Kredodeklaro
a?
kredokonfeso
referencas al publika deklaro, la?forme pli a? malpli artikita, flanke de iu kristana eklezio, de grupo de kristanoj a? de unu aparta kristano, pri enhavo de sia kredo kaj de ?iaj implicoj. La neceso pliprecizigi la enhavon de sia kredo krei?as ?iujn kazojn en kiuj ideologiaj a? kulturaj fortoj fremdaj (ene kaj melene de la Eklezioj) kapablas endan?erigi la integrecon de la kredo kaj de la kristana identeco, tia kiel estis transdonita. La kredodeklaro, krome, kiel sintezo de la kristana kredo ricevas anka? instruan aspekton (prenante la formon de
kate?ismo
a? formulante
tezojn
kaj kontra?tezojn. Do, necesas distingi kredodeklaro el kredokonfeso kiu estas io pli solena kaj artikolita kaj deviga por ?iuj, kvankam la distingo foje fari?as malfacila.
En la
Nova Testamento
la termino ?μολογ?α (
homologia
) povas esti kunligita, en la senco de "
kredkonfeso
" al la
Evangelio
a? al la
kredo
; la verbo ?μολογ?ω (
homologe?
) havas kiel objekton jen la kredon jen la
pekon
. Sub la kompusi?o kun la persekutoj, la
Patristiko
alestigas la konceptan nova?on de la "
konfesanto
".
Dum la ekzemploj pli antikvaj ol
Symbolum Apostolorum
(kredo de la apostoloj), ankora? demandformaj, havis en la
2-a jarcento
individuan kredodeklaran uzon en la momento de la
bapto
; la en?ovo de
kredo
en la oficialan liturgion, ?ajnas esti okazinta en
473
kiam
Petro Fulisto
, patriarko de
Antio?io
(
471
-
488
), enkondukis, membri?ante en
monofizitismo
, en liturgion, la nicean kredon por kritiki kaj konfuzi kion dekretis la
koncilio de Kalcedono
.
La verbo ?ξ?μολογ?ω (
exomologeo
) poste alvenis signifi la
pentofaran sakramenton
(la pekkonfeso) de la komunumo kuni?inta (oni vidu en la
Didakeo
kaj en la
unua epistolo de Klemento
51,3). En la 4-a jarcento
Johano Krizostomo
proponis la publikan pekkonfeson anta? la ricevo de la bapto a? de la E?karistio
E?karistio
. La konfeso de la peko
ad auriculam
("en la oreloj" de la
presbitero
), estas mezepoka disvolvi?o, kiu tamen havas sian rolon en la medio de la liturgio.
En la
Kvara Laterana koncilio
de
1215
la pekkonfeso al la orelo estis igita deviga almena? unufojon jare, rekvizito por partopreni E?karistion.
Pliklariga resumo:
- 1. En la antikva Eklezio
confessio
signifis la kredodeklaro farita de
martiro
a? "konfesanto" kiu estis devigita suferi persekuton pro sia kredo (oni vidu:
1-a epistolo al Timoteo
(6,13);
2-a epistolo al la korintanoj
(9,13).
- 2. La termino pliposte ricevis la signifon de deklaro de religiaj konvinkoj kun a? sen referenco al la persekuto.
- 3. Tiu vorto estis anka? uzata sur la tombo de martiro a? konfesanto, ekzemple,
konfesio
de
Petro apostolo
en
Vatikano
.
- 4. La termino"Konfeso" havas anka? pli ?eneralan signifon: nome la?do kaj adoro al Dio.
- 5. La "konfeso" estis sinonimo de konfeso de peko, kiu estas sakramento en la
Katolika Eklezio
.
El la dua senco de "
konfeso
", nome la deklaro pri tio kion oni kredas, naski?as la uzo de la termino en la Eklezioj de la
Reformacio
, nome kredodeklaro por difini, en kontra?starigo aparte al
katolikismo
, sed anka? rilate al la konvinkoj de sektaj grupoj. En la eklezioj de la Reformacio tiaj kreddeklaroj ne estis intencitaj kiel alternativo al la antikvaj ekumenaj
kredokonfesoj
(ekzemple, la
apostola kredo
a? la
Kredokonfeso nicea-konstantinopola
, sed kiel asertoj pri la maniero ilin interpreti. Ilia intenco, do, celis klarigi kion signifas proklami ke "
Jesuo
estas la
Sinjoro
", kaj montri ke tiu aserto povas esti farita, la? protestantoj, nur je la lumo de la
pravigo
per “sola kredo”. Temis pri konfesdeklaro de la tuta eklezio kaj ne unuopaj teologoj.
La unua konfesdeklaro tiutipa estas la
A?gsburga konfeso
de
1530
kaj, inter la lastaj, la
kredodeklaro de Westminster
de
1643
kiu surbaze de la
Skota kredodeklaro
de 1560 fari?is fundamento de la
Eklezio de Skotlando
en
1689
.
La dekretoj de la
Koncilio de Trento
(
1545
-
1563
) povas esti konsiderataj kiel la kredkonfesa "respondo" de Katolikismo al la principoj de la protestanta reformo kiel proklamataj en la diversaj kreddeklaroj.
La
tridekna? artikoloj de religio
de la
Eklezio de Anglio
ne estas kredodeklaro en la senco konturita ?i-supre. Ne temis pri verko de teologoj difinantaj konfesian pozicion, male temis pri pruvo akordigi malsamajn konfesiajn vidpunktojn por favori ?eneralan eklezian unui?on. Fakte ili ne celas devigi ?iujn provincojn de la
Anglikana Komunio
.
Listo de la kredodeklaroj kaj kredkonfesoj
[
redakti
|
redakti fonton
]
Kredokonfesoj de la antikva Eklezio
[
redakti
|
redakti fonton
]
Kredodeklaroj de la Luteranaj Eklezioj
[
redakti
|
redakti fonton
]
Kredodeklaroj de la Reformaciitaj Eklezioj
[
redakti
|
redakti fonton
]
En la Katolika Eklezio kredokonfesoj
[
redakti
|
redakti fonton
]
Kredo deklaroj en judismo kaj islamo
[
redakti
|
redakti fonton
]
- Romeo Fabbri (cur.),
Confessioni di fede delle chiese cristiane
, EDB,
Bologna
1996
- Christian Confessions: a Historical Introduction
, [de] Ted A. Campbell. First ed. xxi, 336 p. Louisville, Ky.: Westminster/John Knox Press, 1996.
ISBN 0-664-25650-3