatuen erreprodukzioa,
Johannes Gutenberg
ek
XV. mendea
n
Erdi Aro
ko inprenta hobetu zuelako.
[2]
Inprentaren kulturaren garaian pornografiaren sorrera
Giulio Romano
ren
I Modi
(
1524
) grabatu pornografikoen agerpenarekin definituta dago.
Pietro Aretino
ren lanek arrakasta handia izan zuten
XVII. mendea
n, eta lan hauek hainbat hizkuntzatara itzuli eta
Europa
ko
aristokrate
n artean sekretuz banatu ziren. XVI. mendean zehar, literatura erotikoa lizunkeriari buruzko ikuspegi moral desberdinek geldiarazten zuten, eta ondorioz, autoreek izen anonimoen pean eta banaketan nolabaiteko muga zuten lanak argitaratu behar izaten zituzten.
[2]
XVIII. mendea
n, arte erotikoa ospetsu egin zen
Rococo
artea eta arte
barrokoa
ren azken urteak agertu zirenean. Arte barrokoaren erotismoa, batez ere, sotila eta moderatua zen, eta biluzik eta eszena gainestilizatuak erabiltzen zituen, maitasuna, grina, zoriona eta haserrea bezalako sentimenduak markatzen zituztenak. Arte plastikoak erotismo leun eta estilizatuarekin birdefinitzen ziren bitartean, literatura esplizituagoa eta sexualagoa bihurtzen hasi zen erlijio-moral tradizionalari aurre egiten zioten korronte soziopolitiko gero eta handiagoak zirela-eta. Korronte hauen adibide ziren
antiklerikalismoa
,
ateismoa
eta
Ilustrazio
ko ideiak.
Frantziako Iraultza
n,
Maria Antonieta
,
Le Godmiche Royal
eta
L 'Autrichienne
bezalako
panfleto erotiko
etan prostituta bezala irudikatzen zuten. Era berean, atentatu sozial bezala,
aristokrata
eta
klerigo
ezberdinak ordezkatuak ziren erregimen politikoari desafio egiteko eta iraultzaren mugimenduari mesede egiteko.
Gaur egun arte dugun pornografiaren kontzeptua XIX. mendeko Aro Viktoriarrean definitu zen. Kontzeptu horrek definizio berri bat hartu zuen, argazkiaren asmakizunarekin eta ospearekin, aurreko mendeetan nagusi izan ziren literatura-fikziozko eta arte plastikoetako lanak ordezkatzeko. Pornografia, Aro Viktoriarretik abiatuta, eskala handiagoko produkzioagatik definitu zen, eta, horren ondorioz,
gobernua
k produkzioa eta banaketa debekatuko eta arautuko zuten legeak ezarri zituen, tradizio erlijiosoetan oinarrituta, zuhurtzia sustatzeko eta gizartearen bizioa eta lizunkeria geldiarazteko. Gizarte viktoriarraren moralak pornografiaren egileak beren lanak
kontrabando
moduan bezero hautatuen artean banatzera bultzatu zituen; beste batzuetan, biluziak (bereziki, emakumeen biluzia) zituzten lan pornografiko bisualak "arte" parametroen arabera merkaturatzen ziren, eta eredu hori nagusitu zen
1960
aren amaieran
Gerra Puniko
etara arte.
XX. mendea
n, pornografiak hainbat gatazka legal eta sozial izan zituen, gaur egungo kontzeptua definitu zutenak. XX. mendearen lehen erdian, pornografia erabat debekatuta egon zen
Estatu Batuetan
eta
Ingalaterran
egin ziren hainbat legeengatik. Lege hauek pornografia lanen banaketa arautu zuten.1960an, Iraultza sexualetik aurrera, zabalkunde handiagoa hartzen hasi zen, 1960aren amaieran hura arautzen zuten legeak ahuldu eta bertan behera geratu zirelako. Lege horiek eragina izan zuten Iraultza sexualaren mugimendua eragin zuen eskubide sexualen bilaketan.
Zinema komertziala XX. mendearen lehen urteetan hasi zen loratzen,
1900
eta
1920
bitartean, Estatu Batuetan eta Ingalaterran ezagun egin ziren zinemetan (kostu eta ahalmen txikiko bidaiari-zinemak).
Hays Kodea
ren aurreko aldian (
1934
-
1966
), ikus-entzunezko baliabideen eta zinemaren erregulazioa ez zegoen araututa Estatu Batuetako gobernu-legeetan, eta, beraz, filmak gai lizunak ustiatzen hasi ziren, hala nola sexu esplizitua, biluzia, krimena,
indarkeria
eta
drogak
. Legezko erregulaziorik gabeko aldi horrek zinema pornografikoaren garapen zabal eta primitiboa ahalbidetu zuen 1920ko hamarkadaren erdialdean.
