한국   대만   중국   일본 
Θ?νατο? του Μπεν?το Μουσολ?νι - Βικιπα?δεια Μετ?βαση στο περιεχ?μενο

Θ?νατο? του Μπεν?το Μουσολ?νι

Απ? τη Βικιπα?δεια, την ελε?θερη εγκυκλοπα?δεια
Ο Μουσολ?νι και ο εκτελεστ?? του.
Ο Γου?λτερ Αο?ντισιο, ο Ιταλ?? παρτιζ?νο? που πιστε?εται ?τι τον εκτ?λεσε.

Ο θ?νατο? του Μπεν?το Μουσολ?νι , του ?κπτωτου Ιταλο? φασ?στα δικτ?τορα, συν?βη στι? 28 Απριλ?ου του 1945 , κατ? τι? τελευτα?ε? ημ?ρε? του Β' Παγκοσμ?ου Πολ?μου στην Ευρ?πη , ?ταν εκτελ?στηκε συνοπτικ? απ? ?ναν Ιταλ? παρτιζ?νο στο μικρ? χωρι? Giulino di Mezzegra στη β?ρεια Ιταλ?α. Η γενικ? αποδεκτ? εκδοχ? των γεγον?των ε?ναι ?τι ο Μουσολ?νι πυροβολ?θηκε απ? τον Γου?λτερ Αο?ντισιο, ?ναν κομμουνιστ? παρτιζ?νο. Ωστ?σο, απ? το τ?λο? του πολ?μου, οι συνθ?κε? του θαν?του του Μουσολ?νι και η ταυτ?τητα του δ?μιου του, αποτ?λεσαν αντικε?μενο συνεχιζ?μενων διαφωνι?ν και αντιπαραθ?σεων στην Ιταλ?α .

Το 1940, ο Μουσολ?νι οδ?γησε τη χ?ρα του στον Β' Παγκ?σμιο Π?λεμο στο πλευρ? τη? ναζιστικ?? Γερμαν?α? , αλλ? σ?ντομα αντιμετωπ?στηκε με στρατιωτικ? αποτυχ?α. Μ?χρι το φθιν?πωρο του 1943, μει?θηκε σε αρχηγ? εν?? γερμανικο? κρ?του?-μαριον?τα στη β?ρεια Ιταλ?α και αντιμετ?πισε την συμμαχικ? προ?λαση απ? το ν?το και μια ολο?να και πιο β?αιη εσωτερικ? σ?γκρουση με του? παρτιζ?νου?. Τον Απρ?λιο του 1945, με του? Σ?μμαχου? να διασπο?ν τι? τελευτα?ε? γερμανικ?? ?μυνε? στη β?ρεια Ιταλ?α και μια γενικ? εξ?γερση των ανταρτ?ν να επικρατο?ν στι? π?λει?, η κατ?σταση του Μουσολ?νι ?γινε αφ?ρητη. Στι? 25 Απριλ?ου ?φυγε απ? το Μιλ?νο , ?που ε?χε την ?δρα του, και κατευθ?νθηκε προ? τα ελβετικ? σ?νορα. Αυτ?? και η ερωμ?νη του, Κλαρ?ττα Πετ?τσι , συνελ?φθησαν στι? 27 Απριλ?ου απ? ντ?πιου? παρτιζ?νου? κοντ? στο χωρι? Ντ?νγκο στη λ?μνη Κ?μο . Ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι εκτελ?στηκαν το επ?μενο απ?γευμα, δ?ο μ?ρε? πριν απ? την αυτοκτον?α του Αδ?λφου Χ?τλερ .

Τα πτ?ματα του Μουσολ?νι και τη? Πετ?τσι μεταφ?ρθηκαν στο Μιλ?νο και αφ?θηκαν σε μια προαστιακ? πλατε?α, την Πι?τσα Λορ?το, ?που ?να μεγ?λο θυμωμ?νο πλ?θο? τα πρ?σβαλαν και τα κακοπο?ησαν σωματικ?. Στη συν?χεια τα κρ?μασαν αν?ποδα απ? μια μεταλλικ? δοκ? π?νω απ? ?να πρατ?ριο στην πλατε?α. Αρχικ?, ο Μουσολ?νι θ?φτηκε σε ?ναν ασ?μαντο τ?φο, αλλ?, το 1946, το σ?μα του ανασκ?φτηκε και κλ?πηκε απ? φασ?στε? υποστηρικτ??. Τ?σσερι? μ?νε? αργ?τερα ανακτ?θηκε απ? τι? αρχ?? που στη συν?χεια το κρ?τησαν κρυφ? για τα επ?μενα ?ντεκα χρ?νια. Τελικ?, το 1957, τα λε?ψαν? του επετρ?πη να ενταφιαστο?ν στην κρ?πτη τη? οικογ?νεια? Μουσολ?νι στην πατρ?δα του, το Πρεντ?ππιο . Ο τ?φο? του ?χει γ?νει τ?πο? προσκυν?ματο? νεοφασιστ?ν και η επ?τειο? του θαν?του του σηματοδοτε?ται απ? νεοφασιστικ?? συγκεντρ?σει?.

Στα μεταπολεμικ? χρ?νια, η ≪επ?σημη≫ εκδοχ? [α] του θαν?του του Μουσολ?νι αμφισβητ?θηκε στην Ιταλ?α (αλλ?, γενικ?, ?χι διεθν??) με τρ?πο που συγκρ?θηκε με τι? θεωρ?ε? συνωμοσ?α? για τη δολοφον?α του Τζον Φ. Κ?νεντι . Μερικο? δημοσιογρ?φοι, πολιτικο? και ιστορικο?, αμφισβητ?ντα? την αληθοφ?νεια τη? αφ?γηση? του Αο?ντισιο, ?χουν προωθ?σει μια μεγ?λη ποικιλ?α θεωρι?ν και εικασι?ν σχετικ? με το π?? π?θανε ο Μουσολ?νι και ποιο? ?ταν υπε?θυνο?. Τουλ?χιστον δ?δεκα διαφορετικ? ?τομα ?χουν, κατ? καιρο??, ισχυριστε? ?τι ε?ναι ο δολοφ?νο?. Σε αυτο?? περιλαμβ?νονται ο Λου?τζι Λ?νγκο και ο Σ?ντρο Περτ?νι που στη συν?χεια ?γινε γενικ?? γραμματ?α? του Ιταλικο? Κομμουνιστικο? Κ?μματο? και Πρ?εδρο? τη? Ιταλ?α? αντ?στοιχα. Μερικο? συγγραφε?? πιστε?ουν ?τι ο θ?νατο? του Μουσολ?νι ?ταν μ?ρο? μια? επιχε?ρηση? των βρετανικ?ν ειδικ?ν δυν?μεων, με υποτιθ?μενο στ?χο την αν?κτηση συμβιβαστικ?ν ≪μυστικ?ν συμφωνι?ν≫ και αλληλογραφ?α? με τον Ου?νστον Τσ?ρτσιλ που φ?ρεται να κουβαλο?σε ο Μουσολ?νι ?ταν συνελ?φθη. Ωστ?σο, η ≪επ?σημη≫ εξ?γηση, με τον Αο?ντισιο ω? δ?μιο του Μουσολ?νι, παραμ?νει η πιο αξι?πιστη αφ?γηση.

Προηγο?μενα γεγον?τα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ιταλικ? Κοινωνικ? Δημοκρατ?α:

Ιστορικ? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Μουσολ?νι ?ταν ο φασ?στα? ηγ?τη? τη? Ιταλ?α? απ? το 1922, αρχικ? ω? πρωθυπουργ?? και, μετ? την κατ?ληψη τη? εξουσ?α? το 1925, με τον τ?τλο Ντο?τσε . Τον Ιο?νιο του 1940, οδ?γησε τη χ?ρα στον Β' Παγκ?σμιο Π?λεμο στο πλευρ? τη? ναζιστικ?? Γερμαν?α? με επικεφαλ?? τον Αδ?λφο Χ?τλερ. [1] Μετ? την εισβολ? των Συμμ?χων στη Σικελ?α τον Ιο?λιο του 1943, ο Μουσολ?νι καθαιρ?θηκε και συνελ?φθη. Η Ιταλ?α υπ?γραψε τ?τε την ανακωχ? του Cassibile με του? Συμμ?χου? τον επ?μενο Σεπτ?μβριο. [2]

