Το Δ?γμα Τρο?μαν ?ταν η πολιτικ? που διατ?πωσε ο Πρ?εδρο? των ΗΠΑ Χ?ρι Τρο?μαν στην ομιλ?α που εκφ?νησε ^[1] στι? 12 Μαρτ?ου 1947 , δηλ?νοντα? πω? οι Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? θα υποστ?ριζαν την Ελλ?δα και την Τουρκ?α οικονομικ? και στρατιωτικ? για να αποτρ?ψει την πτ?ση του? στη Σοβιετικ? σφα?ρα ^[2] . Οι ιστορικο? συχν? τη θεωρο?ν ω? την ?ναρξη του Ψυχρο? Πολ?μου , και την ?ναρξη τη? πολιτικ?? τη? "Συγκρ?τηση?" ("Containment"), δηλαδ? τη? αν?σχεση? τη? Σοβιετικ?? επ?κταση?.

Ο Πρ?εδρο? Τρο?μαν αν?φερε στο Κογκρ?σο πω? το Δ?γμα ?ταν "η πολιτικ? των Ηνωμ?νων Πολιτει?ν για να υποστηρ?ξουν του? ελε?θερου? λαο?? που αντιστ?κονται στην προσπ?θεια υποδο?λωσ? του? απ? ?νοπλε? μειον?τητε? ? απ? εξωτερικ?? πι?σει?" . Ο Τρο?μαν αιτιολ?γησε, επειδ? αυτ? τα "ολοκληρωτικ? καθεστ?τα" εξαν?γκαζαν "του? ελε?θερου? ανθρ?που?" , αντιπροσ?πευαν μια απειλ? στη διεθν? ειρ?νη και την εθνικ? ασφ?λεια των Ηνωμ?νων Πολιτει?ν. Ο Τρο?μαν ?κανε αυτ? την ?κκληση στη κορ?φωση τη? κρ?ση? του Ελληνικο? Εμφ?λιου Πολ?μου . Υποστ?ριξε πω? αν η Ελλ?δα και η Τουρκ?α δεν λ?μβαναν τη βο?θεια που χρει?ζονταν επειγ?ντω?, μοιρα?α θα ?πεφταν στον Κομμουνισμ? με σοβαρ?? συν?πειε? στην περιοχ?. Επειδ? η Ελλ?δα και η Τουρκ?α ?ταν ιστορικο? αντ?παλοι, ?ταν απαρα?τητο να βοηθηθο?ν και οι δ?ο εξ?σου, παρ' ?λο που η απειλ? στην Ελλ?δα ?ταν περισσ?τερο ?μεση.

Για χρ?νια η Μεγ?λη Βρεταν?α υποστ?ριζε την Ελλ?δα, αλλ? τ?ρα βρισκ?ταν στο χε?λο? τη? χρεοκοπ?α? και αναγκ?στηκε να μει?σει δραστικ? την εμπλοκ? τη?. Τον Φεβρου?ριο του 1947, η Βρεταν?α ζ?τησε επισ?μω? απ? τι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? να π?ρουν τη θ?ση τη? στην υποστ?ριξη τη? Ελληνικ?? κυβ?ρνηση?.

Η πολιτικ? αυτ? κ?ρδισε την υποστ?ριξη των Ρεπουμπλικ?νων που ?λεγχαν το Κογκρ?σο, και περιλ?μβανε την αποστολ? $400 εκατομμυρ?ων σε Αμερικανικ? λεφτ?, αλλ? ?χι στρατιωτικ?? δυν?μει? στην περιοχ?. Το αποτ?λεσμα ?ταν να τερματιστε? η Κομμουνιστικ? απειλ?, και το 1952 και οι δ?ο χ?ρε? (Ελλ?δα και Τουρκ?α) μπ?καν στο NATO , μια στρατιωτικ? συμμαχ?α που εγγυ?ταν την προστασ?α του?.

