El Vikipedio, la libera enciklopedio
?ei? Mu?ibur Rahman
, en
angla
:
Sheikh Mujibur Rahman
, en
bengala
: ??? ??????? ?????; kun bengala prononco: [Shekh Mujibur Rohman]; (17a de Marto
1920
? 15a de A?gusto
1975
), mallongigita kiel ?ei? Mu?ib a? simple Mu?ib, estis
bengala
politikisto
kaj ?tatestro. Li estis fondopatro de la
Popola Respubliko Banglade?o
. Li servis kiel unua prezidento de
Banglade?o
kaj poste ?efministro de
Banglade?o
el Marto 1971 ?is sia murdo en A?gusto 1975. Li estis konsiderata la ?losila forto malanta? la sendependeco de Banglade?o. Li estas populare konata la? la titolo Bangabandhu (Bongobondhu "Amiko de Bengalio"). Li i?is estra figuro en kaj eventuale la estro de la Avamia Ligo, fondita en 1949 kiel orientpakistan-bazita politika partio en
Pakistano
. Mu?ib estas konsiderata grava figuro en la klopodoj por akiri politikan a?tonomecon por
Orienta Pakistano
kaj poste kiel la centra figuro malanta? la Banglade?a Liberiga Movado kaj la
Banglade?a Liberigo-Milito
en 1971. Tiele, li estis konsiderata Jatir Janak (
Jatir Jonok
, "Patro de la Nacio") de Banglade?o. Lia filino ?ei?ino
Hasina Oa?ed
estas la nuna estro de la Avamia Ligo kaj la nuna ?efministro de Banglade?o.
Defendanto de
socialismo
, Mu?ib plialti?is al unuaj rangoj de la
Avamia Ligo
kaj de la politiko de Orienta Pakistano kiel karisma kaj konvinka oratoro. Li i?is populara pro sia opozicio al la etna kaj institucia diskriminado de
Bengaloj
en Pakistano, kiu fakte estis la majoritato de la ?tata lo?antaro. Okaze de sektoraj tensioj, li skizis
6-punktan pora?tonomecan planon
kaj li estis enprizonigita fare de la re?ima
kampomar?alo
A?ub ?an
pro perfido. Mu?ib estris la Avamian Ligon por venki en la unua demokratia balotado de Pakistano en 1970. Spite atingi majoritaton, la Ligo ne estis invitita de la reganta
militista junto
por formi registaron. Kiam la
civila malobeo
aperis tra
Orienta Pakistano
, Mu?ib nerekte anoncis sendependecon de Banglade?o dum ?losila parolado la 7an de Marto 1971. La 26an de Marto 1971, la
Pakistana Armeo
respondis kontra? la amasprotestoj pere de la Operaco Searchlight, en kiu la elektita ?efministro Mu?ib estis arestita kaj metita en soleca izolita aresto en
Okcidenta Pakistano
, dum Bengalaj civiluloj, studentoj, intelektuloj, politikistoj kaj militistaj dizertantoj estis murdita kiel parto de la
Banglade?a genocido
de 1971. Post la
Banglade?a Liberigo-Milito
, Mu?ib estis liberigita el la Pakistana mallibereco kaj revenis al Dako en
Januaro
1972.
Mu?ib kiel ?efministro de Banglade?o kun la Usona Prezidento
Gerald Ford
en 1974, unu jaron anta? sia murdo.
?ei? Mu?ib i?is ?efministro de Banglade?o en
parlamenta sistemo
adoptita de la nova lando. Lia registaro aprobis
konstitucion
kiu proklamis
socialismon
kaj nereligia
demokration
. La Avami Ligo atingis grandan regeblon en la unua ?enerala balotado de la lando en 1973. Tamen, Mu?ib frontis defiojn de plii?anta sendungeco, malri?o kaj korupto. Granda malsatego okazis en 1974. La registaro estis kritikita pro malakcepto doni konstitucian agnoskon al indi?enaj minoritatoj kaj pro malrespekto al la
homaj rajtoj
fare de la sekurecaj fortoj, ?efe para-milico. Meze de plii?anta politika agitado, Mu?ib iniciatis regadon de
unusola socialisma partio
en Januaro 1975. Ses monatojn poste, li kaj plej parto de sia familio estis murdita de armeaj oficiroj dum pu?o. Poste oni establis registaron de
militjuro
.