Λ?γο μετ? την ανακωχ?, ο Μουσολ?νι διασ?θηκε απ? τη φυλακ? στην Επιχε?ρηση Δρυ? απ? τι? γερμανικ?? ειδικ?? δυν?μει? και ο Χ?τλερ τον εγκατ?στησε ω? ηγ?τη τη? Ιταλικ?? Κοινωνικ?? Δημοκρατ?α? , εν?? γερμανικο? κρ?του?-μαριον?τα που ιδρ?θηκε στη β?ρεια Ιταλ?α και ?δρευε στην π?λη Σαλ? κοντ? στη λ?μνη Γκ?ρντα . [3] Μ?χρι το 1944, η ≪Δημοκρατ?α του Σαλ?≫, ?πω? ονομ?στηκε, απειλ?θηκε ?χι μ?νο απ? του? Συμμ?χου? που προχωρο?σαν απ? το ν?το, αλλ? και εσωτερικ? απ? Ιταλο?? αντιφασ?στε? παρτιζ?νου? , σε μια β?ναυση σ?γκρουση που επρ?κειτο να γ?νει γνωστ? ω? Ιταλικ?? Πολιτικ?? Π?λεμο?. [4]

Παλε?οντα? αργ? προ? την ιταλικ? χερσ?νησο , οι Σ?μμαχοι κατ?λαβαν αρχικ? τη Ρ?μη και στη συν?χεια τη Φλωρεντ?α το καλοκα?ρι του 1944 και αργ?τερα το ?διο ?το? ?ρχισαν να προελα?νουν προ? τη β?ρεια Ιταλ?α. Με την επ?θεση τη? ?νοιξη? του 1945 στην Ιταλ?α που ?φερε την τελικ? κατ?ρρευση τη? γοτθικ?? γραμμ?? του γερμανικο? στρατο? τον Απρ?λιο, η ολοκληρωτικ? ?ττα για τη Δημοκρατ?α του Σαλ? και του? Γερμανο?? προστ?τε? τη? ?ταν επικε?μενη. [5]

18 - 27 Απριλ?ου 1945 [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? 18 Απριλ?ου 1945, ο Μουσολ?νι ?φησε το Γκαρνι?νο , ?να χωρι? κοντ? στο Σαλ? ?που δι?μενε, και μετακ?μισε, με ολ?κληρη την κυβ?ρνησ? του, στο Μιλ?νο και βασ?στηκε στη νομαρχ?α τη? π?λη? . [6] [7] Σκοπ?? τη? κ?νηση? φα?νεται να ?ταν η προετοιμασ?α για την τελικ? ?ττα. Η ν?α του τοποθεσ?α θα τον ?φερνε πιο κοντ? στον Αρχιεπ?σκοπο του Μιλ?νου, Καρδιν?λιο Σο?στερ, τον οπο?ο ?λπιζε να χρησιμοποι?σει ω? ενδι?μεσο για να διαπραγματευτε? με του? Συμμ?χου? και του? αντ?ρτε?. Επιπλ?ον, ?ταν σε καλ?τερη θ?ση για να αποδρ?σει προ? τα ελβετικ? σ?νορα. [8]

Κατ? τη δι?ρκεια τη? εβδομ?δα? μετ? την ?φιξ? του στο Μιλ?νο, και με τη στρατιωτικ? κατ?σταση να επιδειν?νεται, ο Μουσολ?νι αμφιταλαντε?τηκε αν?μεσα σε μια σειρ? απ? επιλογ??, συμπεριλαμβανομ?νη? τη? τοποθ?τηση? τελευτα?α? θ?ση? στη Valtellina, μια κοιλ?δα στι? ιταλικ?? ?λπει? , την φυγ? στην Ελβετ?α ? προσπαθ?ντα? να διαπραγματευτε? μια ειρηνικ? παρ?δοση στην κομματικ? ηγεσ?α, το CLNAI, [β] ? στου? Συμμ?χου?. [10] [11] [12] Καθ?? οι γερμανικ?? δυν?μει? υποχ?ρησαν, το CLNAI κ?ρυξε γενικ? εξ?γερση στι? κ?ριε? β?ρειε? π?λει?. [13] Εξ?δωσε επ?ση? δι?ταγμα για την ?δρυση λα?κ?ν δικαστηρ?ων, το οπο?ο περιλ?μβανε στι? διατ?ξει? του αυτ? που στην πρ?ξη θα αποτελο?σε θανατικ? ποιν? για τον Μουσολ?νι: [14]

Το απ?γευμα τη? 25η? Απριλ?ου, [15] ο καρδιν?λιο? Σο?στερ φιλοξ?νησε ειρηνευτικ?? διαπραγματε?σει? στην κατοικ?α του μεταξ? του Μουσολ?νι και των εκπροσ?πων του CLNAI, οι οπο?ε? δεν ?ταν επιτυχε??. [16] [17] Εκε?νο το βρ?δυ, [18] με τον γερμανικ? στρατ? στη β?ρεια Ιταλ?α να παραδ?δεται και το CLNAI να πα?ρνει τον ?λεγχο του Μιλ?νου, ο Μουσολ?νι αποφ?σισε να φ?γει απ? την π?λη. [13] [19] Στι? 8   μ.μ. κατευθ?νθηκε β?ρεια προ? τη λ?μνη Κ?μο. Δεν ε?ναι σαφ?? ε?ν ο στ?χο? του ?ταν να επιχειρ?σει να διασχ?σει τα ελβετικ? σ?νορα ? να π?ει στη Valtellina. Αν ?ταν το δε?τερο, ?φυγε απ? την π?λη χωρ?? του? χιλι?δε? υποστηρικτ?? που συγκεντρ?θηκαν στο Μιλ?νο που προορ?ζονταν να ε?ναι η συνοδ?? του στην τελευτα?α κερκ?δα στι? ?λπει?. [20]

Σ?μφωνα με ορισμ?νε? αναφορ??, στι? 26 Απριλ?ου, ο Μουσολ?νι, μαζ? με την ερωμ?νη του Κλαρ?ττα Πετ?τσι , ?κανε αρκετ?? αποτυχημ?νε? προσπ?θειε? να περ?σουν τα σ?νορα στην Ελβετ?α . Σε κ?θε περ?πτωση, στι? 27 Απριλ?ου, εντ?χθηκε σε μια φ?λαγγα τη? Λουφτβ?φε που ταξ?δευε σε νηοπομπ? και υποχωρο?σε προ? τα β?ρεια προ? τη Γερμαν?α . [21]

Σ?λληψη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στι? 27 Απριλ?ου 1945, μια ομ?δα τοπικ?ν κομμουνιστ?ν παρτιζ?νων επιτ?θηκε στη συνοδε?α στην οπο?α ταξ?δευαν ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι, κοντ? στο χωρι? Ντ?νγκο στη βορειοδυτικ? ?χθη τη? λ?μνη? Κ?μο και την αν?γκασαν να σταματ?σει. Η συνοδε?α περιλ?μβανε μια σειρ? απ? ?λλου? Ιταλο?? φασ?στε? ηγ?τε?. Οι παρτιζ?νοι, με επικεφαλ?? τον Πι?ρ Λου?τζι Μπελ?νι ντελε Στ?λε και τον Ουρμπ?νο Λαζ?ρο, αναγν?ρισαν ?ναν απ? του? φασ?στε?, αλλ? ?χι τον Μουσολ?νι σε αυτ? το στ?διο. ?καναν του? Γερμανο?? να παραδ?σουν ?λου? του? Ιταλο?? με αντ?λλαγμα να επιτρ?ψουν στου? Γερμανο?? να προχωρ?σουν. Τελικ? ο Μουσολ?νι ανακαλ?φθηκε σωριασμ?νο? σε ?να απ? τα οχ?ματα τη? συνοδε?α?. [22] Ο Λαζ?ρο ε?πε αργ?τερα ?τι:

≪Το πρ?σωπ? του ?ταν σαν κερ? και το βλ?μμα του γυ?λινο, αλλ? κ?πω? τυφλ?. Δι?βασα απ?λυτη εξ?ντληση, αλλ? ?χι φ?βο... Ο Μουσολ?νι φαιν?ταν παντελ?? στερο?μενο? θ?ληση?, πνευματικ? νεκρ?? ≫. [22]

Οι παρτιζ?νοι συν?λαβαν τον Μουσολ?νι και τον μετ?φεραν στο Ντ?νγκο, ?που π?ρασε μ?ρο? τη? ν?χτα? στου? τοπικο?? στρατ?νε?. [22] Στο Ντ?νγκο, ο Μουσολ?νι επανεν?θηκε με την Πετ?τσι, η οπο?α ε?χε ζητ?σει να τον συναντ?σει, περ?που στι? 2:30   π.μ. στι? 28 Απριλ?ου. [23] [24] Συνολικ?, π?νω απ? πεν?ντα φασ?στε? ηγ?τε? και οι οικογ?νει?? του? βρ?θηκαν στη συνοδε?α και συνελ?φθησαν απ? του? παρτιζ?νου?. Εκτ?? απ? τον Μουσολ?νι και την Πετ?τσι, δεκα?ξι απ? του? πιο εξ?χοντε? απ? αυτο?? θα πυροβοληθο?ν συνοπτικ? στο Ντ?νγκο την επ?μενη μ?ρα και ?λλοι δ?κα θα σκοτωθο?ν σε δ?ο διαδοχικ?? ν?χτε?. [25]

Η Κλαρ?ττα Πετ?τσι , ερωμ?νη του Μουσολ?νι, συνελ?φθη και εκτελ?στηκε μαζ? του.

