Masakro de Munkena Olimpiko

Masakro de Munkena Olimpiko
	Masakro de Munkena Olimpiko
Geografia situo	48° 10′ 47″ N , 11° 32′ 57″ O (mapo) 48.179694 11.549194 Koordinatoj: 48° 10′ 47″ N , 11° 32′ 57″ O (mapo)
	Masakro de Munkena Olimpiko (Bavario)
	Masakro de Munkena Olimpiko (Bavario)
	Masakro de Munkena Olimpiko
Dato	5-a de septembro , 1972
Mortoj	17 entute (12 viktimoj, 5 krimintoj)
	v ? d ? r

La Munkena Masakro estis mortiga osta?situacio kaj masakro kiu okazis dum la Munkena Somera Olimpiko de 1972 ^[1]^[2]^[3]^[4]. La agado estis farita de membroj de la milicia grupo Nigra Septembro kaj celis israelajn atletojn kiuj partoprenis la Olimpikon. La celo de la osta?prenantoj estis premadi Israelon por liberigi palestinajn gerilanojn kiuj estis en israela kaptiteco. ?iuj osta?oj kaj kvin el la osta?prenantoj estis mortigitaj kiam germana polico lan?is liberigoperacion ^[5].

Malgra? la multaj jaroj kiuj pasis de tiam, la masakro estas ankora? konsiderata kiel unu el la plej konataj terorismaj agoj, pro la cirkonstancoj de ?ia okazo dum la plej grava sporta evento, kiu alportis ?in al tutmonda diskonigo kaj fifamo.

Historio [ redakti | redakti fonton ]

La konstrua?o kie la israelaj osta?oj estis tenitaj estas preska? sen?an?a ?is hodia?. La fenestro al la apartamento numero 1 videblas maldekstre, sub la balkono.

Nigra Septembro nomis la agon "Operacio Ikrit kaj Biram " ^[6], la?nome de du kristanaj vila?oj en norda Palestino ( Galileo ) kies populacio estis perforte translokigitaj al fu?o fare de la israela militgrupo Haganah en 1948. La vila?oj estis detruitaj en 1951 ^[7]^[8]^[9].

La 5an de septembro 1972 ok palestinanoj el Nigra Septembro sukcesis eniri la olimpikan urbon. Du israelaj atletoj estis mortigitaj dum la atenco kaj pliaj na? estis kaptitaj. La osta?kaptistoj postulis, ke pli ol 200 gerilanoj kiuj estis en israelaj malliberejoj estu liberigitaj.

Shaul Ladany fu?is kaj alarmis Bill Bowerman en la usona tendaro. Bowerman informis la policon kaj la usonan konsulejon pri la okaza?o. Ladany, kiu konkuris en turnado, estis la unua se temas pri raporti la okaza?on. La osta?prenantoj vidis ke Ladany fu?is kaj konkludis ke ili alvenis tro malfrue por preni osta?ojn en la apartamento n-ro 2 kiel planite. ^[10]^[11]. Bowerman informis la konsulejon ke ekzistis judaj atletoj sur la usona teamo (inter aliaj Bill Schmidt kaj Mark Spitz) kaj petis ekstran sekurecon, post kiam mallonga tempo marinfanteriistoj estis deplojitaj ?e la usona tendaro. La gvidantoj de la IOC estis ?agrenitaj ke Bowerman aran?is usonan armean ?eeston en la tendaro kaj vokis lin enen por renkonti?o la saman tagon. Bowerman ekaperis kune kun Jesse Owens kaj Bowerman malakceptis la kritikon ^[12].

En la flughaveno de Munkeno, germana polico ekagis kontra? la osta?intoj kaj ?iuj osta?oj, same kiel kvin osta?intoj, estis mortigitaj. Germana policisto anka? estis mortigita en la ago.

Poste, germanaj a?toritatoj sukcesis kapti tri pluvivajn kidnapintojn. Tiu limigita sukceso estis ombrita per la aviadilkapero de Lufthansa jeto nur du monatojn poste. La aviadilkaperistoj postulis ke la tri malliberigitaj palestinanoj estu liberigitaj, kaj tio estis farita.

Sekvoj [ redakti | redakti fonton ]

Nur du tagojn post la okaza?o, grandaj israelaj aerarmeoj atakis vila?ojn en Sirio kaj Libano . La atakoj estis la plej potencaj kiujn la Israela Aera Forto aran?is en du jaroj kaj estis direktitaj kontra? tio, kion la israelanoj kredis esti ka?ejo por palestinaj gerilanoj. La vila?oj estis bombitaj. La atako estis konsiderita ven?a ago por la okaza?o en Munkeno .

Balda? post la okaza?o, la kontra?terorisma unuo GSG9 estis kreita, por pli bone trakti osta?ajn situaciojn en la estonteco.

La sekreta Operacio Kolero de Dio estis lan?ita kontra? la homoj malanta? Munkeno. En ven?o, israelaj agentoj mortigis 11 esencajn homojn en la OLP , kaj kiel la lasta ago sub tiu ?i operacio, la marokdevena kelnero Ahmed Bouchikhi estis mortigita en Lillehammer en Norvegio . Bouchikhi estis konfuzita kun Ali Hassan Salameh kiu estis unu el la supozeblaj plancerboj malanta? la Munkena masakro (vidu Lillehammer-okaza?on) ^[13].

