Jutta Hipp
(naski?is la
4-an de februaro
1925
en
Lepsiko
; mortis la
7-an de aprilo
2003
en
Novjorko
) estis
germana
?azpianistino
,
pentristino
kaj
fasonisto
.
Hipp lernis pianludon jam infana?e. En la a?o de dek kvar ?i unuafoje a?dis ?azon kaj estis dum la milito membro de
amatora
?azbando, kun kiu ?i estante studentino de la artakademio koncertis en
Hot Club Leipzig
, kontra?le?a ?azklubejo.
[1]
Post sia fu?o al okcidenta Germanujo ?i komencis ekde 1951 muziki profesie kun la bando de Freddie Brocksieper en Munkeno kaj Bavarujo en usonajn militistoklubejoj, poste en la bandeto
New Jazz Stars
de
Hans Koller
, kiu anka? akompanis
Dizion Gillespie
kaj alproprigis al si la lingva?oj de
malpasia ?azo
. En 1952 ?i translo?i?is al
Frankfurto ?e Majno
kaj direktis ekde 1953 ?is 1955 la
Kvinopon Jutta Hipp
, al kiu komence apartenis Emil Mangelsdorff, Joki Freund, Hans Kresse kaj Karl Sanner. Per ?i tiu instrumentistaro la bando koncertis dum la unua
Germana ?azfestivalo
de 1953 kaj anka? verkis la albumon
New Faces - New Sounds from Germany
por usona diskeldonejo.
[2]
En 1953 ?i okupis je la
Podium-Jazz-Referendumo
la unuan rangon inter la germanaj ?azpianistoj. Anka? kun sia venonta bando el 1954/5, al kiu apartenis
Attila Zoller
, ?i konfirmis sian famon esti la ?unua ?azsinjorino de E?ropo“. En 1954 ?i muzikis dum la Germana ?azfestivalo kun
Albert Mangelsdorff
kaj Zoller, sed anka? je improvizadkunsido kun Hugo Strasser.
En 1955 ?i gastkoncertis kun sia kvaropo en Svedujo, kie ?i anka? surdiskigis kun Lars Gullin,
[3]
kaj translo?i?is post koncertvoja?o tra
Jugoslavio
kun J. Freund kaj
Carlo Bohlander
la? oferto de
Leonard Feather
, kiu estis a?dinta ?in en 1954 je
Duisburg
kaj estis entuziasma pri ?ian ludo, en
Usonon
.
[4]
Tie ?i komence estis sukcesa. ?i ricevis kiel unua e?ropa ?azmuzikisto (kaj kiel dua blankula muzikisto entute) kontrakton de
Blue Note Records
, por kiu ?i en 1956 verkis tri albumoj je propra nomo
[5]
. En 1956 li muzikis la? perado de Feather anstata?
Marian McPartland
, kiu estis koncertvoja?anta, duonan jaron en la novjorka kluborestoracio
Hickory House
triope kun Peter Ind kaj Ed Thigpen. ?ia ludo fari?is pli malmilda kaj pli pela. Anka? en 1956 ?i koncertis je la
?azfestivalo de Newport
. Mallonge poste ?i kunmuzikis anka? kun
Charles Mingus
.
[6]
Ankora? en 1956 ekestis tamen priartaj kvereloj kun Feather, parte ka?zitaj per tio, ke ?i ne volis allasi interventojn en sian muzikan reperturaron.
[7]
Post tio ?i ne plu surdiskigis kaj havis nur malmultajn prezentadojn en pli malgrandaj klubejoj en Novjorko kaj sur Long Island. Proksimume 1957 ?i koncertvoja?is kun saksofonisto Jesse Powell en la sudaj sub?tatoj, kio la? ?i estis la muzika supro de ?ia kariero.
[8]
?ar la situacio por ?azmuzikistoj malboni?is fine de la 1950-aj jaroj, ?i akceptis laboron kiel kudristo en vestofabriko en
Kvinzo
.
[9]
?is 1960 je tio ?i anka? prezentis semajnfine kiel ?azmuzikisto, transiris poste tamen plene al sia unua ?ato desegnado kaj fasonado. Unu ka?zo estis anka? problemoj pro alkoholo, parte rezultante el tio, ke ?i per ?i tiu subprenmis sian egan anta?koncertan timon.