Οι μ?χε? συνεχ?ζονταν ακ?μα στην περιοχ? γ?ρω απ? το Ντ?νγκο. Φοβο?μενοι ?τι ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι μπορε? να διασωθο?ν απ? του? φασ?στε? υποστηρικτ??, οι παρτιζ?νοι του? οδ?γησαν, στη μ?ση τη? ν?χτα?, σε ?να κοντιν? αγρ?κτημα μια? αγροτικ?? οικογ?νεια? που ονομαζ?ταν Ντε Μαρ?α, καθ?? π?στευαν ?τι αυτ? θα ?ταν ?να ασφαλ?? μ?ρο? για να του? κρατ?σουν. Ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι π?ρασαν εκε? την υπ?λοιπη ν?χτα και το μεγαλ?τερο μ?ρο? τη? επ?μενη? μ?ρα?. [26]

Το βρ?δυ τη? σ?λληψη? του Μουσολ?νι, ο Σ?ντρο Περτ?νι , ο ηγ?τη? των σοσιαλιστ?ν παρτιζ?νων στη β?ρεια Ιταλ?α, ανακο?νωσε στο Radio Milano:

≪Ο επικεφαλ?? αυτ?? τη? ?νωση? παραβατ?ν, ο Μουσολ?νι, εν? ?ταν κ?τρινο? απ? μνησικακ?α και φ?βο και προσπαθο?σε να διασχ?σει τα ελβετικ? σ?νορα, συνελ?φθη. Πρ?πει να παραδοθε? σε ?να δικαστ?ριο του λαο? για να μπορ?σει να τον δικ?σει γρ?γορα. Το θ?λουμε αυτ?, παρ?λο που πιστε?ουμε ?τι ?να εκτελεστικ? απ?σπασμα ε?ναι πολ? μεγ?λη τιμ? για αυτ?ν τον ?νθρωπο. Θα του ?ξιζε να σκοτωθε? σαν ψωριασμ?νο σκυλ? .≫ [27]

Εντολ? για εκτ?λεση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπ?ρχουν διαφορετικ?? μαρτυρ?ε? για το ποιο? π?ρε την απ?φαση να εκτελεστε? συνοπτικ? ο Μουσολ?νι. Ο Παλμ?ρο Τολι?τι , ο Γενικ?? Γραμματ?α? του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? , ισχυρ?στηκε ?τι ε?χε διατ?ξει την εκτ?λεση του Μουσολ?νι πριν απ? τη σ?λληψ? του. Ο Τολι?τι ε?πε ?τι το ε?χε κ?νει με ?να ραδιοφωνικ? μ?νυμα στι? 26 Απριλ?ου 1945 με τα λ?για:

Υποστ?ριξε επ?ση? ?τι ε?χε δ?σει την εντολ? ω? αντιπρ?εδρο? τη? κυβ?ρνηση? τη? Ρ?μη? και ω? αρχηγ?? του Κομμουνιστικο? Κ?μματο?. Ο Ivanoe Bonomi, ο πρωθυπουργ??, αρν?θηκε αργ?τερα ?τι αυτ? ειπ?θηκε με την εξουσ?α ? την ?γκριση τη? κυβ?ρνησ?? του.

Ο Λου?τζι Λ?νγκο (αριστερ?) και ο Παλμ?ρο Τολι?τι σε συν?δριο του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? μετ? τον π?λεμο.

?να? αν?τερο? κομμουνιστ?? στο Μιλ?νο, ο Λου?τζι Λ?νγκο, ε?πε ?τι η εντολ? προ?λθε απ? τη Γενικ? Διο?κηση των παρτιζ?νων στρατιωτικ?ν μον?δων "σε εφαρμογ? απ?φαση? τη? CLNAI". Ο Λ?νγκο ?δωσε στη συν?χεια μια διαφορετικ? ιστορ?α: το ε?πε ?ταν αυτ?? και ο Φ?ρνο Σολ?ρι, μ?λο? του Κ?μματο? Δρ?ση? (το οπο?ο ?ταν μ?ρο? του CLNAI), ?κουσε τα ν?α τη? σ?λληψη? του Μουσολ?νι, συμφ?νησαν αμ?σω? ?τι ?πρεπε να εκτελεστε? συνοπτικ? και ο Λ?νγκο ?δωσε την εντολ? να εκτελεστε?. Σ?μφωνα με τον Λ?ο Βαλι?νι, εκπρ?σωπο του Κ?μματο? Δρ?ση? στο CLNAI, η απ?φαση για την εκτ?λεση του Μουσολ?νι λ?φθηκε τη ν?χτα τη? 27η?/28η? Απριλ?ου απ? μια ομ?δα που ενεργο?σε για λογαριασμ? του CLNAI που αποτελε?ται απ? τον ?διο, τον Σ?ντρο Περτ?νι, και του? κομμουνιστ?? Εμ?λιο Σερ?νι και Λου?τζι Λ?νγκο. Το CLNAI στη συν?χεια ανακο?νωσε, την επομ?νη του θαν?του του, ?τι ο Μουσολ?νι ε?χε εκτελεστε? κατ?πιν εντολ?? του. [19]

Σε κ?θε περ?πτωση, ο Λ?νγκο ?δωσε εντολ? σε ?ναν κομμουνιστ? παρτιζ?νο τη? Γενικ?? Διο?κηση?, τον Γου?λτερ Αο?ντισιο, να π?ει αμ?σω? στο Ντ?νγκο για να εκτελ?σει τη διαταγ?. Σ?μφωνα με τον Λ?νγκο, το ?κανε με τι? λ?ξει? π?γαινε να τον πυροβολ?σει? . [28] Ο Λ?νγκο ρ?τησε ?ναν ?λλο παρτιζ?νο, τον ?λντο Λαμπρ?ντι, για να π?ει επ?ση? γιατ?, σ?μφωνα με τον Λαμπρ?ντι, ο Λ?νγκο π?στευε ?τι ο Αο?ντισιο ?ταν ≪αυθ?δη?, υπερβολικ? ?καμπτο? και βιαστικ??≫. [28]

Εκτ?λεση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Αν και πολλ?? αντικρου?μενε? εκδοχ?? και θεωρ?ε? για το π?? π?θαναν ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι διατυπ?θηκαν μετ? τον π?λεμο, η αφ?γηση του Γου?λτερ Αο?ντισιο, ? τουλ?χιστον τα βασικ? στοιχε?α τη?, παραμ?νει η πιο αξι?πιστη και μερικ?? φορ?? αναφ?ρεται στην Ιταλ?α ω? η ≪επ?σημη≫ εκδοχ?. [29] [30] [31]

Επιβεβαι?θηκε σε μεγ?λο βαθμ? απ? την μαρτυρ?α που παρε?χε ο ?λντο Λαμπρ?ντι [32] και η ≪κλασικ?≫ αφ?γηση τη? ιστορ?α? παρουσι?στηκε σε βιβλ?α που γρ?φτηκαν τη δεκαετ?α του 1960 απ? του? Μπελ?νι ντελε Στ?λε και Ουρμπ?νο Λαζ?ρο και τον δημοσιογρ?φο Φρ?νκο Μπαντ?νι. [6] Αν και καθ?να? απ? αυτο?? του? ισχυρισμο?? ποικ?λλει σε λεπτομ?ρεια, ε?ναι συνεπ?? ω? προ? τα κ?ρια γεγον?τα. [30]