Hays Kodea 1934an jarri zen indarrean, zinemaren bizitzako lehen hamarkadetan nagusi izan ziren ikus-entzunezko hedabideetan moralgabetzat hartutako irudikapenak murrizteko neurri gisa. Talde oso mugatu baten denbora-pasa izan ondoren, pornografia gai eztabaidagarri eta negatibo bihurtu zen XX. mendearen lehen erdiko Estatu Batuetako gizartean filosofia erlijiosoen ondorioz. Horrez gain, Gobernuak eta gerraosteko kulturak, masturbazioa gizakien osasun fisikoa kaltetzen zuen metodo suntsitzailetzat hartzen zuten, metodo eta
sendabide
alternatiboak garatuz, hala nola,
elektrotxoke
terapia (garai hartan buruko gaixotasuntzat hartutako gaixotasunak tratatzeko erabiltzen zena, transgeneroa eta homosexualitatea, adibidez).
[8]
Pornografia zinematografikoa ia ez zen existitzen
1950
eko hamarkadaren azken urteetara arte, Hays Kodea ahultzen hasi zen arte. Erotismoa, aldiz, bertsio artistiko leunagoetan agertu zen, hala nola,
pulp
aren istorio sentsazionalistetan,
komikia
ren urrezko aroan
superheroi
en diseinu endomorfoan eta
pin-up
artean.
Eduki erotikoa duten "gizonentzako aldizkariak" Estatu Batuetan jaio ziren
Bigarren Mundu Gerran
, gobernu-erakundeek gerra-fronteetan soldadu maskulinoentzat banatutako pizgarri moral gisa (
moral booster
) eta gizonezkoen arreta erakartzeko publizitate-modu gisa. Ameriketako Estatu Batuetako itsas armadako kideen artean pin-up artea zuten aldizkarien banaketa Yank, the Army Weekly armadako aldizkariarekin sortu zen, soldaduentzat pizgarri bat izan zedin
prostitute
kin sexu-zerbitzurik ez kontratatzeko eta
sifilia
bezalako sexu-transmisiozko gaixotasunen bat ez hartzeko, gaixotasun honek Bigarren Mundu Gerran munduko tropei gogor eragin baitzien.
Bigarren Mundu Gerraren ondoren, gobernuaren filosofien eta politika militarren aurka zeuden gazte-taldeak agertu ziren, eta
1940
. urteko greaserrak eta
hipster
rak azpikultura bihurtu ziren. Horien artean, musikaren estimazioa, kontsumoa eta sexualitate lasaia zeuden, eta
Beat Belaunaldia
ri bide eman zioten.
[9]
Beat Belaunaldiaren ezaugarri nagusia
AEB
etako gobernuaren eta gizarte kontserbadorearen politikei egindako kritika zabala izan zen. Besteak beste,
agnostizismoa
, espiritualtasun alternatiboa, drogen kontsumoa eta arraza bereiziekiko eta
LGBT
rekiko tolerantziaren ideia orokorra sartu zituen.
[9]
60ko hamarkada
ren hasieran, Hays Kodea ahultzen hasi zen,
Lehen Zuzenketa
ren aurkako babes artistikoengatik eta Estatu Batuetako legeetan egindako legezko aldaketen ondoren agertzen diren lizunkeria-parametro berriengatik (sexua ez da lizuna). Horrela,
Sexploitationen Urrezko Garaia
sortu zen. Ustiapen-zinemako korronte horrek sexu-xehetasunak eta biluziak nabarmentzen zituen,
B zinema
-ekoizpena zuen, eta
grindhouse
izeneko antzoki berezietan erakusten ziren (
1970
ean sortu ziren zinema pornoen zuzeneko aurrekariak, pelikula
esploitation
ak aurkezten zituztenak eta adin nagusikoak sartzea mugatzen zuten onarpen-arauak bete behar zituztenak).
Danimarka
n pornografia legeztatu berria zen eta honen ondorioz pornografiaren historian funtsezkoak ziren bi dokumental ekoiztu ziren:
Censorship in Denmark: A New Approach
(1970) eta
Sexual Freedom in Denmark
(1970). Hauek biak Estatu Batuetan jendaurrean erakutsi ziren.
Dokumentalek zentsura-politikak saihestu zituzten Estatu Batuetan "hezkuntza-edukiagatik" eta "garrantzi sozialeko" gai bat lantzen baitzuten, eta Estatu Batuetako pornografia-erakustaldi irekiari buruzko moralak birdefinitu zituzten.
