Universitato Stanford
(
angle
Leland Stanford Junior University
), konata plejparte sub la mallongigita nomo
Stanford University
a? simple kiel
Stanford
, estas
privata universitato
situanta proksimume 60 km sude de
San Francisco
, kaj proksimume 32 km norde de
San Jose
, en
Stanford
,
Kalifornio
. Fondita
1-an de oktobro
1891
, la universitato estas proksime de la urbo
Palo Alto
, en
Silicon Valley
. Universitato Stanford estas unu el la plej bonaj universitatoj en la mondo kaj estas inter la plej ri?aj kaj konataj akademiaj institucioj en Usono kaj la mondo. ?i estas membro de la
Asocio de Usonaj Universitatoj
, de la
Asocio de Esploraj Universitatoj
kaj de la
Global University Leaders Forum
(Monda Forumo de Gvidantoj de Universitatoj).
La universitato estis fondita fare de Leland Stanford, komercisto, la 8-a guberniestro de Kalifornio kaj
fervojmagnato
, kaj lia edzino Jane Stanford. ?i estas nomita la? ilia nura filo, Leland Stanford, Jr., kiu mortis pro
tifa
febro en la a?o de 16. Leland Stanford diris al lia edzino, "La infanoj de Kalifornio estus niaj infanoj."
Akceptata kromnomo por lokuloj kaj membroj de la universitata komunumo estas
la bieno
, ?ar la universitato situas en la loko kie anta?e estis la ?evalbieno de Leland Stanford.
La
stipendio
por establi la universitaton ricevis la unua estraro de kuratoraro la 14-an de novembro 1885. La
baz?tono
estis metita la 14-an de majo 1887, kaj la universitato oficiale malfermi?is la 1-an de oktobro 1891, kun 559 studentoj kaj 15 fakultatanoj, de kiuj 7 venis de
Universitato Cornell
. Unu el tiuj studentoj estis la estonta Prezidanto de Usono
Herbert Hoover
, kiu asertis ke li estis la unua studento ?e Stanfordo, ?ar li estis la unua el la studentoj se temas pri dormi en la dormejoj.
La universitato estis fondita kiel institucio kiu edukas virojn kaj virinojn kune, sed la nombro da virinoj akceptitaj en la universitaton en la unuaj jaroj estis limigita. La restrikto estis kreita ?ar Jane Stanford estis koncerna ke sen ?i la plej multaj el la studentoj en la universitato estus virinoj, kaj ?ia filo ne estus adekvate memorita.
La
San Francisco-sismo de 1906
detruis multajn partojn de la universitato, inkluzive de la Memorial Pre?ejo kaj la pordego kiu markis la enirejon al la universitato.
La oficiala moto de la universitato, elektita fare de la Stanforda paro, estas
Die Luft der Freiheit weht
. La signifo de ?i tiu cita?o de
Ulrich von Houten
en la
germana
estas "la vento de libereco blovas". Tiutempe la universitato estis fondita, la germana anstata?igis la
latinan
kiel la ?efa lingvo de scienco kaj filozofio.
Universitato Stanford posedas 32 kvadratajn kilometrojn. La kampusareo estas 33,129
hektaroj
. La limoj de la ?efkampuso estas El Camino Real, Stanford Avenue, Junifero Serra Avenue, kaj Sand Hill Road, en la norda parto de la Santa Clara Valley ?e la duoninsulo de San Francisco.
