Αυτ? το λ?μμα χρει?ζεται μορφοπο?ηση ?στε να ανταποκρ?νεται στι? προδιαγραφ?? μορφοπο?ηση? τη? Βικιπα?δεια?. Αυτ? μπορε? να σημα?νει την δημιουργ?α εσωτερικ?ν συνδ?σμων, επικεφαλ?δων, παραγρ?φων κλπ. Για περαιτ?ρω βο?θεια, δε?τε τι? σελ?δε? Π?? να επεξεργαστε?τε μια σελ?δα και Βικιπα?δεια:Οδηγ?? μορφοπο?ηση? ?ρθρων .

Το λ?μμα παραθ?τει τι? πηγ?? του α?ριστα, χωρ?? παραπομπ?? . Βοηθ?στε συνδ?οντα? το κε?μενο με τι? πηγ?? χρησιμοποι?ντα? παραπομπ?? , ?στε να ε?ναι επαληθε?σιμο . Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 04/01/2024.

Η υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ ?ταν ?να πολιτικ? και στρατιωτικ? σκ?νδαλο που ξ?σπασε στην Ελλ?δα στα μ?σα Μα?ου του 1965 και ?ταν ?να? απ? του? λ?γου? που οδ?γησαν στα Ιουλιαν? του 1965 .

Περιγραφ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Γε?ργιο? Παπανδρ?ου επιθυμο?σε να αντικαταστ?σει τον ω? τ?τε υπουργ? Π?τρο Γαρουφαλι? και τον αρχηγ? ΓΕΣ στρατηγ? Ιω?ννη Γεννηματ? , οι οπο?οι κατ? την ?ποψ? του ελ?γχονταν απ? το παλ?τι, με ανθρ?που? τη? εμπιστοσ?νη? του. Ο ?διο? ο Γαρουφαλι?? ε?χε την ?ποψη ?τι ο Γ. Παπανδρ?ου επιθυμο?σε, παγ?ω? και με συνεχε?? παρεμβ?σει?, να κομματικοποι?σει τι? ?νοπλε? Δυν?μει? και να πλ?ξει το αξι?μαχ? του?, ιδια?τερα εν ?ψει τη? απειλ?? τη? Τουρκ?α? στην Κ?προ. Ο Γ. Παπανδρ?ου ε?χε εκδηλ?σει την πρ?θεση να αναλ?βει ο ?διο? το Υπουργε?ο Εθνικ?? Αμ?νη?. Σημειωτ?ον ο Γαρουφαλι?? αποτελο?σε ?ναν απ? του? βασικο?? και σταθερο?? χρηματοδ?τε? του Γεωργ?ου Παπανδρ?ου. Μ?λιστα, το 1944, με δικ? του ?ξοδα εξ?δωσε την ημερ?σια πρωιν? εφημερ?δα ≪Η Ελλ??≫, ω? επ?σημο κυβερνητικ? ?ργανο. Ο Γαρουφαλι?? επ?ση? αναλ?μβανε δι?φορε? δαπ?νε? του Παπανδρ?ου, ?πω? ενοικ?αση πολιτικ?ν γραφε?ων, εκτ?πωση και διανομ? προεκλογικο? υλικο? κτλ. Επ?ση?, πλ?ρωνε για τι? εκδηλ?σει? του Γεωργ?ου Παπανδρ?ου στο δι?σημο ζαχαροπλαστε?ο τη? Κηφισι?? ≪Β?ρσο?≫ τι? δεκαετ?ε? του 1950 και του 1960.

Ο βασιλι?? αρνι?ταν να υπογρ?ψει το σχετικ? δι?ταγμα, προβ?λλοντα? ω? αιτιολογ?α τη φημολογο?μενη εμπλοκ? του γιου του (Ανδρ?α Παπανδρ?ου) στην υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ. Ο Γαρουφαλι?? παρ? την αποπομπ? του, ακ?μα κι αφο? ο Γ. Παπανδρ?ου τον δι?γραψε απ? την ?νωση Κ?ντρου , αρνι?ταν να εγκαταλε?ψει το υπουργε?ο. Κατ? τον Π. Γαρουφαλι?, η ?ρνηση του ?διου οφειλ?ταν στην αντ?στασ? του κατ? τη? κομματικοπο?ηση? των Εν?πλων Δυν?μεων. Ο Βασιλε?? Κωνσταντ?νο? αντιπρ?τεινε στην πρ?ταση του Γεωργ?ου Παπανδρ?ου, λ?γω τη? εμπλοκ?? του γιο? του στην υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ, να ορ?σει ?να ?λλο πρ?σωπο τη? αρεσκε?α? του (ο Γ. Παπανδρ?ου) ω? υπουργ? ? να μεταφερθε? η εκδ?καση τη? υπ?θεση? ΑΣΠΙΔΑ απ? το υπουργε?ο στρατιωτικ?ν στο υπουργε?ο δικαιοσ?νη?. Η ?ρνηση του πρωθυπουργο? οδ?γησε σε παρα?τηση του και κατ?πιν ακολο?θησαν τα Ιουλιαν? . ^[1]

Ιστορικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Δ?ο εβδομ?δε? μετ? τον ανασχηματισμ? και την επιστροφ? του Ανδρ?α Παπανδρ?ου στην κυβ?ρνηση τη? ?νωση? Κ?ντρου ξ?σπασε η "β?μβα" τη? υπ?θεση? ΑΣΠΙΔΑ (Αξιωματικο? Σ?σατε Πατρ?δα, Ιδανικ?, Δημοκρατ?α, Αξιοκρατ?α). Παρ?γοντε? τη? Δεξι?? κατ?γγειλαν ?τι υπ?ρχε μ?σα στον στρατ? οργ?νωση με τα αρχικ? αυτ? και με απ?κλιση προ? τα "αριστερ?", με πολιτικ? αρχηγ? τον γιο του πρωθυπουργο?.