70eko hamarkada
ren hasieran, film erotiko edo pornografiko ugari egiten hasi ziren Danimarkan.
1969
an,
Stonewall Inn
eko istiluen ondoren, LGBT komunitateak ikuspen handiagoa izan zuen gizartean. Ondorioz, gizon
gay
en kultura berri bat sortu zen
Kalifornia
n,
Castro clone
izenekoa, langile-klaseko gizon homosexualaren ezaugarriak bereganatzen zituen kultura. Era berean, Bigarren Mundu Gerratik hainbat hamarkadatan ezkutuan gorde zen leather azpikultura ere herri kulturara ateratzen hasi zen. Pornografiaren eta sexuaren industriaren ikuspegi homosexualean funtsezko azpikultura zen.
Tom of Finland
leather-aren ikonorik handiena zen. Leatherra eta beste fetix batzuk (
marinelak
,
langile
ak,
biker
rak eta
cowboy
ak) gay pornografiaren irudimenean kokatzen zituen, bere komikiekin eta arte hipermaskulinistarekin. Bere pertsonaien genitalen eta
ipurmasail
en tamaina goraipatzen zuen, eta
rough
sexuen eszena hipersexualizatuak enfatizatzen zituen.
70eko hamarkadan,
Snuff
(
1976
) pornografiari buruzko jarrera
feminista
k definitu zituen film bat estreinatu zen esplotazio eta
gore zinema
ren garaian. Filma, sexu errealeko eszenak izan arren, ez zen film pornografiko gisa katalogatu eta Snuff film gisa sustatu zen. Filmak kritika feminista piztu zuen,
sexu-abusua
jasaten zuen emakume errugabe baten hilketa zentzurik gabe irudikatzeagatik. Pornografian
sexismoa
ri egindako kritikak piztu zituen. Filosofia horrek areagotu egin zituen sexuaren aldeko guda feministak (1970etik
1980
ra bitarteko eztabaida feministak, pornografia, sexuaren industria, prostituzioa, homosexualitatea,
bisexualitatea
, transgeneroa eta
BDSM
bezalako gaiei buruzko jarrerak landu zituztenak), eta bi ideologiatan banatu zuen feminismoa: feminismo
antipornografia
ren arabera, pornografia errepresioaren eta emakumearen menderatzearen sinbolo sexista da, eta feminismo prosexualaren arabera, pornografia emakumearen ahalduntze eta sexu-askatasun autonomoaren irudikapentzat hartzen da.
[10]
Eszena feminista berrien eta pornografiari buruzko iritzi-aniztasunaren aurrean,
Playgirl
aldizkaria argitaratu zen
1973
an, eta ikuspegi feminista zuen lehen pornografia-aldizkaria izan zen. Playgirl emakume heterosexualei zuzenduta agertzen zen,
Playboy
aldizkariaren aurkako erantzun gisa; izan ere, fisikoki erakargarriak ziren gizonen
beefcake
estiloko argazkiak eta, batzuetan, emakumeen gustuarekiko sentikorragoak ziren hardcore eszenen argazkiak izan zituen ezaugarri. Honek erotismoa eta beste elementu sentsual batzuk nabarmentzen zituen, Playboy,
Husty
eta antzeko argitalpenen pornografia burduarekin kontrastatu egiten zutenak.
1990
eko hamarkadaren erdialdean, pornografia
DVD
formatuan agertu zen, eta ondorioz, material erotikoa gehiago banatzeko aukera eman zuen.
2000
bitartean, pornografia ekoizten zuten zenbait enpresa
Internet
en sartu ziren eta beren marketako gune ofizialak ireki zituzten, hala nola Playboy aldizkaria
1994
an eta
Hustler
aldizkaria
1995
ean. Urte horretan bertan,
live cams
eta
cyber sex
zerbitzuak kapitalizatzea ahalbidetu zuen bideokonferentzia zerbitzua Interneten sartu zen. Anonimotasunak, irisgarritasunak eta eskuragarritasunak pornografiaren gordailu erosezina bihurtu zuten Internet. Horrela, 2000. urtetik aurrera, erabiltzaileei edukia, bideoak, argazkiak,
joko
ak eta
sex cams
eta hookups zerbitzuak eskuratzeko aukera eman zen.
Host Pornhub
,
RedTube
eta
YouPorn
bideo gune publikoak
2000ko hamarkada
ren bigarren erdian agertu ziren, gaur egun
Manwin Media
(
MindGeek
) adimen informatikoko konpainiak administratutako markak. Manwin Media munduko lineako pornografia konpainiarik handiena da.
