Το λ?μμα δεν περι?χει πηγ?? ? αυτ?? που περι?χει δεν επαρκο?ν. Μπορε?τε να βοηθ?σετε προσθ?τοντα? την κατ?λληλη τεκμηρ?ωση. Υλικ? που ε?ναι ατεκμηρ?ωτο μπορε? να αμφισβητηθε? και να αφαιρεθε?. Η σ?μανση τοποθετ?θηκε στι? 23/11/2022.

Τμ?μα μια? σειρ?? λημμ?των
Ανατολικ?? Χριστιανισμ??
Παραδ?σει? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α Ασσυριακ? Εκκλησ?α Ανατολ?τικε? Ορθ?δοξε? Εκκλησ?ε? Ανατολικ?? Καθολικισμ??
Ιστορ?α Ορθ?δοξη Εκκλησ?α Βυζαντιν? Αυτοκρατορ?α Οικουμενικ? Σ?νοδο? Χριστιανο? του Αγ. Θωμ? Εκχριστιανισμ?? των Βουλγ?ρων Εκχριστιανισμ?? των Ρω? του Κι?βου Σχ?σμα του 1054
Αν? περιοχ? Καναδ?? Κοπτικ? Α?γυπτο? Ρωσ?α Ουκραν?α Ινδ?α
Λειτουργ?α και λατρε?α Σημ?δι του σταυρο? Θε?α Λειτουργ?α Αγιογραφ?α Ασκητισμ?? Ωμοφ?ριο
Θεολογ?α Ησυχασμ?? Εικ?να Αποφατικισμ?? Filioque Νεστοριανισμ?? Θ?ωση Φρ?νημα Φιλοκαλ?α Θεοτ?κο? Ουσ?α
π σ ε

Χριστιανισμ??
Σειρ? λημμ?των
Ιησο?? Χριστ?? Ο Ιησο?? στον Χριστιανισμ? Παρθενικ? γ?ννηση Διακον?α Στα?ρωση Αν?σταση
Αγ?α Γραφ? (Β?βλο?) Θεμελι?δη Παλαι? Διαθ?κη Καιν? Διαθ?κη Ευαγγ?λιο Καν?να? Βιβλ?α Να?? Σ?μβολο τη? Π?στεω?
Θεολογ?α Θε?? Πατ?ρ Υι?? ?γιο Πνε?μα Απολογητικ? Β?πτισμα Καθολικισμ?? Χριστολογ?α Ιστορ?α τη? θεολογ?α? Ιεραποστολ? Σωτηρ?α Αγ?α Τρι?δα
Ιστορ?α Παρ?δοση Μαρ?α Απ?στολοι Π?τρο? Πα?λο? Πατ?ρε? Πρωτοχριστιανικ? περ?οδο? Κωνσταντ?νο? Σ?νοδοι Αυγουστ?νο? Σχ?σμα του 1054 Σταυροφορ?ε? Ακιν?τη? Μεταρρ?θμιση Λο?θηρο?
Σχετικ? λ?μματα Τ?χνη Κριτικ? Τρομοκρατ?α Οικουμενισμ?? Λειτουργ?α Μουσικ? Αλλε? θρησκε?ε? Προσευχ? Κ?ρυγμα Σ?μβολα
Ομολογ?ε? Κλ?δοι Ανατολικ?? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α Ασσυριακ? Εκκλησ?α Ανατολ?τικε? Ορθ?δοξε? Εκκλησ?ε? Ανατολικ?? Καθολικισμ?? Δυτικ?? Καθολικ? Εκκλησ?α Προτεσταντισμ?? Λουθηρανισμ?? Αγγλικανικ? Εκκλησ?α Μεθοδισμ?? Αντβεντισμ?? Αγιαστικ? κ?νημα Πεντηκοστιανισμ?? Καλβινισμ?? Αναβαπτιστ?? Βαπτιστ?? Ευαγγελικο? Αντιτριαδικ?? Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? Μορμ?νοι Μονοθε?στικ?? Πεντηκοστιανισμ??
π σ ε

Ορθ?δοξη Εκκλησ?α
Η Αγ?α Σοφ?α , μ?α ιστορικ? ?δρα τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? που λειτουργε? σ?μερα ω? τζαμ? υπ? την επ?βλεψη του Τουρκικο? κρ?του?
Ε?δο?	Χριστιανισμ??
Κατηγοριοπο?ηση	Ανατολικ?? Χριστιανισμ??
Θεολογ?α	Ορθ?δοξη Θεολογ?α
Μεσολαβητ??	Κ?ριο? Ιησο?? Χριστ??
Περιοχ?	?γιο ?ρο? ?γιοι Τ?ποι Βαλκ?νια Ανατολικ? Ευρ?πη Β?ρεια Ασ?α Χερσ?νησο? του Σιν? Μ?ση Ανατολ? κ.α.
Ιδρυτ??	Κ?ριο? Ιησο?? Χριστ??
Καταβολ??	1ο? αι?να? Ρωμα?κ? Αυτοκρατορ?α
Μ?λη	300.000.000
?λλε? ονομασ?ε?	Αγ?α Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α Ανατολικ? Εκκλησ?α Ανατολικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α Αρχα?α Εκκλησ?α Εκκλησ?α Εκκλησ?α του Χριστο? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α Ορθ?δοξη Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α

Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α ? Ανατολικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α ^[1] , επισ?μω?: Ορθ?δοξη Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α ^[2] , απ? τον 1ο αι?να χαρακτηρ?ζεται και ω? Μ?α Αγ?α Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α ^[3] , ε?ναι ?να σ?νολο τοπικ?ν εκκλησι?ν , οργανωμ?νε? ω? Πατριαρχε?α , αυτοκ?φαλε? σ?νοδοι και αυτ?νομε? αρχιεπισκοπ?? , που βρ?σκονται σε πλ?ρη κοινων?α μεταξ? του?, με ≪πρ?το μεταξ? ?σων≫ το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο Κωνσταντινουπ?λεω? , συγκροτ?ντα? ?τσι τη μ?α ενια?α Εκκλησ?α. διαφορετικ?? γεωγραφικ? και εθνικ?, αλλ? ενωμ?νε? θεολογικ? και λειτουργικ?. ?λε? αναγνωρ?ζουν τι? αποφ?σει? των επτ? Οικουμενικ?ν Συν?δων και θεωρο?ν την Οικουμενικ? Σ?νοδο ω? το αν?τατο ?ργανο για αποφ?σει? σε θ?ματα δ?γματο? και λατρε?α? , μοιρ?ζονται πλ?ρη κοινων?α, καθ?? και συγκεκριμ?να δ?γματα και παραδ?σει?. Αξι?νει ω? αφετηρ?α τη? τον ιδρυτ? τη? Κ?ριο Ιησο? Χριστ? και του? Αποστ?λου? του μ?σω τη? συνεχο?? αποστολικ?? διαδοχ?? .

Τα αξιοσημε?ωτα χαρακτηριστικ? τη? ε?ναι η Ορθοδοξ?α , η πλο?σια λειτουργικ? ζω? τη? και, ?πω? διδ?σκει, η αφοσ?ωσ? τη? στην αποστολικ? παρ?δοση. Θεωρε?ται απ? του? Ορθ?δοξου? Χριστιανο?? ?τι η Εκκλησ?α του? ?χει διατηρ?σει την παρ?δοση, τα δ?γματα και τη διαδοχ? τη? αρχα?α? Εκκλησ?α? στην πληρ?τητ? τη?, ?ναντι ?λλων αυτο-αποκαλουμ?νων χριστιανικ?ν ομολογι?ν, οι οπο?ε? ?χουν αποκλ?νει και απομακρυνθε? απ? την κοιν? εκκλησιαστικ? παρ?δοση των πρ?των 10 αι?νων. Σ?μερα το ?θροισμα των ορθ?δοξων αυτοκ?φαλων Εκκλησι?ν υπολογ?ζεται σε 300 περ?που εκατομμ?ρια Χριστιανο??, που ακολουθο?ν την π?στη και τι? πρακτικ?? που καθορ?στηκαν απ? τι? επτ? Οικουμενικ?? Συν?δου? και ?λλε? οικουμενικο? χαρακτ?ρα συν?δου?.

Οι ?ροι ορθ?δοξο? και ορθοδοξ?α ε?ναι ελληνικο? και σημα?νουν κυριολεκτικ? ≪ορθ? δ?γμα≫, με την ?ννοια τη? ορθ?? χριστιανικ?? δοξασ?α?-π?στη?. Αμφ?τεροι ?χουν χρησιμοποιηθε? παραδοσιακ?, στον ελλην?φωνο χριστιανικ? κ?σμο, προκειμ?νου να υποδε?ξουν τι? κοιν?τητε?, ? τα ?τομα, που διατ?ρησαν την αληθιν? π?στη (?πω? καθορ?ζεται απ? τι? Οικουμενικ?? Συν?δου?), σε αντιδιαστολ? με εκε?νου? που κηρ?χτηκαν αιρετικο? . Επ?σημα, ο ?ρο? ≪Ορθοδοξ?α≫ τ?θηκε σε κοιν? χρ?ση για να υποδε?ξει ακριβ?? την Ορθ?δοξη Εκκλησ?α μ?νο, μετ? το Σχ?σμα του 1054 , προκειμ?νου να τη διακρ?νει απ? τη Ρωμαιοκαθολικ? Εκκλησ?α . Ωστ?σο, ο επ?σημο? προσδιορισμ?? τη? Εκκλησ?α? στα λειτουργικ? και κανονικ? κε?μεν? τη? ε?ναι ≪Ορθ?δοξη Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α≫ .

Ιστορικ?, η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α προ?ρχεται απ? τα τ?σσερα απ? τα πρ?τα π?ντε πατριαρχε?α τη? αρχικ? αδια?ρετη? Χριστιανικ?? Εκκλησ?α? ? την Εκκλησ?α τη? Αλεξ?νδρεια?, των Ιεροσολ?μων, τη? Αντιοχε?α?, τη? Κωνσταντινο?πολη? και τη? Ρ?μη?. Το 1054 υπ?ρξε δια?ρεση τη? Εκκλησ?α?, γνωστ? ω? το Μεγ?λο Σχ?σμα , μεταξ? του Π?πα τη? Ρ?μη? και του Πατρι?ρχη τη? Κωνσταντινο?πολη? . Οι λ?γοι για το Σχ?σμα αυτ? ?ταν δ?ο:

• Η προσθ?κη του Filioque απ? τον Π?πα στο Σ?μβολο τη? Π?στεω? το 1014.
• Το δ?γμα του παπικο? πρωτε?ου (απα?τηση για υπεροχ? τη? εξουσ?α?) του Π?πα τη? Ρ?μη? ?ναντι των ?λλων Πατριαρχε?ων και η διαφων?α των ?λλων Χριστιαν?ν (το 1870 προστ?θηκε και το αλ?θητο του Π?πα ).

Πρωτοχριστιανισμ?? και Ορθοδοξ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αντ?θετα προ? τον ≪σ?γχρονο≫ τρ?πο αναζ?τηση? τη? αλ?θεια?, που θεωρε?ται πω? βρ?σκει την πιο γν?σια ?κφραση τη? στι? ν?ε? ανακαλ?ψει? και στην πρ?οδο, στην αρχαι?τητα γενικ? αναζητο?σαν την αλ?θεια στο παλαι? και το αρχ?γονο. Κ?θε τι που ?ταν ν?ο, προξενο?σε αμ?σω? την υποψ?α ω? προ? την αυθεντικ?τητα του και ?τσι, μια διδασκαλ?α δεν μπορο?σε να διεκδικ?σει γνησι?τητα και αλ?θεια, αν δεν ?πειθε για την αρχα?α καταγωγ? τη?. Στην περ?πτωση του χριστιανισμο? ε?ναι πολ? χαρακτηριστικ? η ?ποψη του πλατωνικο? φιλοσ?φου του 2ου αι. μ.Χ., Κ?λσου, που ?ταν πολ?μιο? τη? χριστιανικ?? διδασκαλ?α?:

≪[...] ερ?σομαι αυτο??, π?θεν ?κουσιν η τ?να ?χουσιν αρχηγ?την πατρ?ων ν?μων. Ουδ?να φ?σουσιν, οι γε εκε?θεν μεν ?ρμηνται και αυτο? και τον διδ?σκαλ?ν τε και χοροστ?την ουκ ?λλοθεν π?θεν φ?ρουσιν ?μω? δ' αφεστ?κασιν Ιουδα?ων≫. (Ωριγ?νου?, Κατ? Κ?λσου 5, 33)

Ρωτ?ει λοιπ?ν ο Κ?λσο?, ποιον ?χουν οι Χριστιανο? για αρχηγ? και δ?σκαλο των πατροπαρ?δοτων ν?μων του?. ?σο κι αν ψ?ξουν λ?ει, δεν θα βρουν καν?να τ?τοιο αρχα?ο νομοθ?τη και δ?σκαλο. ?τσι, κατ? τον Κ?λσο, ο Χριστιανισμ?? δεν ?χει την ταυτ?τητα τη? αρχ?γονη? παρ?δοση?, πρ?γμα που μα? δε?χνει π?σο σημαντικ? ?ταν το κριτ?ριο αυτ? ?χι μ?νο για του? Χριστιανο?? αλλ? και για του? πολ?μιου? του. Ο νεωτερισμ??, δεν μπορο?σε να σχετ?ζεται με την ορθοδοξ?α και καθετ? ν?ο ?ταν ξ?νο προ? την αλ?θεια και θα ?πρεπε να να συμπεριληφθε? στι? ν?ε? διδασκαλ?ε? των αιρετικ?ν.

?τσι, στη διαμ?χη Ορθοδοξ?α? και Α?ρεση? τα κριτ?ρια ?ταν και ε?ναι ιστορικ?. Η ορθοδοξ?α διεκδικο?σε την αρχαι?τητα π?ντα, ακ?μη και τι? στιγμ?? που αφομο?ωνε το ελληνικ? περιβ?λλον τη? και αυτ? ε?χε γ?νει συνε?δηση στην Εκκλησ?α και του? θεολ?γου?. Σε αυτ? τη β?ση, ε?ναι εντυπωσιακ? η αναφορ? στην ≪Εκκλησιαστικ? Ιστορ?α≫ (1,4) του Ευσ?βιου ?που κρ?νει πω? ε?ναι αναγκα?ο να αναφερθε? στην προ?στορ?α τη? ?νσαρκη? παρουσ?α? του Λ?γου , για να μην νομ?σουν κ?ποιοι ?τι ο Χριστ?? και η διδασκαλ?α του ε?ναι πρ?γματα ν?α. Αυτ? η διατ?πωση θα δημιουργο?σε το ε?λογο ερ?τημα, π?? ε?ναι δυνατ?ν να μην ε?ναι ν?α η διδασκαλ?α του Ιησο?; ?μω? το ν?ημα των λεγομ?νων του Ευσ?βιου ε?ναι πω? η διδασκαλ?α και το ?ργο του Χριστο? στηρ?ζεται επ?νω στην ?δια, αρχα?α αλ?θεια, η οπο?α ?μω? πραγματ?νεται σε μια ν?α φ?ση τη? ?δια? ιστορικ?? συν?χεια?, στη φ?ση τη? σ?ρκωση? του Λ?γου.

Η τοποθ?τηση αυτ? εστι?ζει επ?νω στο πραγματικ? πρ?βλημα των αιρ?σεων στον αρχικ? χριστιανισμ? που ε?ναι ?ρρηκτα συνδεδεμ?νο με το πρ?βλημα του ≪ιστορικο? Ιησο?≫. Εν? για την αρχ?γονη ορθοδοξ?α ο ≪ιστορικ?? Ιησο??≫ αποτελο?σε κριτ?ριο ορθ?? π?στη?, για τι? αιρετικ?? ≪τ?σει?≫ ε?ναι μια παραθεωρημ?νη θεολογικ? αντ?ληψη. Το πρ?βλημα των αρχ?ν του χριστιανισμο?, ιδωμ?νο απ? τη σκοπι? τη? ιστορ?α? τη? διαμ?χη? τη? Ορθοδοξ?α? με τι? αιρ?σει?, ε?ναι στην ουσ?α του, πρ?βλημα τη? ανθρ?πινη? αδυναμ?α? να κατανο?σει σωστ? και να βι?σει το μυστ?ριο που λ?γεται ≪Ιησο?? απ? τη Ναζαρ?τ≫.

Το κριτ?ριο τη? ≪ορθοδοξ?α?≫, π?ρα απ? οτιδ?ποτε ?λλο, ?ταν και ε?ναι η δυνατ?τητα δημιουργ?α? Εκκλησ?α? και ?χι η ?παρξη απλ? μια? σχολ??, ? θρησκευτικ?? ομ?δα?, ? φατρ?α?, ? ακ?μη και η δημιουργ?α ηθικ? τ?λειων ατ?μων. Τα εκκλησιαστικ? κριτ?ρια ε?ναι π?ντα αυτ? που προδ?δουν την α?ρεση απ? τη γ?ννησ? τη? και δεν ε?ναι ?λλα απ? τα ανθρ?πινα π?θη που κυριαρχο?ν επ?νω απ? τη συλλογικ?τητα. Η φιλαρχ?α και η πρ?ληψη , δηλ. η εκ των προτ?ρων υπ?ρχουσα στον ανθρ?πινο νου αντ?ληψη, ε?ναι αυτ? που αποξεν?νει απ? την κοιν?τητα, φθε?ρει τι? ανθρ?πινε? σχ?σει? και προξενε? του? ανυποχ?ρητου? πολ?μου? για την απ?κτηση ιδιοτελ?ν ωφελημ?των. Οι κυριαρχικ?? τ?σει? των ≪φ?λαρχων≫ παραμερ?ζουν το ≪κοιν? αγαθ?≫ και προσπαθο?ν να ικανοποι?σουν τι? σκοπιμ?τητ?? του?, εν? ταυτ?χρονα, η πρ?ληψη λειτουργε? ω? στασιμ?τητα και αρνητικ? κοινωνικ?τητα, που μεταδ?δεται στου? οπαδο?? ω? π?θο? για τη ≪θρησκευτικ? αλ?θεια≫ για την οπο?α αξ?ζει κανε?? θυσιαστε?. ?τσι το θεωρητικ? κατασκε?ασμα του φ?λαρχου ιδρυτ? τη? α?ρεση?, προδ?δει ταυτ?χρονα μια στ?ση ζω?? και μια επιθυμ?α για γν?ση και κυριαρχ?α.

