Το ταντο?ρ ? τανο?ρ ε?ναι κυλινδρικ?? π?λινο? ? μεταλλικ?? φο?ρνο? ο οπο?ο? χρησιμοποιε?ται στο μαγε?ρεμα και το ψ?σιμο. Το ταντο?ρ χρησιμοποιε?ται στην Ν?τια , Κεντρικ? και Δυτικ? Ασ?α , ^[1] καθ?? και στο Ν?τιο Κα?κασο . ^[2]

Το κα?σιμο για το ταντο?ρ ?ταν παραδοσιακ? τα κ?ρβουνα ? ξ?λα . ^[2] Οι θερμοκρασ?ε? στο ταντο?ρ πλησι?ζουν του? 480 βαθμο?? Κελσ?ου και ε?ναι σ?νηθε? να παραμ?νουν αναμμ?να για μεγ?λο χρονικ? δι?στημα για να διατηρηθε? η υψηλ? θερμοκρασ?α μαγειρ?ματο?.

Ετυμολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ελληνικ? λ?ξη προ?ρχεται απ? την ινδουστανικ? λ?ξη ταντο?ρ (?????? / ?????), η οπο?α προ?ρχεται απ? την περσικ? λ?ξη τανο?ρ (????) η οπο?α σημα?νει π?λινο? φο?ρνο? . Σ?μφωνα με το περσικ? λεξικ? Ντεχχ?ντα η περσικ? λ?ξη προ?ρχεται απ? την Ακκαδικ? λ?ξη τινο?ρου (????), η οπο?α αποτελε?ται απ? τι? λ?ξει? τιν (λ?σπη) και νο?ρο/νο?ρα "φωτι?". Η λ?ξη τινο?ρου αναφ?ρεται και στο ?πο? του Γκιλγκαμ?? . Σχετιζ?μενε? λ?ξει? ε?ναι η αβεστικ? τανο?ρα και η Μ?ση περσικ? τανο?ρ . ?τσι η λ?ξη ταντο?ρ προ?ρχεται απ? τη Σημιτικ? γλωσσικ? οικογ?νεια . (Στα Σανσκριτικ? , το ταντο?ρ αναφ?ρεται ω? καντο?.) ^{[3] [4]}

Επ?ση? η λ?ξη ταντο?ρ και ?λλε? συναφε?? λ?ξει? εντοπ?ζονται και σε ?λλε? γλ?σσε?. Για παρ?δειγμα, στα νταρ? υπ?ρχουν οι λ?ξει? ταντο?ρ και τανο?ρ. Στα αρμενικ? λ?γεται τ'ον?ρ (?????), στα γεωργιαν? τ?νε (????), στα αραβικ? τανο?ρ (?????), στα εβρα?κ? τανο?ρ (????) ^[5] στα τουρκικ? ταντ?ρ (tandır ), στα ουζμπεκικ? ταντ?ρ (tandir) , στα αζερικ? ταντ?ρ (t?ndir) και στα κουρδικ? τενο?ρ ( tenur ).

Λειτουργ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?ταν χρησιμοποιε?ται το ταντο?ρ για πρ?τη φορ? η θερμοκρασ?α πρ?πει να αυξ?νεται σταδιακ? για να κλιματ?ζεται το εσωτερικ? του φο?ρνου. Αυτ? το β?μα ε?ναι ζωτικ?? σημασ?α? για τη διασφ?λιση τη? μακροζω?α? του ταντο?ρ. Ο κλιματισμ?? μπορε? να γ?νει με το ?ναγμα μια? πολ? μικρ?? φωτι?? και την σταδιακ? προσθ?κη των καυσ?μων για να αυξηθε? η ποσ?τητα τη? θερμ?τητα? μ?σα στο ταντο?ρ. Οι τριχοειδε?? ρωγμ?? που μπορε? να να δημιουργηθο?ν κατ? τη δι?ρκεια του κλιματισμο? ε?ναι φυσιολογικ?? και δεν παρεμβα?νουν στην απ?δοση του ταντο?ρ. ?ταν ο φο?ρνο? κρυ?σει, οι τριχοειδε?? ρωγμ?? ε?ναι δ?σκολα ορατ??. Η παραπ?νω διαδικασ?α συμβ?λλει στην αναπνο? του π?λινου σ?ματο? του ταντο?ρ ( θερμικ? διαστολ? και συστολ? ). ?σο πιο αργ? αυξηθε? η θερμοκρασ?α του ταντο?ρ, τ?σο λιγ?τερε? τριχοειδε?? ρωγμ?? θα αναπτ?ξει. ^[6]

Τ?ποι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αφγανικ? ταντο?ρ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το αφγανικ? ταντο?ρ κ?θεται π?νω απ? το ?δαφο? και κατασκευ?ζεται απ? το?βλα.