Vimeo
eta
Tumblr
bezalako guneek, hain zorrotzak ez ziren eduki-terminoak zituztenez, pornografiaren zirkulazioa ahalbidetzen zuten beren webguneetan, nahiz eta leku pornografikoak ez izan, eta horrek pornografiara ohituta zegoen kultura berri bat sortu zuen (
XXX Belaunaldia
).
Film pornografikoak, gutxi gorabehera,
2008
tik aurrera zabaldu ziren Interneten. Lehenik, memoria bidez; ondoren, kopia digitalak (fitxategiak) saldu edo alokatuz. Laster sortu ziren plataforma hauek:
Pornhub
, RedTube,
YouPorn
,
Tube8
,
XTube
,
Spankwire
,
Keezmovies
,
Extremetube
,
Sextube
eta
GayTube
, besteak beste.
2020ko abenduaren 15ean ezagutu zen Pornhubek milioika bideo kendu zituela bere webgunetik bertan sexu abusu eta erasoen irudiak agertzen zirelako, tartean zirela haur pornografiakoak. Neurri horiek
Mastercardek
eta
Visak
konpainia horri ordainketak egiteko modua bertan behera utzi ondoren heldu ziren. Konpainiak adierazi zuenez, aurrerantzean egiaztatutako edukia izango zuten bakarrik, "beste plataforma batzuek ez bezala", adibidez,
Facebook
,
Instagram
, etab.
[11]
Genero pornografiko horretan, sexu-eszenak ez dira esplizituki agertzen. Zineman eta telebistan, bereziki, ez dira sartzen genitalen lehen planoak, eta ez ditu xehetasunez erakusten
sarpen
ak eta
felazioa
k. Aktoreek edo modeloek beren gorputzen zati bat estaltzen dute.
Genero pornografiko muturrekoena da, esplizituki erakusten baitu sexu-ekintza, dela
bagina
koa,
uzki
koa,
aho
zkoa edo edozein tresnarekin egindakoa. Pornografia mota hori sexu orientazioaren arabera banatzen da: heterosexuala, homosexuala eta bisexuala.
Modeloek gorputz osoa erakusten dute.
Playboy
edo
Penthouse
aldizkari ospetsuak pornografia-mota horren adibiderik ezagunenak dira.
Postpornoa
k, nahita, porno tradizionalaren arauak irauli nahi ditu helburu politikoekin.
Postpornografiaren lana beste sexualitate batzuk eta beste sexu-praktika batzuk panorama publikora eta, beraz, politikora jauzi egitea da; haren diskurtso kritikoak postfeminismotik eta borroka homosexualetatik pornografiaren historia berrikusten du, sexualitatea irudikatzeko eta kontsumitzeko gune bat irabazteko eta bestea ikusarazteko, lehen pornografian ez zegoena.
[10]
Haur-pornografia
esaten zaio sexu-jokabide esplizituetan dauden edozein sexutako adingabeen irudikapen orori. Irudikapen bisualak, deskriptiboak edota soinuzkoak izan daitezke.
Pornografiaren legezko egoera herrialde bakoitzaren eta material motaren araberakoa da. Herrialde batzuetan pornografiaren forma guztiak legez kanpokoak dira, eta beste batzuetan, berriz, oso lege liberalak dituzte helduen pornografiari buruz. Film pornografikoetan parte hartzen duten aktoreek adinez nagusiak izan behar dute.
- Estatu Batuetan, ia dena da legezkoa, haurren pornografia izan ezik. Konpainiek autoinposatu dituzten murrizketen ondorioz, aktoreek azterketa medikoak egin behar dituzte aldizka,
sexu-transmisiozko gaixotasunak
detektatzeko, batez ere
HIESa
, nahiz eta beste gaixotasun asko izan, hala nola
herpes
sinplea.
Los Angeles
konderriak, orain arte (
2016
) AEBetako porno industriaren zentroa izan denak,
kondoi
aren erabilera ezarri du film pornografikoak filmatzeko. Sexua animaliekin ez da filmatzen, prozesu baten beldur;
gernua
edo
gorozki
ak dituzten filmak konpainia txiki espezializatuetatik datoz, eta ez dira saiatzen beren produktuak publiko zabalari saltzen.
- Haur-pornografia debekatuta dago herrialde guztietan.
- Legeria askok indarkeriazko edo animaliekin egindako ekintzak erakusten dituen pornografia mugatzen dute.
- Herrialde
islamiar
batzuetan, pornografia mota guztiak legez kanpokoak dira.
- Txinako Herri Errepublikan pornografiaren forma guztiak legez kanpokoak dira eta baita
Ipar Korea
n ere.