Ο Μ. Αθαν?σιο? επ?κρινε με καυστικ? τρ?πο του? Αρειανο?? ?χι μ?νο για τη θεολογικ? του? μ?θοδο, αλλ? και για την υποκριτικ? του? συμπεριφορ? απ?ναντι στου? ?ρχοντε? απ? του? οπο?ου? προσπαθο?σαν να αποσπ?σουν την προστασ?α. ?τσι ?χι μ?νο αρνο?νται τη ζωνταν? παρ?δοση η οπο?α διατηρε? την ορθ? π?στη χωρ?? αν?λογε? εν?ργειε?, αλλ? ?πω? λ?ει ο Μ. Αθαν?σιο?, οι Αρειανο? προσποιο?νται ?τι γρ?φουν και θεολογο?ν για τον Κ?ριο και Σωτ?ρα Χριστ?, εν? επιχειρο?ν να κ?νουν τον αυτοκρ?τορα Κωνστ?ντιο κ?ριο του?, ονομ?ζοντα? τον αι?νιο βασιλι?, τη στιγμ? που αρνο?νται να ομολογ?σουν την α?δι?τητα του Υιο? του Θεο?.

Με τον τρ?πο αυτ?, τα εκκλησιαστικ? κριτ?ρια εντ?πιζαν και εντοπ?ζουν, ?χι μ?νο το θεωρητικ? πλ?σμα αλλ? και την ?δια τη νοθευμ?νη χριστιανικ? ζω?. Η γ?ννηση τη? α?ρεση? εκτ?? απ? τον καθορισμ? τη? με β?ση τα π?θη, το συμφ?ρον, τη δ?ψα για γν?ση και κυριαρχ?α, πραγματ?νεται σε ?να ιστορικ? πλα?σιο ?που απουσι?ζει η εν?τητα και η συν?χεια τη? ιστορ?α?, εν? ταυτ?χρονα, κυριαρχε? περισσ?τερο μια αποσπασματικ? θεωρητικ? σκ?ψη. Η α?ρεση ε?χε και ?χει αρχ? τον ανθρ?πινο παρ?γοντα και την ατομικ?τητα εν? αυτ? ακριβ?? η αδυναμ?α δεν επιτρ?πει τον χαρακτ?ρα τη? καθολικ?τητα? τη? ν?α? διδασκαλ?α?.

Σε κ?θε μ?α απ? τι? ομ?δε? που προ?κυψαν στην πορε?α, ω? ≪αναθεωρητ??≫ του ιστορικο? χριστιανισμο?, τα φαιν?μενα ε?ναι κοιν?:

Υπ?ρχει ?να πρ?σωπο ? μια μικρ? ομ?δα προσ?πων που ιδρ?ει την α?ρεση, τα οπο?α γ?νονται αποδεκτ? απ? του? πιστο?? τη? ομ?δα? ω? αυτ? που αν?χνευσαν (με τη βο?θεια του θεο? δ?θεν) τα λ?θη του παρελθ?ντο? και πλ?ον υπ?ρχει μια καλ?τερη, μια σωστ?τερη διδασκαλ?α. Ε?ναι προφαν?? πω? οι πιστο? των ομ?δων αυτ?ν δεν αντιλαμβ?νονται ?τι συμμετ?χουν σε κ?τι που αποτελε? τον ορισμ? τη? αιρετικ?? συμπεριφορ?? αφο? ?χουν ω? ιστορικ? αρχ? κ?ποιο ≪θε?πνευστο≫ πρ?σωπο που ≪καλε?ται≫ απ? τον θε? να διορθ?σει τα ≪κακ?? κε?μενα≫. Στον ιστορικ? χριστιανισμ? ?μω? και σε ?λη την παρ?δοση τη? θε?α? οικονομ?α? που εκε?νο? ακολο?θησε απ? την Παλαι? Διαθ?κη, ποτ? τα ?τομα δεν αντικατ?στησαν το σ?νολο, ποτ? η ατομικ?τητα δεν αντικατ?στησε τη συλλογικ?τητα. Η ?ξαρση αυτ? τη? ατομικ?τητα? που αποβα?νει ει? β?ρο? των κοιν?ν αγαθ?ν και τη? παρ?δοση?, εξηγε?ται π?ντα με κοινωνικ? και γενικ?, ιστορικ? κριτ?ρια παθογ?νεια?.

Σε μια τ?τοια ?κφραση αποσπασματικ?τητα?, δεν ε?ναι σπ?νιε? και οι περιπτ?σει? ?που η αιρετικ? σκ?ψη συγχ?ει την ≪ηθικ? καθαρ?τητα≫ με την Εκκλησ?α και πολλ?? φορ?? μ?λιστα αιτιολογε? την ?παρξ? τη? με αυτ?ν ακριβ?? τον παρ?γοντα, την αναζ?τηση τη? ≪αρχ?γονη? καθαρ?τητα?≫. Ποτ? ?μω? δεν αποτ?λεσε προ?π?θεση τη? ?παρξ?? τη? Εκκλησ?α? η ηθικ? καθαρ?τητα, αφο? στην περ?πτωση αυτ? δεν θα υπ?ρχε καν ≪Εκκλησ?α≫ αφο? δεν υπ?ρχε και δεν θα υπ?ρξει ιστορικ?, ≪ηθικ? καθαρ?τητα≫ μ?σα σε μ?α τρεπτ?, αμιγ?? ανθρ?πινη , φ?ση.

?τσι, προ?π?θεση τη? Ορθοδοξ?α? δεν ε?ναι η απουσ?α παθ?ν και κοινωνικ?ν επιρρο?ν αλλ? η μεταμ?ρφωσ? του?, μ?σα σε ?να ενια?ο και οργανωμ?νο τρ?πο ζω??, ?που κυριαρχε? η ιστορικ? συν?χεια, τα αγαθ? τη? παρ?δοση? και η δημιουργικ? σκ?ψη, ω? ?ργανο εξυπηρ?τηση? συλλογικ?ν και κοινωνικ?ν λειτουργι?ν.

Ιστορικ?, ε?κολα διαπιστ?νεται ?τι κ?θε α?ρεση αποτελε? κ?τι το μεμονωμ?νο, με μια θεωρητικ? κατοχ?ρωση τονισμ?νη στο ?πακρο. Εν? η Ορθ?δοξη παρ?δοση, αβ?αστα ?μεινε στη θ?ση τη? κινο?μενη αν?μεσα στον ιουδα?σμ? και στον ελληνισμ?, αντ?θετα, η α?ρεση χαρακτηρ?ζεται ε?τε απ? την προσκ?λληση στον ιουδα?σμ? ω? ≪γν?σια αρχ?γονη κο?τη≫ ε?τε απ? την επιρρο? τη? απ? τον ελληνισμ? με αυτο?σιο δανεισμ? θεωρητικ?ν πλασμ?των. Ο αντιαιρετικ?? αγ?να? επιμ?νει στην ?παρξη τη? μ?α? αρχ??, ταυτ?χρονα ?μω? επιμ?νει στην ιστορικ? τη? συν?χεια. Η αρχ? και η πηγ? τη? Ορθοδοξ?α? δεν ε?ναι κ?ποιο πρ?σωπο, αλλ? ?ρχεται κατευθε?αν απ? τη χαρισματικ? και ιστορικ? τη? επαφ? με τον Θε?, εν? οι δ?ο Διαθ?κε? διατυπ?νουν τη μεταφυσικ? και την ιστορικ? αυτ? εν?τητα.

Μ?σα στην εν?τητα αυτ? δεν μπορο?ν να υπ?ρξουν δογματικ?? απ?ψει? που στηριζ?μενε? σε επιλεγμ?να τμ?ματα τη? Αγ?α? Γραφ?? και ?χι στο σ?νολ? τη?, παραθεωρο?ν τι? θεοφ?νειε? και τη θεολογ?α για την Αγ?α Τρι?δα , με πρ?σχημα την πολεμικ? εν?ντια στην Πολυθε?α ? τη στ?ριξη του Μονοθε?σμο?. Τι? θ?σει? επ?νω στα ζητ?ματα αυτ?, ουδ?ποτε ε?χε πρ?βλημα να διατυπ?σει η Εκκλησ?α, ξεπερν?ντα? με επιτυχ?α ε?τε την προσκ?λληση στον Ιουδα?σμ? ε?τε στην ελληνικ? φιλοσοφ?α , διατηρ?ντα? π?ντα την ιστορικ? συν?χεια. Διαμ?ρφωσε ν?ε? προτ?σει? και ?ρου?, παραπ?μποντα? π?ντα στι? αρχ?γονε? ιστορικ?? ρ?ζε?, με κριτ?ρια που δ?νουν πρωταρχικ? θ?ση στου? δ?ο σημαντικο?? παρ?γοντε?: στη θεολογικ? θεωρ?α αλλ? και στην πρ?ξη.

Επιγραμματικ?, τα πιο αντιπροσωπευτικ? κε?μενα που προσδι?ρισαν τι? βασικ?? χριστολογικ?? δοξασ?ε? στον αρχ?γονο ορθ?δοξο χ?ρο ε?ναι:

• Οι συλλογ?? Λογ?ων του Ιησο? , που μαρτυρο?νται απ? την ονομαζ?μενη Πηγ? των Λογ?ων (Q) .
• Οι συλλογ?? Θαυμ?των του Ιησο? , που μαρτυρο?νται απ? την ονομαζ?μενη Πηγ? των Σημε?ων του Δ' ευαγγελ?ου και τι? συλλογ?? των θαυμ?των του κατ? Μ?ρκον .
• Οι Αποκαλ?ψει? , που μαρτυρο?νται πρ?τιστα απ? τη λεγ?μενη ≪Μικρ? Αποκ?λυψη≫ που βρ?σκουμε στο 13ο κεφ. του Κατ? Μ?ρκον και απ? τον Ποιμ?να του Ερμ? .
• Τα Ευαγγ?λια , το αποκλειστικ? αυτ? προ??ν του χριστιανικο? κ?σμου.

?τσι, κατ? την πρωτοχριστιανικ? περ?οδο, τα παραπ?νω κε?μενα χαρακτηρ?ζουν τι? πιο ενδεικτικ?? θεολογικ?? τ?σει? τη? Πρ?τη? Εκκλησ?α?: ο Ιησο?? ε?ναι Σοφ?α και Θε?ο? Αν?ρ . Περιγρ?φεται η θε?κ? του προ?λευση και ο θε?κ?? του χαρακτ?ρα? και διατυπ?νεται η π?στη στον Σταυρ? και την Αν?σταση του Ιησο?, η ενσ?ρκωση τη? παντοδυναμ?α? του Θεο? στην αδυναμ?α του ανθρ?πινου γ?νου?. Ο Ιησο?? ε?ναι ο σταυρωθε??, ταφε?? και αναστ?? Χριστ?? και ταυτ?χρονα ο ?να? Θε??-Γιαχβ? και η θεολογ?α αυτ? διαχωρ?ζει στη χριστιανικ? σκ?ψη τα κριτ?ρια τη? Ορθοδοξ?α? απ? αυτ? τη? Αιρ?σεω?, μ?χρι την παγ?ωση του Χριστιανικο? δ?γματο? κατ? την Α' Οικουμενικ? Σ?νοδο τη? Νικα?α? το 325. Εκε?, απλ?? διατυπ?θηκε, το ?δη εμπεδωμ?νο και διαρκ?? διδασκ?μενο δ?γμα τη? Αγ?α? Τρι?δα? με το λεγ?μενο Σ?μβολο τη? Π?στεω? , που αργ?τερα, με τη σ?γκληση τη? Β' οικουμενικ?? συν?δου του 381, στην Κωνσταντινο?πολη, ?γινε το Σ?μβολο Νικα?α?-Κωνσταντινουπ?λεω?. Το αποσαφηνισμ?νο πλ?ον Τριαδικ? Δ?γμα, ?χουν ω? β?ση οι κατοπινο? πατ?ρε? και ?λο το πλ?ρωμα τη? Εκκλησ?α? ω? σ?μερα, επειδ? εκφρ?ζει το απ?σταγμα τη? εκκλησιαστικ?? πε?ρα? και ζω?? ?πω? αυτ? εκφρ?στηκε ?χι μ?νο μ?σα απ? τη θεολογ?α των Γραφ?ν αλλ? και απ? του? πρ?του? ακ?μα πατ?ρε? ?πω? ο Ιγν?τιο?, ο Ιουστ?νο?, ο Αθηναγ?ρα?, ο Ειρηνα?ο?, ο Τερτυλλιαν?? κ.?.

Δογματικ? διδασκαλ?α τη? Ορθοδ?ξου Εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Δ?γματα τη? Αγ?α? Καθολικ?? και Αποστολικ?? (Ορθοδ?ξου) Εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Η π?στη και λατρε?α τη? Αγ?α? Τρι?δο? (Πατρ??, Υιο?, Αγ?ου Πνε?ματο?)
• Η θε?κ? φ?ση του Ιησο? Χριστο?
• Η ανθρ?πινη φ?ση του Ιησο? Χριστο?
• Το αειπ?ρθενο τη? Θεοτ?κου
• Η προσκ?νηση των Αγ?ων Εικ?νων
• Η Δευτ?ρα Παρουσ?α του Ιησο? Χριστο?
• Η Αν?σταση των νεκρ?ν

?λα τα Δ?γματα περιλαμβ?νονται στο '' Σ?μβολο τη? π?στεω? '' (? "Πιστε?ω").

Ο Τριαδικ?? Θε?? και η σχ?ση του με την Εκκλησ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Θε?? Πατ?ρα? ε?ναι η πηγ? τη? Αγ?α? Τρι?δα? . Οι οικουμενικ?? σ?νοδοι κατ? τον 4ο αι?να αποφ?σισαν, ?τι ο Θε?? ?χει τρει? υποστ?σει? - Πατ?ρα?, Υι??, και ?γιο Πνε?μα ? σε μ?α θε?α φ?ση. Απ? τον Πατ?ρα γεννι?ται ο Υι?? ?χρονα, πριν κ?θε χρονικ? σημε?ο (Ψαλμ.2,7, Β’Κορ.11,31) . Το ?γιο Πνε?μα εκπορε?εται αι?νια απ? τον Πατ?ρα (Ιω?ν.15,26) . Ο Θε?? Πατ?ρα? δημιο?ργησε ?λη την κτ?ση μ?σω του Υιο? - Λ?γου, δι? του Αγ?ου Πνε?ματο? (Γ?ν.1 και 2, Ιωαν.1,3, Πρ?ξ.33,4) , και οι ?νθρωποι καλο?νται να τον λατρ?ψουν (Ιωαν. 4,23) . Η ουσ?α του Θεο? δεν μπορε? να συλληφθε?, να καταληφθε? απ? τον ανθρ?πινο νου. ?χοντα? ω? κ?ριο χαρακτηριστικ? του την αγ?πη, απ?στειλε τον Υι? του για να σ?σει το ανθρ?πινο γ?νο? προσφ?ροντα? προ? αυτ? την αι?νια ζω? (Ιωαν.3,16) .

Ο Ιησο?? Χριστ?? ε?ναι το δε?τερο πρ?σωπο τη? Αγ?α? Τρι?δα?, γεννημ?νο? απ? τον Πατ?ρα προ π?ντων των αι?νων. Ενανθρωπ?στηκε, και ?τσι κατ?στη τ?λειο? Θε?? και τ?λειο? ?νθρωπο?. Η ?λευσ? του στη γη προβλ?φθηκε στην Παλαι? Διαθ?κη απ? του? Προφ?τε?.

Ο Υι?? του Θεο? ?λαβε πλ?ρη ανθρ?πινη φ?ση μ?σω τη? Θεοτ?κου Παρθ?νου Μαρ?α? . ?ταν και ε?ναι Θε?ο πρ?σωπο, κατ?χοντα? απ? τον Θε? - Πατ?ρα την πληρ?τητα τη? θε?α? φ?ση?, και με την ενσ?ρκωσ? του την ανθρ?πινη φ?ση απ? την Παρθ?νο Μαρ?α. ?τσι ο Υι?? ε?ναι κ?τοχο? ατ?ρμονα δ?ο φ?σεων σε ?να πρ?σωπο, εν? ταυτ?χρονα ω? εν πρ?σωπον ?χει δ?ο θελ?σει? και δ?ο εν?ργειε?, με την ανθρ?πινη θ?ληση και εν?ργεια να υποτ?σσεται στη θε?α, δ?χω? να εξαφαν?ζεται. Απερι?ριστο? στη θε?α φ?ση του, δ?χτηκε εθελοντικ? και πρ?θυμα τον περιορισμ? του στην ανθρωπ?τητα, ?που δοκ?μασε την πε?να, τη δ?ψα, την κο?ραση - και τελικ?, τον θ?νατο. Η Ενσ?ρκωση ε?ναι το σημαντικ?τερο δ?γμα τη? Ορθοδοξ?α? γιατ? χωρ?? αυτ? δεν μπορε? να υπ?ρξει Χριστιανισμ??. Η Καιν? Διαθ?κη αναφ?ρει, ≪ κα? π?ν πνε?μα ? μ? ?μολογε? τ?ν ?ησο?ν Χριστ?ν ?ν σαρκ? ?ληλυθ?τα, ?κ το? Θεο? ο?κ ?στι? ≫ Α'Ιωαν.4,3 . Με την ενσ?ρκωσ? του, ο Λ?γο? εξαγ?ρασε την ανθρωπ?τητα απ? το κρ?το? τη? φθορ?? και του θαν?του χ?ρη στο ?τι ο ?διο? ω? ?νθρωπο? ε?ναι ξ?νο? προ? την αμαρτ?α.

