Χαν?το Τσαγκατ?ι

	Χαν?το Τσαγκατ?ι ; Цагадайн Хаант Улс ; Tsagadain Khaant Uls
	; Σημα?α
	Τοποθεσ?α {{{κοιν?_?νομα}}}
Πρωτε?ουσα	Αλμαλ?κ ; Καρσ?
Γλ?σσε?	Μεσαιωνικ? Μογγολικ?
Θρησκε?α	Σαμανισμ?? ; Σουνιτικ?? Ισλαμισμ?? ; Βουδισμ?? ; Χριστιανισμ??
Πολ?τευμα	Μοναρχ?α ημι-εκλεκτορικ? ; (αργ?τερα κληρονομικ?)
Χαν
Ιστορικ? εποχ?	?στερο? Μεσα?ωνα?

Το Χαν?το Τσαγκατ?ι (μογγ. Цагадайн Хаант Улс/Tsagadain Khaant Uls) ?ταν μογγολικ? χαν?το που περιελ?μβανε τι? εκτ?σει? που κληρον?μησε και ηγεμ?νευε ο Τσαγκατ?ι Χαν, δευτερ?τοκο? γιο? του Τζ?νγκι? Χαν και οι δι?δοχο? του. Εκτειν?ταν απ? τον ποταμ? Αμο? Ντ?ρια ν?τια τη? λ?μνη? Αρ?λη? , μ?χρι τα ?ρη Αλτ?ι στα σ?νορα τη? σημεριν?? Μογγολ?α? και τη? Κ?να? . Αρχικ?? αποτελο?σε τμ?μα τη? Μογγολικ?? Αυτοκρατορ?α? , αλλ? αργ?τερα ?γινε πλ?ρω? ανεξ?ρτητο ?ταν η δυναστε?α Γιου?ν κατ?ρρευσε στα τ?λη του 14ου αι?να. Οι χ?νοι του Τσαγκατ?ι αναγν?ρισαν την επικυριαρχ?α των Μογγ?λων Μεγ?λων Χ?νων μεταξ? των ετ?ν 1206-1270 και 1304-1368.

Το χαν?το με τη μ?α ? ?λλη μορφ? υπ?ρξε απ? το 1220 μ?χρι τα τ?λη του 17ου αι?να, παρ?λο που το δυτικ? τμ?μα του ε?χε χαθε? λ?γω τη? εισβολ?? του Ταμερλ?νου τη δεκαετ?α του 1360. Το ανατολικ? τμ?μα παρ?μεινε υπ? του? χ?νου? του Τσαγκατ?ι, οι οπο?οι κατ? καιρο?? βρ?σκονταν σε συμμαχ?α ? πολεμο?σαν με του? Τιμουρ?δε? , του? διαδ?χου? του Ταμερλ?νου. Τελικ??, στον 17ο αι?να, οι εναπομε?νασε? κτ?σει? των χ?νων του Τσαγκατ?ι υποτ?χθηκαν στο θεοκρατικ? καθεστ?? του σο?φι Απ?κ Χ?τζα και των απογ?νων του, των Χοτζιτζ?ν, οι οπο?οι κυβερνο?σαν την περιοχ? τη? Κασγκαρ?α? (το ν?τιο τμ?μα τη? περιοχ?? Σιντζι?νγκ ) υπ? την επικυριαρχ?α αρχικ?? των Τζουνγκ?ρων (φυλ? Μογγ?λων) και στη συν?χεια των Μαντσο? (φυλ? Τουνγκο?ζιων, Αγγλικ? : Tungusic peoples).

Μετ? το θ?νατο του Τζ?νγκι? Χαν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ?πιν του θαν?του του Τζ?νγκι? Χαν το 1227, η αχαν?? αυτοκρατορ?α του (η μεγαλ?τερη σε ?κταση που γν?ρισε ποτ? ο κ?σμο?), μοιρ?στηκε στου? τ?σσερει? γιου? του, τον πρωτ?τοκο Ζο?τσι (στην ουσ?α στον γιο το? Ζο?τσι, Μπατο?, καθ?τι ο Ζο?τσι ε?χε πεθ?νει περ?που 6 μ?νε? πριν τον Τζ?νγκι? Χαν), τον δευτερ?τοκο Τσαγκατ?ι, τον τρ?το Ογκεντ?ι (? Οκτ?ι) και τον μικρ?τερο απ' ?λου? Τολο?ι.

