| Finna Laponio
|
|---|
| Provinco kaj historie gubernio
|
|---|
 |
 Blazono
|
| provinco de Finnlando
[+]
|
|---|
|
| Lando
| Finnlando
|
|---|
|
| Koordinatoj
| 67°
N
,
26°
O
(mapo)
67
26
Koordinatoj:
67°
N
,
26°
O
(mapo)
|
|---|
| ?efurbo
| Rovaniemi
|
|---|
| - koordinatoj
| 67°
N
,
26°
O
(mapo)
67
26
Koordinatoj:
67°
N
,
26°
O
(mapo)
[+]
|
| Akvokolektejo
| 92 683,24
km²
(9 268 324
ha
)
[+]
|
|---|
| Areo
| 92 683,24
km²
(9 268 324
ha
)
[+]
|
|---|
|
| Lo?antaro
| 176 711
[+]
(januaro 2021)
|
|---|
| Denseco
| 1,91 lo?./
km²
[+]
[+]
|
|---|
|
| Horzono
| Orient-E?ropa Horzono
,
UTC+02:00
,
UTC+03:00
[+]
|
|---|
| ISO 3166-2
| FI-LL
|
|---|
|
 Finna Laponio (Tero)
|
|
|
 Finna Laponio (Finnlando)
DEC
 Finna Laponio
|
|
|
 |
| Finna Laponio
|
|
 Vikimedia Komunejo
:
Lapland, Finland
[+]
|
| En TTT
:
Oficiala retejo
[+]
|
|
Laponio
(
finne
Lappi
, formale
Lapin maakunta
,
svede
Lappland
, formale
Lapplands landskap
,
samee
Lappi
) estas la plej norda provinco de Finnlando. ?i inkludas historian provincon Laponio (krom
Areo de Janiskoski kaj Niskakoski
, kiu estas vendita al Sovetunio en 1947) kaj Perapohjolan, kiu estas norda parto de
historia provinco Ostrobotnio
. ?i la
31-a de decembro
2009
, kiam pro reorganizo de la regiona ?tata administrado la gubernioj (finne
laani
) estis malfonditaj, ?i je la nomo "laponia gubernio" (en la finna:
Lapin laani
) anka? estis la plej norda gubernio en
Finnlando
. ?ar la kultura kaj geografia regiono
Laponio
a?
Sameio
anka? ampleksas najbarajn teritoriojn de norda Svedio, norda Norvegio kaj iom de rusiaj lim-regionoj (
Kola duoninsulo
), kaj krome ne ampleksas la tuton de la plej norda provinco de Finnlando (formale nur la norda parto de la Laponia provinco estas parto de Sameio), indas precizigi la finnan teritorion je nomo
laponia provinco de Finnlando
a? pli mallonge
finna Laponio
. ?efurbo de la administra unuo estas
Rovaniemi
. La areo de la gubernio etendi?as de la
Balta Maro
(
Botnia golfo
) ?is la Norvega limo. La gubernia areo estas 98 947 kvadratkilometrojn kaj ?i enhavas 29 procenta?ojn el la teritorio de Finnlando.
Fine de la jaro 2008 la gubernio havis 183 963 lo?antojn, kiu estas nur 3,6 procenta?oj el ?iuj lo?antoj de Finnlando. La lo?antoj estas plejparte finnlingvaj. La
samea lingvo
estas parolata nur en la plej norda parto de la guberio fare de 2500 personoj. La plej granda parto de lo?antoj vivas en la sud-okcidenta parto de la teritorio.
Topografia mapo pri la Laponia provinco.
La norda polusa cirklo iras tra la gubernio iom norde de Rovaniemi. La klimaton influas la norda situo, grandaj diferencoj de alteco kaj la proksimaj maroj
Botnia golfo
kaj
Arkta Oceano
. La plej alta loko de Finnlando, monto
Halti
1 328 metroj, situas en la nord-okcidenta parto apud la norvega limo. En la nordo situas la tria plej granda lago de Finnlando,
Inari
kies areo estas 1 040 km². En Laponio estas anka? du grandaj artefaritaj lagoj -
Lokka
kaj
Porttipahta
.
La suda parto de finnlanda Laponio estas lo?ata de finnoj ekde la jaro 1000. Sameoj okupi?is pri ?asado, boac-bredado kaj fi?kaptado kaj la sveda ?tato agnoskis al ili rajton posedi la teron, kiun ili utiligis. La sameoj pagis imposton al la veda re?o. En jaro 1500 finna lo?antaro trovi?is en la tuta suda parto de Laponio, ?is proksimume la nivelo de la polusa cirklo. La orienta limo al Rusio estis fiksita nur en 1595 kaj 1617. La norda limo al Norvegio estis fiksita en 1751. Pli frue du a? tri regnoj kune administris partojn de Laponio kaj la sameoj pagis imposton al ?iuj el ili.
Komence de la 1600-aj jaroj la sveda re?o Karlo la 9-a donis al koloniistoj permeson lo?i anka? norde de la polusa cirklo kaj la finna lo?antaro disvasti?is pli norden. Tamen la plej norda parto de Laponia gubernio havis samean plimulton ?is la komenco de la 20-a jarcento. En
Utsjoki
(Ohcejohka) sameoj estas plimulto e? nuntempe. La unua urbo en Laponio estas
Tornio
, fondita en 1621.
Laponio fari?is propra gubernio en la jaro 1938. Pli frue ?i apartenis al la
gubernio Oulu
. Anta? 1944 al la Laponia gubernio apartenis anka?
Petsamo
.
La provinco havas 21
komunumojn
, el kiuj kvar estas urboj.
|
|
Komunumo
|
Lo?antoj
je 30. 6. 2006
|
Areo
|
| 1.
|
Enontekio
|
2.012
|
8.391,5 km²
|
| 2.
|
Inari
|
7.014
|
17.321 km²
|
| 3.
|
Kemi
|
22.812
|
92,0 km²
|
| 4.
|
Kemijarvi
|
9.189
|
3.929,7 km²
|
| 5.
|
Keminmaa
|
8.892
|
644,1 km²
|
| 6.
|
Kittila
|
5.844
|
8.263,1 km²
|
| 7.
|
Kolari
|
3.808
|
2.617,6 km²
|
| 8.
|
Muonio
|
2.398
|
2.038,1 km²
|
| 9.
|
Pelkosenniemi
|
1.102
|
1.882,2 km²
|
| 10.
|
Pello
|
4.435
|
1.865,6 km²
|
| 11.
|
Posio
|
4.206
|
3.545,1 km²
|
| 12.
|
Ranua
|
4.675
|
3.694,5 km²
|
| 13.
|
Rovaniemi
|
57.664
|
8.011 km²
|
| 14.
|
Salla
|
4.540
|
5.872,5 km²
|
| 15.
|
Savukoski
|
1.276
|
6.496,64 km²
|
| 16.
|
Simo
|
3.617
|
1.483,5 km²
|
| 17.
|
Sodankyla
|
9.193
|
12.415,3 km²
|
| 18.
|
Tervola
|
3.689
|
1.595,3 km²
|
| 19.
|
Tornio
|
22.355
|
1.227,1 km²
|
| 20.
|
Utsjoki
|
1.382
|
5.371,7 km²
|
| 21.
|
Ylitornio
|
5.118
|
2.207,2 km²
|
|
|