| Novgoroda Respubliko
|
|
|
| historia lando ?
suverena ?tato
|
Geografio
 Teritorio de Novgoroda Respubliko
|
|
| ?efurbo
:
|
|
| Lo?antaro
|
|
|
|
|
|
|
| ?tat-strukturo
|
|
|
|
| Anta?aj ?tatoj:
|
Postsekvaj ?tatoj:
|
| Elstaraj historiaj eventoj
|
| Diplomatiaj Rilatoj
|
|
|
Novgoroda Respubliko
(
ruse
Новгородская республика
; tr.: Novgorodskaja respublika) estis granda mezepoka ?tato kiu okupis teritorion de la nuna
Rusio
kaj
Belorusio
, ekde
Baltio
?is
Uraloj
, inter la jaroj
1136
kaj
1478
. ?ia ?efurbo trovi?is en
Novgorod
.
Komenco de la periodo respublika estas ligita kun forpelo de la
princo
Vsevolod Mstislavovi?
en 1136, kiun soveta historiisto B. D. Grekov en
1929
nomis ?revolucio en Novgorod de la 12-a jarcento“. En januaro 1478 la respubliko ?esis ekzisti pro aligo de la ?tato al la
Grandprinclando Moskvo
fare de
Ivano la Tria
.
Novgorodo estas unu el la plej malnovaj urboj de Rusio. La urbo situas en nordokcidento de Rusio, apud riverkomenco Vol?ov kaj lago Ilmen. Oficiale la jaro de la fondi?o estas
859
, kiam la urbo estas menciita la unuan fojon en Nikona kroniko lige kun la morto de
Gostomisl
tie.
La teritorio, kie poste formi?is la Novgoroda ?tato, estis lo?ata ekde
paleolitiko
kaj
mezolitiko
. Aborigena lo?antaro de ?i tiu teritorio estis finnaj triboj, post
kiuj restis multaj nomoj de riveroj kaj lagoj (ekzistas tamen opinio, ke ne ?iuj toponimoj finnaj estas el la anta?slava periodo
[1]
). En la
6-a jarcento
tien alvenis triboj de slavoj-krivi?oj, kaj en la
8-a jarcento
alvenis plia slava tribo, kiu nomi?is slovenoj.
En la kroniko oni skribis pri alvoko al Ruriko, la duko de vikingoj,
en la
862
jaro. (Lin la lokanoj invitis ?i tien por esti
ilia duko). Komence lia restadejo situis, ver?ajne, en la fortikigita
urbeto, kiu estas nomata Gorodi?e de Ruriko. Gorodi?e situis je kelkaj
kilometroj de la nuntempa urbo. ?i havis oportunan situon, ?ar
?in ?irka?e gardis akvo. De la monteto, kie ?i situis, la
vikingoj facile povis regi pasadon de ?ipoj el Vol?ovo en la
lagon kaj reen.
En la komenco de la dekunua jarcento la duko Jaroslavo
Sa?a translokis sia restadejo malsupren la? fluo de rivero
Vol?ov. ?i tie ?is tiu ?i tempo jam situis urbeto, kie lo?is
lokaj finnoj kaj slavoj. Oni povas supozi, ke de tiu tempo la urbo
akceptis sian nuntempan nomon (Novgorodo signifas Novan Urbon).
La nova restadejo de Jaroslavo loki?is apud Torg - la centro
de komerca vivo de la urbo. ?is nun restis en la okcidenta
bordo de Volhov ?i tiuj du komencaj elementoj: malnova Torg
(bazaro) kaj Jaroslavovo Dvori?e (kortego de Jaroslavo).
Poste, en la mil kvardeka jaro, kontra? Torg, en la orienta
bordo, estis konstruataj ligna citadelo kaj ?tona katedralo de
Sankta Sofia. Tiel formi?is la malnova centro de la urbo.
Ve?eo
en Novgorod. Pentra?o de
Andrej Rjabu?kin
, fino de la 19-a jarcento
Poste rajtoj de duko estis tre limigataj kaj li i?is subulo de la
urboestro, kiu nomi?is "
posadnik
". La restadejo de
duko estis retranslokita en sian malnovan lokon, en
Gorodi?e-on. Oni povis forpeli dukon kaj alvoki la novan, se
la malnovan oni ne ?atis. Duko estis preska? nur milita ?efo.
Novgorodo i?is respubliko. Registo de la urbo
estis "posadnik", kiun elektis ?enerala kunveno de urba
elito - "
ve?eo
".
La oportuna situo de la urbo en kruci?o de komercaj vojoj
transformis ?in en la grandegan centron de komerco.
Novgorodo posedis grandan teritorion kaj estis unu el la plej
grandaj tiutempaj ?tatoj. La ?efurbo ekonomie prosperis kaj apartenis al la komerca ligo
Hansa
.
La postrestintaj en subtera akvo centoj da
betul?elaj dokumentoj
(la unua estis trovita en
1951
) donas tre vivan imagon pri la mezepoka ?tato de Novgorod. Pluraj privataj leteroj inter la trovita?oj montras, ke novgorodanoj amase scipovis legi kaj skribi, anka? ekster la socia elito
[2]
.
Grandan potencon havis anka? la episkopo de Novgorodo, kiu formale estis ?efo de la tuta respubliko.