Gandhi
fastas, 1924
Fasto
: Estas la ago tute a? grandparte siavole rezigni pri man?ado dum certa
periodo
. Ordinare oni nomas faston kiam estas propravole, sed oni ja kelkfoje diras ke "fastas" nur kiam estas hazarde a? devigite neman?i.
Ene de ?i periodo la man?ado estas tre zorga, a? nula. Fastoj estas praktikataj pro pluraj kialoj.
Unu el la plej kutimaj estas la religia a? rita kialo, kiam oni fastas pro observado de
religia praktiko
. Alia kialo estas
protestado
, la tiel nomata
fastostriko
, kiam oni ne man?as ?is kiam la
celo
estas atingita, kaj premas la respondeculojn donante al ili respondecon pro ebla promalsata
morto
. Unu el la plej famaj, kaj kiu famigis ?in, praktikantoj de tiaj strikoj estas la barata
pacisto
Gandhi
. Kaj alia ofta kialo estas fasto pro
sano
, do la fasto povas servi por purigi la
organismon
. A? ankora? fasto pro kuracaj
kialoj
, certaj
terapioj
por esti efikaj a? pli efikaj postulas certajn periodojn de fastado, preska? ?iaj
kirurgioj
postulas iomgradan faston.
Fastado kiel protesto kontra? la
iraka milito
dum
Karesmo
, la kristana fasta periodo
En
Kristanismo
- en okcidentaj eklezioj, la ?efa fasto estas la fastsezono de
Karesmo
, kiu da?ras la kvardek tagojn anta?
Pasko
, nenombrante la diman?ojn.
La fasto memorigas pri la samda?ra fastado de Jesuo en dezerto anta? komenci sian predikadon.
Dum Karesmo, la plej observemaj kredantoj man?as nur unu plenan man?on en la vespero, kaj nur unu (a? ofte du) tre etajn man?ojn en la mateno kaj la
mitago
. Aliaj Kristanaj fastoj estas ?iuj vendredoj de la jaro, krom inter
Kristnasko
kaj la
Epifanio
, en kiu observemuloj ne man?as viandon (sed fi?o estas permisita, ?ar en tiamaj socioj fi?o estis malplikosta ol viando).
En Hispanio, la ?iuvendreda viandofasto estas anstata?igebla per pre?o (krom dum Karesmo), pro koncedo de la epoko de
Reconquista
kontra? islamanoj.
Ekzistas anka? aliaj malgrandaj fastotagoj.
Ri?aj mona?oj, kiuj ne kondutis la? la postuloj de sia stato, fajndiskutis ?u
?okolado
rompis la faston a? estis nur trinka?o.
En eklezioj de
bizanca rito
la ?efa fasto anta? Pasko estas konata kiel la granda fasto. ?i komencas lunde post la froma?fasta diman?o. Orientaj eklezioj havas anka? aliajn fastajn periodojn dum jaro - ekzemple ekzistas fasto anta? Kristnasko, fasto anta? festotago de
Petro
kaj
Pa?lo
kaj fasto anta? festotago de ekdormo de Dinaskintino.
Judismo
havas anka? plurajn fastojn, inter kiuj plej gravaj estas
Jom Kippur
kaj
Ti?'a be'av
.
Dum la tuta monato
ramadano
, islamanoj sin detenas el trinki, man?i, fumi kaj seksumi dum tago, kaj festas dum eknokto.
Budao
, anta? ol atingi
enlumi?on
, fastadis la? la moro de hinduaj piuloj.
Rompinte la faston, li deklaris la mezan vojon inter ekstrema
asketa
malkomforto kaj
mondumo
.
La plej fortaj fastoj en la mondo estas tiuj de
?ajnismo
, en kiu la plej altaj sanktuloj povas fasti ?is la morto.
La
Fasto
estas unu el la centraj
ritoj
religiaj de la
bahaanoj
.
Por la bahaanoj la fasto ?efe estas tempo de meditado kaj pre?ado, de spirita revigli?o, dum kiu ili klopodas strebi al la necesaj reordigoj en sia persona vivo, al la renovi?o kaj al la revigli?o de la spiritaj fortoj, kiujn ?iuj posedas. ?ia signifo kaj celo estas baze spirita kaj nevolaj lezoj de la fastoreguloj ne nuligas la faston.