Απ? τα στοιχε?α που αποκαλ?φθηκαν αργ?τερα προ?κυψε ?τι ο Π?τρο? Γαρουφαλι?? , ο στρατηγ?? Γε?ργιο? Γρ?βα? και ο στρατηγ?? Γεννηματ?? ε?χαν ενημερωθε? για κ?ποιε? "κιν?σει?" για οργ?νωση και "μυ?σει?" σε ορισμ?νε? στρατιωτικ?? μον?δε? στην Κ?προ και στην Αθ?να , τουλ?χιστον απ? τον Μ?ρτιο του 1965. Κ?ποια στιγμ? ενημ?ρωσαν τον βασιλι?, ?χι ?μω? και τον πρωθυπουργ?. Κεντρικ? πρ?σωπο στι? κιν?σει? αυτ?? παρουσιαζ?ταν ο λοχαγ?? ?ρι? Μπουλο?κο? , παλαι? μ?λο? τη? οργ?νωση? Χ του Γρ?βα, που ε?χε τοποθετηθε? στην ΚΥΠ , κατ?πιν επιμον?? του συμπατρι?τη του υπουργο? Εξωτερικ?ν Στα?ρου Κωστ?πουλου , και ε?χε μετατεθε? στην Κ?προ, κατ?πιν παρακλ?σεω? του ?διου του Γρ?βα. Ο Μπουλο?κο?, μαζ? με ?λλου? αξιωματικο??, ε?χαν επισκεφθε? επανειλημμ?να τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου . Μ?α δακτυλογραφημ?νη αναφορ? του Γρ?βα προ? τον Γαρουφαλι?, που ?φτασε στα χ?ρια του πρωθυπουργο? Γεωργ?ου Παπανδρ?ου , περιε?χε και τον "?ρκο" τη? οργ?νωση? του ΑΣΠΙΔΑ, εν? και στην εισαγωγικ? αναφορ? του ο Γρ?βα? μνημ?νευε τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου. Ο ?διο? ο Ανδρ?α? Παπανδρ?ου σημει?νει στι? αναμν?σει? του: " Η ανησυχ?α του πατ?ρα μου ξεκινο?σε απ? το γεγον?? ?τι η εισαγωγικ? παρ?γραφο? τη? αναφορ?? του Γρ?βα αναφερ?ταν σε εμ?να. Ο Γρ?βα? υποστ?ριζε πω? η επ?σκεψ? μου στην Κ?προ υπον?μευσε το ηθικ? του εκε? ελληνικο? στρατο? και υπογρ?μμιζε το γεγον?? ?τι ο λοχαγ?? Μπουλο?κο? μιλο?σε με θαυμασμ? για μ?να στου? συναδ?λφου? του. Ο Γρ?βα? υπαινισσ?ταν πω? υπ?ρχε στεν?? σ?νδεσμο? μεταξ? εμο? και τη? ομ?δα? του ΑΣΠΙΔΑ ".

Η πρ?τη δημ?σια ν?ξη για τον ΑΣΠΙΔΑ ?γινε στι? 18 Μα?ου του 1965 απ? την εφημερ?δα τη? Λ?ρισα? Ημερ?σιο? Κ?ρυξ , ?ργανο του πρ?ην προ?δρου τη? Βουλ?? Κωνσταντ?νου Ροδ?πουλου , τοποθετημ?νου στην ακρα?α δεξι? πτ?ρυγα τη? ΕΡΕ . Το ?διο βρ?δυ, η κυβ?ρνηση ανακο?νωσε ?τι το υπουργε?ο Εθνικ?? ?μυνα? αν?θεσε στον αντιστρ?τηγο τη? στρατιωτικ?? δικαιοσ?νη?, Ι. Σ?μο, να προχωρ?σει σε ανακρ?σει? σχετικ? με τι? πληροφορ?ε?. Ο Σ?μο? πληροφορ?θηκε για την ?κθεση που ?στειλε ο Γρ?βα? στον Γαρουφαλι? και στον Κωνσταντ?νο , χωρ?? να ?χει ενημερωθε? μ?χρι τη στιγμ? εκε?νη ο πρωθυπουργ?? Γ. Παπανδρ?ου. Ταυτ?χρονα, παραιτ?θηκε ο αρχηγ?? τη? ΚΥΠ υποστρ?τηγο? Αγ?ρο?, εν? ο υποδιευθυντ?? τη? ?δια? υπηρεσ?α?, αντισυνταγματ?ρχη? Αλ?ξανδρο? Παπατ?ρπο? , προ?χθη σε συνταγματ?ρχη και τοποθετ?θηκε διοικητ?? μον?δο? πυροβολικο? στην Καστορι? . Τη θ?ση του στην ΚΥΠ κατ?λαβε ο αντισυνταγματ?ρχη? Παναγι?τη? Αναγνωστ?πουλο? . Εν? λοιπ?ν ο αντιστρ?τηγο? Σ?μο? ?ρχιζε το ανακριτικ? του ?ργο, ταξιδε?οντα? στην Κ?προ, η αντιπολ?τευση εξαπ?λυσε επ?θεση με στ?χο τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου.

Στι? 19 Μα?ου , 13 βουλευτ?? τη? ΕΡΕ και των Προοδευτικ?ν , κατ?θεσαν ερ?τηση στη Βουλ? για το θ?μα αυτ?. Συγχρ?νω?, ο βουλευτ?? τ?τε τη? ΕΡΕ, Ν?κο? Φαρμ?κη?, ?ρχισε ?ρευνε? στην Ελλ?δα και την Κ?προ για την οργ?νωση ΑΣΠΙΔΑ, σε συνεργασ?α με τον Ν?κο Σαμψ?ν . Την ?δια ?ρα, οι κυβερνητικ?? εφημερ?δε? ζητο?σαν επ?μονα να αντικατασταθε? ο αρχηγ?? του ΓΕΣ Ι. Γεννηματ?? με το πρ?σχημα ?τι ε?χε αν?μιξη στι? Ελληνικ?? βουλευτικ?? εκλογ?? 1961 .