Το ?γιο Πνε?μα ε?ναι ?να απ? τα πρ?σωπα τη? Αγ?α? Τρι?δα? και υφ?σταται ομοο?σιο με τον Πατ?ρα και τον Υι?. Οι Ορθ?δοξοι Χριστιανο? πιστε?ουν τη βιβλικ? επαγγελ?α ?τι το ?γιο Πνε?μα μεταδ?δεται μ?σω του Χρ?σματο? στο β?πτισμα. (Πρ?ξ.2,38)

Η φ?ση τη? ορθ?δοξη? εκκλησ?α? κατανοε?ται ω? Εκκλησ?α του τρισυπ?στατου Θεο?. Η Αγ?α Τρι?δα ε?ναι β?ση και πηγ? τη? ?παρξη? τη? Εκκλησ?α? και, υπ? αυτ?ν την ?ννοια, η Εκκλησ?α ε?ναι εικ?να και ομο?ωση του Θεο?.

Η Εκκλησ?α ε?ναι το σ?μα του Χριστο?, ω? εν?τητα τη? ζω?? μαζ? του, μια? ζω?? εξαρτημ?νη? απ? Αυτ?ν και υπ? την εξουσ?α του. Η ?δια ιδ?α εκφρ?ζεται ?ταν αποκαλε?ται η Εκκλησ?α ν?φη του Χριστο? ? του Λ?γου. Οι σχ?σει? μεταξ? τη? ν?φη? και του γαμπρο? (νυμφ?ου), γιν?μενε? αντιληπτ?? στην ?φθαρτη πληρ?τητ? του?, συνιστο?ν μια τ?λεια εν?τητα ζω??, μια εν?τητα που διαφυλλ?σει το δεδομ?νο τη? διαφορετικ?τητ?? του?: ε?ναι μια ?νωση δ?ο οντοτ?των, η οπο?α δεν διαλ?εται απ? τη διττ?τητα ο?τε απορροφ?ται απ? την εν?τητα. Η Εκκλησ?α, αν και ε?ναι σ?μα Χριστο?, δεν ε?ναι ο Χριστ?? ? ο Θε?νθρωπο?- επειδ? ε?ναι μ?νο η ανθρ?πινη φ?ση του. Ε?ναι, ?μω?, η εν Χριστ? και δια Χριστ?ν ζω?. Ο Χριστ?? δεν ε?ναι μ?νο ?να θε?ο πρ?σωπο. Δεδομ?νου ?τι η ?παρξ? του ε?ναι αδι?σπαστη απ? αυτ?ν τη? Αγ?α? Τρι?δα?, ε?ναι ομοο?σια με αυτ?ν του Πατ?ρα και του Αγ?ου Πνε?ματο?. Εξ αυτο? συν?γεται ?τι η εν Χριστ? ζω? τη? Εκκλησ?α? ε?ναι ζω? και εν Αγ?α Τρι?δι. Το σ?μα του Χριστο? υφ?σταται ω? μ?ρο? Του, και συνακ?λουθα ω? μ?ρο? τη? Αγ?α? Τρι?δα?. Ο Χριστ?? ε?ναι ο Υι??. Απ? αυτ?ν γνωρ?ζει ο πιστ?? τον Πατ?ρα, υιοθετε?ται απ? τον Θε?, τον οπο?ο αποκαλε? ≪πατ?ρα του.≫

Η αγ?πη του Θεο?, η αγ?πη του Πατ?ρα για τον Υι? και αυτ? του Υιο? για τον Πατ?ρα, δεν ε?ναι ?να απλ? χαρακτηριστικ? μια? σχ?ση?. Κατ?χει η ?δια αυτ?νομη ?παρξη, ε?ναι υποστατικ?. Η αγ?πη του Θεο? ε?ναι το ?γιο Πνε?μα, το οπο?ο εκπορε?εται απ? τον Πατ?ρα στον Υι?. Ο Πατ?ρα? φανερ?νει την αγ?πη του για τον Υι? μ?σω του Αγ?ου Πνε?ματο?, το οπο?ο αποτελε? την εν?τητα τη? ζω?? Πατ?ρα και Υιο?. Και το ?διο το Πνε?μα, που ε?ναι η αγ?πη των δ?ο Προσ?πων, σ?μφωνα με την ?δια τη φ?ση τη? αγ?πη?, ?γει, την προσωπικ? του ?παρξ? ?ξω απ? τον Πατ?ρα και τον Υι?.

Η Εκκλησ?α, στην ιδι?τητ? τη? ω? σ?μα Χριστο?, που ζει με τη ζω? του Χριστο?, ε?ναι εξ αυτο? του γεγον?το? η περιοχ? ?που το ?γιο Πνε?μα υπ?ρχει και δρα. Η Εκκλησ?α ε?ναι ζω? υπ? το ?γιο Πνε?μα, επειδ? ε?ναι το σ?μα του Χριστο?.

Η ουσ?α αυτο? του δ?γματο? αποκαλ?πτεται στην ιστορικ? εκδ?λωσ? του. Η Εκκλησ?α ε?ναι το ?ργο τη? Ενσ?ρκωση? του Χριστο?, ε?ναι η ?δια η Ενσ?ρκωση. Ο Θε?? λαμβ?νει για τον εαυτ? του την ανθρ?πινη φ?ση, και η ανθρ?πινη φ?ση υπολαμβ?νει τη θε?τητα: ε?ναι η θεοπο?ηση τη? ανθρ?πινη? φ?ση?, αποτ?λεσμα τη? ?νωση? των δ?ο φ?σεων στον Χριστ?. Αλλ? την ?δια στιγμ? το ?ργο τη? αφομο?ωση? τη? ανθρωπ?τητα? στο σ?μα του Χριστο? δεν ολοκληρ?νεται δυν?μει τη? Ενσ?ρκωση? μ?νο, ? ακ?μα απ? την Αν?σταση. Αυτ? το ?ργο χρει?στηκε την αποστολ? του Αγ?ου Πνε?ματο?, την Πεντηκοστ?, η οπο?α ?ταν η πραγμ?τωση τη? εκκλησ?α?. Το ?γιο Πνε?μα, υπ? μορφ? π?ρινων γλωσσ?ν, επισκ?φθηκε τον κ?σμο και στ?θηκε π?νω στου? Αποστ?λου?. Η κοιν?τητα των δ?δεκα Αποστ?λων με προκαθημ?νη τη Θεοτ?κο, αντιπροσωπε?ει το σ?νολο τη? ανθρωπ?τητα?. Οι π?ρινε? γλ?σσε? παρ?μειναν στον κ?σμο και διαμ?ρφωσαν τον θησαυρ? των δωρε?ν του Αγ?ου Πνε?ματο? που ενυπ?ρχουν στην Εκκλησ?α.

Ορθ?δοξη Εσχατολογ?α και Σωτηριολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σ?μφωνα με τη διδασκαλ?α τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? η παρο?σα ζω? ε?ναι ο δρ?μο? που οδηγε? στην αιωνι?τητα: ≪η αγωνιζομ?νη Εκκλησ?α≫ που μετασχηματ?ζεται σε ≪θριαμβ?υουσα Εκκλησ?α.≫ Η εσχατολογ?α τη? Ορθοδοξ?α? δεν αφαιρε? την αξ?α τη? παρο?σα? ζω??, αλλ? η αντ?ληψη τη? λαμβ?νει μια ν?α, αν?τερη αιτιολ?γηση. Ο πρ?ιμο? χριστιανισμ?? ε?ναι μ?τοχο? εν?? ?ντονου συναισθ?ματο? του κοντινο? και αναπ?φευκτου τ?λου?. Εκε?νη η προσδοκ?α του ?μεσου τ?λου? εξαφαν?ζεται φυσικ? κατ? τη δι?ρκεια τη? ιστορ?α?. Αυτ? η ιδ?α ?χει αντικατασταθε? απ? την προσδοκ?α τη? γρ?γορη? λ?ξη? τη? επ?γεια? ζω?? δι? του θαν?του και τη? δ?καιη? ανταπ?δοση? των πεπραγμ?νων. Συγχρ?νω? ?χει αναπτυχθε? στον Χριστιανισμ?, και ειδικ?τερα στον ορθ?δοξο κ?σμο, μ?α ιδι?ζουσα ευλ?βεια για τον θ?νατο. Το νεκρ? σ?μα γ?νεται αντιληπτ? ω? σπ?ρο? τη? επερχ?μενη? αν?σταση? (αναζωογ?νηση?), και το ?διο το τελετουργικ? του ενταφιασμο? θεωρο?μενο απ? ορισμ?νου? αρχα?ου? συγγραφε?? ω? ?να μυστ?ριο, προσευχ? για το νεκρ?, εγκαθιστ? μια σ?νδεση μεταξ? αυτο? και του ?λλου κ?σμου.

Η σωτηρ?α ξεκιν? με τη Μετ?νοια , το Β?πτισμα και τη λ?ψη των δωρε?ν του Αγ?ου Πνε?ματο? δι? του Χρ?σματο? . Η Μετ?νοια προ?ποθ?τει την αλλαγ? τη? αντ?ληψη? του ανθρ?που για τη ζω? του, την εγκατ?λειψη του παλαιο? τρ?που ζω?? και την εισδοχ? σε ?να ν?ο με ?ξονα τη διδασκαλ?α του Ιησο?. Το Β?πτισμα σημα?νει τη ν?κρωση του παλιο? ανθρ?που και την αναγ?ννησ? του απολαμβ?νοντα? την εν?τητα με τον Χριστ?. Και το να λ?βει τι? δωρε?? του Αγ?ου Πνε?ματο? συν?σταται στο να λ?βει το Πνε?μα, το οπο?ο τον καθιστ? ικαν? να εισ?λθει στη ν?α εν Χριστ? ζω?, γαλουχο?μενο? μ?σα στην Εκκλησ?α, ?στε να προσαρμοστε? στην εικ?να του Θεο?.

Η σωτηρ?α απαιτε? π?στη στον Ιησο? Χριστ?. Οι ?νθρωποι δεν μπορο?ν να σωθο?ν μ?νο απ? τι? καλ?? πρ?ξει? του?. Η σωτηρ?α ε?ναι ≪π?στη εργαζ?μενη μ?σω τη? αγ?πη?.≫ Ε?ναι μια συνεχ??, ισ?βια διαδικασ?α. Δεδομ?νη, απ? τη μ?α πλευρ?, γιατ? εκχωρ?θηκε στο ανθρ?πινο γ?νο? μ?σω του θαν?του και τη? Αν?σταση? του Ιησο?. Πρ?πει ?μω? να κατακτηθε? γιατ? ο πιστ?? ≪σ?ζεται≫ απ? την ενεργ? συμμετοχ? του μ?σω τη? π?στη? του στην ?νωσ? του με τον Χριστ? δι? του Αγ?ου Πνε?ματο?.

Ο τελευτα?ο? στ?χο? του ορθ?δοξου Χριστιανο? ε?ναι να επιτ?χει τη θ?ωση , την ?νωση με τον Θε?, βασικ? χαρακτηριστικ? κορυφα?ων αγ?ων μορφ?ν τη? Εκκλησ?α?. Αυτ? εκφρ?ζεται μερικ?? φορ?? με το απ?φθεγμα: ≪Ο Θε?? ?γινε ?νθρωπο? ?στε να μπορ?σει ο ?νθρωπο? να γ?νει Θε??.≫

Η δογματικ? τοποθ?τηση τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? σχετικ? με τη χιλιετ?α που αναφ?ρει η Αποκ?λυψη του Ιω?ννη (20:1-6) ε?ναι αχιλιαστικ? . Ο Αχιλιασμ?? (νε?τερο? ?ρο? που επινο?θηκε για να χαρακτηρ?σει αυτ? τη διδασκαλ?α) διδ?σκει ?τι η Βασιλε?α του Θεο? δεν θα εδραιωθε? με φυσικ? τρ?πο στη γη μ?σω κ?ποια? χιλιετο?? επ?γεια? διακυβ?ρνηση?, αλλ? ?τι:

• ο Ιησο?? Χριστ?? ε?ναι παρ?ν βασιλε?οντα? απ? τον ουραν?, καθισμ?νο? ≪εκ δεξι?ν≫ του Πατρ??
• ?τι ο Χριστ?? ε?ναι και θα παραμε?νει με τη χριστιανικ? Εκκλησ?α μ?χρι τη συντ?λεια του κ?σμου, ?πω? υποσχ?θηκε κατ? την Αν?ληψη ,
• ?τι η (συμβολικ?) χιλιετ?α ?χει αρχ?σει με την Πεντηκοστ?, ?πω? φα?νεται απ? την επιστολ? του αποστ?λου Π?τρου, στην οπο?α χρησιμοποιε?ται η προφητε?α του Ιω?λ για τον ερχομ? τη? βασιλε?α?, για να καταδειχθε? τι συν?βαινε,
• και ?τι γι' αυτ?, η χριστιανικ? Εκκλησ?α και η δι?δοση του ευαγγελ?ου ε?ναι η βασιλε?α του Χριστο?.

Π?ντω? κατ? του? τ?σσερι? πρ?του? αι?νε?, ο Χιλιασμ?? ?ταν διαδεδομ?νο? σε Ανατολ? και Δ?ση, παρ?τι ο Ιουστ?νο? ο Μ?ρτυρα? , συζητ?ντα? τι? δικ?? του προ-χιλιαστικ?? απ?ψει? στο ?ργο του Δι?λογο? με τον Εβρα?ο Τρ?φωνα στο κεφ. 110, παρατ?ρησε ?τι αυτ?? δεν ?ταν απαρα?τητε? στου? Χριστιανο??:

Παραδ?χτηκα προηγουμ?νω? ?τι εγ? και πολλο? ?λλοι ε?μαστε αυτ?? τη? γν?μη?, και (πιστε?ω) ?τι κ?τι τ?τοιο θα λ?βει χ?ρα, ?πω? β?βαια γνωρ?ζει?. Αλλ? απ? την ?λλη, σου κοινοπο?ησα ?τι πολλο? που αν?κουν στην αγν? κι ευσεβ? π?στη, και ε?ναι αληθινο? Χριστιανο?, σκ?φτονται αλλι??. [1]

Αρκετ?? εκκλησιαστικ?? σ?νοδοι αλλ? και εξ?χουσε? φυσιογνωμ?ε? του χριστιανικο? χ?ρου, ?πω? ο Κλ?μη? ο Αλεξανδρε?? , ο Ωριγ?νη? , ο Ευσ?βιο? , και ιδια?τερα ο Αυγουστ?νο? , κ.?., ασχολ?θηκαν με το χιλιασμ? και την καταδ?κη του. Τελικ? ο Χιλιασμ?? καταδικ?στηκε ω? α?ρεση τον 4ο αι. μ.Χ. απ? την Εκκλησ?α, η οπο?α στη Σ?νοδο τη? Νικα?α? συμπερι?λαβε στο ≪ Σ?μβολο τη? Π?στεω? ≫ τη φρ?ση ≪ο? τ?? βασιλε?α? ο?κ ?σται τ?λο?≫ , ?στε να αποκλε?σει την ιδ?α μια? βασιλε?α? του Θεο? που θα διαρκο?σε κυριολεκτικ?? για 1000 χρ?νια. Παρ? την π?στη μερικ?ν συγγραφ?ων στον Χιλιασμ? , επρ?κειτο για μια περιορισμ?νη μειοψηφ?α μ?σα στη σχεδ?ν καθολικ? καταδ?κη του δ?γματο? αυτο?. (Βλ. και λ?μμα Χιλιασμ?? ).

Αιρ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Σ?μφωνα με την Ορθ?δοξη διδασκαλ?α, α?ρεση ε?ναι κ?θε παρ?κκλιση απ? την καθιερωμ?νη και επ?σημη διδασκαλ?α του Χριστιανισμο? απ? ?να ? και περισσ?τερα μ?λη τη? Εκκλησ?α?.

Σ?ντομα μετ? την ?δρυσ? τη? Εκκλησ?α?, εμφαν?στηκαν πολλ? διαφορετικ? δ?γματα τα οπο?α αμφισβ?τησαν την αυθεντικ?τητα διδασκαλι?ν σχετικ? με την τριαδολογ?α, τη χριστολογ?α, τη σωτηριολογ?α και την εκκλησιολογ?α. Τ?τοια δ?γματα ?ταν ? ε?ναι ο Γνωστικισμ?? , ο Μοναρχιανισμ?? , ο Αρειανισμ?? , ο Απολιναρισμ?? , ο Νεστοριανισμ?? , ο Μιαφυσιτισμ?? , ο Μονοφυσιτισμ?? , ο Πελαγιανισμ?? , ο Μονοθελητισμ?? , ο Μονοενεργητισμ?? , ο Παυλικιανισμ?? , η Εικονομαχ?α , οι Βογ?μιλοι , ο Εβιωνιτισμ?? , ο Μανιχα?σμ?? , ο Σαβελλιανισμ?? κ.α. τα οπο?α οι ?γιοι πατ?ρε? των Οικουμενικ?ν Συν?δων θε?ρησαν αιρετικο?? του? οπαδο?? αυτ?ν των δογμ?των.

