La
flava febro
estas
infekto
virusa
kiu aperas en
tropikaj
kaj
subtropikaj
zonoj de
Sudameriko
kaj
Afriko
(sed ne
Azio
).
Viruso de flava febro
Aedes aegypti
La flavan febron igas la
flavfebra viruso
: ?i estas 40 ?is 50
nm
granda
viruso
(precize
RNA-viruso
) el familio
Flaviviridae
. ?ar la viruso anka? infektas
simiojn
, kiuj per
vektoroj
eblas transdoni infekton al
homoj
, tiu viruso estas malfacile
ekstermebla
.
La flavfebra viruso estas transdonita per
piko
de
flavfebra moskito
(
Aedes aegypti
).
Disokazo de flavfebro ?e
Afriko
, 2005.
Disokazo de flavfebro ?e
Sudameriko
, 2005.
La oficialaj raportoj de
MOS
sciigas pri pr. 200.000 infektoj kaj pr. 30.000 mortoj po jaro tuttere pro flavfebro.
[1]
.
Unue aperas
febro
kun
kapdoloro
kaj muskola doloro,
tremo
kaj
na?zo
, tiam la malsano povas resani?i.
Sed je pluraj okazoj trovi?as ?us poste dua fazo malsana, kun
iktero
pro
hepatito
(
hepata
inflamo
).
Pro
sangado
?e
digesta sistemo
eblas aperi nigra
sango
en
vomado
, tial estas flavfebro ?e
Latinameriko
anka? ?vomito negro“ konata (t.e. ?nigra vomado“).
Anta?
voja?oj
al infektaj landoj oni grave rekomendas
vakcinon
. ?i funkcii?as post 10 tagoj kaj ?i da?ros minimume 10 jaroj (kaj tipe ?. 30-40). La substanco vakcinila (
Stamaril ®
) injekti?as unufoje kaj ?i ofte okazigas simptomojn similajn al
gripo
inter la 5a kaj 8a tago.
?e kelkaj landoj de
Azio
flavfebro minacas (?ar lo?as infektigaj moskitoj kaj infekteblaj simioj) e? se la malsano ankora? ne ekaperis. Por malhelpi ke la viruso eniras kaj fiksi?as, tiuj landoj petas fruan vakcinon al vizitantoj eksterlandaj (kaj anka? al traveturantoj). Bezonata estas dokumento pruvila, kiun oni ricevas post la vakcino; ?i ta?gas nur ekde la 10a tago, kaj ?i da?ras 10 jaroj.
Listo de landoj kiuj devigas vakcinon estas ?e listo de WHO.
[2]
En 1881 la scientisto kaj kuracisto
kuba
Carlos Juan Finlay
malkovris la
moskitojn
kiel transdonanto de la flava febro.
Dum la
regado
de
Napoleono
li provis konkeri
Haition
per
armeego
, sed la plejparto da
soldatoj
mortis pro flava febro, kaj tial la francoj devis retroiri je 1803; sekve Haitio devenis
sendependa
.
Josiah C. Nott
diskonigis teoriojn ke la moskito estas vektoro por
malario
, subtenitaj de John Crawford kaj lia samtempulo Lewis Daniel Beauperthy. Oni konsideras lin kiel la unua kiu aplikis la insektovektoran teorion anka? al la flava febro, poste grava sanproblemo en Sudameriko. En
Bonaero
estis
epidemio de flava febro en 1871
kiu dekonigis la?vorte la lo?antaron.
Same dum la konstruo de la
Panama kanalo
mortis multaj laborantoj pro infektaj malsanoj, precipe flavfebro sed anka?
malario
. Por eviti la moskitojn kaj ties
larvojn
, ?iuj
kuvoj
de
akvo
estantaj en la konstruejo estis malplenitaj, kaj ?iuj ortoj kun malmova akvo estis kovritaj kun
petrolo
.
Dum 8 jaroj da konstruado mortis 22.000 laborintoj; multaj el ili estis el
Afriko
?ar oni kredis malcerte ke ili estus
imunaj
kontra? la malsano.
En 1937 prezentis vakcinon la
mikrobiologisto
Max Theiler
(1899 - 1972), kiu tiam laboris por
Fonda?o Rockefeller
kaj poste (1951) gajnis pro la malkovro la
Nobel-premion
medicinan
.
Flavfebro komencis en
Sudameriko
kaj etendis poste al
Afriko
. Ankora? malkona estas kial ?i ne aperas en
Azio
, ?ar tie anka? estas la flavfebrigaj moskitoj).