[12]
Estatu Batuetako helduen industriaren diru-sarrerak zehaztea zaila da. 1970ean, azterlan federal batek zenbatetsi zuen Estatu Batuetan
hardcore
pornografiaren txikizkako salmentaren guztizko balioa ez zela 10 milioi baino handiagoa.
1998
an,
Forrester Research
ek txosten bat argitaratu zuen linean dauden "helduen edukiaren" industriari buruz; urteko diru-sarreretan 750 milioi dolar eta 1 mila milioi dolar kalkulatu zituen.
2001
eko azterlanek 2,6 mila milioi eta 3,9 mila milioi artean kalkulatu zuten (bideoa, ikusmen bidezko ordainketa, Internet eta aldizkariak barne).
[13]
[14]
[15]
2014
tik aurrera, pornoaren industriak urtean 13 mila milioi dolar baino gehiago zekartzala uste zen Estatu Batuetan.
CNBC
k kalkulatu zuen pornografia AEBetan 13 mila milioi dolarreko industria zela, pornoan 3,075 dolar segundoko gastatuta.
[16]
Pornografoek irudi bisualen produkzioan eta banaketan izandako aurrerapen teknologiko bakoitza aprobetxatu dute. Pornografia teknologien garapenerako indar bultzatzailetzat hartzen da,
argazkigintza
ren,
satelite-telebista
ren, etxeko bideoaren, beste bideo-modu batzuen eta Interneten bidez.
Kamera txikien eta haririk gabeko ekipoen eskuragarritasun komertzialarekin, "
Voyeur
" pornografiak publiko lortu zuen.
Kamera
mugikorrak
argazki
edo
bideo
pornografikoak jasotzeko erabiltzen dira, eta
MMS
bezala birbidaltzen da,
sexting
bezala ezagutzen den praktika.
[17]
[18]
Ordenagailuz sortutako irudiak eta manipulazioak
[
aldatu
|
aldatu iturburu kodea
]
Ordenagailu bidez sortutako pornografiaren ideia oso goiz hartu zen grafiko informatikoetarako aplikazio eremu nabarmenenetakotzat, eta
3D
n renderizatu zen. Teknologian egindako beste aurrerapen batzuei esker, 3D figurak gero eta
fotorrealista
gehiago erabili dira pornografia interaktiboan.
[19]
[20]
[21]
Pornografiaren efektuei buruzko ikerketa hainbat gaiei buruzkoa da.
[22]
Ikerketa horrek bortxaketan, etxeko indarkerian,
sexu-disfuntzio
an,
sexu-harreman
ekiko zailtasunetan eta haurren sexu-abusuan izan ditzakeen eraginak barne hartzen ditu.
[23]
Literaturako aipamen batzuek irudi eta film pornografikoak
menpekotas
una sor dezaketela iradokitzen duten arren, ebidentzia ez da nahikoa ondorioak ateratzeko.
[24]
[25]
[26]
Hainbat ikerketaren arabera, pornoaren liberalizazioa bortxaketaren eta
sexu-indarkeria
ren tasen murrizketarekin lotuta egon daiteke, eta beste batzuek, berriz, ez dute inolako ondoriorik iradokitzen, edo amaitu gabeak dira.
[27]
[28]
[29]
[28]
Miguel Angel Arconada Espainiako sexu heziketako aditua da. 2022an, kezka azaldu zuen gazteen artean sexualitatearen eredu pornografiko bat zabaltzen ari zelakoan, koitoan, matxismoan eta desberdinkerian oinarritua. Gainera,
OMEren
arabera, bakarrik familien %12k jasotzen bide du benetako sexu-heziketa (Espainian).
[30]
Bada, pornografiaren kontsumoari loturik,
Save the Children
erakundearen Espainiako azterketa baten arabera (
"(Des)informacion sexual: pornografia y adolescencia"
, 2020ko ekaina), mutilek masturbatzeko kontsumitzen dute pornoa Interneten, eta kilikatzen dira pornografiak erakusten dituen praktika jakin batzuekin. Aldi berean, azterketa horren arabera betiere, neska nerabeek sexuan haietaz zer espero den jakiteko ikusten dute pornoa.
[30]
Azterketa horrek osoki aro digitalean jaiotako gazteak ikertu zituen, digitalak baita sexualitateari dagokionez ere. Espainian, haurrak mugikorra eskuratu bezain laster hasten omen dira pornografia ikusten, 12 urterekin, batzuetan 10ekin ere bai.
[30]
Gaur egun bada pentsamendu-korronte bat pornografia arte-forma berritzat hartzen duena,
giza sexualitate
aren edertasuna erakustea helburu duena. Mundua etengabe aldatzen dela eta beti aldatu dela adierazten dute, interesak aldatzen direla edo interes berriak agertzen direla, eta artea aldatu eta arte-forma berriak agertzen direla.
