Οι Λετονο? ( λετονικ? : latvie?i ‎‎, λιβονικ?: le?lizt) ε?ναι Βαλτικ? εθν?τητα και ?θνο? που κατ?γεται απ? τη Λετον?α και τι? χ?ρε? τη? Βαλτικ?? . Ε?ναι γνωστο? και ω? Λ?τε?, ^{[1] [2]} αν και αυτ?? ο ?ρο? γ?νεται παρωχημ?νο?. Οι Λετονο? μοιρ?ζονται μια κοιν? γλ?σσα , πολιτισμ? και ιστορ?α .

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μια φιννικ?φωνη φυλ?, οι Λιβονο? , ζο?σαν μαζ? με του? Λετονο?? και δημιο?ργησαν το ?νομα "Λ?τβι?", που σημα?νει καθαριστ?? των δασ?ν, ?νομα που π?ρασε και στου? μεσαιωνικο?? Γερμανο?? και Τε?τονε? απο?κου? και αναφ?ρονταν με αυτ? το ?νομα στου? λαο??. Οι Γερμανο? ?ποικοι αναφ?ρονταν στου? ντ?πιου? ω? Λ?τε? και στην περιοχ? του? ω? Λ?τλαντ, ονομ?ζοντα? την αποικ?α του? Λιβον?α ? Λ?βλαντ.

Η λατινικ? μορφ? του ον?ματο?, Λιβον?α , ω? ?ρο?, σταδιακ? επεκτ?θηκε για να αναφερθε? στην επικρ?τεια τη? σημεριν?? Λετον?α? και τη? ν?τια? Εσθον?α? , η οπο?α ε?χε ελ?χιστη γερμανικ? επιρρο?. Η λετονικ? και η λιθουανικ? ε?ναι οι μ?νε? επιζο?σε? γλ?σσε? του βαλτικο? κλ?δου των ινδοευρωπα?κ?ν γλωσσ?ν .

Γενετικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι πατρικ?? απλοομ?δε? R1a και N1a1-Tat ε?ναι οι συχν?τερε? απλοομ?δε? που απαντ?νται στου? Λετονο??, με ποσοστ? παρουσ?α? 39.9% ?καστο?. ^[3] Η R1a προ?ρχεται απ? την ανατολικ? Ευρ?πη και σχετ?ζεται με τη δι?δοση των ινδοευρωπα?κ?ν γλωσσ?ν. Το R1a των Λετον?ν ε?ναι κατ? κ?ριο λ?γο M558 και σε σ?γκριση με ?λλε? εθν?τητε? οι Λετονο? ?χουν τη μεγαλ?τερη συγκ?ντρωση του M558 στο R1a. Η παραλλαγ? N1a1-Tat προ?ρχεται απ? την Ανατολικ? Ασ?α και διαδ?θηκε μ?σω των Ουραλ?ων στην Ευρ?πη ?που εμφαν?ζεται συχν?τερα στου? φιννοουγγρικο?? και βαλτικο?? λαο??. Οι Λετονο? και Λιθουανο? ?χουν κατ? κ?ριο λ?γο τον κλ?δο L550 τη? παραλλαγ?? N1a1-Tat.

Πολιτισμ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Επιδρ?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι Λετονο? ?χουν κοιν? γλ?σσα και μοναδικ? πολιτισμ? με παραδ?σει?, αργ?ε?, ?θιμα και τ?χνε?. Ο πολιτισμ?? και οι θρησκευτικ?? παραδ?σει? ?χουν δεχτε? επιδρ?σει? απ? γερμανικ?? , σκανδιναβικ?? και ρωσικ?? παραδ?σει?. Οι Λετονο? ?χουν αρχα?ο πολιτισμ? με στοιχε?α που δε?χνουν ?τι υπ?ρχει απ? το 3000 π.Χ. ?χουν διατηρ?σει σημαντικ? επαφ? και εμπορικο?? δεσμο?? με του? γε?τονε? του?. Οι πρ?τε? ενδε?ξει? κατο?κηση? του λετονικο? εδ?φου? απ? ανθρ?που? χρονολογο?νται περ?που στο 9000 π.Χ., που σημα?νει ?τι πιθαν?? οι πρ?τοι κ?τοικοι τη? περιοχ?? ?ταν κυνηγο? που παρ?μειναν στην περιοχ? σχεδ?ν αμ?σω? μετ? τον τ?λο? τη? Εποχ?? των Παγετ?νων . Γρ?γορα κατ?φθασαν ?ποικοι απ? το ν?το, εν? ?σο οι π?γοι ?λιωναν πολλο? μετακιν?θηκαν βορει?τερα ? ανατολικ?τερα στη Ρωσ?α, τη Λευκορωσ?α και την Ουκραν?α.