Ο Ογκεντ?ι, αν και τριτ?τοκο?, ?λαβε το χρ?σμα του Μεγ?λου Χ?νου απ? τον πατ?ρα του. Αυτ? σ?μαινε ?τι ?παιρνε υπ? ?μεσο ?λεγχο τα εδ?φη ανατολικ? τη? λ?μνη? Μπαλκ?? μ?χρι τη Μογγολ?α (με πρωτε?ουσα το Καρακορο?μ ), διατηρ?ντα? ?μω? την επικυριαρχ?α επ? των εδαφ?ν των αδερφ?ν του. Ο Μπατο? π?ρε τα εδ?φη β?ρεια τη? λ?μνη? Αρ?λη? και τη? Κασπ?α? Θ?λασσα? , ο Τσαγκατ?ι την Υπερωξιαν? (την περιοχ? μεταξ? των ποταμ?ν Αμο? Ντ?ρυα και Συρ Ντ?ρια στο σημεριν? Ουζμπεκιστ?ν ), καθ?? και την περιοχ? γ?ρω απ? την π?λη Κασγκ?ρ (Κασγκαρ?α), και ο μικρ?τερο? Τολο?ι τη Β?ρεια Μογγολ?α.

?δρυση του χαν?του [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Τσαγκατ?ι ?δρυσε την πρωτε?ουσ? του στο Αλμαλ?κ κοντ? στο σημεριν? Γιν?νγκ τη? βορειοδυτικ?? Κ?να?. Εκτ?? απ? τα προβλ?ματα διαδοχ?? και κληρονομι??, η Μογγολικ? Αυτοκρατορ?α κινδ?νευε απ? τι? μεγ?λε? πολιτιστικ?? και εθνικ?? διαφορ?? μεταξ? των σαμανιστ?ν Μογγ?λων και των, κατ? κ?ριο λ?γο, μουσουλμ?νωντουρκογεν?ν υπηκ?ων του?.

?ταν ο Ογκεντ?ι π?θανε πριν πραγματοποι?σει το ?νειρο τη? κατ?κτηση? του συν?λου των εδαφ?ν τη? Κ?να?, η εξουσ?α μεταβιβ?στηκε στον γιο του, Γκιουγιο?κ (γεν. το 1241), υπ? την αντιβασιλε?α για 5 ?τη τη? χ?ρα? του, Τορεγκ?νε. Η μεταβ?βαση ?πρεπε να επικυρωθε? απ? το Χουρουλτ?ι (συμβο?λιο των ευγεν?ν), που συνεδρ?ασε χωρ?? την παρουσ?α του γιου το? Ζο?τσι, Μπατο? , του χ?νου τη? Χρυσ?? Ορδ?? , που διακριν?ταν για το ανεξ?ρτητο φρ?νημ? του και ο οπο?ο?, ξ?ροντα? ?τι δεν θα εκλεγ?ταν ω? Μεγ?λο? Χ?νο?, προφασ?στηκε μια δικαιολογ?α και δεν παρουσι?στηκε ποτ?. Μετ? τον θ?νατο του τελικ?? εκλεχθ?ντα ω? Μεγ?λου Χ?νου Γκιουγιο?κ, ο Μπατο? ?στειλε τον αδελφ? του Μπερκ?, που συμμ?χησε με τη χ?ρα του Τολο?ι, καταφ?ρνοντα? στο επ?μενο Χουρουλτ?ι να μεταβιβ?σουν την εξουσ?α του Μεγ?λου Χ?νου στον Μ?νγκε, γιο του Τολο?ι, ο οπο?ο? λεγ?ταν ?τι δι?κειτο ευμεν?? στη χριστιανικ? α?ρεση του Νεστοριανισμο? . Η φατρ?α του Ογκεντ?ι αποδεκατ?στηκε απ? μ?λη, και μ?νο αυτο? που δεν π?ρασαν αμ?σω? στην αντιπολ?τευση π?ραν κ?ποια μικρ?τερα φ?ουδα απ? τη ν?α εξουσ?α των Τολουιδ?ν.

Ο Τσαγκατ?ι π?θανε το 1242, λ?γο μετ? τον αδερφ? του Ογκεντ?ι. Για σχεδ?ν ε?κοσι χρ?νια μετ? το θ?νατο του ιδρυτ? του, το χαν?το ?ταν λ?γο πολ? ?να εξαρτημ?νο κρ?το? τη? μογγολικ?? κεντρικ?? κυβ?ρνηση? του Μεγ?λου Χαν, η οπο?α αντικαθιστο?σε και δι?ριζε χ?νου? στο Τσαγκατ?ι σ?μφωνα με τι? ορ?ξει? τη?. Οι π?λει? τη? Υπερωξιαν??, παρ?τι βρ?σκονταν μ?σα στα ?ρια του χαν?του Τσαγκατ?ι, διοικο?νταν απ? αξιωματο?χου? που ?διδαν λ?γο απευθε?α? στον Μεγ?λο Χ?νο.

