Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ

Απ? τη Βικιπα?δεια, την ελε?θερη εγκυκλοπα?δεια
(Ανακατε?θυνση απ? Ναγκ?ρνο - Καραμπ?χ )

Το Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ (δηλαδ? ≪Ορειν? Καραμπ?χ≫), γνωστ? και ω? Αρτσ?χ , ?ταν περ?κλειστη περιοχ? στον Ν?τιο Κα?κασο , που βρ?σκεται μεταξ? των περιοχ?ν του Κ?τω Καραμπ?χ και τη? Zangezur και καλ?πτει τη νοτιοανατολικ? σειρ? του Μικρ?τερου Καυκ?σου . Η περιοχ? ε?ναι κυρ?ω? ορειν? και δασ?δη?. Αρχα?ε? ελληνικ?? πηγ?? ονομ?ζουν την περιοχ? Ορχιστην? . [1]

Η περιοχ? του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ, η οπο?α υπ?ρξε αυτ?νομη περιοχ? στα χρ?νια τη? Σοβιετικ?? ?νωση?.

Η περιοχ? ε?ναι αμφισβητο?μενη, εν? ε?ναι διεθν?? αναγνωρισμ?νη απ? τον ΟΗΕ ω? μ?ρο? του Αζερμπα?τζ?ν. Ωστ?σο απ? την αρχαι?τητα εδαφικ? και πολιτισμικ? αν?κε στο Βασ?λειο τη? Αρμεν?α? (πιθαν?τατα 4ο?-5ο? αι?να? π.Χ.). Μεγ?λο τμ?μα τη? περιοχ?? συμπεριλαμβανομ?νη? τη? πρωτε?ουσα? Στεπανακ?ρτ , βρ?σκεται υπ? τον ?λεγχο τη? Δημοκρατ?α? του Αρτσ?χ (?ω? τον Φεβρου?ριο του 2017 γνωστ? ω? Δημοκρατ?α του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ), ?να de facto ανεξ?ρτητο κρ?το? με αρμενικ? πλειοψηφ?α. Απ? το τ?λο? του Πολ?μου του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ το 1994, οι εκπρ?σωποι των κυβερν?σεων τη? Αρμεν?α? και του Αζερμπα?τζ?ν διεξ?γουν ειρηνευτικ?? συνομιλ?ε? με τη μεσολ?βηση τη? Ομ?δα? του Μινσκ του ΟΑΣΕ . Στι? 19 Σεπτεμβρ?ου 2023, το Αζερμπα?τζ?ν εξαπ?λυσε μια μεγ?λη? κλ?μακα? στρατιωτικ? επ?θεση στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ, με αποτ?λεσμα τη ν?κη του Αζερμπα?τζ?ν, τον αφοπλισμ? των δυν?μεων τη? Δημοκρατ?α? του Αρτσ?χ, και την ?ξοδο των Αρμεν?ων απ? την περιοχ?.

Η περιοχ? ταυτ?ζεται με τα διοικητικ? ?ρια τη? πρ?ην αυτ?νομη? περιοχ?? του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ, που περιλαμβ?νει ?κταση 4.400 τετραγωνικ?ν χιλιομ?τρων. [2] [3]

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αρχαι?τητα και Πρ?ιμο? Μεσα?ωνα? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το μοναστ?ρι Αμ?ρα?, που ιδρ?θηκε τον 4ο αι?να απ? τον Γρηγ?ριο τον Διαφωτιστ?.

Το Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ εμπ?πτει στα εδ?φη του λαο? που ε?ναι γνωστ?? στου? σ?γχρονου? αρχαιολ?γου? ω? Κουροαραξικ??, επειδ? ?ζησε μεταξ? των δ?ο αυτ?ν ποταμ?ν.