Ο Αο?ντισιο και ο Λαμπρ?ντι ?φυγαν απ? το Μιλ?νο για το Ντ?νγκο νωρ?? το πρω? τη? 28η? Απριλ?ου 1945 για να εκτελ?σουν τι? εντολ?? που ε?χε δ?σει ο Αο?ντισιο απ? τον Λ?νγκο. [33] [34] Κατ? την ?φιξ? του? στο Ντ?νγκο, συν?ντησαν τον Μπελ?νι ντελε Στ?λε, ο οπο?ο? ?ταν ο τοπικ?? διοικητ?? των παρτιζ?νων, για να κανον?σουν να του? παραδοθε? ο Μουσολ?νι. [33] [34] Ο Αο?ντισιο χρησιμοπο?ησε το ψευδ?νυμο του Συνταγματ?ρχη Βαλ?ριο (Colonnello Valerio) κατ? τη δι?ρκεια τη? αποστολ?? του. [33] [35] Το απ?γευμα, μαζ? με ?λλου? παρτιζ?νου?, συμπεριλαμβανομ?νων των ?λντο Λαμπρ?ντι και Μικ?λε Μορ?τι, οδ?γησαν στην αγροικ?α τη? οικογ?νεια? Ντε Μαρ?α για να μαζ?ψουν τον Μουσολ?νι και την Πετ?τσι. [36] [37] Αφο? του? παρ?λαβαν, οδ?γησαν 20 χλμ ν?τια προ? το χωρι? Giulino di Mezzegra . [38] Το ?χημα αν?βηκε στην ε?σοδο τη? Β?λλα Μπελμ?ντε σε ?ναν στεν? δρ?μο και ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι κλ?θηκαν να βγουν ?ξω και να σταθο?ν δ?πλα στον το?χο τη? β?λα?. [33] [38] [39] Στη συν?χεια ο Αο?ντισιο του? πυροβ?λησε στο 4:10   μ.μ. με ?να υποπολυβ?λο δανεισμ?νο απ? τον Moretti, με το δικ? του ?πλο να ?χει μπλοκ?ρει. [33] [37] [40] Υπ?ρχαν διαφορ?? στον ισχυρισμ? του Λαμπρ?ντι και σε αυτ?ν του Αο?ντισιο. Ο Αο?ντισιο παρουσ?ασε τον Μουσολ?νι ?τι ενεργο?σε με δειλ? τρ?πο αμ?σω? πριν απ? το θ?νατ? του, εν? ο Λαμπρ?ντι ?χι. Ο Αο?ντισιο ε?πε ?τι δι?βασε μια θανατικ? ποιν?, εν? ο Λαμπρ?ντι το παρ?λειψε. Ο Λαμπρ?ντι ε?πε ?τι τα τελευτα?α λ?για του Μουσολ?νι ?ταν ≪στ?χευσε στην καρδι? μου≫. Στον ισχυρισμ? του Αο?ντισιο, ο Μουσολ?νι δεν ε?πε τ?ποτα αμ?σω? πριν ? κατ? τη δι?ρκεια τη? εκτ?λεση?. [40] [41]

Διαφορ?? υπ?ρχουν επ?ση? με τον απολογισμ? που δ?νουν ?λλοι εμπλεκ?μενοι, συμπεριλαμβανομ?νων των Λαζ?ρο και Μπελ?νι ντελε Στ?λε. Σ?μφωνα με τον τελευτα?ο, ?ταν συν?ντησε τον Αο?ντισιο στο Ντ?νγκο, ο Αο?ντισιο ζ?τησε μια λ?στα με του? φασ?στε? αιχμαλ?του? που ε?χαν συλληφθε? την προηγο?μενη μ?ρα και σημε?ωσε τα ον?ματα του Μουσολ?νι και τη? Πετ?τσι για εκτ?λεση. Ο Μπελ?νι ντελε Στ?λε ε?πε ?τι αμφισβ?τησε τον Αο?ντισιο σχετικ? με το γιατ? πρ?πει να εκτελεστε? η Πετ?τσι. Ο Αο?ντισιο απ?ντησε ?τι ?ταν σ?μβουλο? του Μουσολ?νι, ε?χε εμπνε?σει τι? πολιτικ?? του και ?τι ?ταν ≪εξ?σου υπε?θυνη με εκε?νον≫. Σ?μφωνα με τον Μπελ?νι ντελε Στ?λε, δεν πραγματοποι?θηκε καμ?α ?λλη συζ?τηση ? διατυπ?σει? σχετικ? με την απ?φαση για την εκτ?λεσ? του?. [42]

Ο Πι?ρ Λου?τζι Μπελ?νι ντελε Στ?λε.

Ο Αο?ντισιο ?δωσε διαφορετικ? εκδοχ?. Ισχυρ?στηκε ?τι στι? 28 Απριλ?ου συγκ?λεσε ?να ≪πολεμικ? δικαστ?ριο≫ στο Ντ?νγκο, αποτελο?μενο απ? του? Λαμπρ?ντι, Μπελ?νι ντελε Στ?λε, Μικ?λε Μορ?τι και Λαζ?ρο με τον ?διο ω? πρ?εδρο. Το δικαστ?ριο καταδ?κασε σε θ?νατο του? Μουσολ?νι και Πετ?τσι. Δεν υπ?ρξαν αντιρρ?σει? για καμ?α απ? τι? προτειν?μενε? εκτελ?σει?. [42] Ο Ουρμπ?νο Λαζ?ρο αργ?τερα αρν?θηκε ?τι ε?χε συγκληθε? τ?τοιο δικαστ?ριο και ε?πε:

?μουν πεπεισμ?νο? ?τι ο Μουσολ?νι ?ξιζε τον θ?νατο... αλλ? ?πρεπε να ε?χε γ?νει δ?κη σ?μφωνα με το ν?μο. ?ταν πολ? β?ρβαρο ≫. [42]

Σε ?να βιβλ?ο που ?γραψε τη δεκαετ?α του 1970, ο Αο?ντισιο υποστ?ριξε ?τι η απ?φαση για την εκτ?λεση του Μουσολ?νι που ελ?φθη στη συν?ντηση στο Ντ?νγκο των κομματικ?ν ηγετ?ν στι? 28 Απριλ?ου αποτελο?σε ?γκυρη απ?φαση εν?? δικαστηρ?ου σ?μφωνα με το ?ρθρο 15 του διατ?γματο? του CNLAI για το Σ?νταγμα των Πολεμικ?ν Δικαστηρ?ων [43] Ωστ?σο, η ?λλειψη δικαστ? ? τη? Επιτροπ?? Πολ?μου (που απαιτε?ται απ? το δι?ταγμα να ε?ναι παρ?ν) θ?τει υπ? αμφισβ?τηση αυτ?ν τον ισχυρισμ?. [44] [γ]

Επακ?λουθα γεγον?τα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Κατ? τη δι?ρκεια τη? δικτατορ?α? του, οι αναπαραστ?σει? του σ?ματο? του Μουσολ?νι ? για παρ?δειγμα οι εικ?νε? του να ασκε? σωματικ? εργασ?α ε?τε γυμν?? ε?τε ημ?γυμνο? ? αποτελο?σαν κεντρικ? μ?ρο? τη? φασιστικ?? προπαγ?νδα?. Το σ?μα του παρ?μεινε ?να ισχυρ? σ?μβολο μετ? το θ?νατ? του, με αποτ?λεσμα ε?τε να τιμ?ται απ? του? υποστηρικτ?? του ε?τε να αντιμετωπ?ζεται με περιφρ?νηση και ασ?βεια απ? του? αντιπ?λου?, και να ?χει ευρ?τερη πολιτικ? σημασ?α. [46] [47]

Πι?τσα Λορ?το [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το πτ?μα του Μουσολ?νι (δε?τερο απ? αριστερ?) δ?πλα στην Πετ?τσι (μ?ση) και ?λλου? εκτελεσμ?νου? φασ?στε? στην Πι?τσα Λορ?το, Μιλ?νο, 1945

Το βρ?δυ τη? 28η? Απριλ?ου, τα πτ?ματα του Μουσολ?νι, τη? Πετ?τσι και των ?λλων εκτελεσμ?νων φασιστ?ν φορτ?θηκαν σε ?να φορτηγ? και μεταφ?ρθηκαν ν?τια στο Μιλ?νο. ?ταν ?φτασαν στην π?λη τι? πρ?τε? πρωιν?? ?ρε? τη? 29η? Απριλ?ου, πετ?χτηκαν στο ?δαφο? στην Πι?τσα Λορ?το, μια προαστιακ? πλατε?α κοντ? στον κεντρικ? σιδηροδρομικ? σταθμ? . [48] [49] Η επιλογ? τη? τοποθεσ?α? ?ταν σκ?πιμη. Δεκαπ?ντε παρτιζ?νοι ε?χαν πυροβοληθε? εκε? τον Α?γουστο του 1944 ω? αντ?ποινα για τι? επιθ?σει? των παρτιζ?νων και του? βομβαρδισμο?? των Συμμ?χων, και τα σ?ματ? του? ε?χαν στη συν?χεια αφεθε? σε δημ?σια ?κθεση. Εκε?νη την εποχ?, ο Μουσολ?νι λ?γεται ?τι ε?χε παρατηρ?σει ≪για το α?μα τη? Πι?τσα Λορ?το, θα το πληρ?σουμε ακριβ?≫. [49]

Τα σ?ματ? του? ε?χαν με?νει σε ?να σωρ? και μ?χρι τι? 9:00   . ?να σημαντικ? πλ?θο? ε?χε συγκεντρωθε?. Τα πτ?ματα χτυπ?θηκαν με λαχανικ?, τα ?φτυναν, τα ο?ρησαν, τα πυροβ?λησαν και τα κλ?τσησαν. Το πρ?σωπο του Μουσολ?νι παραμορφ?θηκε απ? του? ξυλοδαρμο??. [50] [51] Οι συμμαχικ?? δυν?μει? ?ρχισαν να καταφθ?νουν στην π?λη κατ? τη δι?ρκεια του πρωινο? και ?να? Αμερικαν?? αυτ?πτη? μ?ρτυρα? περι?γραψε το πλ?θο? ω? ≪αποκρουστικ?, διεφθαρμ?νο και εκτ?? ελ?γχου≫. [51] Μετ? απ? λ?γο, τα πτ?ματα κρεμ?στηκαν με τα π?δια απ? το μεταλλικ? πλα?σιο τη? δοκο? εν?? μισοκτιστο? πρατηρ?ου τη? Standard Oil . [50] [51] [52] Αυτ?? ο τρ?πο? απαγχονισμο? ε?χε χρησιμοποιηθε? στη β?ρεια Ιταλ?α απ? του? μεσαιωνικο?? χρ?νου? για να τονιστε? η ≪ατιμ?α≫ των κρεμασμ?νων. Ωστ?σο, η ερμηνε?α που ?δωσαν ?σοι συμμετε?χαν στον απαγχονισμ? του Μουσολ?νι και των ?λλων με αυτ?ν τον τρ?πο ?ταν η προστασ?α των σορ?ν απ? τον ?χλο. Το κινηματογραφικ? υλικ? του τι συν?βη φα?νεται να επιβεβαι?νει αυτ?. [53]

