Ο
Μ?κλο? Χ?ρτυ
(
ουγγρ
.
Horthy Miklos
,
γερμαν
.
Nikolaus Horthy
, 18 Ιουν?ου 1868 - 9 Φεβρουαρ?ου 1957) ?ταν Ο?γγρο? να?αρχο? και πολιτικ??, ο οπο?ο? διετ?λεσε αντιβασιλ?α? τη? Ουγγαρ?α? απ? το 1920 ?ω? το 1944. Αν?λθε στην εξουσ?α μετ? την κατ?πνιξη του σοβιετικο? καθεστ?το? υπ? τον
Μπ?λα Κουν
, το οπο?ο ε?χε επικρατ?σει στη χ?ρα το 1919 και ηγ?θηκε εν?? αυταρχικο? εθνικιστικο? καθεστ?το?. Συμμ?χησε με τη Ναζιστικ? Γερμαν?α με στ?χο να επαν?λθουν στην Ουγγαρ?α περιοχ?? που ε?χαν χαθε? μετ? την ?ττα στον
Α' Παγκ?σμιο Π?λεμο
, αλλ? ?ταν η ?ττα των Γερμαν?ν ?γινε ξεκ?θαρη, προσπ?θησε να ?ρθει σε συνενν?ηση με του? συμμ?χου?, με αποτ?λεσμα τον Οκτ?βριο του 1944 να καθαιρεθε? και να συλληφθε? απ? του? Γερμανο??. Η υστεροφημ?α του σ?μερα στην Ουγγαρ?α ε?ναι αμφιλεγ?μενη.
Γενν?θηκε στο
Κ?ντερε?
απ? οικογ?νεια ευγεν?ν γαιοκτημ?νων. Εισ?λθε στην Ναυτικ? Ακαδημ?α του
Φιο?με
, απ' ?που αποφο?τησε ω? αξιωματικ?? του Ναυτικο?.
[15]
Το 1909-14 διετ?λεσε υπασπιστ?? του αυτοκρ?τορα
Φραγκ?σκου Ιωσ?φ
. Κατ? τη δι?ρκεια του Α' Παγκοσμ?ου πολ?μου ?δρασε ω? καπετ?νιο? του καταδρομικο? Νοβ?ρα στην Αδριατικ? σε δι?φορε? μικρ?? συγκρο?σει? και επιδρομ?? απ? το λιμ?νι του
Κοτ?ρ
. Στι? 14-15 Μα?ου 1917 οδ?γησε μια δ?ναμη οκτ? πλο?ων και τρι?ν υποβρυχ?ων εναντ?ον του Ιταλικο? και Βρετανικο? στ?λου στη
ναυμαχ?α των στεν?ν του Οτρ?ντο
. Η ναυμαχ?α αυτ? αποτ?λεσε τη μεγαλ?τερη ναυτικ? σ?γκρουση στην Αδριατικ? θ?λασσα κατ? τη δι?ρκεια του πολ?μου και ?ληξε με ν?κη των Αυστριακ?ν.
[16]
Στι? αρχ?? του 1918 σημει?θηκε ανταρσ?α στη ναυτικ? β?ση του Κοτ?ρ επηρεασμ?νη απ? τη
Ρωσικ? Επαν?σταση
. Αφο? κατεστ?λη η ανταρσ?α, ο αυτοκρ?τορα?
Κ?ρολο?
αντικατ?στησε τον αρχηγ? του ναυτικο? Μαξιμ?λιαν Νιεγκ?βαν με τον Χ?ρτυ. Ο Χ?ρτυ προσπ?θησε να αποκαταστ?σει την πειθαρχ?α στο στ?λο αλλ? κατ? του? τελευτα?ου? οκτ? μ?νε? του πολ?μου που ?ταν αν?τατο? διοικητ??, το ναυτικ? δεν επ?δειξε ιδια?τερη δραστηρι?τητα. Με το τ?λο? του πολ?μου, η
Αυστροουγγαρ?α
διαλ?θηκε και η Ουγγαρ?α βρ?θηκε χωρ?? πρ?σβαση στη θ?λασσα. Ο στ?λο? π?ρασε στο νεοσ?στατο
Βασ?λειο των Σ?ρβων, Κροατ?ν και Σλοβ?νων
.
