Tiu ?i artikolo temas pri la vorto ?at ( taje : ???), kiu signas religian konstrua?aron en Laoso , Kambo?o kaj Tajlando . La vorto estas siama kaj kmera , simple transskribita al la esperanta karaktraro, ne esperantlingva. ?i ne konfuzi?u kun la fizika unuo nomata ?ato, vatto a? vato , kaj anka? ne kun la materialo vato .

?at ( taje ???, en multaj e?ropaj, latinliteraj lingvoj literumata "Wat") estas komplekso de (origine) religie uzataj konstrua?oj ?irka?ita de muro. La vorto same uzatas en Laoso , Kambo?o kaj Tajlando .

Etimologio [ redakti | redakti fonton ]

Unu teorio estas ke la vorto wat estas pruntvorto el Sanskrito ??? ( v??a ), kiu signifas korton. ^{[1] [2]}

Alia teorio estas ke ?i devenas de la vorto ?v?sa (restadejo, lo?ejo) el la palia lingvo kaj de la vorto avasatha (vila?o, lernejo, domo) el Sanskrito .

La? strikta senco, wat estas bik?uejo kun lo?ejo, sanktejo, halo kun statuo de la budho Gotamo kaj lernejo. Lokon kun malpli ol tri bik?uoj ne estas ?uste nomi wat , kvankam la termino estas ofte uzita nestrikte, e? por paroli pri ruinoj de antikvaj bik?uejoj.

En Kambo?o , wat estas ?enerale bik?uejo, kvankam la ekzakta termino estas ?????????????? ( wat putthasasana ). Kristana kirko povas esti nomita ?????????? ( vihearYesaou ), viharo de Jesuo .

En la ?iutaga lingvo en Tajlando, wat estas kultejo , escepte ?e moskeo , kiu nomi?as ??????? ( surao ) a? ?????? ( matsayit ), a? sinagogo , kiu nomi?as ?????????? ( surao yio ). ?????? ( wat chin ) a? ??????? ( san chao ) estas ?ina templo, ??????? ( wat khaek ) estas Hinduisma templo kaj ??????????? ( bot khrit ) a? ???????? ( wat farang ) estas Kristanisma kirko, kvankam en la taja, ????? ( bot ) anka? estas uzita por priskribi moskeon.

En Tajlando, Wat Phra Kaew estas la nura budhisma wat kiu ne havas lo?antajn bik?uojn, ^[3]

En neaziaj lingvoj kutimi?is la tradukoj "templo" a? "templaro".

Funkcio [ redakti | redakti fonton ]

Praktike en ?iu laosa, kambo?a kaj tajlanda vila?o, ?at estas la centro de la budhisma vivo. Pli grandaj urboj havas multajn ?at -centrojn, Bankoko ekzemple pli ol 400, tuta Tajlando 30.678 (la? la stato de 1998) ^[4] .

?at -centro estas financata de la civitanaro, de pli ri?aj mecenatoj kiel de pli malri?aj komunumanoj, ?ar dono kaj ricevo de donacoj estas tradicia formo de religia financado en budhismaj socioj. Tajlandaj ?at -centroj, kies nomoj komenci?as per Rat-, Racha- a? Maha- , ofte enkondukita de la anta?silabo Phra , estis donacoj de la tajlanda re?a familio a? gastigas aparte altestimatajn kultajn objektojn.

En malurbaj partoj de Tajlando, ?at -centro ofte estas samtempe religia centro kaj elementa lernejo , hospitalo kaj herba sa?no , renkontejo kaj kunvenejo, flegejo por maljunuloj kaj mallongtempa tranoktejo por gastoj. La lokaj mona?oj a? Mae Chi -virinoj, blanke vestitaj nemona?inoj, kiuj obeas ok respektive dek budhismajn regulojn pri virteco, servas en unu a? pluraj funkcioj de la centro.

?at Tham Krabok 140 kilometrojn de Bankoko ekzemple mondfamas pro sia sukcesa terapiado de drogodependuloj, ^[5] ?at Phra Baht Nam Phu proksime Lopburi estas ?ismorta flegejo por Aidoso -malsanuloj.

Multaj historiaj ?at -templaroj estas impresaj vidinda?oj - unu, aparte fama, el multaj ekzemploj estas la UNESKO -hereda?o Angkor ?at en Kambo?o.

?atoj kaj Esperanto [ redakti | redakti fonton ]

En la kvina kanto de la verko de Abel Montagut nome Poemo de Utnoa okazas asembleo de la Gobanoj (eksterteranoj). Tie oni akceptas, ke oni plikura?igu la malfortigitan Utnoan (nome la ?efrolulo Noa ) pere de la drogo ano?do . Inna malsupreniras kaj liveras ?in al Noa. Je ties efiko aperas anta? li la poeto Valmikio kiu montras al li la enormajn atingojn de la estonta homaro, se li sukcesas savi ?in, nome, en Azio, el ?ina Murego al insulo Srilanko . Poste aperas la japana pentristo Hokusajo kiu siavice montras aliajn mirinda?on el Azio . Jen kiel oni prezentas ?aton Ben?amabopit kiel Ben?amabotrip :

Ili voja?as suden al Krung-Tep, kie kanaloj

serpentaj disas. -Jen rimarku la Pinglon A?roran

de la Pagodo Arun, multekolore fajenca,

la Grandpalacajn Templojn kun mozaika vitraro,

tegitajn per orpanoj. Jen sekve Ben?amabotrip

kun gabloj nubocelaj, tegmentoj fajne pinaklaj. ^[6]

Referencoj [ redakti | redakti fonton ]