Zenbait pertsonak, hala nola
Larry Flynt
pornografia-ekoizleak eta
Salman Rushdie
idazleak, argudiatu dute pornografia funtsezkoa dela askatasunerako, eta gizarte aske eta zibilizatu bat pornografia onartzeko duen jarreraren arabera epaitu behar dela.
[31]
Teoria hori indartu egiten da
diktadura
-erregimen oso gutxik uzten edo baimentzen dutelako pornografia; izan konfesionalak, hala nola
Francisco Franco
ren
Espainia
, edo komunistak, hala nola
Kampuchea Demokratoa.
Bestalde, haien existentziak arbuio handia eragiten du gizartearen kultura edo sektore kontserbadore jakin batzuetan. Pornografiaren aurka, hau argudiatzen da:
- Gizabanakoarentzako menpekotasun kaltegarri bihur daiteke.
- Emakumearentzat degradatzailea dela. Hala ere, argudio horrek indar pixka bat galdu du, batez ere emakumeei atsegin emateko pentsatutako ekoizpen pornografikoak egiten hasi zirenetik. Gainera, AEBetako porno-aktore batzuek jendaurrean esan dute ez dela degradatzailea; bestalde, emakumeek zerbait degradatzailea egiteko aukera izan behar dutela defendatzen dute, ondo ordainduta badago.
- Merkataritzarako erabiltzen dela.
- Pornografiak
libido
a ustiatzen duela,
burmuina
erotizatuz.
- Irizpide hezirik ez duten pertsonak kontrako sexua objektibatzera bultzatzea.
- Prestakuntza moral eta kultural eskasa duten gizabanakoak beren irakurketa edo bisualizazioaren bidez bultza daitezkeela beren fantasia libidinosoak arakatzera, balio etikoak gaindituz eta ohitura onetarako iraingarritzat hartuz.
- Pornografia irizpide hezia duten norbanakoentzat soilik dela.
- Sexu-ekintza desitxuratzen duela maitasunaren adierazpen goren gisa.
- Errepresio sozialak eragindako larritasun sexualaren adierazgarri izanik, erotismo ororen ekintza desitxuratuko luke bikote-bizitzaren egunerokotasunean, eta, hala, poztasunik eza eta esperientzia berrien desira ekarriko lituzke.
- Pornografiaren kritika bi norabidetatik dator nagusiki: alde batetik,
kontserbadore
etatik eta
erlijio
soetatik, eta, bestetik, sektore feminista batzuetatik.
Kontserbadore erlijiosoek pornografia moralik gabekoa dela adierazten dute, eta uste dute sexua ezkondutako bikoteentzat erreserbatuta dagoela eta pornografia ugaritzeak gizartean moralik gabeko portaerak deritzenak gehitzea eragiten duela. Mundu osoan jarraitzaile asko dituzten erlijioek,
katolizismoa
adibidez, pornografiaren existentzia gaitzesten dute. Adibidez, erlijio honetan, sexu-ekintzak elkarrekiko zorion-iturri izan behar du, bikote heterosexual bat elkartzen lagunduko duena eta ekintza horren bidez ugalketa gertatzen dena. Islamak ere gogor gaitzesten du pornografia.
Kritikari feminista batzuek, batez ere
estatubatuar
rek, uste dute pornografiak degradatu egiten dituela emakumeak, gizonek gozatzeko sexu-objektu gisa erabiltzen baitituzte; izan ere, film eta argazki gehienetan, gizakiak rol nagusia du. Gizonezkoei, oro har heterosexualei, zuzenduta egoteagatik ere kritikatzen dute, eta, beraz, sexualitatearen alde bakarreko ikuspegia eskaintzeagatik.
Pornografiaren ondorio negatiboak nabarmendu dituzten beste azterlan batzuk hauek dira:
- Indiana
ko
Unibertsitate
ko
Dolf Zillman
eta
Houston
go Unibertsitateko
Jennings Bryant
irakasleek ikusi zuten pornografiaren aurrean behin eta berriz agertu izanak ondorio hauek dituela: bikotekidearekiko gogobetetze-maila gutxitzea, leialtasuna gutxiago baloratzea eta konpromisorik gabeko sexuaren garrantzia areagotzea.
- Oxford
,
Ohio
eta
Miami
ko Unibertsitateko
Reo Christensen
doktoreak egindako azterlan baten arabera, pornografiak sexuak intimitatearekin zerikusirik ez duenaren irudipena uzten die ikusleei; ez dagoela lotuta
maitasuna
rekin, konpromisoarekin edo ezkontzarekin; sexuaren forma arraro batzuek poztasun handiagoa ematen dutela (
zoofilia
gisa) eta sexu arduragabeak ez duela ondorio txarrik.
