| Gravaj faktoj pri la Blanka urso
|
|
|
Blanka urso
(malofte nomata
glaciurso, polusa urso
a?
arkta urso
,
latine
Ursus maritimus
('urso mara') estas
holarktisa
urso
kiu vivas en
Arkto
. Kvankam
arktos
signifas "urso" helene, la nomo "Arkto" aludas la
stelaron
Granda Ursino
(
Ursa maior
).
Blanka urso estas urso kies distribuo estas limigita al
Arkto
. Kune kun la Kodiak-ursoj, blankaj ursoj estas la plej grandaj
karnoman?uloj
en la mondo - plenkreskaj maskloj pezas inter 300 kaj 900
kilogramojn
, kaj la inoj ?irka? duonon de la pezo de la maskloj. Ilia
felo
estas kava kaj duontravidebla, sed al observanto de malproksime ?i prezenti?as blanka a? flavgriza, tial provizante la ursojn per
kamufla?o
. La
ha?to
de blankaj ursoj estas fakte nigra. Ilia tavolo de
graso
kaj felo protektas ilin kontra? la severa
malvarmo
, kiu regas en ilia
habitato
. Ilia mallonga
vosto
kaj malgrandaj
oreloj
reduktas varmoperdon al la
medio
. Ilia korpostrukturo kaj malgranda
kapo
estas adaptitaj por
na?ado
en preska? frosta akvo.
Blanka urso estas duone akva
mara mamulo
, kaj ?i adapti?is por vivi en pluraj vivmedioj: sur tero, en
maro
kaj apud
glacio
. En sia
vivejo
, ?i estas konsiderata
superpredanto
. ?i estas
?ioman?anto
, man?ante plejparte
fokojn
,
rosmarojn
kaj
balenojn
, sed ?i man?as ion ajn kion ?i povas akiri.
La
konserva statuso
de blanka urso estas difinita kiel "vundebla", kio signifas ke ?i estas en dan?ero.
Zoologoj
opinias, ke la atendata
degelo
de la
gla?eroj
kaj la malapero de la glacio pro
mondvarmi?o
reduktos ?iajn populaciojn al triono de la nuna kvanto meze de la
21-a jarcento
. Kvankam longperspektivaj lokaj studoj montras, ke plej multaj subpopulacioj de blankaj ursoj estas ?rumpadas, tamen anka? plii?o de ilia nombro anka? estas konstatebla en kelkaj lokoj.
Blanka urso havas longan, brilan, milde ondoforman blankan ?is kremkoloran hararon. ?i mezuras ?is 2,5 m kaj pezas ?irka? 400 kg.
La besto kapablas rezisti kontra? grandaj frostoj, sed ne tuj post naski?o. Geursoj pari?as en aprilo kaj gravedeco da?ras 8 monatojn. Ursino poste enfosas en ne?o koridoron, kiu kondukas unue oblikve malsupren, poste turni?as supren kaj denove malsupren. Tie la ursino kreas sferan kavon. ?ia spiro iomete degeligas la vandojn, kiuj poste glacii?as kaj kreas izolan tavolon. Kiam poste naski?as ursidoj, en la ka?ejo estas pli ol 20 ˚C. Kutime ili estas du, grandaj kiel
rato
.
Ili ?asas
fokojn
kaj ?an?as sian teritorion la? movi?o de fokaj gregoj.
En 2009
Kanado
havis 15 500 blankajn ursojn, dividitaj en dek tri klaraj grupoj. Du el ili, kiuj lo?as sur la glacikovra?oj de Baseno de Kane kaj la
Bafina Golfo
, estas translimaj, kaj dividitaj inter
Nunavuto
kaj
Gronlando
.
[1]
?asado de blankaj ursoj estas malpermesita en Kanado ekde
1973
, sed la arktaj indi?enoj estas rajtigitaj ?asi ilin, pro respekto de iliaj praulaj tradicioj, malgra? sciencistaj kontra?staroj pri la dividado de la kvotoj.
[1]
La
30-an de oktobro
2009 kanada ministro pri Natura Medio Jim Prentice kaj la gronlanda ministro pri Fi?kaptado, ?asado kaj Agrikulturo, Ane Hansen kaj la ministro pri Natura Medio de Nunavut, Daniel Shewchuk subskribis en
Kangerlussuaq
(Gronlando) memorandon de kompreno pri serio da aran?oj kiuj celas protekti dividitajn grupojn de blankaj ursoj, vagantaj inter la teritorio de Nunavuto kaj Gronlando. La interkonsento proponas la kreadon de komuna komitato, kiu rekomendos totalan allaseblan - kaj da?rigeblan - ?iujaran ?asadon de blankaj ursoj kaj justan dividon de tiu ?asado. La komitato, kiu inkluzivos membrojn de izolitaj nordaj kanadaj indi?enaj
Inuitaj
organiza?oj, anka? kunordigos sciencan, tradician scion kaj la provizadon de servoj ?e aktiva?oj de komunumanoj.
[1]