Ο αρχα?ο? πληθυσμ?? τη? περιοχ?? αποτελε?το απ? δι?φορε? αυτ?χθονε? τοπικ?? ομ?δε? και μεταναστε?ουσε? φυλ?? που ?ταν ω? επ? το πλε?στον μη Ινδοευρωπα?οι . [4]

Το 387 μ.Χ. η Αρμεν?α ?ταν διαμοιρασμ?νη μεταξ? τη? Βυζαντιν?? Αυτοκρατορ?α? και των Σασσανιδ?ν τη? Περσ?α? . Δ?ο αρμενικ?? επαρχ?ε?, η Αρτσ?χ και η Ουτ?κ ?γιναν μ?ρο? τη? σατραπε?α? τη? Καυκ?σια? Αλβαν?α? , η οπο?α ?ρθε πλ?ον κ?τω απ? την ισχυρ? αρμενικ? θρησκευτικ? και πολιτιστικ? επιρρο?. [5] [6]

Ο αρμενικ?? πολιτισμ?? ?κμασε κατ? την πρ?ιμη μεσαιωνικ? εποχ? στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ. Τον 5ο αι?να, το πρ?το αρμενικ? σχολε?ο ?νοιξε στο ?δαφο? του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ στο μοναστ?ρι Αμ?ρα?, με τι? προσπ?θειε? του Αγ?ου Μεσρ?π Μαστ?τ? , που ε?ναι ο εφευρ?τη? του αρμενικο? αλφαβ?του. [7] Τον 7ο αι?να ο Αρμ?νιο? γλωσσολ?γο? και γραμματικ?? Στ?φανο? Σιουνετσ? δ?λωσε ?τι οι Αρμ?νιοι του Αρτσ?χ ε?χαν δικ? του? δι?λεκτο. [8]

Γ?ρω στα μ?σα του 7ου αι?να, η περιοχ? κατακτ?θηκε απ? την εισβολ? των Μουσουλμ?νων Αρ?βων μ?σα απ? τη μουσουλμανικ? κατ?κτηση τη? Περσ?α?. Στη συν?χεια, κυβερν?θηκε απ? του? τοπικο?? διοικητ?? που εγκρ?θηκαν απ? το Χαλιφ?το. Το 821 ο Αρμ?νιο? [9] πρ?γκιπα? Σαχλ Σμπατι?ν επαναστ?τησε στο Αρτσ?χ και ιδρ?θηκε η Βουλ? των Χατσ?ν, η οπο?α ?κανε το Αρτσ?χ πριγκιπ?το μ?χρι τι? αρχ?? του 19ου αι?να. [10] Το ?νομα "Χατσ?ν" προ?ρχεται απ? την αρμενικ? λ?ξη "χατ?," που σημα?νει "σταυρ??". [11]

Τ?λη του Μεσα?ωνα και σ?γχρονη εποχ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το φρο?ριο Ασκερ?ν, που χτ?στηκε απ? τον Παν? Αλ? Χαν τον 18ο αι?να

Ο Τουρκομ?νο? Τζαχ?ν Σαχ (1437-67) αναθ?τει τη διακυβ?ρνηση του ?νω Καραμπ?χ στου? τοπικο?? Αρμ?νιου? πρ?γκιπε?, επιτρ?ποντα? μια αρμενικ? ηγεσ?α απ? π?ντε ευγενε?? οικογ?νειε?, που κατε?χαν του? τ?τλου? των μαλ?κ . Η Ρωσικ? Αυτοκρατορ?α στη συν?χεια αναγν?ρισε το κυρ?αρχο καθεστ?? των π?ντε πριγκ?πων με μια χ?ρτα του Αυτοκρ?τορα Πα?λου Α' , με ημερομην?α 2 Ιουν?ου 1799. [12]

Το Καραμπ?χ ?γινε προτεκτορ?το τη? Ρωσικ?? Αυτοκρατορ?α? απ? τη συνθ?κη Κουρεκτσ?ι, που υπεγρ?φη μεταξ? του Ιμπρα?μ Χαλ?λ Χαν του Καραμπ?χ και του γενικο? στρατηγο? Παβ?λ Τσιτσι?νοφ για λογαριασμ? του Τσ?ρου Αλεξ?νδρου Α' το 1805, σ?μφωνα με την οπο?α ο Ρ?σο? μον?ρχη? αναγνωρ?ζει τον Ιμπρα?μ Χαλ?λ Χαν και του? απογ?νου? του ω? του? μοναδικο?? κληρονομικο?? ηγεμ?νε? τη? περιοχ??. [13] [14] [15] Μετ? το αποτ?λεσμα του Ρωσο-περσικο? Πολ?μου (1804-1813) η Περσ?α επισ?μω? παραχ?ρησε το Καραμπ?χ στη Ρωσικ? Αυτοκρατορ?α σ?μφωνα με τη Συνθ?κη του Γκιουλιστ?ν (1813), [16] [17] [18] [19]

Σοβιετικ? εποχ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ ω? αυτ?νομη περιοχ? τη Σοβιετικ? εποχ?.