En la somero de 1886, kiam la kampuso estis planita, Stanford alportis la direktoron de la
Masa?useca Instituto de Teknologio
, Francis Amsa Walker, kaj la konatan pejza?an arkitekton
Frederick Law Olmsted
kiel konsultistoj. Olmsted dezajnis la ?eneralan koncepton de la kampuso, malaprobante montoflankejon por praktika plata areo. La arkitekto, Charles Allerton Coolidge, evoluigis la koncepton en la stilo de lia instruisto, Henry Hobson Richardson, la Richardsonian Romanika stilo. ?i tiu stilo estas karakterizita per kvadrataj ?tonkonstrua?oj ligitaj per bulvardoj de arka?oj. La origina kampuso anka? estis dezajnita en la hispan-kolonia stilo unika al Kalifornio, nomita
Mission Revival
(misio revivigita). La konstrua?oj kun ?iaj ru?aj kahelaj tegmentoj kaj grejsoaj muroj havas tipan Kalifornian aspekton,
La plej granda parto de la origina kampuso estis detruita en la San Francisco-sismo de 1906, sed la "Main Quadrangle" (granda kvadrata korto ?irka?ita de konstrua?oj sur ?iuj flankoj), la malnova kemiokonstrua?o, kaj Encina Hall (la konstrua?o kie John Steinbeck kaj Anthony ). Kennedy vivis dum ili estis studentoj en la universitato) ankora? staras.sur ruto Post alia tertremo en 1989 la universitato komencis programon renovigi malnovajn konstrua?ojn por novaj uzoj.
La universitato estas cens-nomumita areo kiu estas parto de Santa Clara County, e? se kelkaj el la grundoj de la universitato estas ene de la Palo Alto urbolimoj.
Universitato Stanford estas administrata de estraro de kuratoraro kune kun la prezidanto de la universitato, estroj de diversaj organizoj, fakultatanoj kaj dekanoj de diversaj fakultatoj. Aldone al la universitato, la estraro de kuratoraro anka? kontrolas la Stanfordan Esplorparkon, la Stanfordan Butikcentron, la Kantor Centron por la Bildartoj, la Stanfordan University Medical Center, kaj grandan senkonstrua?an terpecon.
Aliaj Stanford-rilataj institucioj inkluzivas la
Linian Partiklan Akcelilon
kaj la Stanfordan Esplorcentron, kiu estis establita en la universitato kaj i?is sendependa organizo.
Stanford anka? estas hejmo de la Hoover Instituto por Milito, Revolucio kaj Paco, bonkonata pensfabriko pri ?tatadministrado- temoj, kaj la Freeman Spogli Institute laboranta pri temoj de internaciaj rilatoj.
La universitataj bibliotekoj kune tenas pli ol 8 milionojn da presitaj libroj por prunto, 260,000 rarajn librojn kaj 1,5 milionojn da elektronikaj librotitoloj. La ?efbiblioteko sur kampuso estas la Green Biblioteko. Libroj pri orientaziaj temoj estas koncentritaj en la Mayer Biblioteko, kies konstrua?o estis detruita en 2015 post esti difektita per sismoj. Aliaj gravaj bibliotekoj inkluzivas la Lena Biblioteko por Medicino, la Jackson Biblioteko por Komerco, la Falconer Biblioteko por Biologio, kaj la Coverley Biblioteko por Eduko. Ekzistas 19 bibliotekoj sur kampuso.
Universitato Stanford akceptis virojn kaj virinojn ekde ?ia komenco. Inter 1899 kaj 1933 la universitato limigis la nombron da virinoj kaj determinis ke la rilatumo inter viroj kaj virinoj estus 3:1. En la malfruaj 1960-aj jaroj la rilatumo estis 2:1. Aktuale en 2005, la rilatumo inter viroj kaj virinoj estas relative egala inter bakala?raj studentoj, sed la rilatumo por bakala?raj studoj estas 2:1.
Proksimume 98% de bakala?raj studentoj ?e Stanford lo?as sur kampuso en 78 malsamaj domoj. La dormejoj situas ?irka? 10 minutojn da piediro de la kampuso kaj ?iuj universitatkonstrua?oj. Kelkaj dormejoj donas prioritaton al studentoj de certa jaro, kaj kelkaj estas malfermitaj al ?iuj studentoj.
- lernejo de In?enieristiko (1926)
- lernejo de Homaroj kaj Sciencoj (1948)
- lernejo de Da?ripovo (2022)
- lernejo de Eduko (1891)
- lernejo de Jurstudo (1893)
- lernejo de Medicino (1908)
- lernejo de Komercadministracio (1925)
Aktuale en 2021, proksimume 7,850 bakala?raj studentoj kaj proksimume 9,380 gradstudantoj studas en la universitato. La universitato havas proksimume 2,270 fakultatanoj.