Η Ζ' Συνδι?σκεψη Εντεταλμ?νων Ορθοδ?ξων Εκκλησι?ν και Ιερ?ν Μητροπ?λεων για θ?ματα αιρ?σεων και παραθρησκε?α?, που συν?λθε (Αλ?αρτο? 20-26.9.1995) υπ? την προεδρ?α του τ?τε Μητροπολ?τη Θηβ?ν και Λεβαδε?α? (και μεταγεν?στερα Αρχιεπισκ?που Αθην?ν) κ. Ιερων?μου, ασχολ?θηκε με τι? ποικ?λε? πνευματικ?? και κοσμοθεωριακ?? ομ?δε? και τ?σει?, καθ?? και με τι? νεοφανε?? αιρ?σει? και παραθρησκευτικ?? ομ?δε?. Επ?ση? κατ?ρτισε ?ναν κατ?λογο με π?νω απ? 420 σ?γχρονε? "σ?κτε?" και εξωχριστιανικ?? ομ?δε? οι οπο?ε? ε?ναι αιρετικ?? σ?μφωνα με την Εκκλησ?α. [2]

Πηγ?? τη? Ορθ?δοξη? Χριστιανικ?? π?στη?: Αγ?α Γραφ? και Ιερ? Παρ?δοση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η διδασκαλ?α τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? προ?ρχεται απ? δ?ο πηγ??: την Αγ?α Γραφ? και την Ιερ? Παρ?δοση , μ?σω τη? οπο?α? ερμηνε?εται η Αγ?α Γραφ?.

Σε αντ?θεση με τον Προτεσταντισμ? , που στηρ?ζεται γενικ? μ?νο στην Αγ?α Γραφ? ω? αποκλειστικ? και ?σχατη δογματικ? αρχ? ( sola scriptura ) η Ορθοδοξ?α βασ?ζεται στην Ιερ? Παρ?δοση, ?να ευρ? ?ρο που περιλαμβ?νει τη Β?βλο, τα διατ?γματα των επτ? Οικουμενικ?ν Συν?δων, τα κε?μενα των Πατ?ρων τη? Εκκλησ?α?, καθ?? επ?ση? του? ιερο?? καν?νε? των τοπικ?ν Συν?δων, τα λειτουργικ? κε?μενα και ?λλε? πρωτοχριστιανικ?? ? νε?τερε? πηγ??. Η π?στη τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? στην Παρ?δοση στηρ?ζεται στο λ?γο του Πα?λου: ≪ ?ρα ο?ν, ?δελφο?, στ?κετε, κα? κρατε?τε τ?? παραδ?σει? ?? ?διδ?χθητε ε?τε δι? λ?γου ε?τε δι' ?πιστολ?? ?μ?ν. ≫ Β’Θεσ.2.15 . Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α πιστε?ει ?τι το ?γιο Πνε?μα εργ?ζεται μ?σα στην ιστορ?α προκειμ?νου να αποκαλ?ψει την αλ?θεια στα μ?λη τη? Εκκλησ?α?, αναδεικν?οντα? τη δογματικ? ορθ?τητα ?ναντι τη? πλ?νη?.

?σον αφορ? την Αγ?α Γραφ? η Ορθοδοξ?α αποδ?χεται ω? ορθ? ερμηνε?α αυτ? στην οπο?α υπ?ρχει συμφων?α των εκκλησιαστικ?ν Πατ?ρων. Εδ? υφ?σταται μ?α νοητ? γραμμ?, που ξεκιν? απ? την Αποστολικ? Παρ?δοση και Γραμματε?α και εξελ?σσεται μ?σω των Πατ?ρων αρχα?ων, νε?τερων και σ?γχρονων (για του? Ορθοδ?ξου? το ?γιο Πνε?μα, ω? ακατ?παυστα δρ?ν μ?σα στην Εκκλησ?α, προσφ?ρει συνεχ?? αυθεντικο?? και φωτισμ?νου? ερμηνευτ??). Εκε?νοι που διαφ?νησαν με την κοιν? πατερικ? γραμμ? δεν ?γιναν αποδεκτο? ω? αυθεντικο? ≪Πατ?ρε?≫. ?λε? οι θεολογικ?? ?ννοιε? πρ?πει να ε?ναι σ?μφωνε? με αυτ? τη γραμμ? ερμηνε?α?. Ακ?μη και εκε?νοι που θεωρο?νται γν?σιοι Πατ?ρε? μπορο?ν να ?χουν μερικ?? μη κοιν? αποδεκτ?? θεολογικ?? απ?ψει? (θεολογο?μενε?), που δεν ε?ναι, μολατα?τα, πραγματικ? αιρετικ??. Κατ? συν?πεια ?να? Ορθ?δοξο? Χριστιαν?? δεν ε?ναι αναγκασμ?νο? να συμφων?σει με κ?θε ?ποψη κ?θε Πατ?ρα, αλλ? μ?λλον με τη γενικ? πατερικ? γραμμ?, και ?πειτα μ?νο σχετικ? με εκε?να τα θ?ματα για τα οπο?α η Εκκλησ?α ?χει εκφ?ρει δογματικ? λ?γο.

Τα Μυστ?ρια τη? Εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Ιερ? Μυστ?ρια, οι αγιαστικ?? δηλαδ? πρ?ξει?, που σ?μφωνα με την Ορθ?δοξη θεολογ?α ε?ναι ορατ? σημε?α μ?σω των οπο?ων μεταδ?δεται η α?ρατη χ?ρη του Αγ?ου Πνε?ματο?, δεν ?χουν συγκεκριμ?νο αριθμ?. Απ? αυτ? ?μω?, ω? βασικ?τερα, ξεχωρ?ζουν επτ?, χωρισμ?να σε δ?ο ομ?δε?, οι οπο?ε? υποδιαιρο?νται σε δ?ο υποομ?δε? η κ?θε μ?α. Η πρ?τη ομ?δα περιλαμβ?νει τα υποχρεωτικ? Μυστ?ρια, σε αυτ? που ο ?νθρωπο? οφε?λει να συμμετ?χει ?στε να νοε?ται ω? μ?λο? τη? Εκκλησ?α?. Τα Μυστ?ρια χωρ?ζονται σε επαναλαμβαν?μενα και μη επαναλαμβαν?μενα.

• Υποχρεωτικ? :

Μη επαναλαμβαν?μενα :

• Β?πτισμα
• Χρ?σμα

Επαναλαμβαν?μενα :

• Θε?α Ευχαριστ?α
• Εξομολ?γηση

• Προαιρετικ? :

Μη επαναλαμβαν?μενα :

• Ιερωσ?νη

Επαναλαμβαν?μενα :

• Γ?μο? (?ω? 3 φορ??)
• Ευχ?λαιο

Ορθ?δοξη Λειτουργικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Ιερ? Βιβλ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

1. Το Ευαγγ?λιο. Περι?χει περικοπ?? απ? τα 4 Ευαγγ?λια (Ματθα?ου, Μ?ρκου, Λουκ?, Ιω?ννου).
2. Ο Απ?στολο?. Περι?χει περικοπ?? απ? τι? Πρ?ξει? και απ? τι? Επιστολ?? των Αποστ?λων.
3. Το Ωρολ?γιο. Περι?χει τι? τακτικ?? ακολουθ?ε? που τελο?νται καθημεριν?, τα απολυτ?κια και κοντ?κια ?λου του ?του? καθ?? και ?λλε? περιστασιακ?? ακολουθ?ε?.
4. Τα 12 Μηνα?α. Περι?χουν του? ?μνου? των ακολουθι?ν του Εσπερινο? και του ?ρθρου ?λων των ακ?νητων εορτ?ν.
5. Το Τρι?διο. Περι?χει του? ?μνου? που ψ?λλονται απ? την Κυριακ? του Τελ?νου και Φαρισα?ου μ?χρι το Μεγ?λο Σ?ββατο.
6. Το Πεντηκοστ?ριο. Περι?χει του? ?μνου? των ακολουθι?ν του Εσπερινο? και του ?ρθρου που τελο?νται απ? την Κυριακ? του Π?σχα μ?χρι την Κυριακ? των Αγ?ων Π?ντων.
7. Η Παρακλητικ?. Περι?χει του? ?μνου? των ακολουθι?ν του Εσπερινο?, του Μεσονυκτικο? και του ?ρθρου, για οκτ? εβδομ?δε?, μ?α για κ?θε ?χο τη? Βυζαντιν?? Μουσικ??.
8. Το Ψαλτ?ριο. Περι?χει του? 150 ψαλμο?? του Δαυ?δ και τι? 9 ωδ?? τη? ακολουθ?α? του ?ρθρου.
9. Το Ευχολ?γιο. Περι?χει περιστασιακ?? ευχ??, δε?σει? και τελετουργικ?? ακολουθ?ε?.
10. Το Τυπικ?. Περι?χει σαφε?? οδηγ?ε? για την τ?ξη με την οπο?α πρ?πει να γ?νονται οι ιερ?? ακολουθ?ε?.

Τα Ιερ? Σκε?η [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• 1. Το ?γιο Ποτ?ριον . Χρυσ? ? ασημ?νιο και πλο?σια διακοσμημ?νο ποτ?ρι, μ?σα απ? τον οπο?α γ?νεται η Θε?α Κοινων?α ? Μετ?ληψη.
• 2. Ο ?γιο? Δ?σκο? . Επ?νω στον οπο?ο ο Ιερ?α? μεταφ?ρει τον ?γιο ?ρτο απ? την Προσκομιδ? στην Αγ?α Τρ?πεζα.
• 3. Ο Αστερ?σκο? . Κυρτ?? χρυσ?? ? ασημ?νιο? σταυρ?? που τοποθετε?ται επ?νω στον ?γιο Δ?σκο.
• 4. Η Λ?γχη . Μικρ? μαχα?ρι σε σχ?μα λ?γχη?, με το οπο?ο κ?βεται το πρ?σφορο. Συμβολ?ζει τη λ?γχη που κ?ντησε το πλευρ? του Εσταυρωμ?νου Χριστο?.
• 5. Η Λαβ?δα . Το κουταλ?κι με το οπο?ο γ?νεται η Θε?α Κοινων?α.
• 6. Ο Α?ρα? . Τετρ?γωνο μεταξωτ? και χρυσοκ?ντητο κ?λυμμα, με το οπο?ο σκεπ?ζονται τα Τ?μια Δ?ρα.
• 7. Ο Σπ?γγο? . Χρησιμοποιε?ται απ? τον Ιερ?α για το καθ?ρισμα του Αγ?ου Δ?σκου. Συμβολ?ζει τον σπ?γγο με τον οπο?ο ο Ρωμα?ο? στρατι?τη? π?τισε τον Εσταυρωμ?νο Χριστ? νερ? και ξ?δι.
• 8. Το Ζ?ον . Μικρ? δοχε?ο μ?σα στο οπο?ο ζεστα?νεται το νερ? που χ?νεται στο ?γιο Ποτ?ριο.
• 9. Το Θυμιατ?ριο . Μετ?λλινο δοχε?ο, κρεμασμ?νο απ? τ?σσερι? αλυσ?δε?, που κ?θε μ?α του? ?χει κατ? διαστ?ματα τρ?α κουδουν?κια. Μ?σα σ’ αυτ? κα?γεται το θυμ?αμα.
• 10. Το Μυροδοχε?ο . Ασημ?νιο ? γυ?λινο μικρ? δοχε?ο, που περι?χει το ?γιο Μ?ρο με το οπο?ο μυρ?νουν τα βρ?φη.
• 11. Τα Εξαπτ?ρυγα . Στρογγυλ?? αν?γλυφε? εικ?νε? απ? ξ?λο ? μ?ταλλο επιχρυσωμ?νο ? επαργυρωμ?νο. ?χουν γ?ρω ? γ?ρω ?ξι πτ?ρυγε? και συμβολ?ζουν του? αγγ?λου?. Φ?ρονται π?νω σε ψηλ? κοντ?ρια.
• 12. Οι Ιερ?? Σημα?ε? ? τα Λ?βαρα . Απ? βαρ?τιμο ?φασμα με εικ?νε?, ζωγραφιστ?? ? κεντημ?νε?. Στι? εκκλησιαστικ?? πομπ?? προπορε?ονται, μαζ? με τα Εξαπτ?ρυγα, τον Τ?μιο Σταυρ? και τι? ?γιε? Εικ?νε?.
• 13. Ο Επιτ?φιο? . Μεταξωτ? παραλληλ?γραμμο ?φασμα με κρ?σσια, επ?νω στο οπο?ο ε?ναι κεντημ?νη ? ζωγραφισμ?νη η σκην? τη? ταφ?? του Κυρ?ου.
• 14. Η Κολυμβ?θρα . Μεγ?λο χ?λκινο δοχε?ο, μ?σα στο οπο?ο γ?νεται η Β?πτιση.
• 15. Ο Τ?μιο? Σταυρ??. Αν?γλυφη παρ?σταση του Εσταυρωμ?νου απ? ξ?λο ? μ?ταλλο επιχρυσωμ?νο ? επαργυρωμ?νο. Φ?ρεται π?νω σε ψηλ? κοντ?ρι και συνοδε?εται απ? τα Εξαπτ?ρυγα.

Στα Ιερ? Σκε?η συγκαταλ?γονται και τα Εικον?σματα, τα Κανδ?λια, οι Πολυ?λαιοι, οι Καμπ?νε? κ.λπ.

Τα Ιερ? ?μφια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• A. Επισκοπικ? ?μφια:

A.1. Το στιχ?ριο . Εσωτερικ? φ?ρεμα με στεν? μαν?κια και μακρ? ω? τα π?δια.

A.2. Τα επιμ?νικα . Στεν? χρυσοκ?ντητα μανικ?τια που προσαρμ?ζονται στην ?κρη των μανικι?ν του στιχαρ?ου.

A.3. Το επιτραχ?λιο (πετραχ?λι) . Στεν?μακρο χρυσοπο?κιλτο ?φασμα που φορι?ται γ?ρω απ? τον λαιμ? και φτ?νει ω? τα π?δια.

A.4. Η ζ?νη . Χρυσοκ?ντητη ? ασημοκ?ντητη ζ?νη, που φορι?ται στη μ?ση, π?νω απ? το στιχ?ριο.

A.5. Ο σ?κκο? . Ευρ?χωρο χρυσοκ?ντητο ?μφιο με κοντ? μαν?κια και μακρ? ω? τα γ?νατα.

A.6. Το ωμοφ?ριον . Μακρ?στενο βαρ?τιμο ?φασμα με χρυσοκ?ντητου? ? ασημοκ?ντητου? σταυρο?? που φορι?ται επ?νω στου? ?μου?.

A.7. Η μ?τρα . Μεγαλοπρεπ?? κ?λυμμα τη? κεφαλ?? απ? βελο?δο, κεντημ?νο με χρυσ?φι και ασ?μι και διακοσμημ?νο με τι? εικ?νε? των τεσσ?ρων Ευαγγελιστ?ν και με πολ?τιμου? λ?θου?.

A.8. Ο σταυρ?? και το εγκ?λπιο (Με εικ?να του Χριστο? ? τη? Παναγ?α?). Ε?ναι ολ?χρυσα, στολισμ?να με πολ?τιμου? λ?θου? και κρ?μονται με χρυσ? αλυσ?δα ω? το στ?θο?.

A.9. Το επιγον?τιο . ?φασμα σε σχ?μα ρ?μβου, με κρ?σσια και κεντημ?νο με σταυρο??. Κρ?μεται απ? τη ζ?νη και φθ?νει ω? το δεξ? γ?νατο.

A.10. Η ποιμαντορικ? ρ?βδο? (πατερ?τσα) . Ψηλ? ρ?βδο? απ? πολ?τιμο μ?ταλλο, σ?μβολο τη? αρχιερατικ?? εξουσ?α?. Στην κορυφ? ?χει δ?ο αντιμ?τωπε? κεφαλ?? φιδι?ν με τον σταυρ? στη μ?ση.

A.11. Το επανωκαλ?μμαυχο . Μα?ρο λεπτ? ?φασμα που φορε? ο επ?σκοπο? π?νω απ? το καλυμμα?χι του.

• B. ?μφια Ιερ?ω?:

B.1. Στιχ?ριο .

B.2. Ζ?νη

B.3. Επιμ?νικα

B.4. Επιτραχ?λιο (σε ?χι τ?σο βαρ?τιμη κατασκευ?, ?πω? τα επισκοπικ?)

B.5. Επιγον?τιο [μ?νο οι Ιερε?? που ?χουν τον τ?τλο του οικον?μου]

B.6. Το φαιλ?νιο . Ε?ναι εξωτερικ? ?μφιο, σαν παλτ? χωρ?? μαν?κια. Φθ?νει ω? τα π?δια, ε?ναι μπροστ? ανοιχτ? απ? τη μ?ση ω? κ?τω και στο επ?νω μ?ρο? ?χει ?νοιγμα για να περν?ει το κεφ?λι. Ε?ναι απ? πολ?χρωμο μεταξωτ? ?φασμα με σταυρο?? και χρυσ? σιρ?τια.

Β.7. Το επανωκαλ?μμαυχο . Μα?ρο λεπτ? ?φασμα που φορε? ο ?γαμο? πρεσβ?τερο? π?νω απ? το καλυμμα?χι του.

• Γ. ?μφια του Διακ?νου:

Γ.1. Στιχ?ριο .

Γ.2. Το ορ?ριο . Στεν? και μακρ? ?φασμα, στολισμ?νο με σταυρο?? και με κρ?σσια.

Γ.3. Το επανωκαλ?μμαυχο . Μα?ρο λεπτ? ?φασμα που φορε? ο ?γαμο? δι?κονο? π?νω απ? το καλυμμα?χι του.

