La
sucesioun di gi?ren ed la
stmana
(
sequenza dei giorni della settimana
in
italian
) int l'u?ansa ed j
ebrei
(al popol in do ste istitusioun la sembra dimondi antiga e reca ed significhet) l'?ra ase comuna perche al nom di
gi?ren
l'?ra de da 'na cefra: gi?ren un (
dumenica
), gi?ren du (
lunede
) e via acse, fin al gi?ren set (al
sabet
), ciame
shabbath
ch' al pre de?gnir da 'na strupieda dal nomer "set". Sti nom a vinen druve anca da j areb ch' an cambie al
venerde
cun al tetol ed "gi?ren ed l'urasioun in comunite".
Anca la sucesioun di de 'dla stama in ciame cun i nom dal streli an n'e mia per che? cm' a pre eser vest. Al nas, a col ch' a di?
Cassio Dione
, da di stodi ed j egisian che po in ste fat cgnoser a tot e a s' in fat valeir in tota la zoma dal
Mer Mediterraneo
e, inc?, in tot al mond.
In
Italia
a 's cumincia dal
lunede
, meinter int i paei? ed lengua inglei?a al prem de cite l'e la
dumenica
. Int mod di ruman al gi?ren ch' al deva ineni a la sucesioun l'?ra al
sabet
, al de ed
Saturen
. E Saturen l'e al
Pian?ta
pio luntan cgnusu in cl'epoca. Mo la sucesioun l'e seimper l'istesa che 'd solit as dr?va incora.
Second al cgnuseinsi
astronomichi
ed l'antichite, i pian?t (oseia t?t i corp celest che gh'an un muvimeint fels, dounca anch al
S?l
e la
Luna
), ?ren despost, dal d'ed f?ra al d'ed deinter, in ste ?rdin:
Santuren
,
Giove
,
Mert
,
S?l
,
Vener
,
Mercori
,
Luna
.
Cm' as ved, la sucesioun l'e dal tot difereint da cola di gi?ren ed la stmana.
Al 'stes Cassio Dione al da pero bein du sist?ma per spiegher la diversite fra la sucesioun di gi?ren e cola di pian?t
Cun al partir dal
dio
e
Pian?ta
pio d'ed f?ra, Saturen, relativ al gi?ren ed
sabet
, as d?v ander vers l'interen dal
sist?ma soler
as selta du pian?t (Giove e Mert). As riva acse al S?l (gi?ren ch' l'e po ste ocupe da la dumenica di Cristian]].
As va avanti cun al selt ed du pian?t (Vener e Mercori) as riva a la Luna, ch' la cumbina, cm' e l'e facil da capir, cun al lunede.
As cumincia da l'inesi es selten seimper du pian?t (Santuren e Giove) e 's riva a Mert, oseia a Martede.
Eter du pian?t da salter (S?l e Vener) e as casca insem a Mercori, oseia
mercorde
.
As selta qui dop (Luna e ? incora ? Saturen) a riva a Giove per
Giovede
e, a la fin dop eter du pian?t salte (Mert e S?l),as riva a Vener, cera ch' l' as bev,
venerde
.
'N'etra pr?va l'e deda dal fat che, s' as selten incora du pian?t (Mercori e Luna),, as t?rna a cascher, insem a Saturen
Santuren
, Giove, Mert,
S?l
, Vener, Mercori,
Luna
: Santuren, Giove,
Mert
, S?l, Vener,
Mercori
, Luna: Santuren,
Giove
, Mert, S?l,
Vener
, Mercori, Luna:... (Santuren)...
Ste sist?ma da 'na pert l'e pio cumpliche da cl'etra l'e pio facil. As pogia insem al nom dal j ?ri dal de 'd la not cun i nom di pian?t, mes seimper int 'n sucesioun cumpagna.
La prema ?ra dal prem gi?ren la sra dedicheda Saturen; al gi?ren al sra, cer, al sabet
Se a la letra as va a dr? al'?rdin di pian?t as gh' avra:
- la seconda ?ra la vin sgneda a Giove
- la tersa a Mert
- la querta al S?l
- la quinta a Vener
- la sesta a Mercori
- la setima a la Luna
L'uteva ?ra la turnara a Saturen, cola dal n?v a Giove e via acse fin a cola dal vintquater ch'la sra sgneda a Mert.
S' as va avanti cun la sucesioun as nota che la prema ?ra dal second de la sra dedicheda, dop mert al S?l e la sra dumenica.
S'as met al nom a toti al j ?ri dal second de as riva a cola dal vintquater ch' la sra sgneda a Mercori.
As capes che la prema ?ra dal ters gi?ren la sra sgneda a la Luna e difati, d?p la dumenica a vin al lunede.
Basta ander avanti fin a la fin dal setim gi?ren per utgnir la sucesioun finida. E anch in ste che? dop l'ultem Pian?ta (Luna) dal setim gi?ren, as t?rna a cumincer dal prem Pian?ta (Saturen) dal prem de.
?ra
|
Pian?ta
|
?ra
|
Pian?ta
|
?ra
|
Pian?ta
|
?ra
|
Pian?ta
|
?ra
|
Pian?ta
|
?ra
|
Pian?ta
|
?ra
|
Pian?ta
|
1
|
Santuren
|
1
|
S?l
|
1
|
Luna
|
1
|
Mert
|
1
|
Mercori
|
1
|
Giove
|
1
|
Vener
|
2
|
Giove
|
2
|
Vener
|
2
|
Santuren
|
2
|
S?l
|
2
|
Luna
|
2
|
Mert
|
2
|
Mercori
|
3
|
Mert
|
3
|
Mercori
|
3
|
Giove
|
3
|
Vener
|
3
|
Santuren
|
3
|
S?l
|
3
|
Luna
|
4
|
S?l
|
4
|
Luna
|
4
|
Mert
|
4
|
Mercori
|
4
|
Giove
|
4
|
Vener
|
4
|
Santuren
|
5
|
Vener
|
5
|
Santuren
|
5
|
S?l
|
5
|
Luna
|
5
|
Mert
|
5
|
Mercori
|
5
|
Giove
|
6
|
Mercori
|
6
|
Giove
|
6
|
Vener
|
6
|
Santuren
|
6
|
S?l
|
6
|
Luna
|
6
|
Mert
|
7
|
Luna
|
7
|
Mert
|
7
|
Mercori
|
7
|
Giove
|
7
|
Vener
|
7
|
Santuren
|
7
|
S?l
|
8
|
Santuren
|
8
|
S?l
|
8
|
Luna
|
8
|
Mert
|
8
|
Mercori
|
8
|
Giove
|
8
|
Vener
|
9
|
...
|
9
|
...
|
9
|
...
|
9
|
...
|
9
|
...
|
9
|
...
|
9
|
...
|
23
|
Giove
|
23
|
Vener
|
23
|
Santuren
|
23
|
S?l
|
23
|
Luna
|
23
|
Mert
|
23
|
Mercori
|
24
|
Mert
|
24
|
Mercori
|
24
|
Giove
|
24
|
Vener
|
24
|
Santuren
|
24
|
S?l
|
24Giove
|
Luna
|
Giorni della settimana (tradurre)
Gi?ren ed la stmana