Την ?μεση αντικατ?σταση του Γεννηματ? ζητο?σε και η Ελευθερ?α του Π?νου Κ?κκα, ο οπο?ο? ?μω? επ?κρινε και τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου για την υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ, τον?ζοντα? ?τι " επεδ?ωξε να ιδρ?ση "μικρομ?γαζον" ει? τον στρατ?ν ". Ορισμ?νε? εφημερ?δε? τη? ΕΡΕ υποστ?ριζαν ?τι επ?δοξο? αρχηγ?? του ΑΣΠΙΔΑ ?ταν και ο Κωνσταντ?νο? Μητσοτ?κη? , που φ?ρεται να βρισκ?ταν π?σω απ? μ?αν ?λλη οργ?νωση, την Φ.Α.Ε. Την 1η Ιουν?ου 1965, ο Ι. Σ?μο? υπ?βαλε το π?ρισμα των ανακρ?σεων για τον ΑΣΠΙΔΑ στον υπουργ? Αμ?νη?. Αφο? αναφ?ρθηκε στο ιστορικ? των προσπαθει?ν του λοχαγο? Μπουλο?κου να μυ?σει συναδ?λφου? του στην οργ?νωση, σημε?ωνε:

≪Απεδε?χθη πρ?γματι ?τι εγ?νετο κ?νησι? ιδρ?σεω? οργαν?σεω? υπ? την επωνυμ?αν ΑΣΠΙΔΑ υπ? ομ?δο? αξιωματικ?ν, με τον ιδιοτελ? σκοπ?ν την εξυπηρ?τησιν ατομικ?ν συμφερ?ντων αυτ?ν και των μελ?ν τη? οργαν?σεω?, δια τη? προωθ?σεω? μεμυημ?νων αξιωματικ?ν ει? επικα?ρου? και σημαινο?σα? θ?σει? ? και τινα ?λλον απ?τερον, ?στι? ?μω? ο?τε απεδε?χθη εκ τη? εξετ?σεω? ο?τε διεφ?νη. Δεν απεδε?χθη ?τι η κ?νησι? α?τη ε?χε πολιτικ?? επιδι?ξει? ? σ?νδεσμ?ν τινα με πολιτικ? πρ?σωπα.≫

?  Ι. Σ?μο?, Αντγο? Στρατιωτικ?? Δικαιοσ?νη?

Και πρ?τεινε να παραπεμφθο?ν στο ανακριτικ? συμβο?λιο, με το ερ?τημα τη? αποτ?ξεω?, οι "πρωτοστασ?σαντε? δια την μ?ησιν" λοχαγο? πεζικο? Μπουλο?κο? Αρ. , Πανο?τσο? Ι. , Παπαγιανν?πουλο? Κ. και Θεοδοσ?ου Ι. Να ασκηθε? "αυστηρ?? πειθαρχικ?? ?λεγχο?" κατ? 6 ακ?μη λοχαγ?ν και υπολοχαγ?ν (Θ. Μακρ?δη, Ε. Κουφαλιτ?κη, Α. Βλ?χου, Ι. Δαμηλ?κου, Α. Κεπενο? και Θ. Σταυρ?πουλου) που δ?χθηκαν να "μυηθο?ν" στην οργ?νωση. Να επιβληθε? πειθαρχικ? ποιν? στον συνταγματ?ρχη Αλ. Παπατ?ρπο και τον αντισυνταγματ?ρχη Α. Δαμβουν?λη για αμ?λεια στην εκτ?λεση των καθηκ?ντων του?. Να επιβληθε? επ?ση? ποιν? πειθαρχικ? στον συνταγματ?ρχη Μιχ. Ασημακ?πουλο και τον αντισυνταγματ?ρχη Δημ. Παραλ?κα.

Στο μεταξ?, ο βασιλι?? Κωνσταντ?νο? αξ?ωνε να σταλο?ν οι "συνωμ?τε?" στο στρατοδικε?ο. Ο Π. Γαρουφαλι?? μετ?βη την 5η Ιουν?ου στην Κ?ρκυρα , ?που βρισκ?ταν ο βασιλι??, αναμ?νοντα? "ευτυχ?? γεγον??" -να γενν?σει η ?ννα-Μαρ?α το πρ?το του? παιδ?- και τον ενημ?ρωσε για το π?ρισμα Σ?μου. Επιστρ?φοντα?, μετ?φερε στον Γε?ργιο Παπανδρ?ου τη βασιλικ? επιθυμ?α να παραπεμφθε? η υπ?θεση στο στρατοδικε?ο ^[2] .

Μ?λη τη? οργ?νωση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ΑΣΠΙΔΑ αρχικ? ε?χε 40-50 μ?λη, μεσα?ων και χαμηλ?ν βαθμ?ν οι περισσ?τεροι. Την προσοχ? τρ?βηξε ο λοχαγ?? ?ρι? Μπουλο?κο? , που κατηγορ?θηκε ?τι στρατολογο?σε ν?α μ?λη. Η υπ?θεση ?γινε πιο σοβαρ? ?ταν καποιε? εφημερ?δε? εν?πλεξαν στην υπ?θεση τον συνταγματ?ρχη Αλ?ξανδρο Παπατ?ρπο , υπαρχηγ? τη? ΚΥΠ και φ?λο του Ανδρ?α Παπανδρ?ου . ^[3] Σ?μφωνα με τον Ιω?ννη Μπουλο?κο τον ?ρκο του ΑΣΠΙΔΑ ?γραψε στη γραφομηχαν? η Αγγ?λα Κοκ?λα, ιδια?τερη γραμματ?α? του Α. Παπανδρ?ου, εν? οι επαφ?? του Α. Παπανδρ?ου με τον Αριστ?δημο Μπουλο?κο γιν?ντουσαν δια ζ?ση? στα Τουρκοβο?νια .

