| Litas
|
| eksvaluto
|
| ?tato:
|
Litovio
|
| Subdivido:
|
100 centai
|
| Kodo la?
ISO 4217
:
|
LTL
|
| Mallongigo:
|
Lt
|
| ?an?okurzo
|
1
E?ro
= 3,4528 LTL
(24-a de majo 2007)
|
|
|
La
litova lido
(
litove
litas
, pluralo
litai
, estis la oficiala
valuto
de la ?tato
Litovio
, aktuale ekde la 25-a de junio 1993, ?is la ekvalido de la
e?ro
en Litovio komence de
2015
. Tamen jam dum la unua sendependa demokratia Litova Respubliko, inter la jaroj 1992 ?is 1940, ?i estis la ?tata valuto, kaj anka? dum la
mezepoka
Litova Imperio
la valuto havis tiun nomon. Por la litovlingvanoj, kies kulturo estis subpremita unuafoje inter la jaroj 1795 kaj 1922, konkerite de la
cara
Rusia Imperio
, kaj duafoje inter 1940/1944 kaj 1990/1991, konkerite de la rusie dominita
Sovetunio
, la valuto havas altan simbolan valoron. Dum 1993 la Lido anstata?is la transiran valuton
talonas
(
vagnorkos
,
vagnoreliai
), kiu dum unu jaro anstata?is la
sovetunian rublon
. En la
litova lingvo
la ?ustaj gramatikaj formoj estas unu litas a? centas (
singularo
), du ?is na? litai a? centai (
pluralo
), dek a? pli da lit? a? cent? (
pluralo
genitivo
). La valuton inter la jaroj
1993
kaj
2014
produktigis kaj cirkuligis la ?tata
Banko de Litovio
, kiu nun anka? cirkuligas la
litovajn e?ro-monerojn
.
La esperanta vorto "lido" uzi?is ekde la jaro 1922 kaj sekve reoficiali?is dum 1993 - ?i enhavas ?an?on de la konsonanto ("t" al "d"), ?ar la vorto
lito
kompreneble jam havas signifon. Tamen anka? la vorto
lido
en Esperanto la?
PIV
havas duan, kvankam malpli ?iutage uzatan, signifon. Teoria alternativo estus la vorto
litaso
, kiu tamen nek en vortaroj nek en ?iutaga esperanta lingvouzo estas kutima.
Regulaj moneroj ekzistas en valoro de
1
lido,
2
kaj
5
lidoj plus
1
cento,
2
,
5
centoj,
10
,
20
kaj
50
centoj.
anta?aj flankoj
malanta?aj flankoj
En valoro de unu lido ekzistas anka? la sekvaj jubileaj moneroj:
Monbiletoj ekzistas en valoro de 10, 20, 50, 100, 200 kaj 500 lit?. Tre malofti?is la monbiletoj de 1 litas, 2 a? 5 litai, tamen ili da?re validas. La monbiletoj de 100 kaj 500 lit? ekzistas ekde la jaro 2000, tiuj de 200 lit? ekde 1997.
La monbiletoj bildigas la sekvajn nacie konatajn litovojn:
- 1 litas:
?emait?
(fakte Julija Beniu?evi?i?t?-?ymantien?), litova popola poetino (1845 - 1921), dorsflanke la ligna pre?ejo en
Pal???
(
Auk?taitija
) el la 18-a jarcento
- 2 litai: la katolika episkopo
Motiejus Valan?ius
, subtenanto de litova identeco (1801 - 1875); dorsflanke la akvokastelo de
Trakai
- 5 litai:
Jonas Jablonskis
, litova lingvisto, iniciatinto de la unueca litova ortografio (1860 - 1930), dorsflanke libroprinta ma?ino
- 10 lit?:
Steponas Darius kaj Stasys Gir?nas
, du litovaj aviadaj pioniroj, (1896 resp. 1894 - 1933 dum aviadila
averio
), dorsflanke ilia aviadilo
"Lituanica"
- 20 lit?:
Maironis
(fakte Jonas Ma?iulis), pastro kaj poeto (1862-1942), dorsflanke la milita muzeo en
Ka?naso
- 50 lit?:
Jonas Basanavi?ius
, sciencisto kaj politikisto, subskribinto de la deklaro pri ?tata sendependeco de 1918 (1851 - 1927), dorsflanke la katedralo kaj la sonorila turo en
Vilno
- 100 lit? (ekde 2000):
Simonas Daukantas
, historiisto kaj luktanto por la sendependeco de Litovio (1793 - 1864), dorsflanke la
universitato Vilnius
- 200 lit? (ekde 1997):
Vyd?nas
(fakte
Wilhelm Storost
), instruisto, etnologo, poeto kaj filozofo (1868 - 1953), dorsflanke la lumturo de
Klaip?da
- 500 lit? (ekde 2000):
Vincas Kudirka
, poeto, luktanto por la sendependeco kaj a?toro de la teksto de la litova nacia himno (1858 - 1899), dorsflanke la sonorilo de litova libereco (Kudirkas estis eldonisto de la ?urnalo "La sonorilo") anta? idealigita litovia pejza?o
Ekde la 4-a de februaro
2002
la litova lido estas ligita al la
E?ro
kun fiksa kurzo de 1 EUR = 3,4528 LTL. Anta?e la lido estis ligita al la
usona dolaro
kun fiksa kurzo de 1 USD = 4 LTL, do la kurzo inter la lato kaj la
E?ro
, respektive ties anta?aj naciaj e?ropaj valutoj, povis relative forte ?an?i?i. La kurzo de 4 : 3,4528 respegulas la tiaman kurzon inter la
usona dolaro
kaj la
E?ro
.
La 27-an de junio 2005 la litova valuto kune kun la valutoj de la ?tatoj
Estonio
kaj
Slovenio
ali?is al la
E?ropa Valuto?an?a Mekanismo II
. La 16-an de majo 2005 la
E?ropa Komisiono
pro la ?tata inflacio de Litovio, kiu tiam estis iom super la limo de la
Traktato de Maastricht
, rekomendis ne jam enkonduki la komunan e?ropan valuton kiel ?tata valuto de Litovio komence de
2007
. La enkonduko de la
E?ro
kiel ?tata valuto okazis la
1-an de januaro
2015
.
| Naciaj e?ropaj valutoj, kiuj enfluis la e?ropan valuton
E?ro
|
|---|
|  |
|