Το λ?μμα δεν περι?χει πηγ?? ? αυτ?? που περι?χει δεν επαρκο?ν. Μπορε?τε να βοηθ?σετε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Υλικ? που ε?ναι ατεκμηρ?ωτο μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 20/01/2015.

Στο δ?καιο τη? πνευματικ?? ιδιοκτησ?α? ο ?ρο? κοιν? κτ?μα ( αγγλικ? : public domain , γαλλικ? : domaine public ) περιλαμβ?νει το σ?νολο των ?ργων, η ελε?θερη χρ?ση των οπο?ων δεν περιορ?ζεται απ? το ν?μο ? τη? οπο?α? οι νομικο? περιορισμο? ?χουν λ?ξει.

Αυτ? μπορε? να σημα?νει:

1. Μια γν?ση στην οπο?α δεν αναγνωρ?σθηκε ? δε νοε?ται ποτ? κ?ποιο μονοπ?λιο, ?πω? π.χ. ?να? μαθηματικ?? τ?πο? ? η Αγγλικ? γλ?σσα
2. ?να ?ργο διανο?α? που δεν καλ?πτεται απ? δικαι?ματα δημιουργο? ?πω? π.χ. μια ομιλ?α βουλευτ? στο Κοινοβο?λιο.
3. ?να ?ργο τ?χνη? ? διανο?α? που ?παψε να προστατε?εται λ?γω παρ?δου τη? περι?δου προστασ?α? ^[1] (χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα τα ?ργα του Σα?ξπηρ και του Μπετ?βεν ).
4. ?να δ?πλωμα ευρεσιτεχν?α? το οπο?ο ?ληξε και η προστατευ?μενη τεχνογνωσ?α μπορε? πλ?ον να χρησιμοποιηθε? απ? ?λου? (χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα τα ≪γεν?σημα≫ φ?ρμακα).
5. Ο δημιουργ?? παραιτε?ται απ? το δικα?ωμ? του στην πνευματικ? ιδιοκτησ?α.

Γενικ?, κοιν? κτ?μα μπορε? να ε?ναι ιδ?ε?, πληροφορ?ε? και ?ργα τα οπο?α διατ?θενται δημ?σια. Στα πλα?σια τη? νομοθεσ?α? (η οπο?α περιλαμβ?νει την πνευματικ? ιδιοκτησ?α , τι? ευρεσιτεχν?ε? και τα εμπορικ? σ?ματα ) το κοιν? κτ?μα αφορ? σε ?ργα, ιδ?ε? και πληροφορ?ε?, τα οπο?α ε?ναι ?υλα και εγγεν?? δεν υπ?κεινται σε ιδιοκτησ?α ?/και ε?ναι διαθ?σιμα για χρ?ση απ? τον καθ?να χωρ?? περιορισμ?.

Ο ?ρο? προ?ρχεται απ? το αγγλοσαξωνικ? δ?καιο και ?χει εισ?λθει στο δ?καιο των κρατ?ν τη? ηπειρωτικ?? Ευρ?πη? τι? τελευτα?ε? δεκαετ?ε?.

Ιστορικ? Στοιχε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ?ρο? ≪κοιν? κτ?μα≫ αρχ?ζει να εμφαν?ζεται στο δε?τερο μισ? του 17ου αι?να, αν και ω? γενικ? ?ννοια το βρ?σκουμε στο Ρωμα?κ? Δ?καιο ω? ειδικ?τερη μορφ? στο σ?στημα των δικαιωμ?των ιδιοκτησ?α?. ^[2]

Η ?λλειψη νομοθετικ?? πρ?βλεψη? δεν σ?μαινε ωστ?σο και πλ?ρη ?λλειψη μηχανισμ?ν προστασ?α?. Στη Γαλλ?α κατ? την περ?οδο τη? Αναγ?ννηση? οι συντεχν?ε? των τυπογρ?φων ε?χαν θεσπ?σει σχετικ? ενια?ου? καν?νε? για την προστασ?α τη? πατρ?τητα? των ?ργων του?. Κ?ποιοι μ?λιστα γνωστο? εκδ?τε? κατ?ρθωναν να αποκτ?σουν με ?δεια του βασιλι? ειδικ? προν?μια που αντιστοιχο?σαν με μονοπ?λιο στην ?κδοση και δι?θεση εν?? ?ργου, ε?τε αυτ? ?ταν παλαι? ε?τε σ?γχρον? του?. Στο Ηνωμ?νο Βασ?λειο η ?ννοια του ≪κοινο? κτ?ματο?≫ εμφαν?ζεται με ν?μο που θ?σπισε η Βασ?λισσα Αννα το 1710 . Ο ν?μο? αυτ?? θεσπ?ζει ?να ε?δο? πνευματικ?ν δικαι?ματων (copyright) αναγνωρ?ζοντα? στον δημιουργ? μια περ?οδο αποκλειστικ?? προστασ?α? του ?ργου η οπο?α διαρκο?σε 14 χρ?νια και μπορο?σε να παραταθε? μια φορ?. Η μ?γιστη δηλαδ? δι?ρκεια προστασ?α? ?ταν τα 28 χρ?νια.