Η δ?κη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η δημοσ?ευση του βουλε?ματο? του Δικαστικο? Συμβουλ?ου του Διαρκο?? Στρατοδικε?ου Αθην?ν για την υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ, την 1η Οκτωβρ?ου του 1966 , αποτ?λεσε πραγματικ? πολιτικ? β?μβα: Παραπ?μφθηκαν να δικαστο?ν 29 αξιωματικο?, οι περισσ?τεροι "επ? εν?σει προ? στ?σιν" και "επ? συνωμοσ?α προ? εκτ?λεσιν πρ?ξεω? εσχ?τη? προδοσ?α?". Επιπροσθ?τω?, κατ? το βο?λευμα, οι κατηγορο?μενοι:

≪[...] εν τη προσπαθε?α του? να μυ?σουν αξιωματικο?? ει? την οργ?νωσιν ΑΣΠΙΔΑ... συνιστο?ν προ? προστασ?α τη? κινδυνευο?ση? Δημοκρατ?α? την υπ? τον αξιωματικ?ν υποστ?ριξιν τη? κυβερν?σεω? Γ. Παπανδρ?ου ? δι?δοχον τα?τη? υπ? τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου, προ? επ?τευξιν τη? οπο?α? οι αξιωματικο? οφε?λουν να οργανωθο?ν π?ριξ το?του, καθ' ?σον ο?το? ε?ναι η πλ?ον ισχυρ? ηγετικ? φυσιογνωμ?α τη? εποχ?? και ω? υι?? του πρωθυπουργο? Γ. Παπανδρ?ου και ω? οικονομολ?γο? και κ?τοχο? του κυπριακο? προβλ?ματο?, δι' ο μ?λιστα ει? το?τον ?χει ανατεθε? η αρχηγ?α τη? οργαν?σεω?.≫

?  βο?λευμα Δικαστικο? Συμβουλ?ου του Διαρκο?? Στρατοδικε?ου Αθην?ν - υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ , ^[4]

Σε ?λλο σημε?ωμα το βο?λευμα ?βαλε ευθ?ω? κατ? του πρωθυπουργο? Γ. Παπανδρ?ου, και ?λλων πολιτικ?ν προσ?πων:

≪Εκ τη? ?λη? ανακρ?σεω? και κατ' αντικειμενικ?ν εκτ?μησιν του συλλεγ?ντο? αποδεικτικο? υλικο?, αναγκα?ω? ?γετα? τι? ει? την κρ?σιν ?τι η παρ?νομο? οργ?νωσι? "δημοκρατικ?ν αξιωματικ?ν" υπ? την επωνυμ?αν ΑΣΠΙΔΑ... κατευθ?νεται υπ? προσ?πων τη? πολιτικ?? ηγεσ?α? τη? Εν?σεω? Κ?ντρου, υφιστ?μενων ενδε?ξεων συμμετοχ?? ει? τα?την, κατ? με?ζονα ? ελλ?σσονα βαθμ?ν, των τ?ω? υπουργ?ν Ανδρ?α Παπανδρ?ου, Μιχα?λ Παπακωνσταντ?νου, Πα?λου Βαρδινογι?ννη, Ν?κου Ζουμπογι?ργου και Στυλιανο? Χο?τα, συναγομ?νου μ?λιστα εξ επαρκ?ν τοιο?των ?τι αρχηγ?? τη? ανωτ?ρω παραν?μου οργαν?σεω? τυγχ?νει ο εκ το?των Ανδρ?α? Παπανδρ?ου και ?τι των περιστατικ?ν το?των ετ?λει εν γν?σει ο, κατ? τον κρ?σιμον χρ?νον, πρωθυπουργ?? (πατ?ρ του) Γε?ργιο? Παπανδρ?ου, δι' ο και, επιλ?σμων γεν?μενο? των εκ τη? ?νω ιδι?τητ?? του, ω? πρωθυπουργο? και ω? εκ το?του θεματοφ?λακο? των εθνικ?ν αξι?ν, του κ?ρου? των θεσμ?ν και των ν?μων, απορρεουσ?ν ιδιαζουσ?ν υποχρε?σε?ν του, κατετεμ?χισεν αμ?σω? μετ? την αν?γνωσ?ν τη?, την 2αν Ιουλ?ου 1966, την περιελθο?σαν ει? χε?ρα? του ιδι?γραφον επιστολ?ν του υποδ?κου, δια την συμμετοχ?ν του ει? την παρ?νομον τα?την οργ?νωσιν, λοχαγο? Παπαγεωργ?πουλου Παν., απευθυνομ?νην προ? τον συν?γορ?ν του Ανδρ?α Παπαγεωργ?πουλου και περι?χουσαν σαφε?? ενδε?ξει? συμμετοχ?? του υιο? του Ανδρ?α Παπανδρ?ου ει? την αυτ?ν παρ?νομον οργ?νωσιν, αφ' η? πλ?ον ενεργε?α? του ο?το? αναμφισβητ?τω? τελε? εν γν?σει των αυτ?ν ω? ?νω περιστατικ?ν, καταστ?σα? ο?τω διαβλητ??, καθ' ο υποκριτικ??, απ?σα? τα? επιγενομ?να? αποφ?σει? και πρ?ξει? του.≫

?  βο?λευμα Δικαστικο? Συμβουλ?ου του Διαρκο?? Στρατοδικε?ου Αθην?ν - υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ , ^{[5] [6]} .

