El Vikipedio, la libera enciklopedio
Epistolo al la Galatoj
Epistolo
(
greke
? ?πιστολ?
h? epistol?
,
latine
epistula
, "letero") estas vorto pruntita el la
latina
por "letero", uzata por letertekstoj altrangaj, speciale por la
apostololeteroj
de la biblio, samkiel por
liturgia
mallongigo por konkretaj bibliaj tekstalineoj legendaj en la
diservo
.
La elekto de la alineoj por la legado je la unuopaj diman?oj kaj festotagoj sekvas en la evangeliaj eklezioj la "
perikopan ordon
", en katolikaj diservoj la "
legordo
".
Kiel epistoloj en la liturgia senco oni nomas ekde la
12-a jarcento
tiujn ?i bibliajn tekstalineojn (
perikopojn
), kiujn oni elprenis je la diman?oj kaj festotagoj escepte de la pentekosta diman?o pokaze el la apostolaj leteroj de l‘
Nova Testamento
, je la semajntagoj tamen anka? el la skriboj de la
Malnova Testamento
escepte la
psalmojn
(komparu
gradualo
) kaj deklamis dum la diservo en la t.n. Unua Legado, dum kiam tekstoj el la
Evangelio
(
evangeliaj perikopoj
) estis rezervitaj por la Dua Legado.
Registroj de la epistoloj kaj evangeliaj perikopoj la? la ordono de la eklezia jaro komence estis aldonitaj la bibliajn plentekstoj kaj ekde la 6-a/
7-a jarcento
ellaboritaj kiel apartaj
lega?aroj
kun prezentado de la legendaj alineoj. Tie la epistoloj estis enprenitaj en la
epistolaro
kaj la evangeliaj alineoj en la
evangeliaro
, kiuj ekzistis anka? kiel apartaj libroj. Tiaj kompletaj a? partaj lega?aroj pli kaj pli anstata?is la bibliajn plentekstojn kiel propono por la diserva legado, tamen dum la paso de la malfrua mezepoko ili siaflanke pleje estis forpu?itaj per la
meslibro
, en kiu la lega?aro estis unuigita kun pluaj liturgiaj libroj kiel la
sakramentaro
kaj la
gradualo
vereint wurde.
La legado de la epistolo en la katolika
mescelebrado
havas ?is nuntempe malpli altan rangon ol la evangelio, en kiu "la Sinjor‘ mem parolas". Tio ?i estas rezervata al
diakono
, anstata?e
presbitero
. ?i estas honorita per
kandeloj
kaj
incenso
kaj enkondukata a? finita per
haleluja
kiel saluto por
Kristo
, kies ?eesto dum la evangelio oni kredas. Por la festaj kaj diman?aj evangelioj ofte ekzistas altvalora
evangeliaro
, anka? la mezepokaj evangeliaroj ofte estis pli pompe ornamitaj kompare kun la epistolaroj. La epistolojn tamen kutime deklamis
lektoroj
el la ordinara lega?aro a? meslibro, aparta
epistolaro
ne plu estas kutima.
La versepistolo spertis ekde la antikvo diversajn formadojn kiel literatura speco de instruema, satira a? erotika enhavo kaj ?atata formo de la?okaza poetado. Al la verkoj de la
sveda
nacia literaturo apartenas la kantokolekto
Fredmans epistlar
(?Epistoloj de Fredman“) de la sveda poeto kaj komponisto
Carl Michael Bellman
(†
1795
), kiu per ?i tiu kolekto parodie ekligas al la epistoloj dela apostolo
Pa?lo
.
