Hieroglifoj
estas bildaj simboloj, kiujn uzis por skribi la
antikvaj egiptoj
. Hieroglifoj fari?is legeblaj en la nuntempo danke al
Thomas Young
kaj al
Jean-Francois Champollion
kiuj de?ifris ilin helpe ?efe de la
Rozeta ?tono
.
teksto el ptolemea tempo je la templo
Kom Ombo
Doktoro Thomas Young estis la unua kiu ekis sciencan de?ifradon kaj la komprenon de la hieroglifoj. Li sciis pri la Rozeta ?tono ekde la jaro 1814, danke al sia amiko Sir W. E. Rouse Boughton kiu sendis al Young egiptan
papiruson
trovita en sarkofago el
Tebo
.
La vorton
hieroglifo
formas la grekaj radikoj
hieros
ιερο?
(sankta) kaj
gluphein
γλυφειν
(gravuri). La grekoj tiel nomis la egiptan skribon kiun ili renkontis gravurita sur la muroj de monumentoj (steleoj, temploj kaj tomboj).
La egiptoj komencis uzi hieroglifojn anta? ses mil jaroj. La plej malnova hieroglifa surskribo estis datita je 4240 a.K, t.e. la unua ekapero de hieroglifoj trovitas anta? ol en
Sumero
la
kojnoskribo
estis disvolvi?inta), kaj uzis ilin seninterrompe ?is ?irka?
-100
, t.e. ?is proksime la fino de la rego de la
Ptolomeoj
, fakte la plejlasta hieroglifa surskribo montras daton de la 24-a de a?gusto 394 sur la Izis-a templo de Philae. Pli simpla formo, la
hieratika skribo
poste e? pli simpla, la
Demotika skribo
(el greka demos=popolo) en epoko de la 26-a dinastio (664-525 a.K.) i?is ?efa. Finfine dum epoko de la helanaj re?oj Ptolemoj la greka lingvo definitive anstata?is amba? skribojn hieroglifaj kaj demotikaj.
La? kelkaj la hieroglifa skribo ne estas inventita en Egiptio; la? ili amasigitaj pruvoj indikas, ke ?i estis alportita tien de invadantoj, kiuj venis el nordorienta a? meza Azio. Tiuj hejmi?is en la
nila
valo ie inter
Memfiso
norde kaj
Tebo
sude, kaj grade establis sian civilizon kaj religion en tiu nova hejmo. Iom post iom ilia skribo etendi?is norden kaj suden, ?is la hieroglifoj uzi?is - almena? por ?tataj aferoj - de la
mediteranea
bordo ?is la plej suda parto de la Insulo
Meroe
, pli ol 3000 kilometrojn for.
Rimarkinda aparta?o de la hieroglifoj estas la tre malgranda ?an?o de formo dum la jarmiloj, sendube ka?ze de la materialo, sur kiu ili estis skribataj, kaj parte pro konservemo naskita de religiaj konvinkoj. Kontraste, la
babiloniaj
kaj
?inaj
bildsimboloj draste ?an?i?is tiel frue (kelkajn jarojn a.K.), ke iliaj originaj bildaj formoj perdi?is.
?iu hieroglifo estas bildo de natura a?o, besto a? homo, kaj uzi?is en multaj diversaj manieroj. En la plej simpla uzo hieroglifoj uzi?is kiel efektivaj
bildoj
(leporo, aglo, skarabo). Sed hieroglifoj anka? povis reprezenti
ideojn
. Ekzemple muro falanta flanken signifis "fali". Salonego por rekonti?oj de sa?uloj signifis "konsilio". Hakilo reprezentis la ideon de dio. Muzikilo reprezentis la ideon de ?ojo, plezuro. En tiaj okazoj oni parolas pri
ideogramoj
. Poste oni komencis uzi hieroglifojn anka? kun sona valoro.
La signoj en tiu
kartu?o
legi?is jene:
Tio estas
Ptolmiis
, la nomo de la re?o
Ptolemeo
.
- Lost Languages / Los lenguajes perdidos
(angle / hispane: "la perditaj lingva?oj"). Philip Ellaby Cleator, angle 44 eldonoj, la unua de eldonejo Hale, Londono (1959), hispane de Ediciones Orbis (1986), ankora? tradukita en la japanan, italan kaj katalunan