Ο Γε?ργιο? Παπανδρ?ου αντ?δρασε λ?γοντα?:

≪Σκευωρ?α των σκοτειν?ν δυν?μεων ε?ναι η υπ?θεσι?, η οπο?α εκκρεμε? εν?πιον τη? Δικαιοσ?νη? και η αποκ?λυψι? τη? σκευωρ?α? συνετελ?σθη πλ?ρω? με το εκδοθ?ν βο?λευμα... Ουδ?ν δικαστικ?ν π?ρισμα ?χει υπ?ρχει τ?σον κεν?ν ει? θετικ?? αποδε?ξει?. Και παρ' ?λα τα αθ?μιτα μ?σα, τα οπο?α εχρησιμοποι?θησαν... ει? μεν του? αντιπ?λου? τη? Εν?σεω? Κ?ντρου βαθε?α απογο?τευσι? εκ του κενο? βουλε?ματο?, το οπο?ον δεν ε?ναι δικαστικ?ν κε?μενον, αλλ' ?θλιον ?ρθρον του χειρ?τερου δεξιο? Τ?που. Ει? δε τον δημοκρατικ?ν κ?σμον η εντ?πωσι? ?χει προσπερ?σει την αγαν?κτησιν δια να προκαλ?ση γενικ?ν ιλαρ?τητα.≫

?  Γε?ργιο? Παπανδρ?ου

Ο αρχηγ?? τη? ΕΡΕ Παναγι?τη? Κανελλ?πουλο? αφεν?? δι?βλεψε του? κινδ?νου? εν?? ακρα?ου πολωτικο? κλ?ματο? που απειλο?σε να οδηγ?σει σε εκτροπ? του πολιτε?ματο?. ?τσι, κατ' αρχ?ν συν?στησε μετριοπ?θεια: " Οφε?λω να συστ?σω ψυχραιμ?αν και ?ρεμον εκ μ?ρου? και αυτο? του Τ?που παρακολο?θησιν τη? σοβαρωτ?τη? τα?τη? υποθ?σεω?. Εξ?λλου, ε?ν επιβεβαιωθο?ν αρμοδ?ω?, καθ' ?λην την δραματικ?ν αυτ?ν ?κτασιν, τα υπ? του εκδοθ?ντο? βουλε?ματο? επισημανθ?ντα, δεν πρ?κειται το?το να ε?ναι και τ?σον ευχ?ριστον δια την εξ?λιξιν των πολιτικ?ν και, γενικ?τερον, των εθνικ?ν μα? πραγμ?των, ?στε να δικαιολογ?ται αγαλλ?ασι? οιασδ?ποτε μερ?δο? του πολιτικο? κ?σμου τη? χ?ρα? ".

Στη συν?χεια ο Παναγι?τη? Κανελλ?πουλο? δ?λωσε ?τι " ε?χεν αρκ?σει δεκα?ξ μην?ν διακυβ?ρνησι? τη? χ?ρα? υπ? τη? Εν?σεω? Κ?ντρου δια να αρχ?ση επικρατο?ν το πνε?μα τη? διαλ?σεω? και ει? αυτ?? τα? εν?πλου? δυν?μει? " και συν?χισε:

≪Ε?ν παρ?μενεν ει? την εξουσ?αν ολ?γου? ακ?μη μ?να? η κυβ?ρνησι? του κ. Γ. Παπανδρ?ου, ο ελληνικ?? στρατ?? θα εγν?ριζε και π?λιν ημ?ρα? οικτρ?? που θα υπενθ?μιζον αφεν?? μεν την μετ? το 1924 περ?οδον τη? αβασιλε?του Δημοκρατ?α?, δηλαδ? την περ?οδον των ποικιλων?μων στρατιωτικ?ν συνδ?σμων, κλικ?ν και κινημ?των, αφετ?ρου δε και ειδικ?τερον την Μ?σην Ανατολ?ν, με την υπονομευτικ?ν ει? β?ρο? του ?θνου? συνεργασ?αν των δ?θεν δημοκρατικ?ν με του? κομμουνιστ??. Η 15η Ιουλ?ου υπ?ρξεν, επομ?νω?, ημ?ρα μαται?σεω? εν?? μεγ?λου κινδ?νου ει? β?ρο? του ?θνου? και ημ?ρα σωτηρ?α? τη? δημοκρατ?α?.≫

?  Παναγι?τη? Κανελλ?πουλο?

Με το βο?λευμα παραπ?μφθηκαν να δικαστο?ν ω? αρχηγο? τη? συνωμοσ?α? οι συνταγματ?ρχε?: Αλ?ξανδρο? Παπατ?ρπο? , Δημ?τριο? Χονδροκο?κη? και Π. Αναγνωστ?πουλο?. Ω? υποκινητ??, ο συνταγματ?ρχη? Σπ. Τσαμασι?τη?, οι αντισυνταγματ?ρχε? Α. Δαμβουν?λη?, Τ. Κατσιμ?τρο? και Δημ. Παραλ?κα?, οι λοχαγο? ?ρι? Μπουλο?κο? , Ι. Θεοδοσ?ου, Θ. Κατσ?ρη?, Αθ. Κεπεν??, Π. Παπαγεωργ?πουλο? , Δημ. Παπαγιανν?πουλο?, Ι. Πανο?τσο?, Α. Βλ?χο?, Ευ. Κουφαλιτ?κη?, Μ. Γεωργ?ου, Γ. Κωστ?πουλο?, Π. Μαχ??, Π. Κολλ?γρη?, Δημ. Οικον?μου, Θ. Τ?μπρα?, Χρ. Θεοδ?ρου, Γ. Μαρκ?τη?, Γ. Κλαδογ?νη?, ο υπολοχαγ?? Θ. Σταυρ?πουλο?, ο υποσμηναγ?? Γ. Χαραλαμπ?πουλο? και ο ανθυπασπιστ?? Χωροφυλακ?? Ι. Ντελιδ?κη?. Απ? του? παραπεμπομ?νου?, τρει? λοχαγο?, οι Ι. Θεοδοσ?ου, Π. Κολλ?γρη? και Γ. Κλαδογ?νη?, ομολ?γησαν ?τι αν?καν στον ΑΣΠΙΔΑ και διαχ?ρισαν τη θ?ση του? απ? του? ?λλου?.

