| ?
Ni nur tuj komencu tiun ?i kritikon per varmega gratulo al la lerta tradukinto, S-ro K. Kalocsay kaj per insista instigo al ?iuj Esperantistoj: legu kaj relegu tiun ?i libron, ?i ja tion plenvaloras!
Estas beda?rinde, ke ni ne povas transskribi tie ?i la tutan enkondukon, kiu klarigas al ni kaj la naski?on, kaj la kreskadon, kaj la amplekson de la priparolata majstroverko. Ne ?iu verkisto havas, kiel Madach, la kura?on forbruligi siajn unuajn literatura?ojn; sed li,ekzercante severan kritikon kontra? si mem, ka?e laboris, laboradis... Kelkaj jaroj de feli?o preska? perdi?is por la mondo lian genion. La malfeli?o, kiu sekvis, pliakrigis ankora? lian de la naturo ricevitan senton pesimistan kaj [nelegebla] ≪la'Tragedio de l’Homo ≫. Tamen... ≪la pesimisme klarvida verko fini?as kie la poteozo de l'sento kaj de l’nobla stre?o de la homo ≫. (El la enkonduko.) Skizi la enhavon de la libro en kelkaj vortoj estas fareble, sed tiam oni nenion sentas a? e? supozas de la forto, de la belo, kiuj sin ka?as en la diversaj bildoj de la poemo: Adamo, forpelita el la edeno, travivas en son?o la tutan historion de la homaro, vidante en ties grandaj homoj sin mem kaj Eva’n. Je la fino li veki?as kaj malesperi?inta, li volas perei, sed tiam li konscias pri la sento, kiu vivas en lia animo: ≪ Kaj ?i tiu sento, en la animo de granda homo, donas instigon kaj inspiro npor noblaj klopodoj kaj luktoj. ?i tiuj ja povas esti vanaj, senrezultaj, sed la entuziasmo mem kaj la konscio pri la propra ago bona estas rekompenco pro ?iuj ?agrenoj kaj suferoj.≫ (El la enkonduko ). Tiun ?i libro noni povus kompari kunpejza?o: unuavide, oni konati?as kun la ?io, la vasteco, la grandeco, poste oni detale rigardas tie ?i dometon sin ka?antan sub verda foliaro, tie vojeton kondukantan al malluma arbaro, jen pre?ejan tureton, superantan supozantan vila?on, pli malproksime fine, la horizonton, kiu igas nin revi al senfineco, al etereco! Tia maniero ni unue tralegas la tutan libron kaj poste revenante, oni ekser?as la trafajn versojn, pripensante ilin, por tute kompreni tiun kaj tiun ?i detalon.
Estas kutimi citi kelkajn partojn en leginda libro... La elekto tie ?i estas malfacila; ?ar ne nur la poezio de la dekkvin bildoj estas granda, sed ?ie la ideoj estas tiel belaj, tiel pripensindaj... Admiru la priskribon de la neuda?reco en la sekvantaj linioj:
Dum kisoj
?u sentas vi la milde varman venton
Tu?antan vin je vang’ kaj forflugantan?
Maldikapolvtavolo post ?i restas.
Post jar’ la polvo altas nur liniojn,
Sed postcent jaro jam kubutojn kelkajn,
Jarmiloj kelkaj viajn piramidojn enfosos,
Vian nomon ensabligos.
?akaloj hurlos en plezur?ardenoj,
Sklavgent’ mizera hejmos en dezert;
Kaj ?ion nek tempesto mondoskua,
Nek hurle mu?a tertremego faras,
Nur vent’ malforta, karesanta vin.
Kaj kiel bele prikantas li la rolon de la virino apud la edzo:
Kaj se en labru ’ de via
Agema viv’ la ?ielvo?’ muti?os:
Pli pura sin’ de ?i virin’ malforta,
De l’ mar?’ de interes’ pli malproksima,
Eka?dos ?in kaj tra korvejnoj ?iaj
Filtri?os ?i je poezi’ kaj kanto!
Kun tiuj du rimedoj ?e vi staros
?i, en feli? ’ kaj malfeli?o same:
?enio ridetanta, konsolanta.
Kaj finela lasta versa?o: Mi diris, penu, hom’, kaj firme fidu !
”
|