Η Ιστορ?α τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Χριστιανισμ?? διαδ?θηκε αρχικ? στο ελλην?φωνο ανατολικ? τμ?μα τη? Ρωμα?κ?? Αυτοκρατορ?α? . Ο Πα?λο? και οι ?λλοι Απ?στολοι ταξ?δεψαν σε ?λη την Αυτοκρατορ?α, ιδρ?οντα? Εκκλησ?ε? σε σημαντικ?? π?λει?, με τι? πρ?τε? χριστιανικ?? κοιν?τητε? να εμφαν?ζονται στην Αντι?χεια , την Αλεξ?νδρεια και την Ιερουσαλ?μ , και ?πειτα στα δ?ο πολιτικ? κ?ντρα, αυτ? τη? Ρ?μη? και τη? Ν?α? Ρ?μη? - Κωνσταντινο?πολη? .

Η ορθ?δοξη π?στη για την καθι?ρωση αποστολικ?? διαδοχ?? διαδραμ?τισε βασικ? ρ?λο στην ?ποψη τη? Εκκλησ?α? για το καθ?κον τη? ω? συνεχιστ? τη? παρ?δοση? αυτ?? και υπερασπιστ? τη? χριστιανικ?? κοιν?τητα?. Οι συστηματικο? διωγμο? των Χριστιαν?ν σταμ?τησαν το 313 ?ταν ο Μ?γα? Κωνσταντ?νο? εξ?δωσε το Δι?ταγμα των Μεδιολ?νων . Απ? εδ? και π?ρα, ο Ρωμα?ο? Αυτοκρ?τορα? ?σκησε σε δι?φορου? βαθμο?? την επιρρο? του μ?σα στην Εκκλησ?α. Αυτ? περιλ?μβανε τη σ?γκληση Οικουμενικ?ν και Τοπικ?ν Συν?δων για την επ?λυση θεολογικ?ν διαφορ?ν και την καθι?ρωση του δ?γματο? τη? Εκκλησ?α?. Μερικ?? φορ?? Πατρι?ρχε? (ιδια?τερα τη? Κωνσταντινο?πολη?) καθαιρ?θηκαν απ? Αυτοκρ?τορε?, ιδια?τερα ?ταν οι δε?τεροι συντ?χθηκαν με του? εικονοκλ?στε? κατ? τι? εικονομαχικ?? ?ριδε? του ?γδοου και ?νατου αι?να.

Οι Οικουμενικ?? Σ?νοδοι , που πραγματοποι?θηκαν μεταξ? του 325 και του 787 μ.Χ., απ?δωσαν για του? Ορθοδ?ξου? την οριστικ? ερμηνε?α του χριστιανικο? δ?γματο?.

Ο Ορθ?δοξο? χριστιανικ?? πολιτισμ?? ?φθασε στη χρυσ? εποχ? του κατ? την περ?οδο τη? ακμ?? τη? Ανατολικ?? Ρωμα?κ?? Αυτοκρατορ?α? και συν?χισε να ακμ?ζει στη Ρωσ?α , μετ? την πτ?ση τη? Κωνσταντινο?πολη?. Πολυ?ριθμε? αυτοκ?φαλε? Εκκλησ?ε? δημιουργ?θηκαν στην Ανατολικ? Ευρ?πη και τι? σλαβικ?? χ?ρε?.

Η Εκκλησ?α των Επτ? Οικουμενικ?ν Συν?δων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Μ?γα? Κωνσταντ?νο? συγκ?λεσε την πρ?τη Οικουμενικ? Σ?νοδο τη? Χριστιανικ?? Εκκλησ?α? στη Ν?καια τη? Βιθυν?α? το 325 . Ε?ν η Ρωμα?κ? Αυτοκρατορ?α επρ?κειτο να γ?νει μια χριστιανικ? αυτοκρατορ?α, ο Κωνσταντ?νο? επιθυμο?σε να βασ?ζεται ακλ?νητα στην ορθ?δοξη π?στη και ?ταν ευθ?νη τη? Συν?δου τη? Ν?καια? να διαμορφ?σει το περιεχ?μενο αυτ?? τη? π?στη?. Τ?ποτα δε θα μπορο?σε να απεικον?σει ακριβ?στερα τη ν?α σχ?ση μεταξ? Εκκλησ?α? και Πολιτε?α? απ? τα εξωτερικ? χαρακτηριστικ? αυτ?? τη? Συν?δου, στην οπο?α προ?δρευσε ο Αυτοκρ?τορα?. Η εν Νικα?α ?ταν η πρ?τη των επτ? Οικουμενικ?ν Συν?δων, που και αυτ??, ?πω? και η π?λη του Κωνσταντ?νου, κατ?χουν κεντρικ? θ?ση στην ιστορ?α τη? Ορθοδοξ?α?.

Η ζω? τη? Εκκλησ?α? κατ? την πρωτοβυζαντιν? και μ?ση βυζαντιν? περ?οδο κυριαρχε?ται απ? τι? επτ? Οικουμενικ?? Συν?δου?. Αυτ?? οι Σ?νοδοι εκπλ?ρωσαν ?να διπλ? στ?χο. Κατ' αρχ?ν, ξεκαθ?ρισαν και διευθ?τησαν την ορατ? οργ?νωση τη? Εκκλησ?α?, θεσμοθετ?ντα? την Πενταρχ?α των παλα?φατων Πατριαρχε?ων και αποδ?δοντ?? του? τη θεσμικ? του? θ?ση. Αφετ?ρου καθ?ρισαν μια για π?ντα τη διδασκαλ?α τη? Εκκλησ?α? επ?νω στα θεμελι?δη δ?γματα τη? χριστιανικ?? π?στη? ? Τριαδολογ?α και Χριστολογ?α . ?λοι οι Χριστιανο? συμφωνο?ν στην εκτ?μηση αυτ?ν των εννοι?ν ω? ≪μυστηρ?ων≫ που βρ?σκονται π?ρα απ? τι? ανθρ?πινε? δυνατ?τητε? ?κφραση? και καταν?ηση?. Οι επ?σκοποι, ?ταν συν?ταξαν του? καν?νε? των Συν?δων, δεν φαντ?ζονταν ?τι ε?χαν εξηγ?σει το μυστ?ριο, επιδ?ωξαν μ?νο να αποκλε?σουν ορισμ?νου? λαθεμ?νου? τρ?που? εξ?γησ?? του. Για να αποτρ?ψουν του? πιστο?? απ? την παρ?κκλιση στην πλ?νη και την α?ρεση , προστ?τεψαν απαγορευτικ? τα μυστ?ρια.

Οι συνομιλ?ε? κατ? τη δι?ρκεια των Συν?δων, ακ?μα και ?ταν εμφαν?ζονται πολ? θεωρητικ?? και απ?μακρε?, εμπν?ονταν απ? ?ναν πολ? πρακτικ? σκοπ?: τη σωτηρ?α του ανθρ?που. Ο ?νθρωπο?, κατ? τη διδασκαλ?α τη? Καιν?? Διαθ?κη?, χωρ?ζεται απ? τον Θε? εξ αιτ?α? τη? αμαρτ?α?, και δεν μπορε? μ?σω των δικ?ν του προσπαθει?ν να υπερκερ?σει το εμπ?διο του χωρισμο?, που η αμαρτωλ?τητ? του ?χει δημιουργ?σει. Ο Θε?? επομ?νω? λαμβ?νει την πρωτοβουλ?α: Γ?νεται ?νθρωπο? και αναστα?νεται απ? του? νεκρο??, απαλλ?σσοντα? με αυτ?ν τον τρ?πο την ανθρωπ?τητα απ? τη δουλε?α τη? αμαρτ?α? και του θαν?του. Αυτ? ε?ναι το κεντρικ? μ?νυμα τη? χριστιανικ?? π?στη?, και αυτ? το μ?νυμα τη? απολ?τρωση? οι Σ?νοδοι προσπ?θησαν να προστατ?ψουν. Οι αιρ?σει? ?ταν επικ?νδυνε? και ?φειλαν να καταδικαστο?ν, επειδ? ?φθειραν τη διδασκαλ?α τη? Καιν?? Διαθ?κη?, εγε?ροντα? μ?α ερκ?νη μεταξ? Θεο? και ανθρ?που, και καθιστ?ντα? ?τσι αδ?νατο για τον ?νθρωπο να επιτ?χει τη σωτηρ?α.

Εικονομαχικ?? ?ριδε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αντικε?μενο τη? μεγαλ?τερη? θρησκευτικ?? διαμ?χη? σε ?λη τη δι?ρκεια τη? βυζαντιν?? ιστορ?α? υπ?ρξε η απ?δοση τιμ?? προ? τι? ιερ?? εικ?νε?, εικ?νε? του Χριστο?, τη? Θεοτ?κου και των Αγ?ων, που βρ?σκονταν στι? εκκλησ?ε? και σε ιδιωτικο?? ο?κου?. Οι εικονοκλ?στε? ? εικονομ?χοι αντιτ?θεντο σε οποιαδ?ποτε μορφ? θρησκευτικ?? τ?χνη? απεικ?νιζε ανθρ?πινα ?ντα ? τον Θε? και απαιτο?σαν την καταστροφ? των εικ?νων. Η αντ?παλη παρ?ταξη των εικονολατρ?ν υπερ?σπιζε σθεναρ? τη θ?ση των εικ?νων στη ζω? τη? Εκκλησ?α?. Η διαμ?χη δεν ?ταν απλ? μια σ?γκρουση δ?ο δι?φορων αντιλ?ψεων τη? χριστιανικ?? τ?χνη? αλλ? και μ?α ευρ?τερη αντ?θεση σχετικ? με την ανθρ?πινη φ?ση του Ιησο? και το ν?ημα τη? λ?τρωση? του ανθρ?πινου γ?νου?.

Οι εικονοκλ?στε? πιθαν?τατα επηρε?στηκαν απ? εβρα?κ?? και μουσουλμανικ?? αντιλ?ψει? για τη θρησκευτικ? απεικ?νιση (επειδ? ε?ναι ανεικονικ?? θρησκε?ε?, δηλαδ? απαγορε?ουν τη θρησκευτικ? απεικ?νιση), και ε?ναι χαρακτηριστικ? ?τι τρ?α ?τη πριν το πρ?το ξ?σπασμα τη? εικονομαχ?α? στη Ρωμα?κ? Αυτοκρατορ?α, ο μουσουλμ?νο? χαλ?φη? Γιεζ?ντ δι?ταξε την αφα?ρεση ?λων των εικ?νων απ? την επικρ?τει? του. Αλλ? η εικονομαχ?α δεν εισ?χθη απλ? απ? το εξωτερικ?. Μ?σα στον χριστιανισμ? υπ?ρχε π?ντα μια ακρα?α συντηρητικ? προοπτικ?, η οπο?α καταδ?καζε τι? εικ?νε? επειδ? δι?κρινε σε αυτ?? μ?α λανθ?νουσα ειδωλολατρ?α. ?ταν οι αυτοκρ?τορε? τη? δυναστε?α? των Ισα?ρων επιτ?θηκαν στι? εικ?νε?, βρ?καν αφθον?α πηγ?ν υποστ?ριξη? εντ?? τη? εκκλησιαστικ?? γραμματε?α?. Χαρακτηριστικ? αυτ?? τη? συντηρητικ?? ?ποψη? ε?ναι η δρ?ση του Αγ?ου Επιφαν?ου Σαλαμ?νο? ( 315 - 403 ), ο οπο?ο?, ?ταν ανακ?λυψε ?να ?φασμα με τη μορφ? του Χριστο? στην εκκλησ?α εν?? χωριο? τη? Παλαιστ?νη? , αγανακτισμ?νο? το ?σκισε. Αυτ? η αντ?ληψη ?ταν π?ντα ισχυρ? στη Μικρ? Ασ?α και μερικο? υποστηρ?ζουν πω? η απ?ρριψη των εικ?νων ?ταν μ?α ασιατικ? αντ?δραση στο ελληνικ? πνε?μα. Αλλ? δ?σκολα γ?νεται αποδεκτ? μια τ?τοια ?ποψη. Περισσ?τερο τε?νει να αντιμετωπιστε? ω? ?να ρ?γμα μ?σα στην ελληνικ? παρ?δοση.

Οι εικονομαχικ?? ?ριδε?, που δι?ρκεσαν περ?που 120 χρ?νια χωρ?ζονται σε δ?ο φ?σει?. Η πρ?τη περ?οδο? ξεκιν? το 726 ?ταν ο Αυτοκρ?τορα? Λ?ων Γ’ ?ρχισε την επ?θεσ? του εν?ντια στι? εικ?νε?, και τελε?ωσε το 780 ?ταν η Αυτοκρ?τειρα Ειρ?νη η Αθηνα?α αν?στειλε τη δ?ωξη. Η θ?σει? των εικονολατρ?ν υποστηρ?χτηκαν απ? την ?βδομη Οικουμενικ? Σ?νοδο το 787 , η οπο?α ?λαβε χ?ρα στη Ν?καια τη? Βιθυν?α? . Η Σ?νοδο? διακ?ρυξε την απ?δοση τιμ?? στο εικονιζ?μενο πρ?σωπο και τη διατ?ρηση των εικ?νων με την περιβολ? του ?διου σεβασμο? που απον?μονταν στο Ευαγγ?λιο και τον Σταυρ?. Μια ν?α επ?θεση στι? εικ?νε? ?ρχισε απ? τον Αυτοκρ?τορα Λ?οντα Ε' τον Αρμ?νιο στα 815 και συνεχ?στηκε μ?χρι τα 843 ?ταν επανεγκαταστ?θηκαν οι εικ?νε?, αυτ? τη φορ? οριστικ?, απ? μια ?λλη Αυτοκρ?τειρα, τη Θεοδ?ρα . Η τελικ? ?ψωση των ιερ?ν εικ?νων το 843 ε?ναι γνωστ? ω? θρ?αμβο? τη? Ορθοδοξ?α?, και τιμ?ται την Κυριακ? τη? Ορθοδοξ?α? , την πρ?τη Κυριακ? τη? Μεγ?λη? Τεσσαρακοστ?? .

Ο εκχριστιανισμ?? των Σλ?βων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Γεγον?? ιδια?τερη? σπουδαι?τητα? για την Ορθ?δοξη Εκκλησ?α υπ?ρξε η μεταστροφ? των Σλ?βων στον Χριστιανισμ? με τη δρ?ση των Θεσσαλονικ?ων αδελφ?ν Κυρ?λλου και Μεθοδ?ου . Η αποστολ? του? εντ?σσονταν στη γενικ?τερη ιεραποστολικ? προσπ?θεια του Πατρι?ρχη Κωνσταντινουπ?λεω? Φωτ?ου του Μεγ?λου , που κατανο?ντα? τη δυναμικ? που θα προσ?διδε στο Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο ο προσεταιρισμ?? των β?ρειων σλαβικ?ν φυλ?ν, εκπ?νησε μ?α γενικ?τερη εκπολιτιστικ? προσπ?θεια, χρησιμοποι?ντα? του? δ?ο αδελφο??, λ?γω του ?τι κατε?χαν τη σλαβονικ? γλ?σσα καθ?? και αξι?λογη θεολογικ? μ?ρφωση.

Η αρχικ? του? προσ?γγιση με του? Καυκ?σιου? Χαζ?ρου? δεν απ?δωσε αποτελ?σματα οπ?τε και στρ?φηκαν στου? Μοραβο??. Στη Μοραβ?α αρχικ? αντιμετωπ?στηκαν ευμεν?? απ? τον πρ?γκιπα Ροσιστλ?βο και εκπ?νησαν ?να ν?ο αλφ?βητο βασισμ?νο στο ελληνικ?, το Γλαγολιτικ? ? Κυριλλικ? , προκειμ?νου να μεταφρ?σουν στα σλαβικ? ?ργα τη? χριστιανικ?? γραμματε?α?. Η δρ?ση του? εν?χλησε του? Γερμανο?? ιεραποστ?λου? και οδ?γησε σε δ?ωξη του? και καταφυγ? του? στη Ρ?μη αποζητ?ντα? την προστασ?α του Π?πα. Ο Π?πα? του? δικα?ωσε αλλ? ο Κ?ριλλο?, ?δη καταβεβλημ?νο?, π?θανε στη Ρ?μη και το β?ρο? τη? συν?χιση? τη? ιεραποστολ?? μετατ?θηκε στον Μεθ?διο. Ο Μεθ?διο?, αφο? χειροτον?θηκε επ?σκοπο?, επ?στρεψε στη Μοραβ?α και δημιο?ργησε γ?ρω του μ?α ομ?δα ιεραποστ?λων, η οπο?α, ?μω?, μετ? τον θ?νατ? του (885) και παρ? τη θ?ση του Επισκ?που Ρ?μη? υπ?ρ του εκδι?χθηκε απ? τη χ?ρα.

Συνεχιστ?? του ?ργου του? αναδε?χτηκε ο Κλ?μη? Αχρ?δο? , του οπο?ου η δρ?ση ?φερε αποτ?λεσμα στου? Βουλγ?ρου? με τη β?πτιση του ηγεμ?να του? Τσ?ρου Β?ρι? στα 869 .

Το 891 βαπτ?ζεται και ο ηγεμ?να? των Σ?ρβων πρ?γκιπα? Μο?τιμιρ, οπ?τε ταυτ?χρονα το σερβικ? κρ?το? μετατρ?πεται σε χριστιανικ?. Στη Ρωσ?α (τ?τε Κρ?το? των Ρω? ) ο Χριστιανισμ?? υιοθετ?θηκε αρχικ? απ? τη βασ?λισσα ?λγα το 955 , η πλ?ον ?μω? καθοριστικ? καμπ? για τη χ?ρα ?ταν η απ?φαση του εγγονο? τη? ?λγα?, Μεγ?λου Πρ?γκιπα Βλαδ?μηρου του Κι?βου , για θεσμοθ?τηση τη? χριστιανικ?? ομολογ?α? ω? επ?σημη? θρησκε?α? του κρ?του? το 988 , επηρεασμ?νο? απ? την ?ποψη μεγαλε?ου, που του μετ?φεραν οι απεσταλμ?νοι του απ? την Κωνσταντινο?πολη.

