El Vikipedio, la libera enciklopedio
Johannes EWALD
(naski?inta la
18-an de novembro
1743
en
Kopenhago
, mortinta samloke la
17-an de marto
1781
) estis
dana
poeto kaj teologo.
Eldono frua de ?iuj verkoj de Johannes Ewald
Post la morto de la severa kaj
pietisma
patro, kiu estis predikisto, Ewaldl venis 11-jara?a al
Schleswig
. La malliberecon en la tiea lernejo katedrala li volis fu?i esperante povi vivi kiel
Robinsono Kruso
sur malenlo?ata insulo. Rehejmentransportite li denove fu?is en la a?o de 15 jaroj je
prusiaj
armeservoj por gajni per honoro kaj bonstato la manon de la amatino Arendse Hulegard. Balda? poste li dezertis je la
a?stra
armeo kie li i?is tamburisto kaj kaporalo kaj e? partoprenis kelkajn batalojn inter 1759 kaj 1760 anta? reiro Kopenhagon. Tie ene de tre malmulte da tempo li finstudis teologion kaj ekzameni?is. La espero gajni la favoron de Arendse malreali?is tiel ke Ewald pli kaj pli ?agreni?is kaj ekdibo?is kaj malsani?is. Lia poeta talento tamen (a? pro tio?) ekfloris splende.
Post la ne tro sprita poemo alegoria ≫Lykkens Tempel≪ (1764) li verkis modestan sed sinceregan funebran poemon post la morto de
Frederiko la 5-a (Danio)
(1766) per kio li fami?is. De siaj iam francaj modeloj li pli kaj pli aliorienti?is artiste je
Friedrich Gottlieb Klopstock
kiel atestas la biblia dramo ≫Adam und Eva≪ (1769) kaj la tragedioj ≫Rolf Krake≪ (1770) kaj ≫Balders Død≪ (1774). Per ili, la? la modelo de ≫Hermannsschlacht≪ hejmigitis en daniaj teatroj malnov?ermanaj intrigoj. En la
kantoteatra?o
≫Fiskerne≪ (1780) montri?as la memstara kaj libere evoluinta genio de Ewald: anka? tie ?i li pioniris en la rakontado de popolviva?oj. Multaj tie enplektitaj kantoj i?is popularaj, ?efe la posta nacia himno ≫Kong Christian stod ved højen Mast≪.
La lastajn vivojarojn li pasigis bone danke al la apogo de la kortegano
Adam Gottlob Moltke
, al kiu li dedi?is tre belan odon. Post longa malsano li mortis; ankora? sur la mortolito li verkis la belegan kanton ≫Zur Hilfe, Held von Golgatha≪ dichtend. Ke Ewald,
romantikulo
frua donacis al la dana poeziarto kaj al nova stilo dignan emancipi?on (kion oni sentis bone ?e
Adam Oehlenschlager
) atestatas la poemo ≫Ewalds Grab≪ de lia dankema posteulo. Membiografion sinceran kaj ironian Ewald verkis anka? (?i restis nefinita): ≫J. Ewalds Levnet og Meninger≪ gegeben. La plej bonan fruan eldonon de la ewalda?oj prizorgis Liebenberg (Kopenhago 1850?55, 8 vol.); biografioj konatas de Molbech (1831), M. Hammerich (3-a eldono, 1888), A. D. Jorgensen (1888).
Meyers Großes Konversations-Lexikon, Band 6. Leipzig 1906, p. 202-203 (
tie ?i interrete
)
