Το Βικιλεξικ? ?χει σχετικ? λ?μμα:    κοντοτι?ρο?

Οι Κοντοτι?ροι ( ιταλ . condottieri [ενικ?? condottiere ? condottiero ]) ονομ?ζονται οι αρχηγο? μισθοφορικ?ν εταιρει?ν, που μισθ?νονταν κυρ?ω? απ? τι? ιταλικ?? π?λει?-κρ?τη , απ? τον ?στερο Μεσα?ωνα ?? τα τ?λη τη? Αναγ?ννηση? .

?να? κοντοτι?ρο? διοικο?σε μια Ελε?θερη Εταιρε?α , η οπο?α ουσιαστικ? ?κλεινε συμβ?λαιο με τον ?ρχοντα τη? εκ?στοτε δ?ναμη?, που θα υπηρετο?σε. Τ?τοιε? εταιρε?ε? μισθ?νονταν απ? τι? ιταλικ?? π?λει?, τον Π?πα και μερικ?? φορ?? απ? ξ?νε? δυν?μει?, ?πω? η Γαλλ?α . Οι πρ?τοι κοντοτι?ροι ?ταν ξ?νοι, εν? Ιταλο? εμφαν?στηκαν κατ? τον 15ο αι?να. Δυν?μει? διοικο?μενε? απ? κοντοτι?ρου? υπ?ρχαν μ?χρι το τ?λο? του 17ου αι?να, οπ?τε και τα ευρωπα?κ? κρ?τη οδηγ?θηκαν στη δημιουργ?α εθνικ?ν στρατ?ν.

Ετυμολογ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο ?ρο? condottiere ? condottiero προ?ρχεται ετυμολογικ? απ? τη λ?ξη condotta , δηλαδ? το συμβ?λαιο μεταξ? του κοντοτι?ρου και τη? π?λη? που θα υπηρετο?σε. ^[1] Επομ?νω?, condottiero σ?μαινε κυριολεκτικ? εργολ?βο? ? επιχειρηματ?α?. ^[2] Σ?μερα, ωστ?σο, στα ιταλικ? η λ?ξη χρησιμοποιε?ται για οποιονδ?ποτε στρατιωτικ? ηγ?τη, ?χι μ?νο μισθοφ?ρο. Επιπλ?ον, στα σ?γχρονα αγγλικ? ο ?ρο? προσδιορ?ζει γενικ? τον μισθοφ?ρο.

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? τον ?στερο Μεσα?ωνα και ?πειτα, σχεδ?ν ?λοι οι ευρωπα?κο? στρατο? απαρτ?ζονταν απ? ξ?νου? μισθοφ?ρου?. ^[1] Στην Ιταλ?α , κατ? τα τ?λη του 13ου και του 14ου αι?να, οι περισσ?τεροι κοντοτι?ροι κατ?γονταν απ? περιοχ?? ?πω? τα Βαλκ?νια , τη Γερμαν?α ? τη Γαλλ?α . ^[1] Η πρ?τη ελε?θερη εταιρε?α μισθοφ?ρων ?ταν καταλανικ? , ^[3] αλλ? η πρ?τη καλ? οργανωμ?νη εταιρε?α ?ταν αυτ? του Γερμανο? Β?ρνερ φον Ο?ρσλινγκεν : η λεγ?μενη Μεγ?λη Εταιρε?α αποτελο?νταν κυρ?ω? απ? Γερμανο?? και Ο?γγρου? πολεμιστ??, ^[3] εν? χρηματοδοτο?νταν απ? την Ιω?ννα Α' τη? Ν?πολη? . Αργ?τερα, υπ? την ηγεσ?α του Προβηγκιανο? Φρα Μορι?λε , λεηλ?τησε τι? περιοχ?? τη? Ο?μπρια? και τη? Τοσκ?νη? . Κατ? τη δι?ρκεια των δι?φορων ανακωχ?ν του Εκατονταετο?? Πολ?μου πολλο? ?γγλοι και Γ?λλοι πολεμιστ?? αναζ?τησαν την τ?χη του? ω? μισθοφ?ροι. ^[1] Σε μια απ? τι? ανακωχ?? αυτ??, λ?γο μετ? το 1360 , ?ρθε στην Ιταλ?α ο ?γγλο? Τζων Χ?κγουντ , ?σω? ο σπουδαι?τερο? μη Ιταλ?? κοντοτι?ρο?. Αποκαλο?μενο? Τζιοβ?νι Ακο?το , υπηρ?τησε την Παποσ?νη και δι?φορα ιταλικ? κρ?τη για τρι?ντα χρ?νια. ^[3]