- Gainera,
Familia
eta
Hezkuntza
ri buruzko
Ikerketarako Fundazio Nazionaleko
Elizabeth Oddone-Paolucci
eta
Mark Genuis
doktoreek eta
Calgary
ko Unibertsitateko
Claudio Violato
doktoreak egindako azterlan batzuetan, sexualitateari eta sexu-portaerari buruzko pertzepzioetan aldaketa ugari ikusi ziren, pornografia behin eta berriz erakutsi ondoren. Horien artean sartzen dira
bortxaketa
irain kriminal gisa nabarmentzea, emakumeen sexualitatearekiko sentikortasun eza areagotzea eta sexu-harremanekiko desadostasuna.
Beste azterlan batzuek, ordea, frogatu dute ez dagoela loturarik pornografiaren eta sexu-indarkeriaren artean. Hori da
Simon Louis Lajeunesse
ikertzaile
kanada
rraren azterketa soziologikoaren kasua.
Montreal
go Unibertsitateko irakaslea da
Lajeunesse
, eta, gaia bi urtez ikertu ondoren, ondorioztatu zuen erabiltzaile gehienentzat fantasia marjinal bat asetzea dela,
monosexual
a delako, eta gehiegizkoa litzatekeela kasu patologikoak estrapolatzea. Hauek izan ziren, laburtuz, azterketaren aurkikuntzak:
- Elkarrizketatu guztien artean (unibertsitateko bi mila ikasle, batez ere emakumeak), 20 ikaslek, denak heterosexualak, onartu zuten pornografia ikusteko ohiturei buruz hitz egiten zutela
- Elkarrizketatu guztiek adierazi zuten Interneten pornografia bilatzen zutela.
- Ia gizon guztiek bideo pornografikoak begiratzen dituzte, baina horrek ez die eragiten emakumeekiko harremanei, ezta sexu-portaerari ere. Adibidez, pornografia kontsumitzen duten gizonak ez dira, berez, sexualki bortitzagoak kontsumitzen ez dutenekin alderatuta.
- Ezkongabeek pornografia bi aldiz gehiago kontsumitzen zuten astean (42 minutuko hiru saio, batez beste) bikotekideek baino (27 minutuko 1.7 saio, batez beste).
- Ezkongabeak izan ala ez, ia guztiek pornografia bakarrik ikusten dute, eta une hori ez dute beste inorekin partekatu nahi, ezta bikotekidearekin ere.
- Pornografian, lehen sexu-harremana izan zutenean (12 urte inguru) izan zituzten fantasiak bilatzen dituzte gizonek. Hala ere, haren "gidoia" desegin egiten da errealitatearekin topo egitean.
Prostituzioan gertatzen den bezala, feminismoak pornografiari buruz iritzi desberdinak ditu.
Katharine Mackinnon
ek eta
Andrea Dworkin
ek ordezkatutako korronte
abolizionista
batek pornografia erabili zuen emakumeen zapalkuntza politiko eta sexuala azaltzeko eredu gisa.
Robin Morgan
en esloganaren arabera, ≪pornografia teoria da, bortxaketa praktika≫. Gaitzetsi egiten zuten komunikabideek emakumeen sexualitatea irudikatzea, genero-indarkeria, sexu-menpekotasuna eta politika sustatzeko modu gisa.
Beste korronteak, prosexo deritzonak eta
Ellen Willis
aitzindari duenak, feminismo abolizionistak gizarte heterosexualeko emakumeen gorputza erreprimitzen eta kontrolatzen duten egitura patriarkalekin duen konplizitatea kritikatzen du. Willis-en aburuz, feminista abolizionistek Estatuari itzultzen diote sexualitatearen irudikapena arautzeko ahalmena, eta botere bikoitza ematen diote jatorri
patriarkal
eko antzinako erakunde bati.
Kanadako pornografiaren aurkako mugimenduaren emaitzak,
Beatriz Preciado
k dioenez, sexualitate minoritarioetatik zetozen filmen eta argitalpenen aurkako zentsuran agertu ziren, batez ere
lesbian
en eta lesbiana
sadomasokisten
kasuan, eta emakumeak porno heterosexualean zituen irudikapen estereotipatuak ez ziren zentsuratu.
[32]
2007an
Euskalsex
Euskadiko Nazioarteko Areto Erotikoaren I. edizioa
Bilbao Exhibition Centren
(
Barakaldon
) antolatu zen eta
2008ko
apirilean, II. edizioa. Bertan,
euskarara
bikoiztutako lehen film pornoa aurkeztu zuten, Carlos Resa zuzendari nafarrak
2003an
zuzendutako
Marranas con ganas
filma.