[17]
Η ?ττα στον ?' Παγκ?σμιο Π?λεμο ε?χε ω? συν?πεια πολλ?? περιοχ?? που αν?καν στο
Βασ?λειο τη? Ουγγαρ?α?
και μεγ?λο? αριθμ?? Ο?γγρων να βρεθο?ν υπ? τον ?λεγχο των γειτονικ?ν κρατ?ν τη? Τσεχοσλοβακ?α?, τη? Ρουμαν?α? και τη? Γιουγκοσλαβ?α?. Η δυσαρ?σκεια που προκλ?θηκε σε συνδυασμ? με την αναταραχ? που επικρατο?σε στην Ευρ?πη μετ? το τ?λο? του πολ?μου, οδ?γησε σε επαν?σταση υπ? τον Ουγγροεβρα?ο κομμουνιστ? Μπ?λα Κουν και το Μ?ρτιο του 1919 η Ουγγαρ?α ανακηρ?χθηκε σοβιετικ? δημοκρατ?α. Στι? 30 Μα?ου 1919 ?μω? οι αντ?παλοι του κομμουνιστικο? καθεστ?το? συγκρ?τησαν αντεπαναστατικ? κυβ?ρνηση στο
Σ?γκεντ
, το οπο?ο βρισκ?ταν υπ? γαλλικ? κατοχ?, και ο Χ?ρτυ ορ?στηκε αρχηγ?? του Εθνικο? Στρατο?. Οι περισσ?τεροι που εντ?χθηκαν σε αυτ? το στρ?τευμα ?ταν πρ?ην αξιωματικο? του διαλυμ?νου Αψβουργικο? στρατο?. Το καθεστ?? του Κουν ?μω? κατ?ρρευσε κατ?πιν τη? εισβολ?? τη? Ρουμαν?α? και τη? κατ?ληψη? τη? Βουδαπ?στη? απ? το ρουμανικ? στρατ? στι? 3 Αυγο?στου. Μετ? απ? τη π?εση τη? Αντ?ντ οι Ρουμ?νοι αποχ?ρησαν και ο Εθνικ?? Στρατ?? του Χ?ρτυ εισ?λθε στην πρωτε?ουσα στι? 16 Νοεμβρ?ου. Οι παραστρατιωτικ?? ομ?δε? του Χ?ρτυ επ?βαλλαν ?να καθεστ?? τρ?μου, τη λεγ?μενη Λευκ? Τρομοκρατ?α, ω? αντ?ποινα για τι? δι?ξει? που ε?χαν ασκ?σει οι κομμουνιστ?? στου? αντιπ?λου? του?. Εκτ?? απ? σοσιαλιστ?? και συνδικαλιστ??, στοχοποι?θηκαν οι Εβρα?οι.
[18]
Η ν?α κυβ?ρνηση επαν?φερε τυπικ? τον θεσμ? τη? βασιλε?α? και τον Μ?ρτιο του
1920
ο Χ?ρτυ διορ?στηκε αντιβασιλ?α?. Ο πρ?ην αυτοκρ?τορα? Κ?ρολο? προσπ?θησε ανεπιτυχ?? δυο φορ?? το 1921 να επαν?λθει στο θρ?νο τη? Ουγγαρ?α? με τη βο?θεια φιλομοναρχικ?ν αξιωματικ?ν. Στα τ?λη Οκτωβρ?ου ο Κ?ρολο? συνελ?φθη και διατ?χθηκε να εγκαταλε?ψει την Ουγγαρ?α και π?θανε ?να χρ?νο αργ?τερα στη
Μαδ?ρα
. Στι? 6 Νοεμβρ?ου το Ουγγρικ? Κοινοβο?λιο κ?ρυξε ?κπτωτη τη δυναστε?α των Αψβο?ργων, χωρ?? ?μω? να καταργ?σει το θεσμ? τη? μοναρχ?α? και ?τσι ο Χ?ρτυ παρ?μεινε αντιβασιλ?α?.