Νεκροτομε?ο και αυτοψ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Τα πτ?ματα του Μουσολ?νι και τη? Πετ?τσι φωτογραφ?θηκαν απ? κ?μεραμαν του αμερικανικο? στρατο? στο νεκροτομε?ο τη? π?λη? του Μιλ?νου

Περ?που στι? 2:00   μ.μ. στι? 29 Απριλ?ου, οι πρ?σφατα αφιχθ?ντε? αμερικανικ?? στρατιωτικ?? αρχ?? δι?ταξαν να κατ?βουν τα πτ?ματα και να παραδοθο?ν στο νεκροτομε?ο τη? π?λη? για να γ?νουν νεκροψ?ε?. ?να? εικονολ?πτη? του αμερικανικο? στρατο? π?γε στο νεκροτομε?ο και τρ?βηξε φωτογραφ?ε? των σορ?ν για δημοσ?ευση, συμπεριλαμβανομ?νη? μια? με του? Μουσολ?νι και Πετ?τσι σε μια μακ?βρια στ?ση σαν να ?ταν χ?ρι-χ?ρι. [54]

Στι? 30 Απριλ?ου, πραγματοποι?θηκε αυτοψ?α στον Μουσολ?νι στο Ινστιτο?το Νομικ?? Ιατρικ?? στο Μιλ?νο. Μια εκδοχ? τη? επ?μενη? αναφορ?? αν?φερε ?τι ε?χε πυροβοληθε? με ενν?α σφα?ρε?, εν? μια ?λλη εκδοχ? ?ριζε επτ? σφα?ρε?. Ω? αιτ?α θαν?του δ?θηκαν τ?σσερι? σφα?ρε? κοντ? στην καρδι?. Τα διαμετρ?ματα των σφαιρ?ν δεν αναγνωρ?στηκαν. [55] Δε?γματα του εγκεφ?λου του Μουσολ?νι ελ?φθησαν και στ?λθηκαν στι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? για αν?λυση. Η πρ?θεση ?ταν να αποδε?ξει την υπ?θεση ?τι η σ?φιλη του ε?χε προκαλ?σει παραφροσ?νη, αλλ? τ?ποτα δεν προ?κυψε απ? την αν?λυση. [56] Δεν βρ?θηκαν στοιχε?α σ?φιλη? στο σ?μα του Μουσολ?νι και δεν ?γινε νεκροψ?α στην Πετ?τσι. [57]

Επιπτ?σει? στον Χ?τλερ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το απ?γευμα τη? 29η? Απριλ?ου, ο Αδ?λφο? Χ?τλερ ?μαθε για την εκτ?λεση του Μουσολ?νι, αν και ε?ναι ?γνωστο π?σε? απ? τι? λεπτομ?ρειε? του κοινοποι?θηκαν. [58] [59] Νωρ?τερα εκε?νη την ημ?ρα, ο Χ?τλερ ε?χε καταγρ?ψει στην Τελευτα?α Διαθ?κη του ?τι σκ?πευε να επιλ?ξει τον θ?νατο αντ? να αιχμαλωτιστε? απ? τον εχθρ? ? να π?σει στα χ?ρια ≪των μαζ?ν≫ για να γ?νει ≪?να θ?αμα που διοργαν?νουν οι Εβρα?οι≫. [60] Την επ?μενη μ?ρα, ο Χ?τλερ αυτοκτ?νησε στο Βερολ?νο , λ?γο πριν η π?λη π?σει στον Κ?κκινο Στρατ? . [61] Σ?μφωνα με τι? προηγο?μενε? οδηγ?ε? του Χ?τλερ, το σ?μα του κ?ηκε αμ?σω? με βενζ?νη , χωρ?? ουσιαστικ? να αφ?σει υπολε?μματα. [62]

Ορισμ?νοι ιστορικο? πιστε?ουν ?τι αυτ? που συν?βη στον Μουσολ?νι ?ταν ?να? παρ?γοντα? στην απ?φαση του Χ?τλερ να αυτοκτον?σει και να κ?ψει το σ?μα του. [63] Ο ?λαν Μπο?λοκ ε?πε ?τι τα ν?α για τη μο?ρα του Μουσολ?νι προφαν?? α?ξησαν την αποφασιστικ?τητα του Χ?τλερ να αποφ?γει τη σ?λληψη [64] και ο Ου?λιαμ Σ?ρερ σκ?φτηκε ?τι η γν?ση των γεγον?των γ?ρω απ? τον θ?νατο του Μουσολ?νι μπορε? να εν?σχυσε την αποφασιστικ?τητα του Χ?τλερ να μην διακινδυνε?σει η πτ?ση του να μετατραπε? σε δημ?σια ταπε?νωση. [58] Ωστ?σο, ο Χιου Τρ?βορ Ρ?περ π?στευε ?τι αυτ? ?ταν απ?θανο, καθ?? ?ταν απ?θανο οι λεπτομ?ρειε? να ε?χαν αναφερθε? στον Χ?τλερ και, σε κ?θε περ?πτωση, ε?χε ?δη αποφασ?σει για την πορε?α δρ?ση? του. [65] Ο ?αν Κ?ρσοου σημει?νει ?τι εν? ε?ναι αβ?βαιο αν στον Χ?τλερ ε?παν οι λεπτομ?ρειε? του θαν?του του Μουσολ?νι:

Ενταφιασμ?? και κλοπ? πτ?ματο? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μετ? τον θ?νατ? του και την επ?δειξη του πτ?ματο? του στο Μιλ?νο, ο Μουσολ?νι θ?φτηκε σε ?ναν ασ?μαντο τ?φο στο νεκροταφε?ο του Μουσ?κο, στα β?ρεια τη? π?λη?. Την Κυριακ? του Π?σχα του 1946, το σ?μα του Μουσολ?νι εντοπ?στηκε και ξεθ?φτηκε απ? ?ναν νεαρ? φασ?στα, τον Ντομ?νικο Λετσ?σι, και δ?ο φ?λου? του. [66] Σε δι?στημα δεκα?ξι εβδομ?δων μεταφ?ρθηκε απ? τ?πο σε τ?πο ?οι κρυψ?νε? περιλ?μβαναν μια β?λα και ?να μοναστ?ρι? εν? οι αρχ?? το αναζ?τησαν. [46] Τελικ?, τον Α?γουστο, το σ?μα (με ?να π?δι να λε?πει) εντοπ?στηκε στο Certosa di Pavia, ?να μοναστ?ρι ?χι μακρι? απ? το Μιλ?νο. Δ?ο Φραγκισκανο? μοναχο? κατηγορ?θηκαν ?τι βο?θησαν τον Λετσ?σι να κρ?ψει την σορ?. [66] [67]

Στη συν?χεια, οι αρχ?? καν?νισαν να κρυφτε? το σ?μα σε ?να μοναστ?ρι των Καπουτσ?νων στη μικρ? π?λη Τσ?ρρο Ματζ?ρε ?που παρ?μεινε για τα επ?μενα ?ντεκα χρ?νια. Το πο? βρισκ?ταν το πτ?μα κρατ?θηκε μυστικ?, ακ?μη και απ? την οικογ?νεια του Μουσολ?νι. [68] Αυτ? παρ?μεινε μ?χρι τον Μ?ιο του 1957, ?ταν ο νεοδιορισθε?? Πρωθυπουργ??, ?ντονε Ζ?λι , συμφ?νησε με την εκ ν?ου ενταφιασμ? του Μουσολ?νι στον τ?πο γ?ννησ?? του στο Πρεντ?ππιο , στη Ρομ?να. Ο Ζ?λι, ο οπο?ο? επ?ση? καταγ?ταν απ? το Πρεντ?ππιο και γν?ριζε τη χ?ρα του Μουσολ?νι, τη Ρακ?λε, βασιζ?ταν στην ακροδεξι? για να τον υποστηρ?ξει στο Κοινοβο?λιο . Αυτ? περιελ?μβανε και τον ?διο τον Λετσ?σι, ο οπο?ο? ?ταν τ?ρα βουλευτ?? του νεοφασιστικο? κ?μματο?. [69]

Τ?φο? και επ?τειο? θαν?του [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο τ?φο? του Μουσολ?νι στην οικογενειακ? του κρ?πτη, στο Πρεντ?ππιο .