Ο αντισυνταγματ?ρχη? Παραλ?κα? κατηγορ?θηκε ακ?μη ?τι αναμ?χθηκε σε "αν?θεση δολοφον?α?" του υπασπιστ? του βασιλι?, Μ. Αρναο?τη, στον ιδι?τη υπ?λληλο τη? ΚΥΠ, Καν?κη. Αλλ? το βο?λευμα επεκτ?θηκε, ?πω? προαναφ?ρθηκε, και στι? "ευθ?νε?" πολιτικ?ν προσ?πων στη "συνωμοσ?α". Απ?δωσε στην ηγεσ?α τη? ?νωση? Κ?ντρου πρ?θεση να θ?σει υπ? τον ?λεγχ? τη? τον στρατ? και ιδια?τερα υπ?ρχει αναφορ? για τι? επαφ?? του Ανδρ?α Παπανδρ?ου με στρατιωτικο?? αλλ? και με βουλευτ?? τη? ?νωση? Κ?ντρου που "αν?καν κατ? την Κατοχ? στο ΕΑΜ". Το βο?λευμα κατηγ?ρησε τον Γε?ργιο Παπανδρ?ου ?τι ?θελε να π?ρει το υπουργε?ο ?μυνα? για να καλ?ψει τι? ευθ?νε? του Ανδρ?α και ?τι προετο?μαζε ταραχ?? για να ασκ?σει π?εση στον βασιλι?. "Διαπιστ?θηκε" ακ?μα ?τι υπ?ρχαν ενδε?ξει?, για συμμετοχ? στην πολιτικ? ηγεσ?α του ΑΣΠΙΔΑ, των πρ?ην υπουργ?ν του Κ?ντρου, Μιχ?λη Παπακωνσταντ?νου , Πα?λου Βαρδινογι?ννη και Στυλιανο? Χο?τα , με αρχηγ? τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου, μικρ?τερε? "ενδε?ξει?" για του? Κωνσταντ?νο Μητσοτ?κη, Κωνσταντ?νο Στεφαν?κη , τον εκδ?τη τη? Ελευθερ?α? Π?νο Κ?κκα, τον δημοσιογρ?φο Γι?ργο Μπ?ρτσο κ.α. Επειδ? ?μω? το Στρατοδικε?ο δεν ε?χε αρμοδι?τητα για ιδι?τε?, η αν?κριση για τα πολιτικ? πρ?σωπα ανατ?θηκε στον δικαστικ? Σωκρ?τη Σωκρατε?δη.

Ο Ηλ?α? Τσιριμ?κο? ζ?τησε ανοιχτ? την ?μεση αμν?στευση του ΑΣΠΙΔΑ, εν? προ? την ?δια κατε?θυνση κιν?θηκαν παρασκηνιακ? ο Κωνσταντ?νο? Μητσοτ?κη? και ορισμ?νοι υπουργο? τη? κυβ?ρνηση? Στ?φανου Στεφαν?πουλου .

Στι? 14 Νοεμβρ?ου του 1966 ?ρχισε στη μεγ?λη α?θουσα του Πρωτοδικε?ου Αθην?ν, στο Μ?γαρο Αρσακε?ου, η δ?κη του ΑΣΠΙΔΑ. Οι αρχ?? ε?χαν π?ρει δρακ?ντεια μ?τρα ασφαλε?α?. Πρ?εδρο? του Στρατοδικε?ου ε?χε οριστε? ο αρεοπαγ?τη? Θ. Καμπ?ρη?, βασιλικ?? επ?τροπο? ?ταν ο Ηλ. Παπαπο?λο?, τακτικ? μ?λη οι Γ. Χατζ??, Γ. Μπεληγι?ννη?, Α. Ζαλαχ?ρη?, Ν. Μπιρμπ?λη?, και αναπληρωματικ? οι Ε. Κεχαγι??, Α. Πολ?τη?, Δ. Παπαδ?πουλο?, Π. Πανουργι??, Κ. Βρυ?νη? και Ι. Κριστ?λη?.

Οι τρει? πρ?τε? μ?ρε? τη? δ?κη? καταναλ?θηκαν για την αν?γνωση απ? τον γραμματ?α του Στρατοδικε?ου των 475 σελ?δων του βουλε?ματο?, εν? ?λλε? τρει? σε ενστ?σει? τη? υπερ?σπιση? των κατηγορουμ?νων. Οι 21 απ? του? 24 συνηγ?ρου? αγ?ρευσαν υποστηρ?ζοντα? αναρμοδι?τητα του δικαστηρ?ου. Απ? την πρ?τη στιγμ? ?ρχισαν αντεγκλ?σει? αν?μεσα στον πρ?εδρο και τον επ?τροπο απο τη μια και απ? την ?λλη του? συνηγ?ρου? και 21 κατηγορουμ?νου? που ακολο?θησαν "σκληρ?" γραμμ? καταγγ?λλοντα? ολ?κληρη την υπ?θεση σαν σκευωρ?α.