Παντζαμπικ? ταντο?ρ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το παντζαμπικ? ταντο?ρ απ? την ινδικ? υπο?πειρο παρασκευ?ζεται παραδοσιακ? απ? πηλ?. ?χει σχ?μα κουδουνιο?. Μπορε? να τοποθετηθε? στο ?δαφο? και να τροφοδοτηθε? με ξ?λα ? κ?ρβουνο φτ?νοντα? στην θερμοκρασ?α των 480 βαθμ?ν Κελσ?ου περ?που κατ? το ψ?σιμο, ^[7] ? π?νω απ? το ?δαφο?. Το μαγε?ρεμα σε ταντο?ρ ε?ναι παραδοσιακ? πτυχ? τη? τοπικ?? κουζ?να? στο αδια?ρετο Παντζ?μπ . ^[8]

Στο Πακιστ?ν και την Ινδ?α , το μαγε?ρεμα σε ταντο?ρ συνδε?ταν με το Παντζ?μπ , ^[9] καθ?? οι Παντζ?μπι το ε?χαν αγκαλι?σει σε περιφερειακ? επ?πεδο. ^[10] ?γινε δημοφιλ?? στο ευρ? κοιν? μετ? την κατ?τμηση τη? Ινδ?α? το 1947 ?ταν οι Σιχ και Ινδουιστ?? απ? το Παντζ?μπ μετο?κησαν σε μεγ?λε? π?λει? τη? Ινδ?α? ?πω? το Δελχ?. ^[11] Στο αγροτικ? Παντζ?μπ ?ταν σ?νηθε? ?να κοιν?χρηστο ταντο?ρ να εξυπηρετε? τι? αν?γκε? του χωριο?. ^[8] Κ?ποια χωρι? ^[12] ?χουν ακ?μη κοιν?χρηστο ταντο?ρ, το οπο?ο ?ταν ?να συνηθισμ?νο θ?αμα πριν απ? το 1947. ^[13]

Αρμενικ? τον?ρ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στην αρχαι?τητα, το τον?ρ λατρευ?ταν απ? του? Αρμ?νιου? ω? σ?μβολο του ?λιου στο ?δαφο?. Οι Αρμ?νιοι παρασκε?αζαν τον?ρ που ?μοιαζαν με τον ?λιο που ?δυε εν? "κατ?βαινε στο ?δαφο?" (στην αρχα?α αρμενικ? θρησκε?α ο ?λιο? ?ταν η κ?ρια θε?τητα). Το υπ?γειο τον?ρ, κατασκευασμ?νο απ? πηλ?, ε?ναι ?να απ? τα πρ?τα εργαλε?α στην αρμ?νικη κουζ?να, ?ντα? φο?ρνο? και εργαλε?ο θερμικ?? επεξεργασ?α?. ^[14]  

Αζερικ? ταντ?ρ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στην αρχαι?τητα οι ?νθρωποι χρησιμοποιο?σαν το ταντ?ρ για να μαγειρ?ψουν ψωμ? και δι?φορα πι?τα. ^[15]

Το ψωμ? ταντ?ρ ( t?ndir cor?yi , ψωμ? ταντο?ρι) ε?ναι ευρ?ω? διαδεδομ?νο? τυπο? ψωμιο? στο Αζερμπα?τζ?ν . Το ψωμ? ταντ?ρ ψ?νεται απ? την θερμ?τητα που παρ?γουν οι το?χοι του ταντ?ρ, εξασφαλ?ζοντα? ?να πολ? γρ?γορο ψ?σιμο. ^{[16] [17]}

Το 2015 παρ?χθη ?να απ? τα μεγαλ?τερα ταντο?ρ στον κ?σμο στην π?λη Αστ?ρα του ν?τιου Αζερμπα?τζ?ν. Το ?ψο? του ταντο?ρ ε?ναι 6.5 μ?τρα και η δι?μετρο? ε?ναι 12 μ?τρα. Το ταντο?ρ αποτελε?ται απ? 3 μ?ρη. ^[18]

Πι?τα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το ταντο?ρ χρησιμοποιε?ται για το ψ?σιμο πολλ?ν ειδ?ν επ?πεδου ψωμιο?. Μερικ? απ? τα πιο κοιν? ε?δη ε?ναι τα ταντο?ρι ρ?τι, ταντο?ρι ν?αν, ταντο?ρι λ?τσα παρ?θα, μ?σι ρ?τι και ταντο?ρι κο?λτσα.