Η βουλγαρικ? Εκκλησ?α αναγνωρ?στηκε ω? Πατριαρχε?ο απ? την Κωνσταντινο?πολη το 945 , η σερβικ? το 1346 και η ρωσικ? το 1589 .

Το Σχ?σμα του 1054 [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το σχ?σμα των Εκκλησι?ν, ανατολ?? και δ?ση?, ?ταν αποτ?λεσμα μ?α? μακρ?? σειρ?? επεισοδ?ων, που ω? κατ?ληξη ε?χαν την ανταλλαγ? αναθεμ?των μεταξ? του Πατρι?ρχη Μιχα?λ Η' Κηρουλ?ριου και του Π?πα? Λ?οντο? ΙΕ' το 1054 .

Το παλαι? δυτικ? τμ?μα τη? Ρωμα?κ?? Αυτοκρατορ?α? ε?χε περι?λθει οριστικ? στου? Φρ?γκου? , οι οπο?οι απ? την εποχ? του Καρλομ?γνου κατ?βαλαν προσπ?θειε? εκφραγκισμο? τη? Ρωμα?κ?? Πατριαρχικ?? ?δρα?. Η προσπ?θεια αυτ? κατ?ληξε στην πα?ση εκλογ?? ρωμα?κ?? καταγωγ?? Παπ?ν και την αν?ληψη του Θρ?νου απ? Φρ?γκου? επισκ?που?, ξεκιν?ντα? απ? το 1012 . Η θεολογικ? σκ?ψη των Φρ?γκων καθοδηγο?νταν απ? τι? αρχ?? μια? θεωρ?α? διττ?? εκπ?ρευση? του Αγ?ου Πνε?ματο? και μη αποδοχ?? των αποφ?σεων τη? Ζ' Οικουμενικ?? Συν?δου, ?πω? αυτ?? ε?χαν περ?σει απ? τι? Συν?δου? του Καρλομ?γνου. Η μνημ?νευση του Επισκ?που Ρ?μη? στα δ?πτυχα των ?λλων εκκλησι?ν φα?νεται να διακ?πτεται απ? την εκλογ? στη θ?ση αυτ? του Σεργ?ου Δ’, ?ταν αυτ?? περι?λαβε στην ενθρονιστ?ρια συστατικ? του επιστολ? το Filioque .

Η αλλαγ? τη? κυριαρχ?α? στη Ρωμα?κ? ?δρα ?φερε στην επιφ?νεια διαφορ?? στη θεολογικ? καταν?ηση λεπτ?ν δογματικ?ν θεμ?των, την ?ννοια τη? παρ?δοση?, τη λειτουργικ? πρακτικ?, αλλ? και πολιτικ?? αντιπαραθ?σει? με βαθ?τερο σκοπ? την επικυριαρχ?α στου? σλαβογενε?? λαο??. Μετ? απ? πολλ? προειδοποιητικ? συμπτ?ματα, η τελικ? ρ?ξη ?ρθε το 1054 , ?ταν αντηλλ?γησαν οι αφορισμο? μεταξ? των δ?ο προκαθημ?νων. Ε?χαν υπ?ρξει αμοιβα?οι αφορισμο? και στο παρελθ?ν, αλλ? δεν ε?χαν οδηγ?σει ποτ? σε μ?νιμα σχ?σματα. Προ??ντο? του χρ?νου φ?νηκαν κ?ποιε? δυνατ?τητε? συμφιλ?ωση?, αλλ? το ρ?γμα διευρ?νθηκε ?ταν οι Σταυροφ?ροι κατ?λαβαν την πρωτε?ουσα του Ρωμα?κο? βασιλε?ου και ?δρα του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου, την Κωνσταντινο?πολη, το 1204 , αλλ? και ?ταν εκμεταλλευ?μενοι τη στρατιωτικ? αδυναμ?α τη? Αυτοκρατορ?α? προσπ?θησαν να τη σ?ρουν σε μ?α εκκλησιαστικ? ?νωση με ταπεινωτικο?? ?ρου?, ?πω? στι? Συν?δου? τη? Λυ?ν ( 1274 ) και τη? Φερρ?ρα? - Φλωρεντ?α? ( 1438 - 1439 ).

Αναπαρ?σταση των κυρ?ων δογμ?των του Χριστιανισμο?. ^{[5] [6]} Δεν αποτελε? εξαντλητικ? αναπαρ?σταση.

Ο Ορθ?δοξο? κ?σμο? υπ? οθωμανικ? κυριαρχ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η οριστικ? κατ?κτηση τη? Ανατολικ?? Ρωμα?κ?? Αυτοκρατορ?α? απ? του? Οθωμανο?? , με την ?λωση τη? Κωνσταντινο?πολη? το 1453 , οδ?γησε ?λο τον ορθ?δοξο χριστιανικ? κ?σμο των Βαλκαν?ων και τη? Ανατολ?? υπ? την κυριαρχ?α εν?? αλλ?θρησκου εξουσιαστ?. Απ? αυτ? τη μο?ρα δι?φυγε μ?νο η Ρωσικ? Αυτοκρατορ?α, η οπο?α σε αυτ? την περ?οδο, λ?γω τη? υψηλ?? πνευματικ?τητα? που αναπτ?σσεται απ? μεγ?λε? εκκλησιαστικ?? και λογοτεχνικ?? μορφ?? θα ονομαστε? Αγ?α Ρωσ?α .

Οι Οθωμανο?, εντο?τοι?, σ?μφωνα με τη διδασκαλ?α του Κοραν?ου , κατ?τασσαν του? Χριστιανο??, ?πω? και του? Ιουδα?ου?, στι? θρησκε?ε? τη? Β?βλου , θρησκε?ε? δηλαδ? αληθιν?? αλλ? ατελε??. Αυτ? παρε?χε στου? Χριστιανο?? κ?ποια δικαι?ματα. Συνεπ??, υπ? τον ?ρο ?τι Χριστιανο? υπ?κειντο στην εξουσ?α του χαλιφ?του και τη? μουσουλμανικ?? πολιτικ?? κυβ?ρνηση? και καταβ?λλοντα? του? δεδομ?νου? φ?ρου?, απολ?μβαναν σχετικ? θρησκευτικ? ανοχ?. Στην πραγματικ?τητα, οι Χριστιανο? μεταβλ?θηκαν σε ιδια?τερη κοιν?τητα - μιλ?τ , το Ρουμ μιλ?τ ? Ρωμα?κ? γ?νο?, που υπ? την κυριαρχ?α του Ισλ?μ απολ?μβανε μ?α ορισμ?νη εσωτερικ? αυτονομ?α.

Τον Ιανου?ριο του 1454 ο Σουλτ?νο? επ?τρεψε την εκλογ? ν?ου Οικουμενικο? Πατρι?ρχη, που επρ?κειτο να γ?νει ηγ?τη? ? Γεν?ρχη? ολ?κληρου του χριστιανικο? πληθυσμο?, με δικαι?ματα διαχε?ριση? τη? φορολογ?α? και δρ?ση? ω? δικαστικ?? αρχ?? για ?λου? του? Χριστιανο?? τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? (ω? συν?πεια τη? μη δι?κριση? του Κοραν?ου σε φυλ?? αλλ? σε θρησκε?ε?). Κατ? συν?πεια, στο πλα?σιο του ν?ου συστ?ματο?, ο Πατρι?ρχη? Κωνσταντινουπ?λεω? ?λαβε αυξημ?να προν?μια και η αρμοδι?τητ? του επεκτ?θηκε και γεωγραφικ? και ουσιαστικ?: αφ' εν??, μ?σω των προνομ?ων που του χορηγ?θηκαν απ? τον Σουλτ?νο, θα μπορο?σε ουσιαστικ? να αγνο?σει του? ?λλου? ορθ?δοξου? Πατρι?ρχε?, και, αφ' ετ?ρου, η δ?ναμ? του ?παψε να ε?ναι καθαρ?? κανονικ? και πνευματικ?, γεν?μενη επ?ση? και πολιτικ?. Για του? υπ?δουλου? ?λληνε?, εμφαν?στηκε ?χι μ?νο ω? δι?δοχο? των βυζαντιν?ν Πατριαρχ?ν αλλ? και ω? κληρον?μο? των Ρωμα?ων Αυτοκρατ?ρων. Για του? Οθωμανο??, ?ταν ο αν?τερο? και ?μεσα υπ?λογο? διοικητ?? του Ρουμ μιλι?τ .

Στην πραγματικ?τητα ?λα αυτ? τα δικαι?ματα και τα προν?μια, συμπεριλαμβανομ?νη? τη? ελευθερ?α? τη? λατρε?α? και τη? θρησκευτικ?? οργ?νωση?, σπ?νια αντιστοιχο?σαν στην πραγματικ?τητα. Τα νομικ? προν?μια του Πατρι?ρχη και τη? Εκκλησ?α? εξαρτ?ντο, ουσιαστικ?, απ? τη δι?θεση και τον ο?κτο του Σουλτ?νου και τη? Υψηλ?? Π?λη? , εν? ?λοι οι Χριστιανο? αντιμετωπ?ζονταν ω? υπ?κοοι δε?τερη? κατηγορ?α?. Υπ?ρχαν συχν? μαζικ?? δι?ξει? Χριστιαν?ν, το περ?φημο παιδομ?ζωμα , απαγ?ρευση αν?γερση? ? συντ?ρηση? να?ν, καθ?? και ?παρξη? κωδωνοστασ?ων (η χρ?ση τη? καμπ?να? απαγορευ?ταν εντελ??). ?πω? αναφ?ρει ο ιστορικ?? Steven Runciman, η συμφων?α μεταξ? του πατρι?ρχη Γενν?διου και του σουλτ?νου "σ?ντομα αποδε?χτηκε περισσ?τερο αποτελεσματικ? στα χαρτι? παρ? στην πρ?ξη". Ειδικ? μετ? τον 17ο αι. που ?ρχισε η αποκ?ντρωση τη? εξουσ?α?, οι ?λληνε? υπ?κοοι τη? αυτοκρατορ?α? δεν ?νοιωθαν ποτ? ασφαλε??. ^[7]

Η ?νωση τη? Φλωρεντ?α?, ?δη καταδικασμ?νη απ? τη λα?κ? πλειονοψηφ?α των Ορθοδ?ξων, π?ρασε σε οριστικ? αχρησ?α με την ?λωση τη? Κωνσταντινο?πολη? και την αν?δειξη Πατριαρχ?ν απ? την ανθενωτικ? μερ?δα. Το 1484 η Πατριαρχικ? Σ?νοδο? την καταδ?κασε και επ?σημα. ?μω? ο?τε ο Σουλτ?νο? δεν ?ταν ευνο?κ?? στη συν?χιση των πολιτικ?ν δεσμ?ν με τη δυτικ? χριστιανοσ?νη, φοβο?μενο? πιθαν? σταυροφορ?α για την απελευθ?ρωση των χριστιαν?ν υπηκ?ων του. Πλ?ον ο πνευματικ?? δι?λογο? με τη δ?ση ?γινε αδ?νατο? και σε αυτ? οφε?λεται η απουσ?α τη? Ορθοδοξ?α? απ? σημαντικ?? εκκλησιαστικ?? και πνευματικ?? κιν?σει? τη? περι?δου. Μ?σω τη? λειτουργικ?? λατρε?α? και τη? παραδοσιακ?? πνευματικ?τητα? των μοναστηρι?ν, η ορθ?δοξη π?στη συντηρ?θηκε στην παλαι? ρωμα?κ? επικρ?τεια. ?σο αφορ? στην ευρ?τερη εκκλησιαστικ? παιδε?α και διαν?ηση ξεχωρ?ζουν λα?κο? ιεροκ?ρυκε? ?πω? ο ?γιο? Κοσμ?? ο Αιτωλ?? , αλλ? και συγγραφε?? ?πω? ο ?γιο? Νικ?δημο? ο Αγιορε?τη? , ο Ευγ?νιο? Βο?λγαρη? , ο Βενιαμ?ν ο Λ?σβιο? και Πατρι?ρχε? σαν τον διαφωτιστ? Κ?ριλλο Λο?καρη .

Οι εθνικ?? εκκλησ?ε? των Βαλκαν?ων [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο εθνικισμ?? , που αναπτ?χθηκε ω? κ?νημα τον 18ο αι?να , επηρ?ασε και την τουρκοκρατο?μενη βαλκανικ? χερσ?νησο με την αρχικ? διεκδ?κηση εκκλησιαστικ?? αυτονομ?α? των εθνοτ?των απ? το εκκλησιαστικ? κ?ντρο τη? Κωνσταντινο?πολη?.

Στη δι?ρκεια τη? οθωμανικ?? κατοχ?? ?λε? οι παλαι?? αυτοκ?φαλε? εκκλησ?ε?, αποδυναμωμ?νε?, ε?χαν μετατραπε? σε Μητροπ?λει? υπαγ?μενε? στο Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο. Επιπλ?ον, εντ?? των ορ?ων τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? ?λε? οι χριστιανικ?? βαλκανικ?? φυλ?? ?τειναν να εξελληνισθο?ν (εκρωμα?σθο?ν), τουλ?χιστον σε επ?πεδο γλ?σσα? και παιδε?α?, αλλ? και ευρ?τερα με παραδε?γματα εθνικ?ν κοινοτ?των πλ?ρω? εξελληνισμ?νων.

Αυτ? η τ?ση εξελληνισμο? και απ?λεια? τη? εθνικ?? συνε?δηση? οδ?γησε ορισμ?νου? λ?γιου? να εκκιν?σουν προσπ?θειε? εθνικ?? αφ?πνιση? των μη ελληνικ?ν εθνοτικ?ν ομ?δων τη? αυτοκρατορ?α?. Παρ?δειγμα αυτ?? τη? κ?νηση? ε?ναι η δρ?ση του Βο?λγαρου μοναχο? Πα?σ?ου Χιλανδαρινο? , ο οπο?ο? στα 1762 συν?γραψε τη ≪Σλαβοβουλγαρικ? Ιστορ?α≫ , προσπαθ?ντα? να δ?σει ?να ιστορικ? σ?γγραμμα στο βουλγαρικ? λα?, προκειμ?νου να τον?σει την ιστορικ?τητ? του και την εθνικ? του αυθυπαρξ?α.

Η Ελληνικ? Επαν?σταση του 1821 και η συνακ?λουθη δημιουργ?α ανεξ?ρτητου ελληνικο? κρ?του? δημιο?ργησε το ερ?τημα για την εκκλησιαστικ? διο?κησ? του. Η πλ?ον προβεβλημ?νη ?ποψη ?ταν αυτ? τη? απ?δοση? αυτοκεφαλ?α? στην ελλαδικ? Εκκλησ?α, σκ?ψη που προκαλο?σε την αντ?δραση του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου. Ω? κ?ριο? εκφραστ?? τη? ιδ?α? τη? αυτοκεφαλ?α? προ?βαλλε ο λ?γιο? κληρικ?? Θε?κλητο? Φαρμακ?δη? , του οπο?ου τι? απ?ψει? υιοθετ?ντα? η Αντιβασιλε?α προ?βη στην ανακ?ρυξη τη? Εκκλησ?α? τη? Ελλ?δο? ω? αυτοκ?φαλη? το 1833 . Η πρ?ξη αυτ? καταδικ?στηκε απ? το Φαν?ρι κηρ?σσοντα? σχισματικ? την Ελλαδικ? σ?νοδο.

Τελικ? το 1850 το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο, θεωρ?ντα? ω? αντικανονικ? την προηγο?μενη κατ?σταση, απ?δωσε με ειδικ? Τ?μο στην Εκκλησ?α τη? Ελλ?δο? το αυτοκ?φαλο .

Παρ?λληλα με αυτ? τα γεγον?τα, οξυν?ταν και η διεκδ?κηση ?λλων λα?ν για εκκλησιαστικ? αυτονομ?α. Ειδικ?τερα τι? δεκαετ?ε? του 1840 και του 1850 τα κιν?ματα των Βουλγ?ρων εθνικιστ?ν προβ?λλουν ?ντονα αυτ? το α?τημα με δι?φορε? προσπ?θειε?, που θα καταλ?ξουν στην ?δρυση, με απ?φαση του Σουλτ?νου, τη? Βουλγαρικ?? Εξαρχ?α? στα 1870 ω? αντιπ?λου δ?ου? στον Οικουμενικ? Θρ?νο.

Η προσηλυτιστικ? δρ?ση τη? Βουλγαρικ?? Εξαρχ?α? προ? ελλην?φωνου? και σλαβ?φωνου? πληθυσμο?? οδ?γησε στον αφορισμ? τη? απ? τον Οικουμενικ? Πατρι?ρχη και τη σ?γκληση Με?ζονο? Συν?δου το 1872 , η οπο?α καταδ?κασε τον εθνοφυλετισμ? ω? α?ρεση εντ?? τη? Εκκλησ?α?. Βασικ? χαρακτηριστικ? των εκκλησιαστικ?ν κινημ?των του δε?τερου μισο? του 19ου αι?να ?ταν η σ?νδεσ? του? με αλυτρωτικ?? εθνικ?? βλ?ψει?. Το βουλγαρικ? σχ?σμα θα λ?ξει το 1946 με α?τηση συγχωρ?σεω? των Βουλγ?ρων προ? το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο και απ?δοση κανονικ?? αυτοκεφαλ?α?.