Ο Χ?ρτυ το 1927 υπ?γραψε σ?μφωνο φιλ?α? με τη φασιστικ?
Ιταλ?α
του
Μουσολ?νι
. Το σ?μφων? τη? με την Ιταλ?α εν?τασσε ?μμεσα την Ουγγαρ?α στι? δυν?μει? του ?ξονα, εν? η φασιστικοπο?ηση του καθεστ?το? σημε?ωσε αποφασιστικ? β?μα, ?ταν θεσμοθετ?θηκε ο αντισημιτισμ?? με ν?μο που υποχρ?ωνε του? Εβρα?ου? να φ?ρουν ω? επ?ρραμμα το κ?τρινο ?στρο.
Με την βο?θεια τη?
Γερμαν?α?
και τη? Ιταλ?α?, η Ουγγαρ?α αν?κτησε πολλ? απ? τα εδ?φη που ε?χε στερηθε? με τη
Συνθ?κη του Τριαν?ν
και ?που κατοικο?σαν κατ? πλειον?τητα Ο?γγροι. Τον Νο?μβριο του 1938 προσ?ρτησε τμ?μα του εδ?φου? τη?
Τσεχοσλοβακ?α?
και τον Α?γουστο του 1940 απ?σπασε απ? τη
Ρουμαν?α
το μεγαλ?τερο μ?ρο? τη?
Τρανσυλβαν?α?
, εν? την ?νοιξη του 1941 κατ?λαβε την
Κροατ?α
.
Τον Ιο?νιο του 1941, τα Ουγγρικ? στρατε?ματα πολ?μησαν στο πλευρ? των Γερμαν?ν κατ? τη?
Σοβιετικ?? ?νωση?
και τον Ιανου?ριο του 1943, κοντ? στον ποταμ? Ντον, νοτ?ω? του
Βορ?νεζ
, οι σοβιετικ?? δυν?μει? αποδεκ?τισαν το ουγγρικ? εκστρατευτικ? σ?μα, το οπο?ο ?χασε περισσ?τερου? απ? του? μισο?? ?νδρε? του και το σ?νολο των αρμ?των μ?χη? και του υπ?λοιπου οπλισμο? του.
Με τη συνα?νεση του Χ?ρτυ, το 1944 γερμανικ? στρατε?ματα εγκαταστ?θηκαν στην Ουγγαρ?α. Βοηθο?μενοι απ? τι? ουγγρικ?? αρχ?? οι Γερμανο? εν?τειναν και συστηματοπο?ησαν τον εκτοπισμ? των Εβρα?ων. ?ταν ?μω? οι δυν?μει? του ?ξονα ?ρχισαν να καταρρ?ουν, ο Χ?ρτυ επιχε?ρησε να ?ρθει σε συνενν?ηση με του? Συμμ?χου? για τη σ?ναψη χωριστ?? ανακωχ??. Οι προτ?σει? του απορρ?φθηκαν αλλ? ?ταν οι εν?ργει?? του αυτ?? ?γιναν γνωστ??, οι Γερμανο? τον συν?λαβαν και στην θ?ση του ?βαλαν τον
Φ?ρεντ? Σ?λασι
απ?στρατο αξιωματικ? του Στρατο? και αρχηγ? του Φασιστικο? κ?μματο? "Σταυρωτ? Β?λο?".
[19]
Με την ?ττα τη? Γερμαν?α? τον απελευθ?ρωσαν τα αμερικανικ? στρατε?ματα τον Μ?ιο του 1945. Η Γιουγκοσλαβ?α ζ?τησε να τη? παραδοθε? ο Χ?ρτυ ω? εγκληματ?α? πολ?μου για να δικαστε?, αλλ? οι Αμερικανο? αρν?θηκαν να ικανοποι?σουν αυτ? το α?τημα. Ο Χ?ρτυ π?ρασε τα υπ?λοιπα χρ?νια τη? ζω?? του στο
Εστορ?λ
τη?
Πορτογαλ?α?
.
- ↑
1,0
1,1
1,2
Εθνικ? Βιβλιοθ?κη τη? Γαλλ?α?
