El Vikipedio, la libera enciklopedio
Edouard Albert
Roche
(naski?is la
17-an de oktobro
1820
en
Montpellier
, mortis la
18-an de aprilo
1883
en
Montpellier
) estis
franca
astronomo
kaj
matematikisto
Li estas konata por du studadoj, gravaj pro nuna
astrofiziko
sed tute neglektaj en lia tempo: la stabileco de kosma korpo submetita al
tajda forto
, kaj la geometrio de la
gravita kampo
estigita de sistemo de du korpoj.
Lia familio estis asociata al la
Universitato de Montpeliero
de pluraj generacioj. Tie li doktori?is en
1844
, i?is instruisto en
1849
kaj profesoro en
1851
.
Krom mallonga periodo en
Parizo
, invitita de
Augustin Louis Cauchy
, Edouard Roche havis malmulte da kontaktoj kun la tiama
sciencistaro
, pro tio li interesi?is al ?ajnataj seninteresaj problemoj. Elektita dumviva korespondanto de la
Franca akademio pri Sciencoj
en
decembron
,
1873
, li neniam estos elektita kiel dumviva ano de tiu akademio. La
16-a de aprilo
1883
, li ricevis nur unu baloton, tiu de
Francois Felix Tisserand
. Li mortis pro
pne?monio
post du tagoj.
Krom Felix Tisserand,
Henri Poincare
,
George Howard Darwin
kaj ties dis?iplo
James Hopwood Jeans
insistis pri la laboroj de Roche, kiuj temas pri:
- Tiu traktato:
Memoires divers sur l'equilibre d'une masse fluide
(diversaj memora?oj pri la ekvilibro de fuida maso:
1850
) temas pri la kondi?oj la? kiuj orbitanta homogena korpo gardas sian integrecon malgra? la
tajda forto
. Se la tajda forto tro intensas, ?i superas la gravitan koheremon de la korpo kiu tiam diseri?as. (Tio koncernas nesolidan korpon, kiel fluida?o a? amaso da polveroj).
- La
limo de Roche
estas plej proksima orbito, kiun povas sekvi
satelito
sen diseri?i.
- Tiun laboron plikompletis George Howard Darwin, James Hopwood Jeans kaj
Subrahmanyan Chandrasekhar
- En
Essai sur la constitution et l'origine du systeme solaire
(Eseo pri la konsisto kaj la deveno de la sunsistemo,
1873
), li priskribas la
ekvipotencialojn
de la gravita kampo de sistemo de du korpoj orbitantaj unu ?irka? la alia. La limo, preter kiu materia punkto ne plu estas ligata al unu korpo, sed estas altirata de la alia, havas formo de
sablohorlo?o
, formanta du
lobojn
.
- Tiu strukturo tre gravas en
astrofiziko
. Se unu el komponanto de
duobla stelo
pligrandi?as preter sia lobo de Roche, ?ia materio falas sur la alian stelon. Tiu fenomeno estas, la? lasta teorio, ka?zo de
novaoj
.
Li faris anka? studojn pri la regiono de gravita influo de planedo, en kiu povas orbiti satelito. Tiu laboro estis kompletita far de la
usona
astronomo
George William Hill
, kiu formalizis la nocion de
sfero de Hill
.
Oni donis lian nomon al
alfrapa kratero
sur la
malanta?a flanko de la Luno
, kaj al alia sur
Fobo
(satelito de
Marso
).