Με πιο αν?δυνο τρ?πο και τα ?λλα βαλκανικ? ?θνη, που ?δη ε?χαν συγκροτ?σει ανεξ?ρτητα κρ?τη, εισ?λθαν στο καθεστ?? τη? αυτοκ?φαλη? εκκλησιαστικ?? διο?κηση?. ?τσι στα 1879 εκδ?θηκε Πατριαρχικ?? Τ?μο? για την Εκκλησ?α τη? Σερβ?α?, στα 1885 για την Εκκλησ?α τη? Ρουμαν?α?, στα 1924 για την πολωνικ? Εκκλησ?α και στα 1937 για την Εκκλησ?α τη? Αλβαν?α?.

Η Ορθοδοξ?α στον 20? αι?να [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η πορε?α τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? στον 20? αι?να επηρε?στηκε σε μεγ?λο βαθμ? πρ?τον απ? την κατ?ρρευση τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? και το κ?νημα των Νεοτο?ρκων με την ?νοδο του τουρκικο? εθνικισμο? και δε?τερον απ? την ?νοδο και την πτ?ση των καθεστ?των του υπαρκτο? σοσιαλισμο? στη Ρωσικ? Αυτοκρατορ?α και τι? χ?ρε? τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? .

Η αρνητικ? θ?ση των ολοκληρωτικ?ν σοσιαλιστικ?ν κυβερν?σεων ?ναντι τη? θρησκε?α? ?φερε τι? κατ? τ?που? Εκκλησ?ε? σε θ?ση διωκομ?νου περιορ?ζοντα? την ποιμαντικ? του? δρ?ση, αποκ?πτοντα? μεγ?λα τμ?ματα του λαο? απ? τι? τ?ξει? του? μ?σω των κατασταλτικ?ν μηχανισμ?ν, τη? αντιθρησκευτικ?? νομοθεσ?α? και τη? προπαγ?νδα? εν? στο σ?νολ? του? αυτ?? οι κυβερν?σει? προ?βησαν σε κλιμακο?μενη? ?νταση? δι?ξει? των λειτουργ?ν των Ορθοδ?ξων Εκκλησι?ν. Απ? τα πρ?τα χρ?νια τη? ?παρξη? τη? Ε.Σ.Σ.Δ. η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α θεωρ?θηκε σαν θεσμ?? στ?ριξη? του παλαιο? μοναρχικο? καθεστ?το? και αντ?θετο? με τι? αρχ?? του μαρξιστικο? κρ?του?. ?ω? και την κ?ρυξη του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου η Εκκλησ?α τη? Ρωσ?α? και των ?λλων σοβιετικ?ν δημοκρατι?ν υπ?στη σφοδρ? πολεμικ?, η οπο?α εντ?θηκε την περ?οδο τη? κυριαρχ?α? του Ιωσ?φ Στ?λιν . Οι εκτοπ?σει?, οι εκτελ?σει?, οι εγκλεισμο? σε ψυχιατρικ?? κλινικ?? Ορθοδ?ξων ιερ?ων και ιεραρχ?ν εντ?σσονταν στη συν?θη πρακτικ? του προπολεμικο? σοβιετικο? καθεστ?το?. Ακ?μη, συχν? φαιν?μενα ?ταν το κλε?σιμο, η καταστροφ? και η αλλαγ? τη? χρ?ση? Ι. Να?ν.

Στα 1912 η Ανατολικ? Μακεδον?α ?παψε να βρ?σκεται υπ? Οθωμανικ? Διο?κηση. Ακολο?θησαν 3 βουλγαρικ?? κατοχ??: η Α? Βουλγαρικ? Κατοχ? (1913), η Β? Βουλγαρικ? Κατοχ? (1916-1918) και η Γ? Βουλγαρικ? Κατοχ? ελληνικ?ν εδαφ?ν (1941-1944) . Κατ? τι? περι?δου? αυτ?ν των βουλγαρικ?ν κατοχ?ν στην περιοχ? τη? Ανατολικ?? Μακεδον?α? και τη? Θρ?κη? ο ελληνικ?? ορθ?δοξο? πληθυσμ?? υπ?στη δι?ξει?, λιμοκτον?α, ομηρ?ε? καθ?? και δολοφον?ε?, φυλακ?σει?, βιαιοπραγ?ε? και βασανισμο?? απ? τη μυστικ? βουλγαρικ? αστυνομ?α και τον κατοχικ? βουλγαρικ? στρατ?. Ω? αποτ?λεσμα χιλι?δε? ?λληνε? Ορθ?δοξοι ?χασαν τη ζω? του?. Ενδεικτικ? ε?ναι πω? απ? του? Βο?λγαρου? εφαρμ?στηκε ?να σκληρ? μ?τρο εξ?ντωση? του πληθυσμο?: η εκτ?πιση και η ομηρ?α χιλι?δων Ελλ?νων κατο?κων, μεταξ? αυτ?ν και του συν?λου σχεδ?ν των ιερ?ων, τη? Ανατολικ?? Μακεδον?α? και Θρ?κη? σε στρατ?πεδα συγκ?ντρωση? και καταναγκαστικ? ?ργα στη Βουλγαρ?α. Την περ?οδο 1916-1918 υπολογ?ζεται, πω? 42.000 ?λληνε? ηλικ?α? κυρ?ω? 17-60 ετ?ν εκτοπ?σθηκαν στη Βουλγαρ?α, απ? του? οπο?ου? περ?που 12.000 δεν κατ?ρθωσαν τελικ? να επιστρ?ψουν ζωντανο?. Το ?διο δι?στημα το Γκ?στιβαρ, το Κ?τσεβο, το Σεβλ?εβο, το στρατ?πεδο τη? Σο?μλα? και το Κ?ρνομπατ υπ?ρξαν ορισμ?νοι απ? του? τ?που? εξορ?α?, στου? οπο?ου? εστ?λησαν υποχρεωτικ? οι ?λληνε? αιχμ?λωτοι. ^{[8] [9] [10] [11]} Στη δι?ρκεια τη? Β' Βουλγαρικ?? Κατοχ?? ( 1916 - 1918 ) κλ?πηκαν απ? τον κατοχικ? βουλγαρικ? στρατ?, και κρατο?νται ?ω? σ?μερα στη Βουλγαρ?α, τα κειμ?λια και οι θησαυρο? τη? Μον?? Παναγ?α? Εικοσιφοιν?σση? Παγγα?ου τη? Μητροπ?λεω? Δρ?μα? , και πλ?θο? ?τερων ελληνικ?ν κειμηλ?ων απ? τη Μον? Τιμ?ου Προδρ?μου Σερρ?ν , τι? Μον?? Παναγ?α? Καλαμο?? και Παναγ?α? Αρχαγγελι?τισσα? Ξ?νθη? .

Κατ? την περ?οδο 1914-1923 στη Μικρ? Ασ?α ?λαβε χ?ρα η Γενοκτον?α των Ελλ?νων απ? του? Οθωμανο??. Κατ? τη Γενοκτον?α των Ελλ?νων δι?χθηκαν και μαρτ?ρησαν πολλο? ορθ?δοξοι χριστιανο?. Αποκορ?φωμα των μαρτυρ?ων αποτ?λεσε η Μικρασιατικ? Καταστροφ? , με τη θαν?τωση πλ?θου? Ορθοδ?ξων. Αν?μεσα σε αυτο?? βασαν?στηκαν και μαρτ?ρησαν 347 κληρικο? τη? περιοχ?? Σμ?ρνη? (απ? του? 459) και ο Μητροπολ?τη? Σμ?ρνη? Χρυσ?στομο? . Την περ?οδο 1923-1924 ακολο?θησε η υποχρεωτικ? Ελληνοτουρκικ? ανταλλαγ? πληθυσμ?ν . ^[12]

Στην Ε.Σ.Σ.Δ. ο Β’ Παγκ?σμιο? Π?λεμο? αποτ?λεσε σημε?ο καμπ?? στη σχ?ση τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? με το σοβιετικ? κρ?το?. Η βο?θεια, που προσ?φερε η Εκκλησ?α στην αμυντικ? προσπ?θεια τη? Ε.Σ.Σ.Δ. ε?χε ω? αποτ?λεσμα τη χαλ?ρωση τη? κρατικ?? πολεμικ?? εναντ?ον τη?. Αν και μ?χρι τη δι?λυση τη? Σοβιετικ?? ?νωση? ο κρατικ?? μηχανισμ?? διατηρο?σε αρνητικ? στ?ση απ?ναντι στην Εκκλησ?α και γενικ?τερα στην ?κφραση θρησκευτικ?τητα?, η οργανωτικ? δομ? του Πατριαρχε?ου Μ?σχα? ενισχ?θηκε με σκοπ? την προ? τα ?ξω αν?δειξη τη? θρησκευτικ?? ανεκτικ?τητα? αλλ? και τη χρησιμοπο?ησ? του ω? αντ?βαρου στην εν?σχυση απ? τη δυτικ? συμμαχ?α του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου.

Η επικρ?τηση ολοκληρωτικ?ν καθεστ?των σοβιετικο? τ?που στα κρ?τη τη? Ανατολικ?? Ευρ?πη? οδ?γησε σε παρ?μοιε? μορφ?? δι?ξεων με αυτ?? που υπ?στη η Εκκλησ?α στην Ε.Σ.Σ.Δ. και τι? ?λλε? ομ?δοξε? τοπικ?? Εκκλησ?ε?.

Στη χειρ?τερη θ?ση βρ?θηκε η Αυτοκ?φαλη Εκκλησ?α τη? Αλβαν?α? . Οι παρεμβ?σει? του αλβανικο? κρ?του? οδ?γησαν σταδιακ? στην εξ?ρθρωση του εκκλησιαστικο? οργανισμο? με μαζικ?? φυλακ?σει? και εκτοπ?σει? στελεχ?ν του. Ειδικ?τερα απ? το 1967 , επιβλ?θηκε καθεστ?? πλ?ρου? αθε?α?, ?ταν με συνταγματικ? ρ?τρα στη Λα?κ? Δημοκρατ?α τη? Αλβαν?α? απαγορε?θηκε η οποιαδ?ποτε ?κφραση θρησκευτικ?? π?στη? και λατρε?α?, δημοσ?α? ? ιδιωτικ??, οι δι?ξει? ?λαβαν μορφ? εντατικ? οδηγ?ντα? ?ω? το 1990 σε δι?λυση και αφανισμ? κ?θε πρ?τερη οργανωμ?νη εκκλησιαστικ? παρουσ?α.

Η πτ?ση του υπαρκτο? σοσιαλισμο? το 1989 - 1990 ?δωσε ν?α δυναμικ? στι? Ορθ?δοξε? Εκκλησ?ε? των ανατολικ?ν χωρ?ν και τι? επαν?φερε στο κ?ντρο τη? κοινωνικ?? ζω?? απ? το αναγκαστικ? περιθ?ριο.

?να πρ?σθετο πρ?βλημα, που προ?κυψε απ? την παραμον? των Ορθοδ?ξων Εκκλησι?ν υπ? κομμουνιστικ? καθεστ?τα ?ταν η δημιουργ?α εκκλησιαστικ?ν διοικ?σεων τη? διασπορ?? με μ?λη πολ?τε?, που βρ?θηκαν εκτ?? των χωρ?ν του? σε αντ?δραση προ? την εκε? πολιτικ? κατ?σταση. Η ?λλειψη κοιν?? διοικητικ?? υπαγωγ?? αυτ?ν των οργανισμ?ν προκ?λεσε δι?φορα προβλ?ματα κανονικ?? κυρ?ω? φ?ση?. Στη μετακομμουνιστικ? εποχ? γ?νονται κιν?σει? προσ?γγιση? με σκοπ? την υπαγωγ? των εκκλησιαστικ?ν οργανισμ?ν τη? διασπορ?? σε κανονικ?? διοικ?σει? τοπικ?ν Εκκλησι?ν και Πατριαρχε?ων.

Μ?σα στον 20? αι?να αναπτ?χθηκε και η Οικουμενικ? Κ?νηση , η προσπ?θεια διαλ?γου δηλαδ? μεταξ? των χριστιανικ?ν ομολογι?ν. Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α μετε?χε στην Οικουμενικ? Κ?νηση απ? την πρ?τη στιγμ? τη? εμφ?νισ?? τη? και συντ?λεσε στη δι?πλαση και περαιτ?ρω εξ?λιξ? τη?. ?λλωστε η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α θε?ρησε πω? εξαιτ?α? του οικουμενικο? πνε?ματο? που τη διακρ?νει, κατ? τη δι?ρκεια τη? ιστορ?α?, π?ντοτε αγων?στηκε για την αποκατ?σταση τη? χριστιανικ?? εν?τητα?. Γι’ αυτ? και η ορθ?δοξη συμμετοχ? στην Οικουμενικ? Κ?νηση δεν λογ?στηκε καθ?λου ξ?νη προ? τη φ?ση και την ιστορ?α τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α?, αλλ? αποτ?λεσε για αυτ?ν ?κφραση τη? αρχα?α? αποστολικ?? π?στη? μ?σα σε ν?ε? ιστορικ?? συνθ?κε? και την αντιμετ?πιση ν?ων υπαρξιακ?ν αιτημ?των.

Δι?ρθρωση τη? Ορθοδ?ξου Εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

≪Του? Επισκ?που? εκ?στου ?θνου? ειδ?ναι χρη τον εν αυτο?? πρ?τον και ηγε?σθαι αυτ?ν ω? κεφαλ?ν≫ [ΛΔ’ Αποστολικ?? Καν?ν]

Η Ανατολικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α περιλαμβ?νει [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Α. Τ?σσερα (4) Αρχα?α ? Πρεσβυγεν? Πατριαρχε?α :

1. Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο Κωνσταντινουπ?λεω? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Κωνσταντινουπ?λεω?, Ν?α? Ρ?μη? και Οικουμενικ?? Πατρι?ρχη?≫) με ?δρα την Κωνσταντινο?πολη .

2. Πατριαρχε?ο Αλεξανδρε?α? (≪Π?πα? και Πατρι?ρχη? τη? Μεγ?λη? π?λεω? Αλεξανδρε?α?, Λιβ?η?, Πενταπ?λεω?, Αιθιοπ?α? και π?ση? Αφρικ??, Πατ?ρ Πατ?ρων, Ποιμ?ν Ποιμ?νων, Αρχιερε?? Αρχιερ?ων, τρ?το? και δ?κατο? των Αποστ?λων και Κριτ?? τη? Οικουμ?νη?≫) με ?δρα την Αλεξ?νδρεια .

3. Πατριαρχε?ο Αντιοχε?α? (≪Πατρι?ρχη? τη? Μεγ?λη? Θεουπ?λεω? Αντιοχε?α?, Συρ?α?, Αραβ?α?, Κιλικ?α?, Ιβηρ?α? τε και Μεσοποταμ?α? και π?ση? Ανατολ??≫) με ?δρα τη Δαμασκ? .

4. Πατριαρχε?ο Ιεροσολ?μων (≪Πατρι?ρχη? τη? Αγ?α? Π?λεω? Ιερουσαλ?μ και π?ση? Παλαιστ?νη?, Συρ?α?, Αραβ?α?, π?ραν του Ιορδ?νου, Καν? τη? Γαλιλα?α? και Αγ?α? Σι?ν≫) με ?δρα τα Ιεροσ?λυμα .

• Β. Π?ντε (5) Νε?τερα Πατριαρχε?α :

1. Πατριαρχε?ο Ρωσ?α? (≪Πατρι?ρχη? Μ?σχα? και π?ση? Ρωσ?α?≫) με ?δρα τη Μ?σχα .

2. Πατριαρχε?ο Σερβ?α? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Πεκ?ου, Μητροπολ?τη? Βελιγραδ?ου και Καρλοβικ?ου και Πατρι?ρχη? των Σ?ρβων≫) με ?δρα το Βελιγρ?δι .

3. Πατριαρχε?ο Ρουμαν?α? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Βουκουρεστ?ου, Μητροπολ?τη? Μουντ?νια και Δοβρουτζ?? και Πατρι?ρχη? Ρουμαν?α?≫) με ?δρα το Βουκουρ?στι .

4. Πατριαρχε?ο Βουλγαρ?α? (≪Μητροπολ?τη? Σ?φια? και Πατρι?ρχη? π?ση? Βουλγαρ?α?≫) με ?δρα τη Σ?φια .

5. Πατριαρχε?ο Γεωργ?α? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Μιτσχ?τη? και Τιφλ?δο? και Καθολικ?? Πατρι?ρχη? π?ση? Γεωργ?α?≫) με ?δρα την Τιφλ?δα .

• Γ. Αυτοκ?φαλε? Εκκλησ?ε?

1. Εκκλησ?α τη? Κ?πρου (≪Αρχιεπ?σκοπο? Ν?α? Ιουστινιαν?? και π?ση? Κ?πρου≫) με ?δρα τη Λευκωσ?α .

2. Εκκλησ?α τη? Ελλ?δο? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Αθην?ν και π?ση? Ελλ?δο?≫) με ?δρα την Αθ?να .

3. Ορθ?δοξη Εκκλησ?α τη? Πολων?α? (≪Μητροπολ?τη? Βαρσοβ?α? και π?ση? Πολων?α?≫) με ?δρα τη Βαρσοβ?α .

4. Εκκλησ?α τη? Αλβαν?α? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Τιρ?νων, Δυρραχ?ου και π?ση? Αλβαν?α?≫) με ?δρα τα Τ?ρανα .

5. Εκκλησ?α τη? Τσεχ?α? και Σλοβακ?α? (≪Μητροπολ?τη? π?ση? Τσεχ?α? και Σλοβακ?α?≫) με εναλλασσ?μενη ?δρα.