: (
Γαλλικ?
)
καθιερωμ?νοι ?ροι τη? Εθνικ?? Βιβλιοθ?κη? τη? Γαλλ?α?
.
data
.bnf
.fr
/ark:
/12148
/cb12217474b
. Ανακτ?θηκε στι? 10 Οκτωβρ?ου 2015.
- ↑
2,0
2,1
2,2
(
Αγγλικ?
)
SNAC
.
w6tm8pd5
. Ανακτ?θηκε στι? 9 Οκτωβρ?ου 2017.
- ↑
3,0
3,1
≪
Encyclopædia Britannica
≫
(
Αγγλικ?
)
biography/Miklos-Nagybanyai-Horthy
. Ανακτ?θηκε στι? 9 Οκτωβρ?ου 2017.
- ↑
4,0
4,1
≪
Большая советская энциклопедия
≫
(
Ρωσικ?
)
Η Μεγ?λη Ρωσικ? Εγκυκλοπα?δεια
.
Μ?σχα
. 1969. Ανακτ?θηκε στι? 28 Σεπτεμβρ?ου 2015.
- ↑
Εθνικ? Βιβλιοθ?κη τη? Γερμαν?α?
: (
Γερμανικ?
)
Gemeinsame Normdatei
. Ανακτ?θηκε στι? 30 Δεκεμβρ?ου 2014.
- ↑
Εθνικ? Βιβλιοθ?κη τη? Γαλλ?α?
: (
Γαλλικ?
)
καθιερωμ?νοι ?ροι τη? Εθνικ?? Βιβλιοθ?κη? τη? Γαλλ?α?
.
data
.bnf
.fr
/ark:
/12148
/cb12217474b
. Ανακτ?θηκε στι? 10 Οκτωβρ?ου 2015.
- ↑
p70461.htm#i704606
. Ανακτ?θηκε στι? 7 Αυγο?στου 2020.
- ↑
8,0
8,1
8,2
8,3
8,4
8,5
8,6
Darryl Roger Lundy
: (
Αγγλικ?
)
The Peerage
.
- ↑
BOE-A-1942-7372
.
- ↑
Ανακτ?θηκε στι? 9 Μαρτ?ου 2021.
- ↑
Ανακτ?θηκε στι? 25 Μαρτ?ου 2021.
- ↑
12,0
12,1
12,2
12,3
Ανακτ?θηκε στι? 24 Ιανουαρ?ου 2022.
- ↑
Antti Matikkala
:
≪
Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat
≫
(
Φινλανδικ?
)
Edita
.
Ελσ?νκι
. 2017. σελ. 497. ISBN-13
978-951-37-7005-1
.
- ↑
≪
Numismaatikko
≫
(
Φινλανδικ?
)
Suomen Numismaatikkoliitto
. 2022. σελ. 92.
- ↑
Μ?κλο? Χ?ρτυ 1868-1957 Οι δοκιμασ?ε? τη? Ουγγαρ?α?
- ↑
Noppen, Ryan,.
Austro-Hungarian cruisers and destroyers 1914-18
. Oxford,UK.
ISBN
978-1-4728-1470-8
. 933722361.
CS1 maint: Πολλαπλ?? ονομασ?ε?: authors list (
link
)
- ↑
Hathaway, Jane, 1962- (2001).
Rebellion, repression, reinvention : mutiny in comparative perspective
. Westport, Conn.: Praeger.
ISBN
0-275-97010-8
. 45330280.
CS1 maint: Πολλαπλ?? ονομασ?ε?: authors list (
link
)
- ↑
Gerwarth, Robert,.
The vanquished : why the First World War failed to end
(First American edition ?κδοση). New York.
ISBN
978-0-374-28245-5
. 932060360.
CS1 maint: Πολλαπλ?? ονομασ?ε?: authors list (
link
) CS1 maint: Extra text (
link
)
- ↑
Ιδ?ε? του Σ?γχρονου Κ?σμου, Φασισμ??, Richard Tames, Εκδ?σει? Σαββ?λα?, σελ. 38