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]

↑ Juan Sanchez. (2007) Terrorism & Its Effects . Global Media. ISBN 978-81-89940-93-5 . ^{[
rompita ligilo
]}
↑ Aubrey, Stefan M.. (2001) The New Dimension of International Terrorism . vdf Hochschulverlag AG. ISBN 978-3-7281-2949-9 .
↑ (2003) Encyclopedia of terrorism . Sage Publications. ISBN 978-0-7619-2408-1 .
↑ Simon, Jeffrey David. (1976) The Terrorist Trap: America's Experience with Terrorism . Indiana University Press. ISBN 978-0-253-21477-5 .
↑ Doubek, James, " 50 years ago, the Munich Olympics massacre changed how we think about terrorism ", NPR , 4 September 2022. ( angle )
↑ KMMSAM - The Munich Massacre (5.9.2013)
↑ Benveni?ti, Meron (2000). Sacred landscape: the buried history of the Holy Land since 1948 . University of California Press. ( ISBN 978-0-520-23422-2 ) . pp. 325?326.
↑ "Justice for Ikrit and Biram" Arkivigite je 2017-10-12 per la retarkivo Wayback Machine , Haaretz , 10 October 2001.
↑ Elias Chacour with David Hazard: Blood Brothers: A Palestinian Struggles for Reconciliation in the Middle East . ( ISBN 978-0-8007-9321-0 ) . Foreword by Secretary James A. Baker III. 2nd Expanded ed. 2003. pp. 44?61.
↑ Hunt, J. (2018). University of Nike: How corporate cash bought American higher education. Melville House.
↑ Reeve, S. (2011). One day in September: the full story of the 1972 Munich Olympics massacre and the Israeli revenge operation" Wrath of God". Simon & Schuster.
↑ Vargo, Marc E. (2014). La Mossad: Six Landmark Missions of the Israeli Intelligence Agency, 1960-1990 . McFarland.
↑ Dobson, Christopher (1977). La Karolo Komplekso: Internacia Terorismo en la 1970-aj jaroj . Oslo: Aschehoug. ISBN 8203090141 . (norvege)

Eksteraj ligiloj [ redakti | redakti fonton ]

La israela Respondo al la Munkena Masakro de 1972 ? superrigardo de la masakro
Tributo al la israelaj olimpikaj atletoj de 1972 ? Inkluzivas biografiojn kaj fotojn por ?iu de la 11 israelaj atletoj mortigitaj
MunichOlympics.com ? Memora retejo inkluzivanta fotojn kaj mallongajn biografiojn
Time Revuo , 4 decembro 2005
Speciala eldono de la israela arkivo: La 40-a datreveno de la Masakro de la israelaj atletoj en Munkeno

Bibliotekoj

PeEnEo : 846828

[Sanchez2007-1] Juan Sanchez. (2007) Terrorism & Its Effects . Global Media. ISBN 978-81-89940-93-5 . ^{[
rompita ligilo
]}

[2] Aubrey, Stefan M.. (2001) The New Dimension of International Terrorism . vdf Hochschulverlag AG. ISBN 978-3-7281-2949-9 .

[3] (2003) Encyclopedia of terrorism . Sage Publications. ISBN 978-0-7619-2408-1 .

[4] Simon, Jeffrey David. (1976) The Terrorist Trap: America's Experience with Terrorism . Indiana University Press. ISBN 978-0-253-21477-5 .

[:0-5] Doubek, James, " 50 years ago, the Munich Olympics massacre changed how we think about terrorism ", NPR , 4 September 2022. ( angle )

[6] KMMSAM - The Munich Massacre (5.9.2013)

[7] Benveni?ti, Meron (2000). Sacred landscape: the buried history of the Holy Land since 1948 . University of California Press. ( ISBN 978-0-520-23422-2 ) . pp. 325?326.

[8] "Justice for Ikrit and Biram" Arkivigite je 2017-10-12 per la retarkivo Wayback Machine , Haaretz , 10 October 2001.

[9] Elias Chacour with David Hazard: Blood Brothers: A Palestinian Struggles for Reconciliation in the Middle East . ( ISBN 978-0-8007-9321-0 ) . Foreword by Secretary James A. Baker III. 2nd Expanded ed. 2003. pp. 44?61.

[10] Hunt, J. (2018). University of Nike: How corporate cash bought American higher education. Melville House.

[11] Reeve, S. (2011). One day in September: the full story of the 1972 Munich Olympics massacre and the Israeli revenge operation" Wrath of God". Simon & Schuster.

[12] Vargo, Marc E. (2014). La Mossad: Six Landmark Missions of the Israeli Intelligence Agency, 1960-1990 . McFarland.

[13] Dobson, Christopher (1977). La Karolo Komplekso: Internacia Terorismo en la 1970-aj jaroj . Oslo: Aschehoug. ISBN 8203090141 . (norvege)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]