Τον 14ο αι?να, οι Ιταλο? ?ρχισαν να σχηματ?ζουν τι? δικ?? του? εταιρε?ε? ^[3] και μ?χρι τον επ?μενο αι?να, οι περισσ?τεροι κοντοτι?ροι ?ταν ιταλικ?? καταγωγ??. ^[1] Η πρ?τη ελε?θερη εταιρε?α με Ιταλ? αρχηγ? ιδρ?θηκε το 1339 απ? τον Λοντρ?σιο Βισκ?ντι και ονομαζ?ταν Εταιρε?α του Αγ?ου Γεωργ?ου . Το 1377 ο Αλμπ?ρικο ντα Μπαρμπαρι?νο ?δρυσε μια εταιρε?α με το ?διο ?νομα. Οι στρατιωτικο? τη? περι?δου αυτ?? προ?ρχονταν απ? δι?φορα κοινωνικ? στρ?ματα, αλλ? η πλειον?τητα ?ταν ευγενε??. ^[1] Σ?ντομα ?ρχισαν να κατακτο?ν περιοχ?? για τον εαυτ? του? και στη συν?χεια αποκτο?σαν επ?σημου? τ?λου?. Απ? τον 14ο αι?να, επ?ση?, ?ρχισε η δρ?ση ναυτικ?ν μισθοφ?ρων, των λεγ?μενων assentisti . Υπ?γραφαν συμβ?λαια ?πω? οι κοντοτι?ροι και μισθ?νονταν κυρ?ω? απ? τη Γ?νοβα και τον Π?πα .

Στι? αρχ?? του 15ου αι?να αναδε?χτηκαν ο Μο?τσιο Σφ?ρτσα και ο Μπρ?τσιο ντα Μοντ?νε , "μαθητ??" του Αλμπ?ρικο ντα Μπαρμπαρι?νο. ^[4] Οι δ?ο αυτο? κοντοτι?ροι, εχθρο? μεταξ? του?, τελειοπο?ησαν την οργ?νωση των ελε?θερων εταιρει?ν. Ο γιο? του Μο?τσιο, Φραντσ?σκο , ?γινε Δο?κα? του Μιλ?νο το 1450 και θεωρε?ται ?να? απ? του? πιο επιτυχημ?νου? κοντοτι?ρου? ?λων των εποχ?ν. ^[3] Πολλο? κοντοτι?ροι πλ?ον, ?ταν ?ρχοντε? μικρ?ν ανεξ?ρτητων κρατιδι?ν. Μη διαθ?τοντα? πολλ? οικονομικ? μ?σα, ?θεταν του? πολεμιστ?? του? στη δι?θεση μεγαλ?τερων δυν?μεων, αποκομ?ζοντα? σημαντικ? κ?ρδη. ^[1] Παραδε?γματα τ?τοιων κοντοτι?ρων ?ταν ο Σιγισμ?νδο? Παντ?λφο Μαλατ?στα του Ρ?μινι και ο Φεντερ?κο ντα Μοντεφ?λτρο του Ο?ρμπινο .

Απ? τον 15ο αι?να κι ?στερα, οι περισσ?τεροι κοντοτι?ροι ?ταν ακτ?μονε? ευγενε??, οι οπο?οι ε?χαν επιλ?ξει το επ?γγελμα του στρατιωτικο?. Ο Τζιοβ?νι ντ?λε Μπ?ντε Ν?ρε , ο τελευτα?ο? μεγ?λο? κοντοτι?ρο?, αν?κει στην κατηγορ?α αυτ?. Κατ? τα τ?λη του ?διου αι?να, τα μεγ?λα ιταλικ? κρ?τη ε?χαν απορροφ?σει τα μικρ?τερα κρατ?δια, εν? η ιταλικ? χερσ?νησο? ?γινε θ?ατρο πανευρωπα?κ?ν συγκρο?σεων. Οι κοντοτι?ροι αδυνατο?σαν να προσαρμοστο?ν στα ν?α δεδομ?να και σταδιακ? ?χασαν την παλαι?τερη α?γλη του?. ^[3] Οι κοντοτι?ροι συν?χισαν να χρησιμοποιο?ν πεπαλαιωμ?νο εξοπλισμ?, την ?δια στιγμ? που οι ?λλε? ευρωπα?κ?? δυν?μει? στρ?φονταν σε ν?α ?πλα, ?πω? το αρκεβο?ζιο .

