El Vikipedio, la libera enciklopedio
|
?i tiu artikolo estas ankora? nefinita. En la nuna formo ?i ne donas plenan komprenon de la pritraktata objekto, ?ar mankas nepre bezonataj informoj. Revizitu la artikolon poste a? ?in kompletigu (se viaj scioj tion ebligas).
|
|
?i tiu artikolo bezonas
poluradon
, ?ar ?i montras stilajn kaj/a? gramatikajn kaj/a? strukturajn problemojn, kiuj ne konformas al
stilogvido
.
La priskribo de la problemo trovi?as
?i tie
. Bonvolu
?an?i
la enhavon por plibonigi la artikolon.
|
La
Meksika-usona milito
a? la
Usona interveno en Meksiko
estis konflikto, kiu plejparte iniciati?is de la
ekspansiismo
de
Usono
kaj okazis en 1846-1848. La kreo de la
Respubliko de Teksaso
anta?is la militon, ?ar
Meksiko
konsideris ?in ribela regiono. Usona postuloj por kompenso disde la Meksika registaro por malbonfaroj al usona kolonianoj en Teksaso kaj usonaj interesoj en akiranta la teritorioj de
Alta Kalifornio
kaj
Nov-Meksiko
(plejparte ?ar la
malkovro de oro
en Kalifornio) anka? instigis la usona invado de Meksiko. Usonaj militfortoj konkeris Nov-Meksikon, Kalifornion, nordan Meksikon, kaj
Meksikurbo
, kaj venkis definitive, perforta Meksiko rezigni siajn nordajn teritoriojn al Usono en la
Traktato de Guadalupe Hidalgo
.
De 1834, miloj da usonaj kolonianoj eklo?is en
Teksaso
, tiutempe parto de Meksiko, kun meksika registara permeso. Usonano Moses Austin estis la avangardo de la provo alporti anglalingvanojn en Teksason, kiel metodo por lo?igi la malabunde lo?itan regionon. La meksikanoj indignis, ke la usonanoj ricevis liberan landon en Teksaso, sed la usonaj kolonianoj indignis, ke ili devis la? meksika registaro fari?i
katolikoj
, kaj la malla?le?igo de
sklaveco
en Meksiko. Poste, kiam
Santa Anna
fari?is diktatoro de Meksiko, li provis frape senarmigi la kolonianojn kaj forigi iliajn rajtojn.
En 1836, teksasaj ribeluloj deklaris sin sendependa de Meksiko kaj post komence pezaj perdoj (vidu la
Batalo de la Alamo
), venkis meksikaj militfortoj ?e la
Batalo de San Jacinto
. Kvankam meksikaj soldatoj retiri?is, Meksiko rifuzis agnoski teksasan sendependecon, kaj ankora? konsideris ?in provinco en ribelo.
En 1845, usona prezidanto
John Tyler
donis la eks-
Respubliko de Teksaso
?tati?o, la 28a ?tato. Meksiko rompis diplomatiajn rilatojn kun Usono rezulte. Apuda usona prezidanto
James Polk
, kun ekspansiismaj ambicioj, movis soldatojn sub Generalo Thornton apud la suda landlimo de Teksaso tenti la meksikanojn al atako unue. Je la
25a de aprilo
1846
meksikaj soldatoj atakis la batalionon minace proksima al ilia landlimo, kaj Polk demandis la
Usonan Kongreson
proklami militon, kion ?i faris la
13an de majo
.
1846
|
|
1a januario
|
Usona prezidanto
Polk
ordigas generalo
Taylor
mar?i disde la
Rio Nueces
de la
Rio Grande
|
|
25a aprilo
|
Meksikaj soldatoj atako Usonaj soldatoj sub ?enerala Thornton, kun 16 usonaj perdoj; La Thornton Afero, tiel nomita, ka?zas prezidanton Polk peti de la
Kongreso
por deklaro de milito
|
|
3a-9a majo
|
Sie?o de Fortika?o Teksaso
|
|
8a majo
|
Batalo de Palo Alto
|
|
9a majo
|
Batalo de Resaca de la Palma
|
|
13a majo
|
Usono proklamas militon kontra? Meksiko
|
|
4a julio
|
Usonaj kolonianoj en
Kalifornio
, provokita de ?eneralo
Fremont
, proklamas sendependecon de Meksiko dum la "Urso-Flago Ribelo"
|
|
7a-8a julio
|
Komandanto
John D. Sloat
prenas
Monterey (Kalifornio)
kaj
Yerba Buena
(aktuala
Sanfrancisko
)
|
|
20a-24a septembro
|
Batalo de Monterrey
|
|
7a octobro
|
Batalo de Dominguez Rancho
|
|
16a novembro
|
Batalo de Natividad
|
|
6a decembro
|
Batalo de San Pasqual
|
|
25a decembro
|
Batalo de El Brazito
|
1847
|
|
2a januario
|
Batalo de Santa Clara
|
|
8a januario
|
Batalo de Rio San Gabriel
|
|
9a januario
|
Batalo de La Mesa
|
|
24a januario
|
Batalo de Canada kaj Batalo de Mora
|
|
29a januario
|
Batalo de Embudo Pass
|
|
3a-4a februario
|
Sie?o de Pueblo de Taos
|
|
23a februario
|
Batalo de Buena Vista
|
|
28a februario
|
Batalo de Sacramento
|
|
9a-29a marto
|
Sie?o de Veracruz
|
|
18a aprilo
|
Batalo de Cerro Gordo
|
|
15a majo
|
Usonaj fortoj prenas
Puebla (Meksiko)
|
|
6a junio
|
?eneralo
Stephen Kearney
prenas Nov-Meksiko
|
|
12a julio
|
Bataleto de Rio Calaboso
|
|
19a-20a julio
|
Batalo de Contreras kaj Batalo de Churubusco
|
|
8a septembro
|
Batalo de Molino del Rey
|
|
13a septembro
|
Batalo de Chapultepec
|
|
13a-15a septembro
|
Kapto de Meksikurbo
|
|
14a-12a septembro
|
Sie?o de Puebla
|
|
17a septembro
|
Kapitulaco de ?eneralo Santa Anna
|
|
9a octobro
|
Batalo de Huamantla
|
|
19a octobro
|
Bataleto de Atlixco
|
|
11a novembro
|
Kapto de Mazatlan
|
1848
|
|
2a februario
|
Traktato de Guadalupe Hidalgo
(oficiala fino de la milito)
|
|
16a marto
|
Bataleto de Santa Cruz de Rosales (la oficiala fino de la milito estis nesciata)
|
|
30a marto
|
Bataleto de Todos Santos (la oficiala fino de la milito estis nesciata)
|
1849
- Komenco de la
Kalifornia deliro pri oro