La
neneca lingvo
estas la lingvo parolata de la
nenecoj
. Apartenas al la
samojeda lingvaro
kaj sia nombro de parolantoj estas de proksimume 30 000 personoj distribuitaj en vasta teritorio komprenita inter la
Kola duoninsulo
kaj la rivero
Jeniseo
, ?e la rusa arkta marbordo.
Tradicie ?i dividi?as je du dialektoj: la "neneca de la
tundro
" kaj la "neneca de la arbaro"; tamen, pro la nekompreneblo inter amba?, anta? nelonge plii?is la tendenco diferenci ?i tiujn du variojn kiel du malsamajn lingvojn. De la du, estas la neneca de tundro kiu havas la plej grandan nombron da parolantoj.
La nenecoj alvenis al ilia aktuala teritorio dum la unua jarmilo de nia erao. Tiuj de la e?ropa parto estis en intima kontakto kun la
komioj
kaj, poste, kun la
rusoj
; dum tiuj de la siberia parto, kun la
?antoj
,
mansoj
,
samojedoj
kaj aliaj etnoj, kiuj certe lasis lingvajn pruntojn al ?i tiu lingvo. Iuj nenecoj transloki?is al la duoninsulo de Kola dum la 19a jarcento, de kie ili estis ello?igitaj ka?ze de la atomaj provoj en la sovetia erao.
Nuntempe, post la kolektivigo, la translo?igo de multaj
tribo
j kaj la aktiva disvolvi?o de la petrola kaj gasa industrio en iliaj teritorioj la tradiciaj moroj de la nenecoj estas minacataj. Tamen, la lingvo ankora? ?uas relativan bonan uzon, ?efe inter la nenecoj kiuj vivas en la
tundro
.
La neneca estas parolata en vasta zono en la nordo de Rusio, kiu enhavas la teritorion de
Nenecio
kaj
Jamalo-Nenecio
, samkiel iujn zonojn de la
Krasnojarska regiono
,
Komiio
kaj la orientan parton de la
Murmanska provinco
en la duoninsulo de Kola.
La neneca havas silaban strukturon KV(K); en aliaj vortoj, silabo povas enhavi komencan
k
onsonanton, mezan
v
okalon kaj alternativan finan
k
onsonanton. Ekzemploj estas:
ya
(“tero”),
wada
(“vorto”) kaj
ŋarka
(“granda”). Vokalo
schwa
a? mallonga, kelkfoje, povas aperi anstata? fina konsonanto. Teorie en ?i tiu lingvo ne estas vortoj kiuj komencas per
vokalo
; praktike, ?i tio kelkfoje okazas en la okcidentaj dialektoj, aparte pro la perdo de la ŋ komenca. Ekzemple,
arka
“granda” (en la okcidenta lingvo) por
ŋarka
(en la orienta lingvo kaj norma centrala lingvo).
Malgra? tio, la silaba strukturo estas sufi?e kohera en ?iuj dialektoj: ne ekzistas
diftongoj
, nek konsonantaj grupoj finaj a? komencaj kaj ne ekzistas interaj grupoj de pli ol du konsonantoj.
| Schwa
|
?
|
|
|
|
|
| Mallongaj
|
ø
|
| Mezaj
|
a
|
e
|
i
|
o
|
u
|
| Longaj
|
iː
|
uː
|
æ
|
Kelkaj dialektoj anstata?as la
æ
per
e
.
La marko 〈?〉indikas palatalizacion a? movadon al la palatala artikulacio a? la sekundara palatala artikulacio.
En la neneca lingvo oni skribas per la
cirila alfabeto
, kiu enkorpigas la literojn
?
, ' y ".
| А а
а
|
Б б
бе
|
В в
ве
|
Г г
ге
|
Д д
де
|
Е е
е
|
Ё ё
ё
|
Ж ж
же
|
| З з
зе
|
И и
и
|
Й й
й
|
й й
|
К к
ка
|
Л л
ел
|
М м
ем
|
Н н
ен
|
| ? ?
е?
|
О о
о
|
П п
пе
|
Р р
ер
|
С с
ес
|
Т т
те
|
У у
у
|
Ф ф
еф
|
| Х х
ха
|
Ц ц
це
|
Ч ч
че
|
Ш ш
ша
|
Щ щ
ща
|
Ъ ъ
ъ
|
Ы ы
ы
|
| Ь ь
ь
|
Э э
э
|
Ю ю
ю
|
Я я
я
|
'
|
"
|
| Oficialaj lingvoj de Rusio
|
|---|
| Tut?tata oficiala (?tata) lingvo
|
|
|---|
Lingvoj oficialaj (?tataj)
en federaciaj subjektoj
|
|
|---|
| Lingvoj kun oficiala statuso
|
|
|---|
|