Η σταθερ? διεκδ?κηση των συντεχνι?ν των τυπογρ?φων ?μω? ?ταν η διαρκ?? προστασ?α. Η ?κδοση και εμπορ?α εκκλησιαστικ?ν,αρχα?ων ελληνικ?ν αλλ? και σαιξπηρικ?ν ?ργων ?ταν πηγ? σημαντικο? εισοδ?ματο? και η μετακ?νηση των ?ργων αυτ?ν στην κατηγορ?α του ≪κοινο? κτ?ματο?≫ θα του? αποστερο?σε τα εισοδ?ματα αυτ?. Οι υπερασπιστ?? τη? ?ποψη? αυτ?? επικαλο?ντο το Common Law Copyright, σ?μφωνα με το οπο?ο η νομικ? αντιμετ?πιση τη? πνευματικ?? ιδιοκτησ?α? ?πρεπε να ε?ναι αν?λογη με εκε?νη τη? ιδιοκτησ?α?, δηλαδ? διαρκ?? προστασ?α και δυνατ?τητα του ιδιοκτ?τη να τη μεταβιβαζει. Μια σειρ? αποφ?σεων των αγγλικ?ν δικαστηρ?ων ?μω? καθι?ρωσαν τελικ? τον χρονικ? περιορισμ? τη? προστασ?α? τη? πνευματικ?? ιδιοκτησ?α?. ≪Η γν?ση και οι επιστ?με? δεν μπορο?ν να φυλακισθο?ν σε ?ναν ιστ? αρ?χνη?¨≫, ?γραψε ο δικαστ?? Λ?ρδο? Camden στην ιστορικ? απ?φαση Donaldson κατ? Beckett (1774). Την επ?μενη χρονι? ?μω? (1775) ?να? ν?ο? ν?μο? (Copyright Act) αναγν?ρισε σε ορισμ?να αγγλικ? και σκωτσ?ζικα Πανεπιστ?μια διαρκ? αποκλειστικ? δικαι?ματα πνευματικ?? ιδιοκτησ?α? σε κ?ποιε? εκδ?σει? του?. Η ≪Β?βλο? του Βασιλ?ω? Ιακ?βου≫ παραδε?γματο? χ?ριν δεν μπορε? να τυπωθε? και κυκλοφορ?σει παρ? μ?νον απ? τα Πανεπιστ?μια των Κ?ιμπριτζ και Οξφ?ρδη? . Ο ν?μο? αυτ?? καταργ?θηκε το 1988 , αλλ? η προστασ?α αυτ? θα π?ψει να ισχ?ει το 2039.

Προ?ποθ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι προ?ποθ?σει? χαρακτηρισμο? εν?? προστατευ?μενου ?ργου πνευματικ?? ιδιοκτησ?α? σε ≪κοιν? κτ?μα≫ ποικ?λλουν απ? χ?ρα σε χ?ρα.

Π?ροδο? Περι?δου Προστασ?α?

Σ?μφωνα με την ελληνικ? νομοθεσ?α (?ρθρα 29- 31 του Ν.2121/1993) η οπο?α ακολουθε? τη σχετικ? Κοινοτικ? Οδηγ?α τη? 29/10/1993, η πνευματικ? ιδιοκτησ?α διαρκε? ?σο η ζω? του δημιουργο? και εβδομ?ντα (70) χρ?νια μετ? το θ?νατ? του, που υπολογ?ζονται απ? την 1η Ιανουαρ?ου του ?του? το οπο?ο ?πεται του θαν?του του δημιουργο?. Μετ? τη λ?ξη τη? προστασ?α? τη? πνευματικ?? ιδιοκτησ?α?, το Δημ?σιο, εκπροσωπο?μενο απ? τον Υπουργ? Πολιτισμο?, μπορε? να ασκε? κ?ποιε? απ? τι? εξουσ?ε? που απορρ?ουν απ? το ηθικ? δικα?ωμα του δημιουργο? στο ?ργο του. Ειδικ?τερα αυτ?? που περιγρ?φονται στο ?ρθρο 4 παρ. 1 περ. β’ και γ’ δηλαδ? (1) την εξουσ?α αναγν?ριση? τη? πατρ?τητα? του δημιουργο? π?νω στο ?ργο και ειδικ?τερα την εξουσ?α να απαιτε?, στο μ?τρο του δυνατο?, τη μνε?α του ον?ματ?? του στα αντ?τυπα του ?ργου του και σε κ?θε δημ?σια χρ?ση του ?ργου του ?, αντ?θετα, να κρατ?ει την ανωνυμ?α του ? να χρησιμοποιε? ψευδ?νυμο και (2) την εξουσ?α απαγ?ρευση? κ?θε παραμ?ρφωση?, περικοπ?? ? ?λλη? τροποπο?ηση? του ?ργου καθ?? και κ?θε προσβολ?? του δημιουργο? οφειλομ?νη? στι? συνθ?κε? παρουσ?αση? του ?ργου στο κοιν?.