Η εκ ν?ου ενταφιασμ?? στην κρ?πτη τη? οικογ?νεια? Μουσολ?νι στο Πρεντ?ππιο πραγματοποι?θηκε την 1η Σεπτεμβρ?ου 1957, με παρ?ντε? υποστηρικτ?? να δ?νουν τον φασιστικ? χαιρετισμ? . Ο Μουσολ?νι αναπα?θηκε σε μια μεγ?λη π?τρινη σαρκοφ?γο . [δ] Ο τ?φο? ε?ναι διακοσμημ?νο? με φασιστικ? σ?μβολα και περι?χει μια μεγ?λη μαρμ?ρινη κεφαλ? του Μουσολ?νι. Μπροστ? απ? τον τ?φο υπ?ρχει ?να μητρ?ο για του? επισκ?πτε? που υπογρ?φουν τα σ?βη του?. Ο τ?φο? ?χει γ?νει νεοφασιστικ?? τ?πο? προσκυν?ματο?. Οι αριθμο? που υπογρ?φουν το μητρ?ο του τ?φου κυμα?νονται απ? δεκ?δε? ?ω? εκατοντ?δε? την ημ?ρα, με χιλι?δε? να υπογρ?φουν σε ορισμ?νε? επετε?ου?. [69]

Η επ?τειο? του θαν?του του Μουσολ?νι στι? 28 Απριλ?ου ?γινε μ?α απ? τι? τρει? ημερομην?ε? που σημει?νουν οι υποστηρικτ?? του νεοφασισμο? με μεγ?λε? συγκεντρ?σει?. Στο Πρεδ?ππιο γ?νεται πορε?α μεταξ? του κ?ντρου τη? π?λη? και του νεκροταφε?ου. Η εκδ?λωση συν?θω? προσελκ?ει χιλι?δε? υποστηρικτ?? και περιλαμβ?νει ομιλ?ε?, τραγο?δια και κ?σμο που δ?νει τον φασιστικ? χαιρετισμ?. [71]

Μεταπολεμικ? διαμ?χη [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Εκτ?? Ιταλ?α?, η εκδοχ? του Αο?ντισιο για το π?? εκτελ?στηκε ο Μουσολ?νι ?χει γ?νει σε μεγ?λο βαθμ? αποδεκτ? και δεν αμφισβητε?ται. [72] Ωστ?σο, εντ?? τη? Ιταλ?α?, το θ?μα αποτ?λεσε αντικε?μενο εκτενο?? συζ?τηση? και διαφων?α? απ? τα τ?λη τη? δεκαετ?α? του 1940 ?ω? σ?μερα και πολυ?ριθμε? θεωρ?ε? για το π?? π?θανε ο Μουσολ?νι ?χουν πολλαπλασιαστε?. [19] [72] Τουλ?χιστον 12 διαφορετικ? ?τομα ?χουν αναγνωριστε? σε δι?φορε? χρονικ?? στιγμ?? ω? υπε?θυνα για την πραγματοπο?ηση του πυροβολισμο?. [72] ?χουν γ?νει συγκρ?σει? με τι? θεωρ?ε? συνωμοσ?α? για τη δολοφον?α του Τζον Φ. Κ?νεντι [19] και ?χει περιγραφε? ω? το ιταλικ? αντ?στοιχο αυτ?? τη? εικασ?α?. [72]

Υποδοχ? τη? εκδοχ?? του Αο?ντισιο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Μ?χρι το 1947, η εμπλοκ? του Αο?ντισιο κρατο?νταν μυστικ? και στι? πρ?τε? περιγραφ?? των γεγον?των (σε μια σειρ? ?ρθρων στην εφημερ?δα L'Unita του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? στα τ?λη του 1945) το ?τομο που πραγματοπο?ησε του? πυροβολισμο?? αναφ?ρονταν μ?νο ω? "Συνταγματ?ρχη? Βαλ?ριο≫. [72]

Ο ?λντο Λαμπρ?ντι συν?δευσε τον Αο?ντισιο στην αποστολ? του και ?γραψε ?ναν απολογισμ? το 1972.

Ο Αο?ντισιο ονομ?στηκε για πρ?τη φορ? σε μια σειρ? ?ρθρων στην εφημερ?δα Il Tempo τον Μ?ρτιο του 1947 και το Κομμουνιστικ? Κ?μμα στη συν?χεια επιβεβα?ωσε τη συμμετοχ? του Αο?ντισιο. Ο ?διο? ο Αο?ντισιο δεν μ?λησε δημ?σια για αυτ? μ?χρι που δημοσ?ευσε την εκδοχ? του σε μια σειρ? απ? π?ντε ?ρθρα στην L'Unita αργ?τερα εκε?νο τον μ?να (και την επαν?λαβε σε ?να βιβλ?ο που ?γραψε αργ?τερα ο Αο?ντισιο, το οπο?ο δημοσιε?τηκε το 1975, δ?ο χρ?νια μετ? τον θ?νατ? του). [35] Δημοσιε?τηκαν επ?ση? και ?λλε? εκδοχ?? τη? ιστορ?α?, συμπεριλαμβανομ?νων, στη δεκαετ?α του 1960, δ?ο βιβλ?α που περιγρ?φουν την ≪κλασικ?≫ αφ?γηση τη? ιστορ?α?: Dongo, la fine di Mussolini των Λαζ?ρο και Μπελ?νι ντελε Στ?λε και Le ultime 95 ore di Mussolini του Φρ?νκο Μπαντ?νι. . [6]

Σ?ντομα, σημει?θηκε ?τι υπ?ρχαν ασυμφων?ε? μεταξ? τη? αρχικ?? εκδοχ?? του Αο?ντισιο που δημοσιε?τηκε στην L'Unita , των επ?μενων εκδοχ?ν που παρε?χε και των εκδοχ?ν των γεγον?των που παρε?χαν ?λλοι. Αν και η αφ?γηση του πιθαν?τατα βασ?ζεται στα γεγον?τα, σ?γουρα ?ταν εξωρα?σμ?νη. [73] Οι αποκλ?σει? και οι προφανε?? υπερβολ??, σε συνδυασμ? με την πεπο?θηση ?τι το Κομμουνιστικ? Κ?μμα τον ε?χε επιλ?ξει για να αναλ?βει την ευθ?νη για του? δικο?? του πολιτικο?? σκοπο??, οδ?γησε ορισμ?νου? στην Ιταλ?α να πιστ?ψουν ?τι η ιστορ?α του ?ταν εντελ?? ? σε μεγ?λο βαθμ? αναληθ??. [73]

Το 1996, μ?α αδημοσ?ευτη ιδιωτικ? μαρτυρ?α το 1972 απ? τον ?λντο Λαμπρ?ντι για τα αρχε?α του Κομμουνιστικο? Κ?μματο?, εμφαν?στηκε στη L'Unita . Σε αυτ?, ο Λαμπρ?ντι επιβεβα?ωσε τα βασικ? γεγον?τα τη? ιστορ?α? του Αο?ντισιο αλλ? χωρ?? τα στολ?δια. Ο Λαμπρ?ντι ?ταν αναμφ?βολα αυτ?πτη? μ?ρτυρα? και, επειδ? προετο?μασε την αφ?γησ? του για τα ιδιωτικ? αρχε?α του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? ?και ?χι για δημοσ?ευση? ?γινε αντιληπτ? ?τι δεν ε?χε ?λλο κ?νητρο απ? το να πει την αλ?θεια. Επιπλ?ον, ε?χε τη φ?μη ?τι ?ταν αξι?πιστο?. ?ταν επ?ση? γνωστ? ?τι αντιπαθο?σε προσωπικ? τον Αο?ντισιο. Για ?λου? αυτο?? του? λ?γου? θεωρ?θηκε σημαντικ? ?τι επιβεβα?ωσε σε μεγ?λο βαθμ? την εκδοχ? του Αο?ντισιο. Μετ? τη δημοσ?ευση του μαρτυρ?α? του Λαμπρ?ντι, οι περισσ?τεροι, αλλ? ?χι ?λοι, οι σχολιαστ?? πε?στηκαν για την αληθ?τητ? του. Ο ιστορικ?? Τζ?ρτζιο Μπ?κα σχολ?ασε:

Ισχυρισμο? του Λαζ?ρο [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Ο Ουρμπ?νο Λαζ?ρο το 1945, που δε?χνει μια τρ?πα απ? σφα?ρα κοντ? στην ε?σοδο τη? Villa Belmonte.