Το Δ?γμα εκτ?θηκε ανεπ?σημα για να γ?νει η β?ση τη? Αμερικανικ?? πολιτικ?? στον Ψυχρ? Π?λεμο σε ?λη την Ευρ?πη και τον κ?σμο. Μετατ?πισε την Αμερικανικ? εξωτερικ? πολιτικ? προ? τη Σοβιετικ? ?νωση απ? την detente (μια χαλ?ρωση τη? ?νταση?) σε μια πολιτικ? αν?σχεση? τη? Σοβιετικ?? επ?κταση?, ?πω? υποστ?ριζε ο διπλωμ?τη? Τζορτζ Κ?νναν.

Περιφερειακ? κρ?ση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1946 -47, οι Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε? και η Σοβιετικ? ?νωση απ? πολεμικο? σ?μμαχοι μετατρ?πηκαν σε ανταγωνιστ?? εν?? ψυχρο? πολ?μου. Εκε?νη την περ?οδο, ο Σοβιετικ?? ιμπεριαλισμ?? στην Ανατολικ? Ευρ?πη , η αναβληθε?σα αποχ?ρηση των Σοβιετικ?ν απ? το Ιρ?ν , και η κατ?ρρευση τη? Συμμαχικ?? συνεργασ?α? στη Γερμαν?α σχημ?τισε το υπ?βαθρο των κλιμακο?μενων εντ?σεων για το Δ?γμα Τρο?μαν· η απ?ντηση των ΗΠΑ ?χει συζητηθε? πολ? απ? του? ιστορικο??. Ο ?διο? ο Τρο?μαν αρχικ? ε?χε γ?νει καχ?ποπτο? στι? διαπραγματε?σει? του με του? Σοβιετικο?? στη Δι?σκεψη του Π?τσνταμ , η Σοβιετικ? απροθυμ?α για αποχ?ρηση απ? το Ιρ?ν που ?ταν προγραμματισμ?νη στι? αρχ?? Μαρτ?ου του 1946, εν?σχυσε τι? ανησυχ?ε? του. Λ?γε? μ?ρε? αργ?τερα, ο Ου?νστον Τσ?ρτσιλ ?κανε την περ?φημη ομιλ?α του για το Σιδηρο?ν Παραπ?τασμα , σχετικ? με τι? εξελ?ξει? στην Ευρ?πη . ^[3]

Για τον Τρο?μαν, μαζ? με την αναπτυσσ?μενη αναταραχ? στην Ελλ?δα, ?λο αυτ? ?ρχισε να φα?νεται ω? μια κ?νηση λαβ?δα? κατ? των πετρελαιοφ?ρων περιοχ?ν τη? Μ?ση? Ανατολ?? και των θερμ?ν υδ?των τη? Μεσογε?ου . Ο Τρο?μαν ?ταν επικριτικ?? στον Υπουργ? Εξωτερικ?ν του, Byrnes, και γιατ? "τον ?φησε στο σκοτ?δι" για τη Δι?σκεψη τη? Μ?σχα?, και πω? το Ιρ?ν δεν ε?χε μπει στην ατζ?ντα. Σε μ?α επιστολ? που ακολο?θησε προ? αυτ?ν, ο Τρο?μαν ?γραφε "Πιστε?ω πω? ?χουμε καθ?κον να διαμαρτυρηθο?με με κ?θε σθ?νο?... εναντ?ον του Ρωσικο? προγρ?μματο? στο Ιρ?ν. ... Αν η Ρωσ?α δεν αντιμετωπ?σει μια σιδερ?νια γροθι? και μια δυνατ? γλ?σσα τ?τε θα ξεσπ?σει ακ?μα ?να? π?λεμο?. Μ?νο μια γλ?σσα κατανοο?ν... Δεν πιστε?ω πω? πρ?πει να συνεχ?σουμε να πα?ζουμε τον συμβιβασμ?... Κουρ?στηκα να κ?νω μπ?ιμπυ-σ?τινγκ στου? Σοβιετικο??." ^[3] Στι? 30 Ιανουαρ?ου 1946 το Συμβο?λιο Ασφαλε?α? των Ηνωμ?νων Εθν?ν εν?κρινε το Ψ?φισμα 2 σχετικ? με τη Σοβιετικ? απ?συρση απ? το Ιρ?ν· τα Ψηφ?σματα 3 και 5 εγκρ?θηκαν κι αυτ? τον Απρ?λιο και τον Μ?ιο .