Το πεσαβ?ρι χαρ ε?ναι ψημ?να κ?σιου? και π?στα απ? τυρ? κ?τατζ , τα οπο?α ?χουν μαριναριστε? με πικ?ντικη παχι? κρ?μα και ψ?νονται σε ταντο?ρ.

Τα μπαλ?τ και τα αλο? ε?ναι πατ?τε? γεμιστ?? με τυρ? κ?τατζ, λαχανικ? και κ?σιου?, ψημ?να σε ταντο?ρ.

Το κοτ?πουλο ταντο?ρι ε?ναι ψητ? ?δεσμα απ? την περιοχ? του Παντζ?μπ περιοχ? τη? Ινδικ?? χερσον?σου . ^{[19] [20]} Το κοτ?πουλο μαριν?ρεται σε γιαο?ρτι καρυκευμ?νο με γκαρ?μ μασ?λα , σκ?ρδο , τζ?ντζερ , κ?μινο , κ?κκινο πιπ?ρι και ?λλα μπαχαρικ? αν?λογα με τη συνταγ?. Στι? ζεστ?? εκδ?σει? του πι?του, το κ?κκινο χρ?μα δ?νεται απ? πιπ?ρι καγι?ν, κ?κκινο τσ?λι σε σκ?νη, ? ?λλα μπαχαρικ?. Σε ηπι?τερε? εκδ?σει?, χρησιμοποιο?νται χρωστικ?? τροφ?μων. ^[21] Ο κουεκουμ?? παρ?γει ?να κ?τρινο-πορτοκαλ? χρ?μα. Παραδοσιακ? το κρ?α? ψ?νεται σε υψηλ?? θερμοκρασ?ε? στο ταντο?ρ, αλλ? μπορε? επ?ση? να ψηθε? σε μια παραδοσιακ? ψησταρι?.

Το κοτ?πουλο τ?κκα ( ο?ρντου : ??? ??? ‎‎, χ?ντι: ?????? ??????, μουργκ τ?κκα) ε?ναι πι?το τη? κουζ?να? Μουγκλ?ι ^{[22] [23]} . Το κοτ?πουλο τ?κκα ψ?νεται ψ?νεται κομμ?νο σε μικρ? κομμ?τια κοτ?πουλου χωρ?? κ?καλα. Εδ? το κοτ?πουλο τ?κκα μαριν?ρεται με μπαχαρικ? και γιαο?ρτι . Παραδοσιακ? ψ?νεται με ξυλ?κια στο ταντο?ρ και συν?θω? δεν ?χει κ?καλα. Συν?θω? σερβ?ρεται και τρ?γεται με ?να πρ?σινο κ?λιανδρο τσο?τνε?, ? χρησιμοποιε?ται στην προετοιμασ?α του κ?ρυ κοτ?πουλο τ?κα μασ?λα.

Το τ?νγκντι κεμπ?π , ?να δημοφιλ?? πρ?χειρο φαγητ? στην κουζ?να τη? Ινδικ?? υποηπε?ρου, παρασκευ?ζεται απ? το μαριν?ρισμα μπουτακι?ν κοτ?πουλου τα οπο?α τοποθετο?νται σε ταντο?ρ. Για να μαριναριστε?, προστ?θενται δι?φορα μπαχαρικ? στο γιαο?ρτι. Για να γ?νει, το μαριναρισμ?νο κοτ?πουλο χρει?ζεται 12 ?ρε? τουλ?χιστον. ?ταν ετοιμαστε?, το κοτ?πουλο συν?θω? γαρν?ρεται με φ?λλα μ?ντα? και σερβ?ρεται με κρεμμ?δια λ?τσα.

Το σαμ?σα ε?ναι ε?δο? γεμιστο? σνακ. Το μ?γεθο? και το σχ?μα του σαμ?σα, καθ?? και η συνοχ? τη? ζ?μη? που χρησιμοποιε?ται, μπορε? να διαφ?ρει σημαντικ?. Σε ορισμ?νε? περιοχ?? τη? Κεντρικ?? Ασ?α? ( Καζακστ?ν , Κιργιστ?ν , Τατζικιστ?ν , Τουρκμενιστ?ν και Ουζμπεκιστ?ν ), τα σαμ?σα συν?θω? ψ?νονται στο ταντο?ρ εν? σε ?λλε? περιοχ?? συν?θω? τηγαν?ζονται.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]