[10]
. Anta?prezenta timo anka? estis la ka?zo por ?i prefero, koncerti en pli malgrandaj ?azklubejoj.
Dum la 1940-aj jaroj ?i estis studinta grafikon kaj fasonadon ?e la
Altlernejo
de Grafiko kaj Librarto en Lepsiko. Hipp precipe ?atis la pentradon de akvareloj. ?iaj motivoj etendi?is ekde la strata vivo en Kvinso kaj ?iaj favorataj pla?oj sur Long Island ?is bestoportretoj. Ekspoziciojn de siaj bildoj ?i havis ekzemple en 1980 kaj 2000 en kulturdomo ?Langston Hughes“ en Corona je Novjorko. Hipp, kiu anka? estis konata pro sia rapidspriteco, anka? desegnis karikaturojn pri aliaj ?azmuzikistoj kaj verkis poemojn pri ili.
Jazz Podium
publikigis kelkaj el ?i tiuj. Hipp anka? estis lerta pupfaristo kaj ?i translasis kelkajn el siaj pupoj al la Muzeo de la Urbo Novjorko. ?ar ?i post sia adia?o disde la ?azmuziko ne plu tu?is la pianon, multaj el siaj konatoj e? ne sciis pri sia ?azmuzikista pasinteco, ?is kiam ili eksciis pri tio el la nekrologoj.
?i restis tamen ligita al ?azo kaj fotis nelacigeble en malgrandaj ?azklubejoj en
Kvinzo
. La fotojn ?i sendis anka? al amikoj kaj al ?azrevuoj en Germanujo. Hipp ofte diris en leteroj al amikoj, ke vera ?azo estas pli bone trovebla en malgrandaj klubejoj, en kiuj ?i a?das multajn muzikistojn, al kiuj mankis la venkokapablo por eminenti?i. Hipp estis gefian?i?inta en 1944 kun frapinstrumnetisto "Teddie" Frohwalt Neubert, geedzi?is tamen neniam kaj mortis pro
pankreata kancero
sia apartmento in Kvinzo.
?i estis praonklino de ?urnalistino Johanna Adorjan.
La? decido de la Lepsika urboparlamento ekde 2011 unu strato de ?ia naski?urbo nomi?as
Jutta-Hipp-Weg
.
[11]
Kiel pianisto Hipp radikis en la
svinga
tradicio kaj la? propraj eldiroj influita de
Count Basie
,
Teddy Wilson
, sed anka? de Fats Waller. Je la ekesto de
bibopo
meze de la 1940-aj jaroj ?i orienti?is je
Bud Powell
. ?i pli rifuze perceptis, ke multaj muzikistoj, recenzistoj kaj entuziasmuloj komence de la 1950-aj jaroj a?dis malpasia-?azajn influojn de
Lennie Tristano
en ?ia ludo.
[12]
En pli malfruaj jaroj ?i tamen esprimis sian admiron por la
malmolbopo
de
Horace Silver
, kiun ?i renkontis proksimume 1956 en Novjorko. Je la supro de sia kariero kiel ?azpianisto (kiu foje anka? komponis) ?i estis trovinta novan stilon, kiu klare distingi?is de la vaste etendi?aj melodiaj arkoj kaj de la ludo enprenanta per siaj ornama?oj la e?ropan
altkulturan muzikon
?is la translo?i?o al Novjorko.
?La energio, kiu provizis ?ian ludmanieron de malpasia ?azo per ardo, nun klare aperis.“
[13]
?i konsekvence rifuzis eksteran premon, kiu pelus ?in en alian direkton. ?ia famo kiel ?azpianisto akirita en la 1950-aj jaroj (per kiu ?i en E?ropo ankora? longe post tio estis unika apera?o) tamen estis nerompita je ?iaj okcidentgermanaj entuziasmuloj ankora? jardekojn pli malfruajn. ?i mem ne revenis e? nur vizite al Germanujo post post sia translo?i?o.
- New Faces - New Sounds From Germany
(1954)
[14]
- Cool Dogs And Two Oranges
(1954 resp. 1980)
[15]
- La sonregistra?oj de la ?azfestivalo je Frankfurto aperis ?e Brunswick kaj post kiel CD Box Bear Family 15430
- Various Artists
Cool Jazz made in Germany
(1954)
- At the Hickory House
(Vol. 1 & 2) (Blue Note, 1956)
- Jutta Hipp With
Zoot Sims
(Blue Note, 1956)
- Thomas Breitwieser:
Jutta Hipp, First Lady of German Jazz.