Το καθεστ?? αυτ? υποτ?λεια? στην κεντρικ? κυβ?ρνηση ?ληξε κατ? τη δι?ρκεια τη? βασιλε?α? του εγγονο? του χ?νου Τσαγκατ?ι, Αλγκο? (1260-1266), ο οπο?ο? εκμεταλλε?θηκε τον εμφ?λιο π?λεμο εντ?? τη? βασιλικ?? φατρ?α? των Τολουιδ?ν, αν?μεσα στου? αδελφο?? Κουμπιλ?ι ( Κουμπλ?ι Χαν ) και Αρ?κ Μποκ? , επαναστατ?ντα? κατ? του τελευτα?ου, κατακτ?ντα? ν?ε? περιοχ?? και κερδ?ζοντα? τη συμμαχ?α των αξιωματο?χων του Μεγ?λου Χ?νου στην Υπερωξιαν?. Οι περισσ?τεροι απ? τη φατρ?α των Τσαγκατα?δ?ν πρ?τα υποστ?ριξαν τον Κουμπιλ?ι, αλλ? το 1269 ?νωσαν τι? δυν?μει? του? με τον βασιλικ? Ο?κο του Ογκεντ?ι.

Ο τελικ?? δι?δοχο? του Αλγκο?, Μπαρ?κ (1266?1271), αφο? αν?τρεψε τον κυβερν?τη του Κουμπιλ?ι Χαν απ? την επαρχ?α Σιντζι?νγκ , ?ρθε σ?ντομα σε σ?γκρουση με τον Κα?ντο? τη? φατρ?α? του Ογκεντ?ι, ο οπο?ο? κ?ρδισε την υποστ?ριξη του χαν?του τη? Χρυσ?? Ορδ?? και επιτ?θηκε στου? υποστηρικτ?? τη? φατρ?α? του Τσαγκατ?ι., γιν?μενο? τελικ?? χ?νο? του Τσαγκατ?ι.

Το χαν?το Τσαγκατ?ι και οι γε?τον?? του στα τ?λη του 13ου αι?να [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο χ?νο? Μπαρ?κ σ?ντομα περιορ?στηκε στην Υπερωξιαν? (δυτικ? τμ?μα του χαν?του Τσαγκατ?ι) και αναγκ?στηκε να γ?νει υποτελ?? του χ?νου Κα?ντο?. Την ?δια ?ρα, βρισκ?ταν σε διαμ?χη με τον χ?νο Αμπ?κα του Ιλχαν?του , που διαφ?ντευε τα εδ?φη τη? Περσ?α? . Ο Μπαρ?κ επιτ?θηκε πρ?το?, ηττ?θηκε ?μω? απ? το στρατ? του Ιλχαν?του και αναγκ?στηκε να επιστρ?ψει στην Υπερωξιαν?, ?που π?θανε λ?γο μετ?.

Οι επ?μενοι Τσαγκατα?δε? χ?νοι διορ?στηκαν απ? τον Κα?ντο?, που διατ?ρησε την εξουσιαστικ? λαβ? του στο χαν?το Τσαγκατ?ι μ?χρι το θ?νατ? του. Τελικ?? ανακ?λυψε τον κατ?λληλο χ?νο στον γιο του Μπαρ?κ, χ?νο Ντουβ? (1282-1307), ο οπο?ο? συμμετε?χε στου? πολ?μου? του Κα?ντο? με τον χ?νο Κουμπιλ?ι και του? διαδ?χου? του τη? Δυναστε?α? Γιου?ν τη? Κ?να?. Οι δ?ο ηγ?τε? ?δρασαν επ?ση? και κατ? του Ιλχαν?του . Μετ? το θ?νατο του Κα?ντο? το 1301, ο Ντουβ? αποκ?ρυξε τη συμμαχ?α και π?στη στον δι?δοχο του πρ?του. Συν?ψε ειρ?νη με τη Δυναστε?α Γιου?ν και απ?διδε εισφορ?? στην Αυλ? του?. Τον καιρ? του θαν?του του, το χαν?το Τσαγκατ?ι ?ταν ?να πραγματικ? ανεξ?ρτητο κρ?το?.

