Gustav STRESEMANN
(naski?is la
10-an de majo
1878
, en
Berlino
kaj mortis samloke la
3-an de oktobro
1929
), estis
germana
politikisto
,
kanceliero
de la
Vajmara Respubliko
(1923) kaj ?ia
ministro pri eksteraj aferoj
(1923, 1924?29). Li reakiris reputacion de Germanio post la
unua mondmilito
, ricevis
Nobel-premion pri paco
en 1926 kun la franca ministro pri eksteraj aferoj en 1926 pro la interkonsenta, paca politiko.
Lia patro estis drinkejisto kaj komercisto kun bieroj en Berlino. La gepatroj havis kvin gefilojn, el kiuj nur Gustav vizitis mezlernejon kaj Universitaton. Stresemann tre kapablis en la lernejoj pri historio, precipe pri modernepoka historio.
Li studis en la Berlina, poste en la Lajpciga (Leipzig) Universitato inter 1897 kaj 1900 komence literaturon kaj historion, poste ekonomikon kaj doktori?is en 1900. Post la studajaroj, li eklaboris ?e komerca entrepreno kaj en 1902 fondis la Asocion de Saksaj Industriistoj, kies jura reprezentanto estis li ?is 1911.
Stresemann komence simpatiis kun sociaj ideoj de Friedrich Naumann kaj kunlaboris kun la Germana Sociala Unio, sed en 1903 ali?is al la dekstra Nacia Liberala Partio. Li ofte koloziis pri sociaj demandoj kun la dekstra parto de la partio (en kiu plimultis reprezentantoj de la industriistoj) kaj li ka?zis ?eneralan surptrizon en la partia kongreso de 1906. Li estis inter 1906 kaj 1612 urba konsilisto en Dresdeno kaj dumtempe redaktis la lokan gazeton Sachsische Industrie.
Oni elektis lin en 1907 al la Reichstag kiel reprezentanton de la
Nacia Liberala Partio
. Li interesigis kiel ?urnalisto kaj kiel politikisto pri la ekonomipolitiko, apogis la bonstatajn le?ojn por la lar?a popolo. Pro lia politika inklino, la partio ne elektis lin en la centran organizon (1912) kaj li e? perdis la parlamentan sidejon. Dumtempe li transloki?is al Berlino kaj i?is la plej konata direktanto de la germana ekonomia vivo. Li estis en gvidanta posteno en diversaj komercaj asocioj, kiu alportis por li bonstaton.
Li bonvenigis la unuan mondmiliton, sed li mem ne soldatservis pro sanproblemoj. Li realvenis en Reichstagba en decembro de 1914 en eksterordinaraj parlamentaj elektoj kaj transprenis gvidadon de la frakcio, de partia prezidanto Ernst Bassermann.
Dum la milito apogis la germanajn teritoriajn pretendojn, ekde 1916 li strikte kunlaboris kun armeaj gvidantoj Paul von Hindenburg kaj Erich Ludendorff. Li same apogis la senliman submar?ipan militon kaj kontra?is moderan politikon de kanceliero Theobald von Bethmann-Hollweg kaj e? partoprenis en ties abdikigo (julio de 1917). Li volis al denova kanceliero Bulow, sed tio ne sukcesis. Sammonate mortis Bassermann, kiun sekvis Stresemann en la parlamento kaj en la partio. Li sukcese baris la disi?on de la partio.
Post la germana malvenko (septembro de 1918), kolapso de la monar?io (9-an de novembro 1918), fu?o de Vilhelmo la 2-a al Nederlando tu?is forte Stresemann, sed li rapide alkutimi?is al la respublika Germanio. Kiam la maldekstra liberala Demokrata Partio ? gvidata de Friedrich Naumann kaj Max Weber ? ne volis akcepti lin en la gvidantaron, li fondis mem partion, la Germanan Popolpartion. Tiu partio estis grupi?o de dekstraj liberalaj ri?uloj.
Stresemann estis membro de la konstituciopretiga asembleo en 1919?20 en Vajmaro, kontra?is la novan germanan konstitucion, la traktaton de Versailles kaj e? volis tion revizii. Li estis ekde 1920 reprezentanto de Reichstag kaj Prezidanto de la
Germana Popolpartio
. Li estis en a?gusto de 1923 kanceliero.
Lia unua decido estis kiel kanceliero (13-a de a?gusto ?is 23-a de novembro 1923) ?esigo de la Ruhr-regiona pasiva kontra?staro. Li forte elpa?is kontra? la komunistaj regionalaj regitaroj en Turingio kaj Saksio, dum malforte elpa?is kontra? la ekstermdekstraj grupoj (ekz. Munkena bierpu?o de Adolf Hitler). Dum la enlanda politika krizo de novembro de 1923 ka?zis finfine lian abdikon. En la nova registaro, Stresemann i?is ministro pri eksteraj aferoj kaj tiun postenon plenumis li ?is sia morto, dum tri kancelieroj.
Lia politika celo estis la interpaci?o kun la venkintaj aliancanoj, ?efe kun Francio kaj akiro de samaj rajtoj por Germanio, reakiro de la pli frua pozicio inter la nacioj. Lian balancan politikon inter oriento kaj okcidento estis ofte kritikita fare de la samepokanoj.
Dum lia politika aktivado, Germanio subskribi la
Dawes-planon
(1924),
traktaton de Locarno
(1925), la Rejnoregiono liberi?is (1926), Germanio i?is membro de
Ligo de Nacioj
, subskribis
Berlinan traktaton
pri ne?traleco, kun la Sovetunio. Germanio subskribis en 1928 la kontra?militan Pakton de Kellogg?Briand.
Li edzinigis en 1903 filinon de la berlina industriisto
Adolf Kleefeld
. Ili havis du filojn.