Torbe
eta
Rebeca Linares
euskal aktore pornorik ezagunenak dira.
- ↑
(Gaztelaniaz)
Pornografia.
2020-04-14
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
a
b
c
≪History of Pornography≫
web.archive.org
2011-02-08
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
Gero, Joan M.; Conkey, Margaret Wright. (1991).
Engendering archaeology : women and prehistory.
Oxford, UK ; Cambridge, Mass., USA : B. Blackwell
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Jones, Todd.
≪The Truth About Tantra≫
Yoga Journal
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
≪This is a typical erotic posture from Khajuraho Gallery 9≫
www.liveindia.com
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
Kenneth James Dover. (1989).
Greek homosexuality.
Harvard University Press
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
Veronica Sekules. (2001).
Medieval art.
Oxford University Press
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
The Curious History of Graham Crackers and Corn Flakes | Now I Know.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
a
b
Poets, Academy of American.
≪A Brief Guide to the Beat Poets | Academy of American Poets≫
poets.org
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
a
b
≪TOM OF FINLAND a short biography≫
tomoffinlandfoundation.org
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Pornhub removes millions of videos≫
The Independent
2020-12-15
(Noiz kontsultatua: 2020-12-15)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪State.gov Website Modernization≫
United States Department of State
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Pornography.
2020-04-29
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
President's Commission on Obscenity and Pornography.
2019-11-16
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
≪Forbes.com: How Big Is Porn?≫
web.archive.org
2001-06-09
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
≪Coming Soon: XXX In 3D | Business News | Minyanville's Wall Street≫
web.archive.org
2016-01-16
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
≪Magnet Media Holds Porn/Tech Event in NYC This Tuesday AVN≫
AVN
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
≪How Porn Drives Mainstream Internet Technology Adoption | New York - GarysGuide (#1 Resource for NYC Tech)≫
www.garysguide.com
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Maiberg, Samantha Cole,Emanuel. (2019-11-19).
≪People Are Having Sex With 3D Avatars of Their Exes and Celebrities≫
Vice
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Krueger, Alyson. (2017-10-28).
≪Virtual Reality Gets Naughty≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Experts warn of the 'horrors' of a new type of porn≫
The Independent
2017-11-09
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Segal, David. (2014-03-28).
≪Opinion | Does Porn Hurt Children?≫
The New York Times
ISSN
0362-4331
.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Brown, Jessica.
≪Is porn harmful? The evidence, the myths and the unknowns≫
www.bbc.com
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
Kraus, Shane W; Voon, Valerie; Potenza, Marc N. (2016-01).
≪Neurobiology of Compulsive Sexual Behavior: Emerging Science≫
Neuropsychopharmacology
41 (1): 385?386.
doi
:
10.1038/npp.2015.300
.
ISSN
0893-133X
.
PMID
26657963
.
PMC
4677151
.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
Kraus, Shane W.; Voon, Valerie; Potenza, Marc N.. (2016-12).
≪Should compulsive sexual behavior be considered an addiction?≫
Addiction (Abingdon, England)
111 (12): 2097?2106.
doi
:
10.1111/add.13297
.
ISSN
0965-2140
.
PMID
26893127
.
PMC
4990495
.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
Kuhn, S.; Gallinat, J.. (2016-01-01). Zahr, Natalie M. ed.
≪Chapter Three - Neurobiological Basis of Hypersexuality≫
International Review of Neurobiology
(Academic Press) 129: 67?83.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
≪Full Record: Australian Institute of Criminology≫
web.archive.org
2015-10-07
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
a
b
(Ingelesez)
Kutchinsky, Berl. (1973).
≪The Effect of Easy Availability of Pornography on the Incidence of Sex Crimes: The Danish Experience≫
Journal of Social Issues
29 (3): 163?181.
doi
:
10.1111/j.1540-4560.1973.tb00094.x
.
ISSN
1540-4560
.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Ingelesez)
≪Pornography, Rape, and the Internet≫
TSE
2014-10-20
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
a
b
c
(Gaztelaniaz)
SA, Baigorri Argitaletxea. (2022-10-16).
≪Preocupacion por el alza de las enfermedades venereas≫
GARA
(Noiz kontsultatua: 2022-10-18)
.
- ↑
≪WebCite query result≫
www.webcitation.org
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.
- ↑
(Gaztelaniaz)
Preciado, Paul B.. (2007-01-12).
≪Mujeres en los margenes≫
El Pais
ISSN
1134-6582
.
(Noiz kontsultatua: 2020-05-07)
.