Ο Ρωμα?ο? συγγραφ?α? Τ?κιτο? αναφ?ρει μια εθν?τητα, του? Α?στιου?, λατ. " Aestii ", ω? κατο?κου? τη? σ?γχρονη? Βαλτικ??, υποστηρ?ζοντα? ?τι ?ταν τρομερ??, αλλ? ειρηνικ?? και φιλ?ξενο? λα??. Οι Λετονο? παρ?μειναν γενικ? αδιατ?ρακτοι μ?χρι την παπικ? παρ?μβαση μ?σω του γερμανικο? τευτονικο? τ?γματο? που απο?κισε την Κουρζ?με (Κουρλ?νδη), ξεκιν?ντα? στο πρ?το μισ? του 13ου αι?να. Τα παπικ? διατ?γματα δι?ταξαν το Τευτονικ? Τ?γμα να διαδ?σει το Ευαγγ?λιο και τη Λ?ξη του Κυρ?ου στι? "απολ?τιστε?" παγανικ?? γα?ε?. Οι προσπ?θειε? εκχριστιανισμο? του πληθυσμο? απ?τυχαν, και το Τευτονικ? Τ?γμα μετακιν?θηκε προ? τα ν?τια, στην Ανατολικ? Πρωσ?α .

Η νοτιοανατολικ? Λετον?α, γνωστ? ω? Λατγαλ?α , διατηρε? πολλ?? ρωσικ?? επιρρο??, μια? και εκε? ζει μεγ?λη ρωσικ? μειον?τητα, ?πω? και στη Ρ?γα και τα περ?χωρα τη?.

Θρησκε?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο παγανισμ?? ?ταν η κ?ρια θρησκε?α τη? Λετον?α? πριν την εισβολ? του χριστιανικο? Τευτονικο? Τ?γματο?. Οι Λετονο? γιορτ?ζουν παραδοσιακ?? εορτ?? μ?χρι σ?μερα ( ηλιοστ?σια ). Η ντιεβτουρ?μπα ε?ναι ?να νεοπαγανιστικ? κ?νημα που υποστηρ?ζει ?τι ε?ναι η σ?γχρονη αναβ?ωση τη? εθνικ?? θρησκε?α? των Λετον?ν πριν τον εκχριστιανισμ? του? τον 13ο αι?να.

Το μεγαλ?τερο μ?ρο? των Χριστιαν?ν Λετον?ν αν?κει στην Ευαγγελικ? Λουθηρανικ? Εκκλησ?α , αλλ? στη Λατγαλ?α και τον δ?μο Αλσο?νγκα κυριαρχε? η Ρωμαιοκαθολικ? Εκκλησ?α . Υπ?ρχει μια μικρ? μειον?τητα Λετον?ν Ορθ?δοξων και Λετον?ν που αν?κουν σε ?λλε? εκκλησ?ε?. ^[4] Στα τ?λη του 18ου αι?να υπ?ρχε μια μικρ? αλλ? ζωνταν? Χερνχο?τια κ?νηση η οπο?α ?παιξε σημαντικ? ρ?λο στην αν?πτυξη τη? λετονικ?? λογοτεχνικ?? ζω??, πριν απορροφηθε? απ? το κ?ριο λουθηρανικ? δ?γμα.

Γλ?σσε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η προγονικ? γλ?σσα των Λετον?ν ε?ναι τα λετονικ? , τα οπο?α ?χουν γραπτ? λογοτεχν?α απ? τον 16ο αι?να τουλ?χιστον. ^[5] Μ?χρι τον 9ο αι?να η λετονικ? γλ?σσα ε?χε ?δη εξελιχθε? σε μια ξεχωριστ? γλ?σσα. Μαζ? με τα λιθουανικ? αν?κουν στον βαλτικ? κλ?δο των ινδοευρωπα?κ?ν γλωσσ?ν .

?λλε? γλ?σσε? που ομιλο?νται στη Λετον?α ε?ναι τα λιβονικ? που αν?κει στον βαλτοφινλανδικ? κλ?δο τη? ουραλικ?? γλωσσικ?? οικογ?νεια? , η οπο?α προστατε?εται απ? το ν?μο. Η λατγαλιαν? δι?λεκτο? επ?ση? προστατε?εται απ? το ν?μο ω? ιστορικ? παραλλαγ? τη? λετονικ?? γλ?σσα?.

Ακ?μη, τα ρωσικ? και τα αγγλικ? ε?ναι οι κ?ριε? ξ?νε? γλ?σσε? των Λετον?ν, λ?γω τη? μεγ?λη? ρωσ?φωνη? μειον?τητα? (το 34,6% των κατο?κων τη? Λετον?α? τη μιλ? ω? μητρικ? γλ?σσα το 2017) και του σοβιετικο? παρελθ?ντο? τη? χ?ρα?, αλλ? και λ?γω τη? διε?σδυση? τη? αγγλικ??. Υπ?ρχουν επ?ση? Λετονο? που μιλο?ν γερμανικ? , γαλλικ? ? ?λλε? γλ?σσε?.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εξωτερικο? σ?νδεσμοι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα Latvians στο Wikimedia Commons