Τον Φεβρου?ριο του 1946, ο Κ?νναν, ?να? Αμερικαν?? διπλωμ?τη? στη Μ?σχα , ?στειλε το περ?φημο "Μακρ? Τηλεγρ?φημα", το οπο?ο προ?βλεπε πω? οι Σοβιετικο? θα απαντο?σαν μ?νο σε π?εση και πω? ο καλ?τερο? τρ?πο? για να του? χειριστε?? θα ?ταν μ?σω μια? μακροπρ?θεσμη? στρατηγικ?? συγκρ?τηση?, που να σταματ? τη γεωγραφικ? του? επ?κταση. Μετ? την προειδοπο?ηση των Βρεταν?ν πω? δεν μπορο?σαν πλ?ον να βοηθ?σουν την Ελλ?δα, και μετ? την επ?σκεψη του ?λληνα πρωθυπουργο? Κωνσταντ?νου Τσαλδ?ρη στην Ου?σινγκτον τον Δεκ?μβριο του 1946 για να ζητ?σει την Αμερικανικ? βο?θεια, ^[4] το Υπουργε?ο Εξωτερικ?ν των ΗΠΑ ?φτιαξε ?να σχ?διο. Θα διν?ταν βο?θεια και στην Ελλ?δα και στην Τουρκ?α, για να βοηθ?σουν στην αποκλιμ?κωση τη? μακρ?? αντιπαρ?θεση? μεταξ? του?. Τον Μ?ρτιο του 1947, ο Πρ?εδρο? Τρο?μαν εμφαν?στηκε εν?πιον του Κογκρ?σο και χρησιμοπο?ησε την πολιτικ? τη? Συγκρ?τηση? του Κ?νναν ω? τη β?ση γι' αυτ? που ?γινε γνωστ? ω? το Δ?γμα Τρο?μαν.

Για να περ?σει οποιαδ?ποτε νομοθεσ?α ο Τρο?μαν χρειαζ?ταν την υποστ?ριξη των Ρεπουμπλικ?νων, που ?λεγχαν και του? δ?ο θαλ?μου? του Κογκρ?σου. Ο εκπρ?σωπο? των Ρεπουμπλικ?νων, Γερουσιαστ?? Arthur H. Vandenberg υποστ?ριξε σθεναρ? την πρ?ταση του Τρο?μαν, με αποτ?λεσμα να ξεπεραστο?ν οι αμφιβολ?ε? των απομονωτιστ?ν ?πω? του Γερουσιαστ? Robert A. Taft.

Οι Αμερικανο? υπε?θυνοι χ?ραξη? πολιτικ?? αναγν?ριζαν την αστ?θεια τη? περιοχ??, και φοβο?νταν πω? αν η Ελλ?δα ?πεφτε στον κομμουνισμ?, η Τουρκ?α δεν θα κρατο?σε για πολ?. Παρομο?ω?, αν η Τουρκ?α υπ?κυπτε στι? Σοβιετικ?? απαιτ?σει?, η θ?ση τη? Ελλ?δα? θα κινδ?νευε. ^[5] Δηλαδ?, ?ταν μια απειλ? εν?? περιφερειακο? ντ?μινο που οδ?γησε του? Αμερικανο?? να π?ρουν αυτ? την απ?φαση. Η Ελλ?δα και η Τουρκ?α ?ταν επ?ση? και στρατηγικο? σ?μμαχοι των ΗΠΑ, επειδ? η πτ?ση τη? Ελλ?δα? θα ε?χε ω? αποτ?λεσμα την πλευροκ?πηση τη? Τουρκ?α? (απ? ανατολικ?, β?ρεια και δυτικ?), και θα εν?σχυε τι? δυνατ?τητε? των Σοβιετικ?ν να αποκ?ψουν τι? συμμαχικ?? γραμμ?? εφοδιασμο? σε περ?πτωση πολ?μου. ^[6]