Το 1494 ο Κ?ρολο? ο Ευγενικ?? εισ?βαλε στην Ιταλ?α, υποστηριζ?μενο? απ? τον κοντοτι?ρο Τζιαν Τζ?κομο Τριβο?λτσιο . Με τον τρ?πο αυτ?, εγκαινι?στηκε μια εποχ? κατ? την οπο?α οι κοντοτι?ροι υπηρετο?σαν ξ?νου? ηγεμ?νε?. Για παρ?δειγμα, ο Αμπρ?τζιο Σπ?νολα υπηρ?τησε τον Κ?ρολο Ε' , εν? ο Ρα?μ?ντο Μοντεκκο?κολι , στην υπηρεσ?α των Αψβο?ργων , απ?κρουσε μια οθωμανικ? εισβολ?, το 1664 . Λαμπρ?? κοντοτι?ρο? τη? εποχ?? αυτ?? θεωρε?ται ο Κα?σαρα? Βοργ?α? , γιο? του Αλ?ξανδρου Στ? . Διαθ?τοντα? στρατιωτικ? και πολιτικ? ευφυ?α κατ?φερε να γ?νει κ?ριο? τη? κεντρικ?? Ιταλ?α?, στι? αρχ?? του 16ου αι?να. ^[5]

Κοντοτι?ροι συν?χισαν να μισθ?νονται μ?χρι και τον 17ο αι?να. Ωστ?σο, τ?σο η στρατηγικ? που ακολουθο?σαν, ?σο και ο εξοπλισμ?? που δι?θεταν, οδ?γησαν στην καταστροφ? του?. Γενικ?, μισθοφ?ροι συν?χισαν να χρησιμοποιο?νται απ? του? Ευρωπα?ου? μον?ρχε? μ?χρι τη Γαλλικ? Επαν?σταση , αλλ? αυτο? δεν ε?χαν τα χαρακτηριστικ? των Ιταλ?ν κοντοτι?ρων.

Συμβ?λαια και αμοιβ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο κοντοτι?ρο? υπ?γραφε με την ενδιαφερ?μενη π?λη ?να συμβ?λαιο ( condotta ), με το οπο?ο κανονιζ?ταν η περ?οδο? υπηρεσ?α? ( ferma ). ?ταν αυτ? τελε?ωνε, ακολουθο?σε η περ?οδο? αναμον?? ( aspetta ), κατ? την οπο?α η π?λη αναθεωρο?σε την αναν?ωση του συμβολα?ου. Αν δε αυτ? δεν πραγματοποιο?νταν, ο κοντοτι?ρο? και η εταιρε?α του αποδεσμευ?ταν. Δεν επιτ?θετο, ωστ?σο, στον πρ?ην εργοδ?τη του, τουλ?χιστον για δ?ο χρ?νια, ^{[ εκκρεμε? παραπομπ? ]} ?να ?θιμο που ?ταν σχεδ?ν π?ντα σεβαστ?.

Γενικ?, οι αμοιβ?? των κοντοτι?ρων ?ταν πολ? υψηλ??, παρ?τι υπ?ρχαν πολλ?? διαφορ??. Παραδε?γματο? χ?ριν, ο Φεντερ?κο ντα Μοντεφ?λτρο , Δο?κα? του Ο?ρμπινο , με πελ?τε? τη Φλωρεντ?α , το Μιλ?νο , τη Ν?πολη και το Βατικαν? , ε?χε εισ?δημα 100.000 δουκ?τα το χρ?νο. ^[6]

Οπλισμ?? και στρατηγικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι περισσ?τεροι μισθοφ?ροι υπ? του? κοντοτι?ρου? πολεμο?σαν με βαρ? εξοπλισμ?. Πολεμο?σαν ω? ιππε?? , σε αντιδιαστολ? με του? δι?σημου? Ελβετο?? μισθοφ?ρου?, οι οπο?οι πολεμο?σαν πεζο?. ^[3] Αρχικ?, τη μικρ?τερη μον?δα εν?? μισθοφορικο? στρατο? κοντοτι?ρου αποτελο?σε το λεγ?μενο barbuta , δηλαδ? ?να? ιππ?τη? και ?να? λοχ?α?. ^[7] Στα τ?λη του 14ου αι?να, επικρ?τησε ?να διαφορετικ? σ?στημα, στο οπο?ο μ?α bandiera αποτελο?νταν απ? 25 πολεμιστ??. ^[8]