'Abdu'l-Baha
diris :
"Fasto estas simbolo. Fasto signifas
abstinadon
de voluptaj deziroj. Korpa fasto estas simbolo de tiu abstinado, kaj estas memorigilo. Tio estas, kiel homo sin detenas de korpaj apetitoj, li devas anka? deteni sin de mem-apetitoj kaj mem-deziroj. Sed nura sindeteno de man?o havas nenian influon je la spirito. ?i estas nur simbolo, nur memorigilo. Alie ?i havas nenian valoron. Tiucela fasto ne signifas kompletan abstinadon de man?o. La regulo de la vivo koncerne man?on estas : man?u nek tro multe nek tro malmulte. Modereco estas necesa. En Hindujo estas sekto kies anoj praktikas ekstreman abstinadon, kaj iom post iom malpliigas sian nutra?on ?is fine ili preska? nenion man?as. Sed ilia intelekto suferas. Homo ne estas kapabla servi al Dio per la cerbo a? korpo se li estas malfortigita pro manko de nutra?o. Li ne povas vidi klare." (
"Baha'u'llah kaj la nova epoko"
, citita de f-no
E. S. Stevens
en
Fortnightly Review
, junio 1911 )
La formalaj reguloj de la
bahaa fasto
estas la jenaj:
La fasta periodo da?ras 19 tagojn kaj koincidas kun la lasta monato titolita
'Ala'
( ???? = Alteco) de la
bahaa jaro
, kiu okazas ?iujare de la
2-a de marto
?is la
20-a de marto
. Dum la fastado bahaanoj nek trinkas nek man?as nek fumas de la sunlevi?o ?is la sunsubiro.
Tiu fasto preskribita en la
Kitab-i-Aqdas
(la "Plej Sankta Libro" de
Baha'u'llah
) koncernas nur homojn plenkreskajn kaj plensanajn; ne devas fasti resp. ne fastu :
Anta? tiu fasta periodo okazas festo-tagoj titolitaj
Ayyam-i-Ha'
(???? ?????) kaj post ?i okazas la novjara festo
Naw-Ruz
(Nova tago) la
21-an de marto
. ?ar la monato de fasto fini?as je la marta ekvinokso, la fasto okazas ?iam en la sama sezono, nome, printempe en la norda hemisfero kaj a?tune en la suda ; do ne dum ekstrema varmego de somero a? dum ekstrema malvarmo de vintro, kiam ?i povus ka?zi malfacila?ojn. Je tiu sezono, la tempoda?ro inter sunlevi?o kaj sunsubiro estas pli malpli egala en ?iuj lo?ataj partoj de la terglobo, nome de la 6-a ?is la 18-a horoj (en ekstremaj, t.e. polusaj regionoj permesatas determini la tempojn per horlo?o).
?e intervala fastado oni lasas al la korpo la?eble longajn pa?zojn inter la
man?oj
, proksimume 16 horojn inter
vesperman?o
kaj
matenman?o
. Tio povas efiki kontra?
kronikaj inflamaj malsanoj
.
Preni dum
diurno
nur malmultajn man?ojn kaj intertempe sufi?e longaj fastaj intervaloj: Pli kaj pli da studa?oj indikas ke la tiel nomata intervala fastado pozitive efikas al la
sano
. La? tio ?i ne nur helpas por
perdi pezon
, sed ?i anka? plilongigas la vivon kaj precipe protektas kontra? malsanoj de
metabolo
.
Fastado povas mildigi precipe kronikajn-inflamajn suferojn, ekzemple
multoblan sklerozon
kaj
re?matan
artriton
. ?e tiaj malsanoj aperas inflama reago de la
imun?eloj
, kvankam ne trovi?as iuj kontra?batalindaj
infektantoj
.
E? se ?eneralaj rekomendoj estas malfacilaj, oni povas diri ke estas proksimuman regulon por sanaj plenkreskuloj: Estas bone senti malsaton unufoje tage kaj estas malbone man?i porciojn kvin- a? sepfoje dum tago, a? preni interman?ojn. Gravas ?e la intervala fastado ke oni ?iutage ellasu la saman man?on kaj ne foje la vesperman?on kaj foje la matenman?on, por ke la korpo povu alkutimi?i pri tio.
?iukaze oni ne troigu, kaj precipe homoj kun anta?aj malsanoj nepre priparolu la fastadon kun kuracisto. ?e virusaj infektoj fastado e? estas dama?a. Kaj kelkaj personoj tute ne fastu, ekzemple
infanoj
dum kreskado a?
gravedulinoj
. Anka? ?e maljunaj kaj kadukaj homoj fastado pro la malkresko de muskoloj estas problemeca.
Ekzistas pluraj
proverboj
pri fasto en la
Proverbaro Esperanta
de
L. L. Zamenhof
, inter ili
[1]
:
|
 | | ?
Fasto kaj pre?o ri?econ ne donas.
”
|
|
|
| | ?
Post la fasto venas festo.
”
|
|
|
| | ?
Ne ?iam estas festo, venos anka? fasto.
”
|
|
|
| | ?
Plena stomako la?das la faston.
”
|
|
|
| | ?
Por ri?ulo fasto - por malri?ulo festo.
”
|
|
Gorja?insk