Στο βιβλ?ο του Ντ?νγκο: μισ?? αι?να? ψ?ματο? το 1993, ο κομματικ?? ηγ?τη? Ουρμπ?νο Λαζ?ρο επαν?λαβε τον ισχυρισμ? που ε?χε κ?νει νωρ?τερα ?τι ο Λου?τζι Λ?νγκο και ?χι ο Αο?ντισιο ?ταν ο "Συνταγματ?ρχη? Βαλ?ριο". Υποστ?ριξε επ?ση? ?τι ο Μουσολ?νι τραυματ?στηκε κατ? λ?θο? νωρ?τερα την ?δια μ?ρα, ?ταν η Πετ?τσι προσπ?θησε να αρπ?ξει το ?πλο εν?? απ? του? παρτιζ?νου?, ο οπο?ο? σκ?τωσε την Πετ?τσι και ο Μικ?λε Μορ?τι στη συν?χεια πυροβ?λησε τον Μουσολ?νι. [74] [75] [76]

Η ≪Βρετανικ? υπ?θεση≫ [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Υπ?ρξαν αρκετο? ισχυρισμο? ?τι η μον?δα μυστικ?ν επιχειρ?σεων εν καιρ? πολ?μου τη? Βρεταν?α?, η Special Operations Executive (SOE), ?ταν υπε?θυνη για τον θ?νατο του Μουσολ?νι, και ?τι μπορε? να ε?χε διαταχθε? ακ?μη και απ? τον Βρεταν? πρωθυπουργ?, Ου?νστον Τσ?ρτσιλ . Σ?μφωνα με του? ισχυρισμο??, ?ταν μ?ρο? μια? ≪συγκ?λυψη?≫ για την αν?κτηση ≪μυστικ?ν συμφωνι?ν≫ και συμβιβαστικ? αλληλογραφ?α μεταξ? των δ?ο ανδρ?ν, την οπο?α μετ?φερε ο Μουσολ?νι ?ταν συνελ?φθη απ? αντ?ρτε?. Λ?γεται ?τι η αλληλογραφ?α περιελ?μβανε προσφορ?? απ? τον Τσ?ρτσιλ για ειρ?νη και εδαφικ?? παραχωρ?σει? με αντ?λλαγμα τον Μουσολ?νι να πε?σει τον Χ?τλερ να συμμετ?σχει στου? δυτικο?? Συμμ?χου? σε μια συμμαχ?α κατ? τη? Σοβιετικ?? ?νωση? . [77] [78] Στου? υποστηρικτ?? αυτ?? τη? θεωρ?α? περιλαμβ?νονται ιστορικο? ?πω? ο Ρ?νζο Ντε Φελ?τσε [79] και ο Πι?ρ Μ?λζα [80] και δημοσιογρ?φοι ?πω? ο Π?τερ Τ?μπκιν? [78] και ο Λουτσι?νο Γκαριμπ?λντι. [81] Ωστ?σο, η θεωρ?α ?χει απορριφθε? απ? πολλο??. [77] [78] [79]

Ο Ου?νστον Τσ?ρτσιλ το 1940.

Το 1994 ο Μπρο?νο Λον?τι, πρ?ην ηγ?τη? των παρτιζ?νων, δημοσ?ευσε ?να βιβλ?ο στο οπο?ο ισχυριζ?ταν ?τι πυροβ?λησε τον Μουσολ?νι και τον συν?δευε στην αποστολ? του ?να? αξιωματικ?? του βρετανικο? στρατο? που λεγ?ταν ≪Τζον≫, ο οπο?ο? πυροβ?λησε την Πετ?τσι. [19] [82] Ο δημοσιογρ?φο? Π?τερ Τ?μπκιν? ισχυρ?στηκε ?τι απ?δειξε ?τι ο "Τζον" ?ταν ο Ρ?μπερτ Μακαρ?νε, ?να? βρετανικ?? πρ?κτορα? τη? SOE που ε?χε καταγωγ? απ? τη Σικελ?α . Σ?μφωνα με τον Λον?τι, αυτ?? και ο ≪Τζον≫ π?γαν στην αγροικ?α Ντε Μαρ?α το πρω? τη? 28η? Απριλ?ου και σκ?τωσαν τον Μουσολ?νι και την Πετ?τσι περ?που στι? 11:00.   π.μ. [78] [83] Το 2004, το ιταλικ? κρατικ? τηλεοπτικ? καν?λι RAI μετ?δωσε ?να ντοκιμαντ?ρ , συμπαραγωγ?? του Τ?μπκιν?, στο οπο?ο προβλ?θηκε η θεωρ?α. Ο Λον?τι π?ρε συν?ντευξη για το ντοκιμαντ?ρ και ισχυρ?στηκε ?τι ?ταν ?φτασε στην αγροικ?α:

Του? ?βγαλαν απ? το σπ?τι και, στη γων?α μια? κοντιν?? λωρ?δα?, του? ?στησαν σε ?ναν φρ?χτη και του? πυροβ?λησαν. Το ντοκιμαντ?ρ περιελ?μβανε μια συν?ντευξη με την Dorina Mazzola, η οπο?α ε?πε ?τι η μητ?ρα τη? ε?χε δει τον πυροβολισμ?. Ε?πε επ?ση? ?τι η ?δια ε?χε ακο?σει του? πυροβολισμο?? και ?τι ≪κο?ταξε το ρολ?ι, ?ταν σχεδ?ν 11≫. Το ντοκιμαντ?ρ συν?χισε υποστηρ?ζοντα? ?τι οι μεταγεν?στεροι πυροβολισμο? στη Β?λα Μπελμ?ντε ?γιναν στη συν?χεια ω? μ?ρο? τη? ≪κ?λυψη?≫. [78]

Η θεωρ?α ?χει επικριθε? για ?λλειψη σοβαρ?ν αποδεικτικ?ν στοιχε?ων, ιδια?τερα για την ?παρξη τη? αλληλογραφ?α? με τον Τσ?ρτσιλ. [77] [84] Σχολι?ζοντα? το τηλεοπτικ? ντοκιμαντ?ρ τη? RAI το 2004, ο Κρ?στοφερ Γουντ?, ερευνητ?? για την επ?σημη ιστορ?α τη? SOE, απ?ρριψε αυτο?? του? ισχυρισμο?? λ?γοντα? ?τι "ε?ναι απλ?? αγ?πη για τη συνωμοσ?α". [78]

?λλε? θεωρ?ε? ≪πρ?ιμου θαν?του≫. [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η αγροικ?α Ντε Μαρ?α, π.  1945

Κ?ποιοι, συμπεριλαμβανομ?νου και του φασ?στα δημοσιογρ?φου Τζ?ρτζιο Πιζ?νο, ισχυρ?στηκαν ?τι ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι πυροβολ?θηκαν νωρ?τερα την ?δια μ?ρα κοντ? στην αγροικ?α Ντε Μαρ?α και ?τι η εκτ?λεση στο Giulino de Mezzegra οργαν?θηκε με πτ?ματα. [85] [86] Ο πρ?το? που το υποστ?ριξε ?ταν ο Φρ?νκο Μπαντ?νι το 1978. [87]

?λλε? θεωρ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

?χουν δημοσιευθε? και ?λλε? θεωρ?ε?, συμπεριλαμβανομ?νων των ισχυρισμ?ν ?τι ?χι μ?νο ο Λου?τζι Λ?νγκο, στη συν?χεια ηγ?τη? του Κομμουνιστικο? Κ?μματο? στη μεταπολεμικ? Ιταλ?α, αλλ? και ο Σ?ντρο Περτ?νι, μελλοντικ?? Πρ?εδρο? τη? Ιταλ?α?, πραγματοπο?ησε τι? εκτελ?σει?. ?λλοι ισχυρ?στηκαν ?τι ο Μουσολ?νι (? ο Μουσολ?νι και η Πετ?τσι μαζ?) αυτοκτ?νησαν με κ?ψουλε? κυαν?ου. [88]