Η πτ?ση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Ντουβ? Χαν ?φησε πολλο?? γιου?, πολλο? εκ των οπο?ων ?γιναν επ?ση? χ?νοι. Μεταξ? αυτ?ν ε?ναι ο Κεμπ?κ Χαν (1309, 1318?1326) που ?ρισε και μια συμπρωτε?ουσα για το χαν?το, την π?λη Καρσ?, και ο Ταρμασιρ?ν Χαν (1326?1334), που προσηλυτ?στηκε στο Ισλ?μ και επ?δραμε στο Σουλταν?το του Δελχ? στην Ινδ?α . Το κ?ντρο του χαν?του τα χρ?νια εκε?να στρεφ?ταν προ? τι? δυτικ?? περιοχ?? αυτο?, ?πω? η περιοχ? τη? Υπερωξιαν?? .

Το χαν?το Τσαγκατ?ι χωρ?στηκε σε δ?ο τμ?ματα στη δεκαετ?α του 1340 και παρ?κμασε εντελ??. Ε?ναι αμφισβητ?σιμο ε?ν τα δ?ο ν?α χαν?τα, το "Χαν?το του Δυτικο? Τσαγκατ?ι" στην Υπερωξιαν? και το "Χαν?το του Μογκουλιστ?ν" (χαν?το του Ανατολικο? Τσαγκατ?ι) αποτελο?ν συν?χεια του αρχικο? χαν?του Τσαγκατ?ι. Στα δυτικ? (Υπερωξιαν?), οι εκε? κυρ?ω? μουσουλμανικ?? μογγολικ?? φυλ??, υπ? του? εμ?ρηδε? των Καραο?να? (μογγολικ? φυλ? που ε?χε ασπαστε? το Ισλ?μ), απ?κτησαν τον ?λεγχο τη? εξουσ?α?. Προκειμ?νου να διατηρ?σουν ?να σ?νδεσμο με τον Ο?κο του Τζ?νγκι? Χαν και να εκμεταλλευθο?ν το ιστορικ? κ?ρο? του, οι εμ?ρηδε? τοποθ?τησαν αρκετο?? απ? του? απογ?νου? του μεγ?λου Μογγ?λου πολ?μαρχου στο θρ?νο, χωρ?? ?μω? πραγματικ? εξουσ?α, την οπο?α διατ?ρησαν στα χ?ρια του?.

Στο μεταξ?, το "Χαν?το του Μογκουλιστ?ν" απολ?μβανε για αρκετ? χρ?νια μεγ?λο βαθμ? αυτονομ?α?, ω? αποτ?λεσμα τη? εξασθ?νιση? τη? εξουσ?α? του Μεγ?λου Χαν. Το ανατολικ? αυτ? κομμ?τι (το μεγαλ?τερο τμ?μα του οπο?ου ?ταν γνωστ? ω? Μογκουλιστ?ν) του πρ?ην Χαν?του Τσαγκατ?ι κατοικο?ταν, σε αντ?θεση με την Υπερωξιαν?, κυρ?ω? απ? Μογγ?λου?, ?ντα? στο μεγαλ?τερο τμ?μα του βουδιστικ? και σαμανιστικ? . Το ανατολικ? τμ?μα παρ'?λα αυτ?, υπ?στη συντριπτικ? πλ?γμα μετ? απ? μια εξ?γερση των φυλ?ν των ανατολικ?ν επαρχι?ν του, με αποτ?λεσμα την ?παρξη μια? αυξαν?μενη? εσωτερικ?? αστ?θεια? στα επ?μενα χρ?νια. Το 1346, ?να? φ?λαρχο?, ο Καζαγκ?ν, δολοφ?νησε τον χ?νο Καζ?ν του Ανατολικο? Τσαγκατ?ι κατ? τη δι?ρκεια μια? εξ?γερση?.

Το τελευτα?ο ανεξ?ρτητο χαν?το των Τσαγκατα?δ?ν, το Χαν?το τη? Γιαρκ?ντ (με υπηκ?ου? κυρ?ω? Ουιγο?ρου? Το?ρκου? υπ? μια μογγολικ? ελ?τ απ? του? απογ?νου? του Ο?κου Τσαγκατ?ι), κατακτ?θηκε απ? το βουδιστικ? χαν?το των Μογγ?λων Τζουνγκ?ρων κατ? τη δι?ρκεια τη? κατ?κτηση? του Αλτισ?ρ (Λεκανοπ?διο Ταρ?μ) την περ?οδο 1678-1680.

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα Chagatai Khanate στο Wikimedia Commons