La fakultato de Stanford hodia? inkluzivas 18
Nobel- premiitojn
, 135 membrojn de la
Nacia Akademio de Sciencoj de Usono
, 82 membrojn de la Nacia Akademio de In?enieristiko, 224 uloj de la Amerika Akademio de Arto kaj Sciencoj, 21 gajnintoj de la Nacia Medalo de Scienco, 3 gajnintoj de la Nacia Medalo de Teknologio, 26 membroj de la National Academy of Education (Nacia Akademio de Eduko), 41 membroj de la American Philosophical Society, 4 Premio Pulitzer- gajnintoj, 23 MacArthur Fellows, 7 Wolf Prize- gajnintoj, 7 Curt Prize-gajnintoj kaj 3
Prezidenta Medalo de Libereco
gajnantoj.
La reputacio de Stanford estis konstruita sur ?iaj programoj en scienco, in?enieristiko kaj komerco. Stanfordaj diplomi?intoj fondis la kompaniojn
Hewlett Packard
,
Cisco Systems
,
VMware
,
Google
,
spaceX
,
Yahoo!
kaj
Sun Microsystems
(la SUN en la nomo de la firmao signifas Stanford University Network). Anka?, la universitato estis unu el la 4 universitatoj kiuj partoprenis en la projekto
ARPANet
, la anta?ulo de la
Interreto
.
La universitato havas diversajn artcentrojn, inkluzive de la Cantor Centro por Bildarto. La centro, fondita en 1891 fare de Leland kaj Jane Stanford, havas la plej grandan kolekton de la verkoj de
Rodin
ekster
Parizo
. Anka?, la universitato havas plurajn a cappellan, dancon, kaj kreivajn skribgrupojn.
La sportteamoj de Stanfordo, konataj kiel la Stanforda Kardinalo, konkuras en
NCAA
Division IA trako kaj kampo,
softbalo
,
gimnastiko
,
flugpilko
,
na?ado
kaj
kampohokeo
. ?is 1930 la sportteamoj de Stanford ne havis nomon. En ?i tiu jaro, la nomo "La indianoj " estis akceptita, kiu estis nuligita en 1972 post plendoj de indianaj studentoj, kaj estis ?an?ita al la nuna nomo. Kardinalo, kaj tiam kardinalo kaj blanka, estis la oficialaj koloroj de la universitato ekde la 19-a jarcento. La tradicia rivalo de la universitato estas la najbara
Universitato de Kalifornio ?e Berkeley
.
La plej grava ludo inter la rivalaj universitatoj estas la "Granda Ludo", kie iliaj futbalteamoj konkuras por la Stanforda hakilo,
hakilo
kiu funkcias kiel
trofeo
.
?ia oficiala nomo estas
Leland Stanford Junior University
, ?ar ?i estis fondita memore al
Leland Stanford junior
, kiu mortis kiel junulo, de liaj gepatroj,
Leland Stanford
kaj
Jane Stanford
.
La blazono de la universitato montras
germanlingve
la devizon "
Die Luft der Freiheit weht
" ("la vento de libereco blovas"), kiu estas cita?o el
Ulrich von Hutten
.
La elekto de la lingvo indikas al la tempo fine de la
19-a jarcento
, kiam la germana lingvo estis progresanta sur multaj sciencaj terenoj, anstata?ante la
latinan
.
La tereno de la universitato anta?e estis ?evalbreda bieno.
En filioj de la universitato oni ankora? nun diras "la bieno" (
angle
the farm
), kiam oni celas la centron.
Deksep
nobelpremiuloj
laboris en a? devenis de universitato Stanford.
En
1971
Philip Zimbardo
en Universitato Stanford aran?is psikologian
eksperimenton
, en kiu li esploris la konduton de homoj en la roloj de malliberigitoj kaj de iliaj gardistoj. Tiu eksperimento proponas klarigon pri okazoj de perforto en realaj malliberejoj.