Σημει?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  1. Στην πραγματικ?τητα, δεν υπ?ρξε ποτ? προσδιορισμ?? απ? καμ?α κυβερνητικ? ? δικαστικ? αρχ? μια? συγκεκριμ?νη? εκδοχ?? των γεγον?των. Ωστ?σο, αυτ? η γενικ? αποδεκτ? ?κδοση ονομ?ζεται συχν? η "επ?σημη ?κδοση". Ωστ?σο, για να αντικατοπτριστε? αυτ? η ?λλειψη κυβερνητικ?? ? δικαστικ?? εξουσ?α?, πηγ?? για το θ?μα χρησιμοπο?ησαν τον ?ρο με εισαγωγικ?. Βλ?πε Moseley 2004 , σελ. 275.
  2. Η CNLAI (ιταλικ?: Comitato di Liberazione Nazionale Alta Italia) (ελληνικ?: Επιτροπ? Εθνικ?? Απελευθ?ρωση? για την ?νω Ιταλ?α) ?ταν η συλλογικ? πολιτικ?-στρατιωτικ? ηγεσ?α των κ?ριων κομματικ?ν ομ?δων που δρο?σαν στη β?ρεια Ιταλ?α. Αποτελο?σε εκπροσ?που? των π?ντε κ?ριων αντιφασιστικ?ν πολιτικ?ν κομμ?των: του Ιταλικο? Κομμουνιστικο? Κ?μματο?, του Κ?μματο? Δρ?ση?, του Ιταλικο? Σοσιαλιστικο? Κ?μματο?, των Χριστιανοδημοκρατ?ν και του Φιλελε?θερου Κ?μματο?. Κ?θε κ?μμα ?λεγχε μια κομματικ? δ?ναμη, με τη μεγαλ?τερη να ?ταν οι Κομμουνιστ?? και ακολουθο?σε το Κ?μμα Δρ?ση?. Το CLNAI ιδρ?θηκε τον Ιανου?ριο του 1944 για να συντον?σει τι? δραστηρι?τητε? αυτ?ν των κομματικ?ν ομ?δων, αλλ? σ?ντομα ισχυρ?στηκε ?τι ?ταν η ν?μιμη πολιτικ? αρχ? στη β?ρεια Ιταλ?α. Αν και αρχικ? αντιστ?θηκαν, οι Σ?μμαχοι τελικ? αναγν?ρισαν αυτ? την αξ?ωση και ?φησαν τη διατ?ρηση τη? δημ?σια? τ?ξη? στι? απελευθερωμ?νε? περιοχ?? στην CLNAI. Τον Μ?ρτιο του 1945 το CLNAI ε?χε υπ? τον ?λεγχ? του 80.000 παρτιζ?νου? και αυτ? ε?χε αυξηθε? σε 250.000 μ?χρι τα τ?λη Απριλ?ου 1945. [9]
  3. Μετ? τον π?λεμο, η οικογ?νεια τη? Κλαρ?τα Πετ?τσι ξεκ?νησε αστικ?? και ποινικ?? υποθ?σει? κατ? του Γου?λτερ Αο?ντισιο για την παρ?νομη δολοφον?α τη?. Μετ? απ? μια μακρ? νομικ? διαδικασ?α, ?να? ανακριτ?? ?κλεισε τελικ? την υπ?θεση το 1967 και αθ?ωσε τον Αο?ντισιο για τον φ?νο με το σκεπτικ? ?τι οι εν?ργειε? για τι? οπο?ε? καταγγ?λλονταν συν?βησαν ω? πρ?ξη πολ?μου κατ? των Γερμαν?ν και των φασιστ?ν κατ? τη δι?ρκεια μια? περι?δου εχθρικ?? κατοχ??. [45]
  4. Ω? εκ των υστ?ρων, το 1966 τα δε?γματα εγκεφαλικο? ιστο? του Μουσολ?νι, που ελ?φθησαν στην αυτοψ?α, επιστρ?φηκαν στη χ?ρα του απ? το ψυχιατρικ? νοσοκομε?ο St. Elizabeths στην Ου?σινγκτον, ?που φυλ?σσονταν απ? το 1945. [56] Τοποθ?τησε τα δε?γματα σε ?να κουτ? στον τ?φο, οδηγ?ντα? τον ιστορικ? Τζον Φουτ να σχολι?σει ?τι ≪επιτ?λου?, μετ? απ? δεκαενν?α χρ?νια μετ? την εκτ?λεσ? του, τα θνητ? και αν?συχα λε?ψανα του Μπεν?το Μουσολ?νι επ?στρεψαν σε ?να μ?ρο? και λ?γο πολ? σε ?να κομμ?τι≫. [46] Το 2009 αναφ?ρθηκε ?τι δε?γματα του εγκεφ?λου και του α?ματο? του Μουσολ?νι, που ε?χαν κλαπε? την ?ρα τη? αυτοψ?α?, προσφ?ρθηκαν προ? π?ληση στο eBay ?ναντι 15.000 ευρ?. Το eBay αφα?ρεσε την καταχ?ριση λ?γο μετ? τη δημοσ?ευσ? τη? και κανε?? δεν μπ?ρεσε να υποβ?λει προσφορ?. Οι αρχ?? του νοσοκομε?ου ε?παν ?τι ?λα τα δε?γματα απ? την αυτοψ?α καταστρ?φηκαν το 1947. [70] .

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  1. BBC History
  2. Blinkhorn 2006
  3. Quartermaine 2000
  4. Payne 1996
  5. Sharp Wells 2013
  6. 6,0 6,1 6,2 Di Bella 2004
  7. Clark 2014a
  8. Morgan 2008
  9. Clark 2014b , σελ?δε? 375?378
  10. Clark 2014a
  11. Neville 2014
  12. Moseley 2004
  13. 13,0 13,1 Quartermaine 2000
  14. Moseley 2004
  15. Moseley 2004
  16. Clark 2014a
  17. Neville 2014
  18. Moseley 2004
  19. 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 O'Reilly 2001
  20. Clark 2014a
  21. Clark 2014a
  22. 22,0 22,1 22,2 Bosworth 2014
  23. Neville 2014
  24. Moseley 2004
  25. Roncacci 2003
  26. Neville 2014
  27. Moseley 2004 , σελ. 282
  28. 28,0 28,1 Moseley 2004
  29. Cavalleri 2009
  30. 30,0 30,1 Roncacci 2003
  31. Moseley 2004
  32. Moseley 2004
  33. 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 Audisio 1947
  34. 34,0 34,1 Moseley 2004
  35. 35,0 35,1 Moseley 2004
  36. Moseley 2004
  37. 37,0 37,1 Bosworth 2014
  38. 38,0 38,1 Moseley 2004
  39. Di Bella 2004
  40. 40,0 40,1 Moseley 2004
  41. Luzzatto 2014
  42. 42,0 42,1 42,2 Moseley 2004
  43. Audisio 1975 , σελ. 371
  44. Baima Bollone 2005 , σελ. 165
  45. Baima Bollone 2005 , σελ. 123
  46. 46,0 46,1 46,2 Foot 1999
  47. Luzzatto 2014
  48. Moseley 2004
  49. 49,0 49,1 Bosworth 2014
  50. 50,0 50,1 Luzzatto 2014
  51. 51,0 51,1 51,2 Moseley 2004
  52. Garibaldi 2004
  53. Di Bella 2004
  54. Luzzatto 2014
  55. Moseley 2004
  56. 56,0 56,1 Bosworth 2014
  57. Moseley 2004
  58. 58,0 58,1 Shirer 1960
  59. Goeschel 2018
  60. Kershaw 2008
  61. Kershaw 2001 .
  62. Kershaw 2008
  63. Soloway 2015
  64. Bullock 1962
  65. Trevor-Roper 1995
  66. 66,0 66,1 Moseley 2004
  67. Duggan 2013
  68. Moseley 2004
  69. 69,0 69,1 Duggan 2013
  70. Squires 2009
  71. Duggan 2013
  72. 72,0 72,1 72,2 72,3 72,4 Moseley 2004
  73. 73,0 73,1 Moseley 2004
  74. Lazzaro 1993
  75. Moseley 2004
  76. Hooper 2006
  77. 77,0 77,1 77,2 Bailey 2014
  78. 78,0 78,1 78,2 78,3 78,4 78,5 Owen 2004
  79. 79,0 79,1 Bompard 1995
  80. Samuel 2010
  81. Garibaldi 2004
  82. Lonati 1994
  83. Tompkins 2001
  84. Moseley 2004
  85. Bosworth 2014
  86. Moseley 2004
  87. Bandini 1978
  88. Moseley 2004

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Περαιτ?ρω αν?γνωση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

  • Audisio, Walter (March 1947). ≪Missione a Dongo≫. L'Unita .   :
≪Missione a Dongo≫ . L'Unita : σελ. 1. 25 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826113120/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470325_0001.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪Missione a Dongo≫ . L'Unita : σελ. 2. 25 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826133740/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470325_0002.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪Solo a Como con 13 partigiani≫ . L'Unita : σελ. 1. 26 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826133746/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470326_0001.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪Solo a Como con 13 partigiani≫ . L'Unita : σελ. 2. 26 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826113230/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470326_0002.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪La corsa verso Dongo≫ . L'Unita : σελ. 1. 27 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826114835/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470327_0001.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪La corsa verso Dongo≫ . L'Unita : σελ. 2. 27 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826113627/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470327_0002.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪La fucilazione del dittatore≫ . L'Unita : σελ. 1. 28 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826133735/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470328_0001.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪La fucilazione del dittatore≫ . L'Unita : σελ. 2. 28 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826113114/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470328_0002.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪Epilogo a Piazzale Loreto≫ . L'Unita : σελ. 1. 29 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826115002/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470329_0001.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .   ;
≪Epilogo a Piazzale Loreto≫ . L'Unita : σελ. 2. 29 March 1947. Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 26 August 2014 . https://web.archive.org/web/20140826113745/http://archiviostorico.unita.it/cgi-bin/highlightPdf.cgi?t=ebook&file=%2Farchivio%2Funi_1947_03%2F19470329_0002.pdf . Ανακτ?θηκε στι? 6 November 2014 .