6. Ορθ?δοξη Εκκλησ?α στην Αμερικ? (1970) (≪Μητροπολ?τη? π?ση? Αμερικ?? και Καναδ?≫) με ?δρα τη Ν?α Υ?ρκη . Την αυτοκεφαλ?α τη? αναγνωρ?ζουν οι Εκκλησ?ε? τη? Ρωσ?α?, τη? Βουλγαρ?α?, τη? Γεωργ?α?, τη? Πολων?α? και τη? Τσεχ?α? και Σλοβακ?α?, αν και οι Εκκλησ?ε? τη? Βουλγαρ?α? και τη? Ρωσ?α? συνεχ?ζουν να διατηρο?ν ενορ?ε? εντ?? τη? δικαιοδοσ?α? τη?. Αν?μεσα στι? Εκκλησ?ε? που δεν την αναγνωρ?ζουν ε?ναι το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο. ^[13]

7. Ορθ?δοξη Εκκλησ?α τη? Ουκραν?α? (2019) (≪Μητροπολ?τη? Κι?βου και π?ση? Ουκραν?α?≫) με ?δρα το Κ?εβο . Αναγνωρ?ζεται απ? το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο, το Πατριαρχε?ο Αλεξ?νδρεια?, την Εκκλησ?α τη? Ελλ?δο? και τον Αρχιεπ?σκοπο Κ?πρου ).

8. Αρχιεπισκοπ? Αχρ?δο? (Β?ρεια? Μακεδον?α?) (2022) (≪Αρχιεπ?σκοπο? Αχρ?δο?, Μητροπολ?τη? Σκοπ?ων≫) με ?δρα την Αχρ?δα (στι? 17 Ιουλ?ου 1967 ε?χε ανακηρ?ξει μονομερ?? το αυτοκ?φαλ? τη?, με αποτ?λεσμα η ?κτακτη Σ?νοδο? τη? Ιεραρχ?α? του Πατριαρχε?ου Σερβ?α?, τον Σεπτ?μβριο του ?διου ?του?, να κηρ?ξει την ηγεσ?α τη? σχισματικ? ).

* Δ. Αυτ?νομε? Εκκλησ?ε? :

* Δ1. Υπ? το Πατριαρχε?ο Ιεροσολ?μων

1. Εκκλησ?α του ?ρου? Σιν? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Σιν?, Φαρ?ν και Ρ?ιφα≫) πλ?ρη? αυτονομ?α

* Δ2. Υπ? το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο :

1. Αυτ?νομη Μοναστικ? Πολιτε?α Αγ?ου ?ρου?

2. Φινλανδικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α (≪Αρχιεπ?σκοπο? Καρελ?α? και π?ση? Φιλανδ?α?≫)

3. Εσθονικ? Αποστολικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α (≪Μητροπολ?τη? Ταλ?ν και π?ση? Εσθον?α?≫)

* Δ3. Υπ? το Πατριαρχε?ο Αντιοχε?α? :

1. Αντιοχειαν? Ορθ?δοξη Χριστιανικ? Αρχιεπισκοπ? Βορε?ου Αμερικ??

* Δ4. Υπ? το Πατριαρχε?ο Μ?σχα? :

4. Ουκρανικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α (Πατριαρχε?ο Μ?σχα?) με καθεστ?? αυτοδιο?κηση? (≪Μητροπολ?τη? Κι?βου και π?ση? Ουκραν?α?≫) με ?δρα το Κ?εβο

5. Ορθ?δοξη Εκκλησ?α τη? Ιαπων?α? * (≪Μητροπολ?τη? Τ?κιο και π?ση? Ιαπων?α?≫) αυτονομ?α που αναγνωρ?ζεται απ? τη Ρωσικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α, αλλ? ?χι απ? το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο

6. Ορθ?δοξη Εκκλησ?α τη? Κ?να? * αυτονομ?α που αναγνωρ?ζεται απ? τη Ρωσικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α, αλλ? ?χι απ? το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο (δεν διαθ?τει επισκ?που?, λ?γω ?λλειψη? ιερ?ων)

7. Ρωσικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α εκτ?? Ρωσ?α? * (≪Μητροπολ?τη? Ανατολικ?? Αμερικ?? και Ν?α? Υ?ρκη?≫) με καθεστ?? αυτοδιο?κηση?

* Δ5. Υπ? τη Ρουμανικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α :

1. Μητρ?πολη Βεσσαραβ?α? * (≪Μητροπολ?τη? Βεσσαραβ?α?≫)

2. Ρουμανικ? Ορθ?δοξη Μητρ?πολη Αμερικ??

* Η αυτονομ?α δεν ε?ναι καθολικ? αναγνωρισμ?νη.

Ε. Ημιαυτ?νομε? Ορθ?δοξε? Εκκλησ?ε?

* Ε1. Υπ? το Οικουμενικ? Πατριαρχε?ο Κωνσταντινουπ?λεω?

1. Εκκλησ?α Κρ?τη? (≪Αρχιεπ?σκοπο? Κρ?τη?≫)

* Ε1. Υπ? το Πατριαρχε?ο Μ?σχα?

1. Εσθονικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α (Πατριαρχε?ο Μ?σχα?) (≪Μητροπολ?τη? Ταλ?ν και π?ση? Εσθον?α?≫)

2. Λευκορωσικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α (≪Μητροπολ?τη? Μινσκ και Ζασλ?βσκι, Πατριαρχικ?? ?ξαρχο? Λευκορωσ?α?≫)

3. Λετονικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α (≪Μητροπολ?τη? Ρ?γα? και π?ση? Λετον?α?≫)

4. Μητρ?πολη Κισιν?ου και π?ση? Μολδαβ?α? (Ορθ?δοξη Εκκλησ?α τη? Μολδαβ?α?) (≪Μητροπολ?τη? Κισιν?ου και π?ση? Μολδαβ?α?≫)

5. Αρχιεπισκοπ? Ρωσικ?ν Ορθ?δοξων Εκκλησι?ν Δυτικ?? Ευρ?πη? * (≪Μητροπολ?τη? Ντο?μπνα, Αρχιεπ?σκοπο? Δυτικοευρωπα?κ?ν Ενορι?ν τη? Ρωσικ?? Παρ?δοση?≫) με ειδικ? καθεστ??

• Υπ? την ?μεση δικαιοδοσ?α του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου τελο?ν, ω? Επαρχ?ε? του :

1. Οι Μητροπ?λει? τη? Δωδεκαν?σου: Ρ?δου , Κ?ου και Νισ?ρου , Λ?ρου, Καλ?μνου και Αστυπαλα?α? , Καρπ?θου και Κ?σου και Σ?μη?, Τ?λου, Χ?λκη? και Καστελλορ?ζου .

2. Η Αρχιεπισκοπ? Αμερικ?? .

3. Η Αρχιεπισκοπ? Αυστραλ?α? .

4. Η Αρχιεπισκοπ? Θυατε?ρων και Μεγ?λη? Βρετταν?α? .

5. Η Μητρ?πολι? Γαλλ?α? .

6. Η Αρχιεπισκοπ? Καναδ? .

7. Η Μητρ?πολι? Γερμαν?α? .

8. Η Μητρ?πολι? Αυστρ?α? .

9. Η Μητρ?πολι? Σουηδ?α? .

10. Η Μητρ?πολι? Βελγ?ου .

11. Η Μητρ?πολι? Ν?α? Ζηλανδ?α? .

12. Η Μητρ?πολι? Ελβετ?α? .

13. Η Μητρ?πολι? Ιταλ?α? .

14. Η Μητρ?πολι? Μεξικο? .

15. Η Μητρ?πολι? Μπου?νο? ?ιρε?.

16. Η Μητρ?πολι? Κορ?α? .

17. Η Μητρ?πολι? Χονγκ Κονγκ και Νοτιοανατολικ?? Ασ?α? .

18. Η Μητρ?πολι? Σιγκαπο?ρη? και Ν?τια? Ασ?α? .

19. Η Μητρ?πολι? Ισπαν?α? και Πορτογαλ?α? .

Ο Οικουμενικ?? Πατρι?ρχη? ?χει, επ?ση?, ?μεση δικαιοδοσ?α: α) στη ν?σο Π?τμο ( Πατριαρχικ? Εξαρχ?α ? Ιερ? Μον? Αγ?ου Ιω?ννου του Θεολ?γου ), β) στη Σταυροπηγιακ? μον? τη? Αγ?α? Αναστασ?α? τη? Φαρμακολυτρ?α? στη Χαλκιδικ? και γ) στη Σταυροπηγιακ? Μον? Βλατ?δων στη Θεσσαλον?κη .

Η Διο?κηση των Μητροπ?λεων των ≪Ν?ων Χωρ?ν≫ στην ?πειρο , Μακεδον?α και Δυτικ? Θρ?κη ασκε?ται προσωριν? ≪επιτροπικ??≫ απ? την Εκκλησ?α τη? Ελλ?δο?, σ?μφωνα με την Πατριαρχικ? και Συνοδικ? Πρ?ξη τη? 4η? Σεπτεμβρ?ου 1928.

Σημειωτ?ον ?τι η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α δεν ?χει κοιν? διοικητικ? κ?ντρο (αντ?θετα με την Αγ?α ?δρα τη? Ρωμαιοκαθολικ?? Εκκλησ?α? στη Ρ?μη ). ?λε? οι Εκκλησ?ε? θεωρο?νται ?ση? αξ?α?, φ?ρουσε? μ?νο “πρεσβε?α λειτουργικ?? τιμ??” . Η εν?τητ? τη? στηρ?ζεται στην "Κοινων?α Αγ?πη?" μεταξ? των Προκαθημ?νων και την αναγν?ριση που λαμβ?νουν, με "Ειρηνικ?? Επιστολ??", απ? τι? ?λλε? Ορθ?δοξε? Εκκλησ?ε?, β?σει τη? κανονικ?τητα? τη? εκλογ?? του? απ? την Ιερ? Σ?νοδο τη? τοπικ?? Εκκλησ?α? που αν?κουν.

Τα ον?ματα τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α ?χει χρησιμοποι?σει ? ?χει αναφερθε? με τα εξ?? ον?ματα:

• Αγ?α Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α,
• Ανατολικ? Εκκλησ?α,
• Ανατολικ? Ορθ?δοξη Εκκλησ?α,
• Αρχα?α Εκκλησ?α,
• Εκκλησ?α,
• Εκκλησ?α του Χριστο?,
• Ορθ?δοξη Καθολικ? και Αποστολικ? Εκκλησ?α.

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Ιερ? Μυστ?ρια τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α?
• Εκκλησιαστικ? αξι?ματα τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α?
• Δι?σκεψη των Ευρωπα?κ?ν Εκκλησι?ν
• Ρωμαιοκαθολικ? Εκκλησ?α
• Προτεσταντισμ??
• Λ?στα των μεγαλ?τερων να?ν τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? κατ? σειρ? μεγ?θου?

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πρωτοχριστιανισμ?? και Ορθοδοξ?α

• Δογματικ? και Συμβολικ? Θεολογ?α , Τ?μο? Β’, Ματσο?κα? Ν., Πουρναρ??, 1992
• Αιρ?σει? και Θεολογικ?? τ?σει? στον Αρχ?γονο Χριστιανισμ? (στο ΒΒ αρ.6 , σ. 445-470), Βασιλει?δη? Π., Πουρναρ??, 1988
• Ορθοδοξ?α και Α?ρεση , Ματσο?κα? Ν., Πουρναρ??, 1992
• Το Κατ? Ιω?ννην Ευαγγ?λιο , Τ?μο? Α', Αγουρ?δη? Σ. , Πουρναρ??, 2005
• The Anchor Bible Dictionary , λ?μμα: Jesus , Freedman, D. N., Doubleday: New York, 1996 , c1992
• History of the Christian church , Vol.I (Chapter II: JESUS CHRIST , Chapter III: THE APOSTOLIC AGE ), Schaff, P., & Schaff, D. S., 1997

Ο Ορθ?δοξο? κ?σμο? υπ? οθωμανικ? κυριαρχ?α

• M?χη Πα?ζη-Αποστολοπο?λου, Δημ?τρη? Γ. Αποστολ?πουλο?, ≪Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α στην Οθωμανικ? Αυτοκρατορ?α 1770?1821≫ Ιστορ?α του N?ου Ελληνισμο? 1700?2000, τ. 2, Αθ?να, Ελληνικ? Γρ?μματα, 2003, σελ. 283?296.
• Δημ?τρη? Γ. Αποστολ?πουλο?, ≪Εκκλησ?α στην Τουρκοκρατ?α≫, Ιστορ?α των Ελλ?νων, τ. 8: Ο Ελληνισμ?? υπ? ξ?νη κυριαρχ?α (1453?1821), Αθ?να (2006), σ. 170?193 (β??κδ. Αθ?να 2006), τ. 10, σελ. 212?241

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Επ?σημη ιστοσελ?δα τη? Ορθοδ?ξου Χριστιανικ?? Εκκλησ?α? τη? Ελλ?δο?
• Ορθοδοξ?α, πνευματικ?τητα και ποιμαντικ?
• Δογματικ? του Σεβ. Ι Ζηζιο?λα Σημει?σει? απ? τι? παραδ?σει? του καθηγητο? Ι. Δ. Ζηζιο?λα (σημερινο? Μητροπολ?του Περγ?μου) στο Τμ?μα Ποιμαντικ?? τ?? Θεολογικ?? Σχολ?? του Πανεπιστημ?ου Θεσσαλον?κη? κατ? το ακαδημα?κ? ?το? 1984 ? 85.
• ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ?ργο του πανεπ. καθηγητ? π. Ιω?ννη Ρωμαν?δη
• Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α στην Αμερικ?: Διευκριν?σει? σχετικ? με το κ?ριο ?νομα τη? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? ( Αγγλικ? ) .
• Κωνσταντ?νο? Β. Σκουτ?ρη? , Η Ορθ?δοξη Εκκλησ?α ( Αγγλικ? ) .
• Πατρι?ρχη? Μ?σχα? Φιλ?ρετο? , The Longer Catechism of The Orthodox, Catholic, Eastern Church (Η Μεγ?λη Κατ?χηση τη? Ορθ?δοξη?, Καθολικ??, Ανατολικ?? Εκκλησ?α?) ( Αγγλικ? ) .
• Ορθοδοξ?α
• Κατ?λογο? σ?γχρονων αιρ?σεων και "σεκτ?ν"
• Δημ?τρη? Γ. Αποστολ?πουλο?, Χαλ?φη? αυτοκρ?τορα? ? Ρωμι?? πατρι?ρχη? [3]
• Εισ?γηση απ? τον Καθηγητ?, κ. Μ?ριο Μπ?γζο, Κοσμ?τορα τη? Θεολογικ?? Σχολ?? του Πανεπιστημ?ου Αθην?ν με θ?μα: ≪Ορθοδοξ?α και Δημοκρατ?α≫ [4]

π   ?   σ   ?   ε Αυτοκ?φαλε? και Αυτ?νομε? Εκκλησ?ε? τη? Ορθοδοξ?α? Αυτοκ?φαλε? Εκκλησ?ε? Πρεσβυγεν? Πατριαρχε?α Κωνσταντινουπ?λεω? Αλεξανδρε?α? Αντιοχε?α? Ιεροσολ?μων Νεοπαγ? Πατριαρχε?α Ρωσ?α? Σερβ?α? Ρουμαν?α? Βουλγαρ?α? Γεωργ?α? Αρχιεπισκοπ??-Μητροπ?λει? Κ?πρου Ελλ?δο? Πολων?α? Αλβαν?α? Τσεχ?α? και Σλοβακ?α? Ουκραν?α? [β] Αμερικ?? [β] Αυτ?νομε? Εκκλησ?ε? Αχρ?δα? Φινλανδ?α? Σιν? Κρ?τη? [α] Εσθον?α? [β] Δ. Ευρ?πη? [β] Κ?να? [β] Ιαπων?α? [β] Μολδαβ?α? [β] Βεσσαραβ?α? [β] Ουκραν?α? [β] ROCOR [γ] α. Ημιαυτ?νομη εκκλησ?α του Οικουμενικο? Πατριαρχε?ου Κωνσταντινουπ?λεω? . β. Το αυτοκ?φαλο ? η αυτονομ?α δεν ε?ναι καθολικ? αναγνωρισμ?να. γ. Ημιαυτ?νομο τμ?μα τη? Ρωσικ?? Ορθ?δοξη? Εκκλησ?α? , του οπο?ου η αυτονομ?α δεν ε?ναι καθολικ? αναγνωρισμ?νη.

π   ?   σ   ?   ε Οι σημερινο? Προκαθ?μενοι των Ορθοδ?ξων Εκκλησι?ν Πατριαρχε?α Πρεσβυγεν? Κωνσταντινουπ?λεω? Βαρθολομα?ο? Αλεξανδρε?α? Θε?δωρο? Αντιοχε?α? Ιω?ννη? Ιεροσολ?μων Θε?φιλο? Νεοπαγ? Ρωσ?α? Κ?ριλλο? Σερβ?α? Πορφ?ριο? Ρουμαν?α? Δανι?λ Βουλγαρ?α? (χηρε?α) Γεωργ?α? Ηλ?α? Αυτοκ?φαλε? Εκκλησ?ε? Κ?πρου Γε?ργιο? Ελλ?δο? Ιερ?νυμο? Αλβαν?α? Αναστ?σιο? Πολων?α? Σ?ββα? Τσεχ?α? και Σλοβακ?α? Ραστισλ?βο? Ουκραν?α? Επιφ?νιο?

Καθιερωμ?νοι ?ροι WorldCat VIAF : 122708852 LCCN : n50000556 ISNI : 0000 0001 2097 0256 GND : 4043912-4 SELIBR : 351947 SUDOC : 026445786 BNF : cb118692072 (data) BIBSYS : 90340180 NLA : 36751190 NKC : ph166512 CiNii : DA06712773