In: Gunna Wendt
Die Jazz-Frauen.
Luchterhand-Verlag, Hamburg 1992, S. 52?59.
- Katja von Schuttenbach:
Jutta Hipp: Painter, Pianist and Poet.
Master Thesis 2006
- ↑
Kelkajn el siaj traviva?oj, kiuj montras ?ian malkonformisman sintenon, ?i rakontis al Michael Kater, kiu en sia libro
Gewagtes Spiel
(Kolonjo 1995, p. 281f.) konkludis, ke la junulinoj en la klubo fari?is ?la stabila elemento“, car la viroj kutime estis rekrutigitaj.
- ↑
La? instigo de Leonard Feather pli malfrue anka? Blue Note disvendis ?in en Usono, por konatigi ?in tie kaj plialtigi ?iajn tieajn prezentajn ?ancojn. Komp. Schuttenbach, Jazzpodium, julion de 2006
- ↑
republikigita ?e L. Gullin
Vol. 3 1954/55 Late Summer
- ↑
Artkomercisto Heinz Te Poehl pagis al ?i la flugon. Komp. Robert von Zahn (eld.) Jazz in Nordrhein-Westfalen seit 1946. Kolonjo sen jarindiko, p. 230.
- ↑
noveldonita en 2000 de la japana filio de Blue Note. Por Blue Note ?i validis perdi?inta je la momento de la eldono kiel lumdisko, ricevis tamen el la bonaj vendonombroj en Japanujo la tantiemojn.
- ↑
Breitwieser:
Jutta Hipp. First Lady of German Jazz.
a.a.0.
- ↑
Ekzemple ke ?i ludis kompona?ojn de Feather. Kroma ka?zo estis, ke ?i forrifuzis edzi?intan Feather. ?i, anta? ?i iris al Usono, estis fian?ino de Zoller. Feather ne plu recenzis ?in post 1956 kaj esprimis en siaj libroj, ke la influo de Horace Silver malbone efikis sur ?ian ludon. Schuttenbach a.a.O.
- ↑
Schuttenbach, a.a.O.
- ↑
Pli malfrue ?i anka? laboris ?is 1995 kiel kudristo kaj teksa?fasonisto sur Long Island. Komp. Jazzzeitung 2003/5.
- ↑
Siajn alkoholproblemojn ?i konfesis dum intervjuo en 1986 kun
Iris Timmermann
, kiu intervjuis ?in por sia ekzamena tezo
- ↑
Urboparlamenta decido de la 18-a de majo 2011 (Beschluss-Nr. RBV-822/11), amtliche Bekanntmachung: Leipziger Amtsblatt Nr.11 vom 4. Juni 2011, bestandskraftig seit dem 5. Juli 2011 bzw. 5. August 2011. Vgl. Leipziger Amtsblatt Nr.16 vom 10. September 2011.
- ↑
Basisto Heinz Grah karakterizis la muzikon, kiun ludis Hipp kun Koller kaj poste en siaj propraj ensembloj, kiel
?malpasii?intan bibopon. Oni ankora? povis a?di la melodian strukturon. Ili belege improvizis, sed tio fakte tute ne rilatis kun ?azo“.
(cit. l. Robert von Zahn, Jazz in Koln seit 1945. Kolonjo 1997, p. 82) La? pli malfrua opinio de Hipp en tio esprimi?is nur la influo de Koller . (Citita en Schuttenbach Jazzpodium 2006)
- ↑
Breitwieser, a.a.O., S. 57.
- ↑
La sonregistra?oj de ?i tiu disko de Blue Note, ?is tiam haveblaj kiel lumdisko de japana Toshiba, ?iuj anka? estas publikigitaj ?e
Frankfurt Special: The Legendary Jutta Hipp Quintet 1954
(Fresh Sound Records, 2006)
- ↑
Origine nur nur 4 el ?i tiuj titoloj aperis sur EP MGM E 3157; la restajn titolojn eldonis en 1980
diskeldonejo
L+R Records. La plej multaj el ?i tiuj titoloj nun anka? estas sur
Frankfurt Special: The Legendary Jutta Hipp Quintet 1954