Η εξ?ταση των μαρτ?ρων κατηγορ?α? ?ρχισε στι? 21 Νοεμβρ?ου . Την ?δια μ?ρα παρουσι?στηκε στο δικαστ?ριο, και παρακολο?θησε για λ?γο τη δ?κη απ? τι? θ?σει? των συνηγ?ρων, ο Ανδρ?α? Παπανδρ?ου. Στο δι?λειμμα χαιρ?τησε με χειραψ?α ?λου? του? κατηγορο?μενου?. Οι εφημερ?δε? τη? εποχ?? ?γραψαν ?τι με την επ?σκεψ? του ο Ανδρ?α? Παπανδρ?ου επιδ?ωξε να ενθαρρ?νει του? κατηγορο?μενου? για να μην κ?νουν αποκαλ?ψει?. ?μω?, ο Ανδρ?α? Παπανδρ?ου σε μακρ?? δηλ?σει? του αν?φερε μεταξ? ?λλων: " Δια τη? παρουσ?α? μου επιθυμ? να επισημ?νω την κατ?φωρον παραβ?ασιν του Συντ?γματο? και των βασικ?ν δικαιωμ?των του ?λληνο? πολ?του, ει? την οπο?αν εστηρ?χθη και συνεχ?ζει να στηρ?ζεται η μεγ?λη σκευωρ?α του ΑΣΠΙΔΑ ".

Την επομ?νη, 22 Νοεμβρ?ου , σε σ?σκεψη τη? κοινοβουλευτικ?? ομ?δα? τη? ?νωση? Κ?ντρου, ο Γε?ργιο? Παπανδρ?ου αναφ?ρθηκε στη δ?κη και στην προσπ?θεια του ανακριτ? Λαγ?νη, του ?διου του βασιλι? Κωνσταντ?νου να ταυτ?σουν την ?νωση Κ?ντρου με τον ΑΣΠΙΔΑ και πρ?σθεσε: " Η σκευωρ?α ?χει αποκαλυφθε?. ?χει οργανωθε? απ? το παρακρ?το? τη? Δεξι??. Και θα συμβε? εκε?νο το οπο?ον ?χομεν επαγγελθε? (...) ?σοι ηδικ?θησαν θα ε?ρουν δικαιοσ?νην και ?σοι ηδ?κησαν θα υποστο?ν κυρ?σει?... ".

?τσι η δ?κη ?γινε αντικε?μενο ?ντονη? πολιτικ?? αντιδικ?α?. Συνεχ?στηκε με βασικο?? μ?ρτυρε? κατηγορ?α? τον Κ?πριο δημοσιογρ?φο Ν?κο Σαμψ?ν και τον στρατηγ? Γρ?βα. Ο ?ρι? Μπουλο?κο? στι? αναμν?σει? του για εκε?νη την περ?οδο ?γραψε: " Απ? την κατ?θεση του στρατηγο? Γρ?βα, απ? τι? απαντ?σει? του στι? ερωτ?σει? τη? υπερ?σπιση? και απ? το π?ρισμα του επιτελ?ρχη του, που υποβλ?θηκε στι? 10 Μα?ου 1965, προκ?πτει το δραματικ? δ?λημμα για τον στρατηγ?-μ?ρτυρα κατηγορ?α?. Ε?τε υπ?ρξε ο ?διο? το ακο?σιο ?ργανο των σκοτειν?ν δυν?μεων που χρησιμοπο?ησαν την υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ για να πλ?ξουν την κυβ?ρνηση τη? Ε.Κ. και τη Δημοκρατ?α, ε?τε υπ?ρξε εκο?σιο? συνεργ?? τη? ?λη? υπονομευτικ?? μηχανορραφ?α?, ο Γρ?βα? αντιμετ?πισε πρ?γματι ?να δραματικ? δ?λημμα γιατ?, ?ταν "απεκ?λυπτε" την ?παρξη του ΑΣΠΙΔΑ, δεν φανταζ?ταν ποτ? ?τι ?τσι ?νοιγε τον δρ?μο σε συνωμ?τε? επ?δοξου? δικτ?τορε?. Ν?μιζε τ?τε ?τι χτυπο?σε πολιτικ? τη "δοκ? στηρ?ξεω?" του Μακαρ?ου στην ελληνικ? κυβ?ρνηση, δηλ. τον Ανδρ?α Παπανδρ?ου. Και τ?ρα καταλ?βαινε ?τι τον χρησιμοποιο?σαν οι συνωμ?τε? για την ανατροπ? τη? δημοκρατ?α? στην Ελλ?δα... ".

Η δ?κη συνεχ?στηκε με σοβαρ? επεισ?δια αν?μεσα στου? μ?ρτυρε? κατηγορ?α? απ? τη μια πλευρ?, του? κατηγορουμ?νου? και συνηγ?ρου? απ? την ?λλη. Απ? του? συνηγ?ρου? κυρι?τεροι ?ταν οι Νικηφ?ρο? Μανδηλαρ??, Στα?ρο? Κανελλ?πουλο? , Νικ?λαο? Αλαβ?νο? , Αριστ. Οικονομ?δη?, Εμμ. Στεφαν?κη?, Αλεξ. Σακελλαρ?πουλο?, Τ?λμποτ Κεφαλλην?? , Ιω?ννη? Σεργ?κη? . ^[7] .

Στι? 26 Ιανουαρ?ου του 1967 , αποφασ?στηκε να συνεχιστε? η δ?κη κεκλεισμ?νων των θυρ?ν και να απαγορευτε? η δημοσ?ευση πρακτικ?ν. Την πρ?ταση ?κανε ο επ?τροπο? Παπαπο?λο?, επικαλο?μενο? λ?γου? δημοσ?α? τ?ξεω?. Η απ?φαση αυτ? ξεσ?κωσε θ?ελλα αντιδρ?σεων των κομμ?των. Ο Γε?ργιο? Παπανδρ?ου δ?λωσε ?τι η απ?φαση του στρατοδικε?ου προκαλε? κατ?πληξη και αγαν?κτηση. " Πα?ει πλ?ον να ε?ναι δ?κη. Γ?νεται Ιερ? Εξ?τασι? ", ε?πε. Η Ε.Δ.Α. χαρακτ?ρισε την απ?φαση "α?σχο?". Και το ΦΙΔΗΚ (Στεφαν?πουλο?-Μητσοτ?κη? κ.α.) χαρακτ?ρισε την απ?φαση "απαρ?δεκτη" γιατ? " παραβι?ζει τα? συνταγματικ?? εγγυ?σει? δι? την απονομ?ν τη? δικαιοσ?νη? και την υπερ?σπισιν των κατηγορουμ?νων ". Οξ?τερο? απ' ?λου?, ο Ανδρ?α? Παπανδρ?ου χαρακτ?ρισε την απ?φαση " κατ?φωρον παραβ?ασιν του ?ρθρου 92 του Συντ?γματο? ".

