La
evangelio
la? Marko
estas la dua libro de la
nova testamento
en la
biblio
.
La Evangelio la? Marko en la malnova greka
La? la fru-kristana tradicio skribis ?in
Marko
, tio estas Johano Marko el
Jerusalemo
, filo de iu Maria (ne la
Dipatrino
Maria), en kies domo kunvenis la unua kristana komunumo de Jerusalemo (
Agoj
12,12). Marko estis kuzo de
Barnabaso
(
Kol
4,10), li estis kunlaboranto unue de
Pa?lo
kaj Barnabas (Agoj 12,25), poste de
Petro
(
1 Pet
5,13). Kelkaj klarigantoj pensas, ke li estas anka? la junulo, kiu ?e la arestado de Jesuo forkuris nuda (Mar 14,51-52).
La? la tradicio Marko skribis la evangelion en
Romo
. El la tempa koincido kun la detruo de Jerusalem oni povas konkludi, ke la evangelio estas verkita ?irka? la jaro
70
. ?i estas skribita por paganoj kaj kristani?intaj paganoj. (Komparu Mar 7,3-4, kie oni devas klarigi al la legantoj simplajn judajn kutimojn.)
La libro estas raporto pri la pasiono de Jesuo kun ampleksa, detala enkonduko. Per tiu ?i verko Marko kreis la novan
literaturan ?enron
"
evangelio
".
Jen ebla dispozicio:
[1]
- Preparo de la agoj de Jesuo (Mar 1,1-13)
- La agoj de Jesuo en
Galileo
(Mar 1,14 - 8,26)
- Survoje al Jerusalem (Mar 8,27 - 10,52)
- la unua anonco de la pasiono kaj relevi?o (Mar 8,31-33)
- la dua anonco de la pasiono kaj relevi?o (Mar 9,30-32)
- la tria anonco de la pasiono kaj relevi?o (Mar 10,32-34)
- La lastaj tagoj en Jerusalem (Mar 11 - 13)
- Pasiono kaj relevi?o de Jesuo (Mar 14,1 - 16,8)
- Aldono (Mar 16,9-20)
- ↑
La subtitoloj estas prenitaj el la nove editorita esperanta Biblio:
IKUE
kaj
KELI
(ed.):
Biblio
, eldonejo
KAVA-PECH
,
Dob?ichovice
(
Praha
)
2006
,
ISBN 80-85853-90-6
.
Ili bazi?as sur tiuj de la germana
Einheitsubersetzung.
La aldono ne trovi?as en la plej fruaj
manuskriptoj
. ?i esti?is en la dua jarcento kiel resumo el la koncernaj partoj de la aliaj evangelioj. ?i ne estas a?tenta, sed apartenas al la
kanona
teksto. Anstata? ?i trovi?as en unu manuskripto jena aldono:
Kaj ?ion, kio estis ordonita al ili, ili sciigis al la kunuloj ?irka? Petro. Post tio Jesuo mem de oriento ?is okcidento pere de ili proklamis la sanktan kaj nepereontan mesa?on de la eterna savo. Amen.
Kelkaj manuskriptoj havas amba? aldonojn.
La aldono(j) esti?is ver?ajne pro tio, ke la abrupta kaj negativa fino en Mar 16,8 ne estis kontentiga. Ne ver?ajne estas, ke iam ekzistis iu originala fino, kiu poste perdi?is.
Por skribi sian evangelion Marko kolektis, kion li a?dis pri Jesuo:
- Oni estis raportinta la
parabolojn
de Jesuo.
- ?irka? la izolitaj eldiroj de Jesuo (a?tentaj
Jesuo-vortoj
) esti?is jam apostolaj predikoj.
- Same oni el la
mirakloj
de Jesuo estis jam farinta apostolajn predikojn pri la kredo je Jesuo Kristo.
- La
morto
kaj la
resurekto
de Jesuo estis, la? la
Agoj de la apostoloj
, la granda temo de la apostolaj misi-paroladoj, same kulmino kaj kerno en la epistoloj de Pa?lo, ?u en ties dogmatikaj ?u en ties admonaj partoj. Tiele ili jam estis fari?intaj la plej frua komuna tradicia?o.
Marko ne intencas skribi
biografion
de Jesuo. Li volas proklami, ke Dio per Jesuo savas la mondon. Jesuo estas la profetita
Mesio
, la
Filo de Dio
. En lia persono venis proksimen la
Regno de Dio
.
La tempo jam plenumi?is
kaj la regno de Dio alproksimi?is;
pentu,
kaj kredu al la evangelio.
(Mar 1,15)
Sed Jesuo estas mesio ne en gloro, sed en sufero. Pro tio anka? ?iu, kiu volas postsekvi lin, devas esti preta suferi. La unua pagano, kiu ekkonis tiun ?i mesio-misteron, estas la
centestro
sub la
kruco
(Mar 15,39). En li la tuta elpagana eklezio konfesas Jesuon Filo de Dio.
Hodia? oni preska? ?enerale agnoskas, ke la evangelio la? Marko fari?is (kune kun la tiel nomata
Q-Evangelio
) la bazo de la du aliaj
sinoptikaj evangelioj
, nome Mateo kaj Luko; tio signifas, ke Mateo kaj Luko transprenis, escepte de kelkaj versikloj, la tutan materialon de Marko.
La evangelio la? Marko jam meze de la 2-a jarcento kun la aliaj tri formis la
kanonon
de la kvar evangelioj. Tiu ?i listo de sanktaj skriboj fari?is ?is meze de la 4-a jarcento pli ampleksa. Fine la romkatolika eklezio en
1546
per dekreto de la
koncilio de Trento
difinis la kanonon. La eklezioj el la
reformacio
havas alian konvinkon pri la kanono, sed tio neniam koncernis la evangelion la? Marko.
La traduko de la
esperanta biblia komitato
(
John Cyprian Rust
,
John Beveridge
kaj
C. G. Wilkinson
) la? la unua eldono de la
Nova Testamento
, publikigita en
1912
?e la
Brita kaj Alilanda Biblia Societo
kaj
Nacia Biblia Societo de Skotlando
, kaj la unua eldono de la kompleta
Biblio en Esperanto
de
1927
estas trovebla
Nova traduko de
Gerrit Berveling
:
- La Bona Mesa?o ? la? Mateo, eldonita de
Fonto
1992
,
Fonto-Kajeroj numero 6