Η σημεριν? σ?γκρουση για το Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ, ?χει τι? ρ?ζε? τη? στι? αποφ?σει? του Ιωσ?φ Στ?λιν κατ? την ?μπνευση τη? Υπερκαυκασ?α? . Μετ? τη Ρωσικ? Επαν?σταση του 1917 , το Καραμπ?χ αποτ?λεσε τμ?μα τη? Υπερκαυκασ?α? Δημοκρατικ?? Ομοσπονδιακ?? Δημοκρατ?α?, αλλ? σ?ντομα αυτ? διαλ?θηκε στι? ξεχωριστ?? Δημοκρατ?ε? τη? Αρμεν?α?, του Αζερμπα?τζ?ν και τη? Γεωργ?α?. Τα επ?μενα δ?ο χρ?νια (1918-1920) υπ?ρξαν κ?ποιοι σ?ντομοι π?λεμοι μεταξ? τη? Αρμεν?α? και του Αζερμπα?τζ?ν για αρκετ?? περιοχ??, συμπεριλαμβανομ?νου του Καραμπ?χ. Τον Ιο?λιο του 1918, η πρ?τη αρμενικ? Συν?λευση του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ ανακ?ρυξε την περιοχ? αυτοδιοικο?μενη και δημιο?ργησε ?να Εθνικ? Συμβο?λιο και κυβ?ρνηση. [20]

Μετ? την ?ττα τη? Οθωμανικ?? Αυτοκρατορ?α? στον Α? Παγκ?σμιο Π?λεμο , βρετανικ? στρατε?ματα κατ?λαβαν το Καραμπ?χ. Τον Φεβρου?ριο του 1920, το Εθνικ? Συμβο?λιο του Καραμπ?χ συμφ?νησε να αν?κει στη δικαιοδοσ?α του Αζερμπα?τζ?ν, εν? οι Αρμ?νιοι ?καναν συνεχ? ανταρτοπ?λεμο στο Καραμπ?χ, μη αποδεχ?μενοι τη συμφων?α. Η ?δια η συμφων?α σ?ντομα ακυρ?θηκε απ? την 9η συν?λευση του Καραμπ?χ, η οπο?α κ?ρυξε την ?νωση με την Αρμεν?α. [21]

Στι? 10 Αυγο?στου 1920, η Αρμεν?α υπ?γραψε μια προκαταρκτικ? συμφων?α με του? Μπολσεβ?κου?, συμφων?ντα? σε μια προσωριν? κατοχ? των περιοχ?ν αυτ?ν απ? του? μπολσεβ?κου? μ?χρι την τελικ? διευθ?τηση. [22]

Με τη Σοβιετικ? ?νωση να ?χει σταθερ? τον ?λεγχο τη? περιοχ??, η διαμ?χη σταμ?τησε για αρκετ?? δεκαετ?ε?. Με την αρχ? τη? δι?λυση? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? ?μω? στα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1980 και στι? αρχ?? τη? δεκαετ?α? του 1990, το ζ?τημα του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ εμφαν?στηκε εκ ν?ου. Κατηγορ?ντα? την κυβ?ρνηση του Αζερμπα?τζ?ν για την αζερικοπο?ηση τη? περιοχ??, η πλειοψηφ?α του αρμενικο? πληθυσμο? με την ιδεολογικ? και υλικ? υποστ?ριξη τη? αρμενικ?? κυβ?ρνηση? ξεκ?νησαν μια κ?νηση αυτον?μηση? τη? περιοχ??. [23] Τον Α?γουστο του 1987, οι Αρμ?νιοι του Καραμπ?χ ?στειλαν α?τημα για ?νωση με την Αρμεν?α με δεκ?δε? χιλι?δε? υπογραφ?? προ? τη Μ?σχα. [24]