Στην περ?πτωση ?ργων συνεργασ?α? και μουσικ?ν συνθ?σεων με στ?χου?, εφ?σον αμφ?τερε? οι συνεισφορ?? του συνθ?τη και του στιχουργο? ?χουν δημιουργηθε? ειδικ? για τη συγκεκριμ?νη μουσικ? σ?νθεση με στ?χου?, η πνευματικ? ιδιοκτησ?α διαρκε? ?σο η ζω? του τελευτα?ου επιζ?ντο? δημιουργο? και εβδομ?ντα (70) ?τη μετ? το θ?νατ? του, που υπολογ?ζονται απ? την 1η Ιανουαρ?ου του ?του? το οπο?ο ?πεται του θαν?του του τελευτα?ου επιζ?ντο? δημιουργο?. (?ρθρο 1 παρ. 1 τη? Οδηγ?α? 2011/77/ΕΕ)

Για τα αν?νυμα ? ψευδ?νυμα ?ργα η πνευματικ? ιδιοκτησ?α διαρκε? εβδομ?ντα (70) χρ?νια απ? την 1η Ιανουαρ?ου του ?του? που ?πεται εκε?νου κατ? το οπο?ο το ?ργο κατ?στη νομ?μω? προσιτ? στο κοιν?, εκτ?? ε?ν, πριν απ? την π?ροδο αυτ?? τη? χρονικ?? περι?δου, ο δημιουργ?? αποκαλ?ψει την ταυτ?τητ? του ? το υιοθετηθ?ν απ? το δημιουργ? ψευδ?νυμο δεν αφ?νει καμ?α αμφιβολ?α για την ταυτ?τητ? του, οπ?τε εφαρμ?ζονται οι γενικο? καν?νε?.

?ταν ?να ?ργο δημοσιε?εται σε τ?μου?, τμ?ματα, τε?χη, αριθμο?? ? επεισ?δια και η δι?ρκεια προστασ?α? αρχ?ζει απ? τη στιγμ? που το ?ργο κατ?στη νομ?μω? προσιτ? στο κοιν?, η δι?ρκεια προστασ?α? υπολογ?ζεται για κ?θε μ?ρο? χωριστ?.

Η δι?ρκεια προστασ?α? εν?? οπτικοακουστικο? ?ργου λ?γει εβδομ?ντα (70) ?τη μετ? το θ?νατο του τελευτα?ου επιζ?ντο? μεταξ? των ακολο?θων προσ?πων: του κ?ριου σκηνοθ?τη, του σεναριογρ?φου, του συγγραφ?α διαλ?γων και του συνθ?τη μουσικ?? που γρ?φτηκε ειδικ? για να χρησιμοποιηθε? στο οπτικοακουστικ? ?ργο.

Σ?μφωνα με την Κοινοτικ? Οδηγ?α η ερμηνε?α εν?? μουσικο? ?ργου χαρακτηρ?ζεται ω? κοιν? κτ?μα μετ? απ? 50 χρ?νια. Με β?ση τον καν?να αυτ? μεγ?λο? αριθμ?? ηχογραφ?σεων κλασσικ?? μουσικ?? χαρακτηρ?ζεται κ?θε χρ?νο ω? κοιν? κτ?μα και απελευθερ?νονται πλ?ρω? απ? τα δικαι?ματα των δημιουργ?ν (που ?χουν αποβι?σει προ 70 ετ?ν) και απ? τα συγγενικ? δικαι?ματα (ηχογραφ?θηκαν και κυκλοφ?ρησαν προ 50 και περισσοτ?ρων ετ?ν). Οι ηχογραφ?σει? αυτ?? μπορο?ν επομ?νω? να αντιγραφο?ν, να διανεμηθο?ν ακ?μη και να ≪αν?βουν≫ στο διαδ?κτυο χωρ?? περιορισμο??.