Αλλ? και ο αρχηγ?? τη? ΕΡΕ Παναγι?τη? Κανελλ?πουλο? διαχ?ρισε τη θ?ση του απ? την απ?φαση του στρατοδικε?ου και δ?λωσε ?τι δεν θα υπερασπισθε? " τα? κλειστ?? θ?ρα?, ακ?μη δε ολιγ?τερον την απαγ?ρευσιν τη? δημοσι?τητο? ".

Στι? 24 Φεβρουαρ?ου ο εισαγγελ?α? ζ?τησε την ?ρση τη? βουλευτικ?? ασυλ?α? του Ανδρ?α Παπανδρ?ου και του Πα?λου Βαρδινογι?ννη για να παραπεμφθο?ν σε δ?κη για τον ΑΣΠΙΔΑ. Το α?τημα απορρ?φθηκε απ? την αρμ?δια επιτροπ? τη? Βουλ??, αλλ? τα πολιτικ? π?θη οξ?νθηκαν ακ?μη περισσ?τερο.

Στι? 16 Μαρτ?ου το Στρατοδικε?ο ?βγαλε την απ?φασ? του: Καταδικ?ζονται σε 18 χρ?νια κ?θειρξη και πεντ?χρονη στ?ρηση των πολιτικ?ν του? δικαιωμ?των οι: συνταγματ?ρχη? Αλ?ξανδρο? Παπατ?ρπο? , αντισυνταγματ?ρχη? Α. Δαμβουν?λη?, οι λοχαγο? ?ρι? Μπουλο?κο?, Τ?κη? Παπαγεωργ?πουλο? και Θεοφ?νη? Τ?μπρα? , σε κ?θειρξη 13 χρ?νων και πεντ?χρονη στ?ρηση πολιτικ?ν δικαιωμ?των οι λοχαγο? Δ. Παπαγιανν?πουλο? και Γι?ννη? Πανο?τσο? , σε κ?θειρξη 8 χρ?νων και πεντ?χρονη στ?ρηση πολιτικ?ν δικαιωμ?των ο αντισυνταγματ?ρχη? Δ. Παραλ?κα? και οι λοχαγο? Α. Βλ?χο? και Α. Κεπεν??, σε φυλ?κιση 4 ετ?ν ο λοχαγ?? Γ. Κωστ?πουλο? και δ?ο χρ?νων οι λοχαγο? Χ. Θεοδ?ρου, Ι. Μαρκ?τη? και Μ. Γεωργ?ου. Αθ?οι κηρ?σσονται οι συνταγματ?ρχε? Παναγι?τη? Αναγνωστ?πουλο? , Δημ?τριο? Χονδροκο?κη? και Σπ. Τσαμασι?τη?, ο αντισυνταγματ?ρχη? Τ. Κατσημ?τρο?, κ.α. Απαλλ?χθηκαν οι τρει? λοχαγο? που ομολ?γησαν ?τι υπ?ρχε η οργ?νωση ΑΣΠΙΔΑ και βο?θησαν την αν?κριση ^[8] .

Κλε?σιμο τη? υπ?θεση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η υπ?θεση ΑΣΠΙΔΑ ?κλεισε οριστικ? στι? 23 Δεκεμβρ?ου 1967, με την παροχ? αμνηστ?α? απ? τον δικτ?τορα Γε?ργιο Παπαδ?πουλο, δ?κα μ?ρε? μετ? το αποτυχημ?νο κ?νημα του βασιλι? Κωνσταντ?νου.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Δημ?τρη? Παπαδιαμ?ντη?, ≪Η ?νωση Κ?ντρου και οι ?νοπλε? δυν?μει? (1961-1965)≫, στο: Μαν?λη? Βασιλ?κη? (επιμ.), Απ? τον Αν?νδοτο στη Δικτατορ?α , εκδ. Παπαζ?ση?, Αθ?να 2009, σελ. 443-465.
• Καραφ?λλη?, Γρηγ?ρη?, ≪Οι φιλοσοφικ?? και πολιτικ?? αντιλ?ψει? του νεαρο? Γεωργ. Παπανδρ?ου≫, Ο πολ?τη? , 96 (1988), 48-51.
• Πα?λο? Πετρ?δη?-Γι?ργο? Αναστασι?δη? (επιμ.), Γε?ργιο? Παπανδρ?ου: 60 χρ?νια παρουσ?α? και δρ?ση? στην πολιτικ? ζω? , εκδ. University Studio Press, Θεσσαλον?κη 1994.
• Richard Clogg, ≪Η ?νωση Κ?ντρου . Οι φιλελε?θεροι στην εξουσ?α;≫, στο: Φιλελευθερισμ?? στην Ελλ?δα. Φιλελε?θερη θεωρ?α και πρακτικ? στην πολιτικ? και στην κοινων?α τη? Ελλ?δο?, εκδ.Βιβλιοπωλε?ον τη? Εστ?α?, Αθ?να, 1991, σελ.119-130
• Η ?δρυση τη? ?νωση? Κ?ντρου , Ιστορικ? Λε?κωμα 1961, σελ. 44-47, Καθημεριν? (1997)