Π?λεμο? και απ?σχιση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? 13 Φεβρουαρ?ου 1988 οι Αρμ?νιοι ?ρχισαν να διαδηλ?νουν στην πρωτε?ουσα Στεπανακ?ρτ υπ?ρ τη? ενοπο?ηση? με τη Δημοκρατ?α τη? Αρμεν?α?. ?ξι μ?ρε? αργ?τερα ?γιναν μαζικ?? πορε?ε? στο Γερεβ?ν . Στι? 22 Φεβρουαρ?ου του 1988 μια μεγ?λη ομ?δα Αζ?ρων β?δισε απ? το Αγντ?μ κατ? του αρμενικο? πληθυσμο? στην π?λη Ασκερ?ν. Μεγ?λο? αριθμ?? προσφ?γων εγκατ?λειψε τι? εστ?ε? του απ? την Αρμεν?α και το Αζερμπα?τζ?ν, καθ?? ?ρχισε β?α εναντ?ον των μειονοτικ?ν πληθυσμ?ν των αντ?στοιχων χωρ?ν. [25]

Στι? 10 Δεκεμβρ?ου 1991, σε ?να δημοψ?φισμα που μπο?κ?ταραν οι ντ?πιοι Αζ?ροι, οι Αρμ?νιοι στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ εν?κριναν τη δημιουργ?α εν?? ανεξ?ρτητου κρ?του? και ?να? πλ?ρου? κλ?μακα? π?λεμο? ξ?σπασε μεταξ? του Αζερμπα?τζ?ν και του Ναγκ?ρνο-Καραμπ?χ, με το τελευτα?ο να λαμβ?νει υποστ?ριξη απ? την Αρμεν?α. [26] [27] [28] [29]

Τα σ?νορα απ? την κατ?παυση του πυρ?? το 1994 μ?χρι το 2020. (με κ?τρινο τα εδ?φη που διεκδικε? η Δημοκρατ?α του Αρτσ?χ)

Κατ?παυση του πυρ?? μετ? το 1994 [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Παρ? την κατ?παυση του πυρ?? οι θ?νατοι λ?γω ?νοπλων συγκρο?σεων συνεχ?στηκαν. [30] Στι? 25 Ιανουαρ?ου 2005, η Κοινοβουλευτικ? Συν?λευση του Συμβουλ?ου τη? Ευρ?πη? (PACE) υιοθ?τησε το ψ?φισμα PACE 1416, το οπο?ο καταδ?κασε την εθνοκ?θαρση εναντ?ον των Αζ?ρων. [31] [32] Τα σ?νορα που προ?κυψαν μετ? την κατ?παυση του πυρ?? παρ?μειναν αν?γγιχτα μ?χρι το 2020, ?ταν ?να? ν?ο? π?λεμο? οδ?γησε σε ανακατ?ληψη σημαντικο? τμ?ματο? του Αρτσ?χ απ? το Αζερμπα?τζ?ν .

Επ?θεση του Αζερμπα?τζ?ν (2023) [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? 19 Σεπτεμβρ?ου 2023, το Αζερμπα?τζ?ν εξαπ?λυσε στρατιωτικ? επ?θεση στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ. Η Αρμεν?α, η οπο?α υποστ?ριζε για τρει? δεκαετ?ε? το ?δαφο? αυτ?, δεν επεν?βη στρατιωτικ?, ανο?γοντα? τον δρ?μο για την επαν?νταξη τη? περιφ?ρεια? αυτ?? στο Αζερμπα?τζ?ν. Μ?α ημ?ρα μετ? την ?ναρξη τη? επ?θεση?, στι? 20 Σεπτεμβρ?ου, επετε?χθη συμφων?α για την πλ?ρη πα?ση των εχθροπραξι?ν στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ με τη μεσολ?βηση τη? ρωσικ?? ειρηνευτικ?? διο?κηση? στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ. Το Αζερμπα?τζ?ν πραγματοπο?ησε συν?ντηση με εκπροσ?που? τη? αρμενικ?? κοιν?τητα? του Αρτσ?χ στι? 21 Σεπτεμβρ?ου στο Γιεβλ?χ . Ο πρ?εδρο? του αυτ?νομου θ?λακα, Σαμβ?λ Σαχραμανι?ν υπ?γραψε δι?ταγμα σ?μφωνα με το οπο?ο αποφασ?στηκε: ≪Να διαλυθο?ν ?λα τα κρατικ? ιδρ?ματα και οι οργανισμο? που υπ?γονται στι? υπηρεσ?ε? του? μ?χρι την 1η Ιανουαρ?ου 2024 και η Δημοκρατ?α του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ πα?ει να υφ?σταται≫.

Γεωγραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ ?χει συνολικ? ?κταση 4.400 τετραγωνικ?ν χιλιομ?τρων. Η περιοχ? ?χει ψηλ?? κορυφογραμμ?? κατ? μ?κο? του β?ρειου ?κρου και κατ? μ?κο? τη? Δ?ση? και του ορεινο? ν?του.

Το ?δαφο? τη? σημεριν?? περιοχ?? του Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ αποτελε? τμ?μα τη? ιστορικ?? περιοχ?? του Καραμπ?χ, το οπο?ο βρ?σκεται μεταξ? των ποταμ?ν Κ?ρου και Αρ?ξη .

Το τοπ?ο στο Ναγκ?ρνο Καραμπ?χ διαφ?ρει απ? τη στ?πα του ποταμο? Κ?ρου με πεδι?δε? μ?σα απ? πυκν? δ?ση απ? δρυ? και οξι?? . Η περιοχ? διαθ?τει πολλ?? ιαματικ?? πηγ?? και κοιτ?σματα ψευδαργ?ρου , ?νθρακα , μολ?βδου , χρυσο? , μαρμ?ρου και ασβεστ?λιθου . [33]

Οι κυρι?τερε? π?λει? τη? περιοχ?? ε?ναι η Στεπανακ?ρτ , η οπο?α λειτουργε? ω? η πρωτε?ουσα τη? Δημοκρατ?α? του Αρτσ?χ και ακολουθε? η Σουσ? .