Οι κοντοτι?ροι ?ταν περισσ?τερο διευθυντ?? επιχειρ?σεων, παρ? στρατιωτικο? αρχηγο?. ?τσι, δεν διακινδ?νευαν στι? μ?χε? τον παν?κριβο οπλισμ? του? ο?τε και του? υπαλλ?λου? του?, που με τ?σα ?ξοδα ε?χαν εκπαιδε?σει. Απε?φεγαν τι? μ?χε? εκ παρατ?ξεω? και τι? χειμεριν?? εκστρατε?ε?, ^[9] εν? συχν? λεηλατο?σαν του? πληθυσμο?? τη? υπα?θρου. ^[10] Οι εκστρατε?ε? στι? οπο?ε? λ?μβαναν μ?ρο?, τερματ?ζονταν συν?θω? με κ?ποιο επιδ?ξιο χειρισμ? και ?χι με ?μεση σ?γκρουση. ^[2] Η αιματοχυσ?α ?ταν κ?τι το ασυν?θιστο σε πολ?μου? μεταξ? κοντοτι?ρων, οι οπο?οι μ?λιστα δε δ?σταζαν να αλλ?ζουν πλευρ??, σ?μφωνα με οικονομικ? κριτ?ρια. ^[3] Ο Μακιαβ?λι , στο ?ργο του Ο Ηγεμ?ν , αποδοκιμ?ζει του? κοντοτι?ρου? ω? αναξι?πιστου?, αφο? κοιτ?ζουν το προσωπικ? του? συμφ?ρον. ^[11] Στην πραγματικ?τητα, εφ?σον οι μισθο? πληρ?νονταν κανονικ?, οι κοντοτι?ροι ?ταν πιστο? στον εργοδ?τη του?. ^[1] Οι ?διοι οι πολεμιστ??, μολοτα?τα, ?ταν γνωστο? για την αρπακτικ? και ανεξ?λεγκτη συμπεριφορ? του?. ^[3]

Σημαντικο? κοντοτι?ροι [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Τζιοβ?νι Βιτελ?σκι (;-1440)
• Κα?σαρα? Βοργ?α? (1475-1507)
• Φερρ?ντε Γκονζ?γκα (1507?1557)
• Φατσ?νο Κ?νε ντε Καζ?λε (περ. 1360?1412)
• Φραντσ?σκο Μπουσσ?νε ντα Καρμανι?λα (1390?1432)
• Καστρο?τσιο Καστρακ?νο (1281?1328)
• Μπαρτολομ?ο Κολε?νε (1390?1432)
• Βερο?κιο Μαλατ?στα (1212?1312)
• Σιγισμ?νδο? Παντ?λφο Μαλατ?στα (1417?1468)
• Αστ?ρε Α' Μανφρ?ντι (1345?1405)
• Φεντερ?κο ντα Μοντεφ?λτρο (1422?1482)]
• Μπρ?τσο ντα Μοντ?νε (1368?1424)
• Τζοβ?νι ντ?λε Μπ?ντε Ν?ρε (1498-1526)
• Αλμπ?ρικο ντα Μπαρμπαρι?νο (1344?1409)
• ?ρασμο ντα Ν?ρνι (1370?1443)
• Τζιοβ?νι Ορντελ?φι (1355?1399)
• Νικολ? ντι Πιτιλι?νο (;-1510)
• Νικολ? Πιτσιν?νο (1386?1444)
• Φραντσ?σκο Μαρ?α Α? ντελλα Ρ?βερε (1490?1538)
• Κανγκρ?ντε ντ?λλα Σκ?λα (1291?1329)
• Τζ?κομο Αττεντ?λο Σφ?ρτσα (1369 - 1424)
• Φραγκ?σκο? Σφ?ρτσα (1401 - 1466)
• ?ντζελο Ταρτ?λια (1370-1421)
• Τζιαν Τζ?κομο Τριβο?λτσιο (περ. 1441-1518)
• Ροζ? ντε Φλορ (1266-1305)
• Τζων Χ?κγουντ (περ. 1320-1394)

Δε?τε επ?ση? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• Καταλανικ? Εταιρε?α

Πηγ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

• ( Αγγλικ? ) Academic: Condotieri
• ( Αγγλικ? ) Britannica Online Encyclopedia: Condottiere
• ( Ιταλικ? ) Condottieri di ventura
• ( Ελληνικ? ) Μακιαβ?λι, Νικολ? (μτφρ. Μαρ?α Κασωτ?κη). Ο Ηγεμ?να? . Εκδ?σει? Πατ?κη. ISBN 978-960-293-945-1
• ( Αγγλικ? ) Mallett, Michael. Mercenaries and their Masters: Warfare in Renaissance Italy . Bodley Head. Λονδ?νο 1974
• ( Ελληνικ? ) Time-Life Παγκ?σμια Ιστορ?α . Τ?μο? 12. Εκδ?σει? Κ. Καπ?πουλο?. Αθ?να 1993

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα Wikimedia Commons ?χουν πολυμ?σα σχετικ? με το θ?μα    Κοντοτι?ροι