Ο χαρακτηρισμ?? εν?? ?ργου ω? κοινο? κτ?ματο? δεν σημα?νει ?τι δεν υπ?ρχουν πλ?ον περιορισμο?. ?να πρ?σωπο που εικον?ζεται σε μια φωτογραφ?α παραδε?γματο? χ?ριν διατηρε? το δικα?ωμα στην εικ?να του, ακ?μη και αν η φωτογραφ?α ω? ?ργο τ?χνη? ?χει χαρακτηριστε? κοιν? κτ?μα. Σε κ?ποιε? χ?ρε?, ?πω? οι ΗΠΑ, ?που δεν εφαρμ?ζεται το δ?καιο του δημιουργο?, αλλ? εκε?νο του copyright, ο δημιουργ?? μπορε? να παραιτηθε? των δικαιωμ?των του και το ?ργο να χαρακτηρισθε? αμ?σω? ω? κοιν? κτ?μα.

Λ?ξη Διπλ?ματο? Ευρεσιτεχν?α?

Το δ?πλωμα ευρεσιτεχν?α? χορηγε? στον κ?τοχ? του το αποκλειστικ? δικα?ωμα να χρησιμοποιε? και να εκμεταλλε?εται την περιγραφ?μενη σε αυτ? εφε?ρεση για 20 χρ?νια. Σε αντ?θεση με την πνευματικ? ιδιοκτησ?α, το δ?πλωμα ευρεσιτεχν?α? δεν προστατε?ει μ?νο την υλικ? αποτ?πωση τη? ιδ?α? αλλ? και την ?δια την ιδ?α.

Παρα?τηση Δημιουργο?

Διαφορετικ? αντιμετωπ?ζεται η περ?πτωση των ?ργων των οπο?ων ο δημιουργ?? ?χει παραιτηθε? ?νευ ?ρων απ? κ?θε δικα?ωμ? του. Στα περισσ?τερα δ?καια τη? ηπειρωτικ?? Ευρ?πη? παραμ?νει το ηθικ? του δικα?ωμα αναπαλλοτρ?ωτο, με αποτ?λεσμα να μπορε? ακ?μη να επιβ?λλει περιορισμο?? (σε εξαιρετικ?? περιπτ?σει?) στη χρ?ση του ?ργου, εν? στο αγγλοαμερικανικ? δ?καιο θεωρε?ται ?τι το ?ργο ?χει καταστε? κοιν? κτ?μα.

Παρ?γωγα ?ργα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ργα που αποτελο?ν κοιν? κτ?μα μπορο?ν να χρησιμοποιηθο?ν ω? β?ση για τη δημιουργ?α προστατευ?μενων παρ?γωγων ?ργων, τα οπο?α ο δημιουργ?? του? μπορε? να τα εκμεταλλευτε? ?πω? επιθυμε? και να περιορ?ζει κατ? βο?ληση την πρ?σβαση σε αυτ?.

Χαρακτηριστικ? παρ?δειγμα κοινο? κτ?ματο? ε?ναι το δημοτικ? τραγο?δι , το οπο?ο, κατ? τον ν. 2121/1993 περ? πνευματικ?? ιδιοκτησ?α?, ω? ?κφραση τη? λα?κ?? παρ?δοση? δεν προστατε?εται με πνευματικ? δικαι?ματα. Μια συλλογ? ?μω? δημοτικ?ν τραγουδι?ν, η οπο?α ?χει πρωτοτυπ?α και δημιουργικ? ?ψο?, μπορε? να προστατε?εται. ?λλο παρ?δειγμα ε?ναι ?να λογοτεχνικ? ?ργο του οπο?ου η προστασ?α ?χει λ?ξει με το π?ρασμα του χρ?νου: ο καθ?να? μπορε? να το αναπαραγ?γει ελε?θερα, αλλ? αν κ?ποιο? το μεταφρ?σει σε ?λλη γλ?σσα (παρ?γωγο ?ργο), δεν υποχρεο?ται να κ?νει τη μετ?φρασ? του ελε?θερα προσιτ? στο κοιν?. Μπορε? να την εκμεταλλευθε? ?πω? θ?λει, παρ' ?λο που βασ?ζεται σε ελε?θερο περιεχ?μενο.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Βικιλεξικ? ?χει σχετικ? λ?μμα:    κοιν? κτ?μα

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Κοιν? κτ?μα

• Center for the Study of the Public Domain Πανεπιστ?μιο Ντιουκ