Αμπελ?νε?, οπωρ?νε? και ελαι?νε? για του? μεταξοσκ?ληκε? αναπτ?σσονται στι? ε?φορε? κοιλ?δε? τη? περιοχ??. [34]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  1. Στρ?βων (ed. H.C. Hamilton, Esq., W. Falconer, M.A.). Γεωγραφικ? . The Perseus Digital Library. 11.14.4. Retrieved 21 November 2007.
  2. Robert H. Hewsen. "The Meliks of Eastern Armenia: A Preliminary Study". Revue des etudes Armeniennes . NS: IX, 1972, pp. 288.
  3. Robert H. Hewsen, Armenia: A Historical Atlas . The University of Chicago Press, 2001, p. 264. ( ISBN   978-0-226-33228-4 )
  4. Hewsen, Robert H. (1982). ≪Ethno-History and the Armenian Influence upon the Caucasian Albanians≫. Στο: Samuelian, Thomas J. Classical Armenian Culture. Influences and Creativity . Chicago: Scholars Press. σελ?δε? 27?40. ISBN   0-89130-565-3 .  
  5. Encyclopædia Britannica "Azerbaijan"
  6. Walker, Christopher J. Armenia and Karabagh: The Struggle for Unity . Minority Rights Group Publications, 1991, p. 10
  7. Viviano, Frank. "The Rebirth of Armenia", National Geographic Magazine , March 2004, p. 18,
  8. Н.Адонц. ≪Дионисий Фракийский и армянские толкователи≫, Пг., 1915, 181?219
  9. The Cambridge History of Iran . ? Cambridge University Press , 1975. ? vol. 4. ? p. 506 " He was handed to Afshin's troops by Sahl b. Sunbadh, an Armenian prince in 222/836-7, and executed in Samarra (223/837) while his brother and assistant 'Abd-Allah was delivered to the prince of Tabaristan, Ibn Sharvin, who had him put to death in Baghdad. "
  10. Robert H. Hewsen , Armenia: A Historical Atlas . The University of Chicago Press, 2001, pp. 119, 155, 163, 264?65.
  11. Christopher Walker. The Armenian presence in Mountainous Karabakh, in John F. R. Wright et al.: Transcaucasian Boundaries (SOAS/GRC Geopolitics). 1995, p. 93
  12. Robert H. Hewsen. Russian?Armenian relations, 1700?1828 . Society of Armenian Studies, N4, Cambridge, Massachusetts, 1984, p 37.
  13. (Ρωσικ?) Просительные пункты и клятвенное обещание Ибраим-хана.
  14. Muriel Atkin. The Strange Death of Ibrahim Khalil Khan of Qarabagh . Iranian Studies, Vol. 12, No. 1/2 (Winter ? Spring, 1979), pp. 79?107
  15. George A. Bournoutian. A History of Qarabagh: An Annotated Translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi's Tarikh-e Qarabagh . Mazda Publishers, 1994. ( ISBN   1-56859-011-3 ) , 978-1-568-59011-0
  16. Tim Potier. Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia and South Ossetia: A Legal Appraisal . Martinus Nijhoff Publishers, 2001, p. 2. ( ISBN   90-411-1477-7 ) .
  17. Leonidas Themistocles Chrysanthopoulos. Caucasus Chronicles: Nation-building and Diplomacy in Armenia, 1993?1994 . Gomidas Institute , 2002, p. 8. ( ISBN   1-884630-05-7 ) .
  18. The British and Foreign Review . J. Ridgeway and sons, 1838, p. 422.
  19. Taru Bahl, M.H. Syed. Encyclopaedia of the Muslim World [ νεκρ?? σ?νδεσμο? ] . Anmol Publications PVT, 2003 p. 34. ( ISBN   81-261-1419-3 ) .
  20. The Nagorno-Karabagh Crisis: A Blueprint for Resolution (PDF) .   , New England Center for International Law & Policy
  21. Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia, and South Ossetia: A Legal Appraisal by Tim Potier. ( ISBN   90-411-1477-7 )
  22. Walker. The Survival of a Nation . pp. 285?90
  23. Audrey L. Altstadt. The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule . Hoover Press, 1992. ( ISBN   0817991824 ) , 9780817991821
  24. Black Garden, Thomas de Waal, page 292
  25. Lieberman, Benjamin (2006). Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe . Chicago: Ivan R. Dee. σελ?δε?  284 ?92. ISBN   1-5666-3646-9 .  
  26. Human Rights Watch . Playing the "Communal Card". Communal Violence and Human Rights : "By early 1992 full-scale fighting broke out between Nagorno-Karabakh Armenians and Azerbaijani authorities." / "...Karabakh Armenian forces?often with the support of forces from the Republic of Armenia?conducted large-scale operations..." / "Because 1993 witnessed unrelenting Karabakh Armenian offensives against the Azerbaijani provinces surrounding Nagorno-Karabakh..." / "Since late 1993, the conflict has also clearly become internationalized: in addition to Azerbaijani and Karabakh Armenian forces, troops from the Republic of Armenia participate on the Karabakh side in fighting inside Azerbaijan and in Nagorno-Karabakh."
  27. Human Rights Watch . The former Soviet Union. Human Rights Developments : "In 1992 the conflict grew far more lethal as both sides?the Azerbaijani National Army and free-lance militias fighting along with it, and ethnic Armenians and mercenaries fighting in the Popular Liberation Army of Artsakh?began."
  28. United States Institute of Peace . Nagorno-Karabakh Searching for a Solution . Foreword Αρχειοθετ?θηκε 2008-12-02 στο Wayback Machine .: "Nagorno-Karabakh’s armed forces have not only fortified their region, but have also occupied a large swath of surrounding Azeri territory in the hopes of linking the enclave to Armenia."
  29. United States Institute of Peace . Sovereignty after Empire. Self-Determination Movements in the Former Soviet Union. Hopes and Disappointments: Case Studies Αρχειοθετ?θηκε 2008-12-01 στο Wayback Machine . "Meanwhile, the conflict over Nagorno-Karabakh was gradually transforming into a full-scale war between Azeri and Karabakh irregulars, the latter receiving support from Armenia." / "Azerbaijan's objective advantage in terms of human and economic potential has so far been offset by the superior fighting skills and discipline of Nagorno-Karabakh's forces. After a series of offensives, retreats, and counteroffensives, Nagorno-Karabakh now controls a sizable portion of Azerbaijan proper ... including the Lachin corridor."
  30. No End in Sight to Fighting in Nagorno-Karabakh by Ivan Watson/National Public Radio. Weekend Edition Sunday, 23 April 2006.
  31. ≪Проект заявления по Нагорному Карабаху ожидает одобрения парламентских сил Армении≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 14 Σεπτεμβρ?ου 2016 . Ανακτ?θηκε στι? 29 Οκτωβρ?ου 2017 .  
  32. Резолюция ПАСЕ по Карабаху: что дальше? . BBC Russian.
  33. DeRouen, Karl R. (ed.) (2007). Civil wars of the world: major conflicts since World War II, Volume 2 . ABC-CLIO. σελ. 150. ISBN   1851099190 .   CS1 maint: Extra text: authors list ( link )
  34. ≪Nagorno-Karabakh≫ . Μπριτ?νικα . Ανακτ?θηκε στι? 30 Νοεμβρ?ου 2010 .