Το Δ?γμα Τρο?μαν ?ταν το πρ?το απ? μια σειρ? κιν?σεων περιορισμο? απ? τι? Ηνωμ?νε? Πολιτε?ε?. Ακολο?θησε η οικονομικ? παλιν?ρθωση τη? Δυτικ?? Ευρ?πη? με το Σχ?διο Μ?ρσαλ και η στρατιωτικ? συγκρ?τηση με τη δημιουργ?α του ΝΑΤο το 1949 . Ο Πρ?εδρο? Τρο?μαν ?κανε την αναγγελ?α σε μια ομιλ?α του στο Κογκρ?σο στι? 12 Μαρτ?ου του 1947, εν? μαιν?ταν ο Ελληνικ?? Εμφ?λιο?. Ο Τρο?μαν επ?μεινε πω? αν η Ελλ?δα και η Τουρκ?α δεν ?παιρναν τη βο?θεια που χρει?ζονταν, θα ?πεφταν αναπ?φευκτα στο Κομμουνισμ? με συν?πειε? σ' ?λη την περιοχ?.

Το 1950 , ο Τρο?μαν υπ?γραψε το ?κρω? απ?ρρητο σχ?διο πολιτικ?? NSC-68, που καθ?ριζε την εξωτερικ? πολιτικ? απ? παθητικ? σε ενεργητικ? συγκρ?τηση. Αυτ? το ?γγραφο δι?φερε απ? την αρχικ? ιδ?α του Κ?νναν για συγκρ?τηση που ε?χε περιγραφε? στο ?ρθρο "Χ", περι?χωντα? πολ? σκληρ?τερη αντ?-κομμουνιστικ? ρητορικ?. Το NSC-68 δ?λωνε ρητ? πω? οι Κομμουνιστ?? ?θελαν την παγκ?σμια κυριαρχ?α.

Ελλ?δα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το δε?τερο στ?διο του Εμφ?λιου Π?λεμου τον Δεκ?μβριο του 1944 (Τα Δεκεμβριαν? ), οι Βρετανο? βο?θησαν στην αποτροπ? τη? κατ?ληψη? τη? Αθ?να απ? το αριστερ? Εθνικ? Απελευθερωτικ? Μ?τωπο (EAM), το οπο?ο ελεγχ?ταν απ? το ΚΚΕ . Στην τρ?τη φ?ση (1946?1949), αντ?ρτικε? δυν?μει? ελεγχ?μενε? απ? το ΚΚΕ πολεμο?σαν τη διεθν?? αναγνωρισμ?νη Ελληνικ? κυβ?ρνηση που σχηματ?στηκε μετ? τι? εκλογ?? του 1946 , στι? οπο?ε? το ΚΚΕ κ?ρυξε αποχ?. Οι Βρετανο? αντιλ?φθηκαν πω? οι ?λληνε? αριστερο? χρηματοδοτο?νταν απ? τον Γι?ζιπ Μπροζ Τ?το στη γειτονικ? Γιουγκοσλαβ?α · οι ?λληνε? κομμουνιστ?? λ?μβαναν ελ?χιστη βο?θεια απ? τη Σοβιετικ? ?νωση, εν? η Γιουγκοσλαβ?α του? παρε?χε στ?ριξη και καταφ?γιο, ?ταν η π?εση εναντ?ον του? απ? τον Ελληνικ? Στρατ? γιν?ταν αφ?ρητη ^[7] . Ω? τα τ?λη του 1946 η αποδυναμωμ?νη Βρετανικ? οικονομ?α σ?μαινε πω? οι Βρετανο? δεν μπορο?σαν πλ?ον να υποστηρ?ξουν την Ελλ?δα, και ?τσι το Λονδ?νο ζ?τησε απ? τι? ΗΠΑ να μπουν στο παιχν?δι ^[8] .

Το Κογκρ?σο των ΗΠΑ τον Μ?ιο του 1947, απαντ?ντα? στην ?κκληση του Τρο?μαν, ?δωσε στην Ελλ?δα $400 εκατομμ?ρια σε στρατιωτικ? και οικονομικ? βο?θεια. Η αυξημ?νη αμερικανικ? βο?θεια συν?βαλε στην ?ττα του ΚΚΕ, παρ? τι? αποτυχ?ε? των κυβερνητικ?ν δυν?μεων απ? το 1946 ω? το 1948.

Τουρκ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στο τ?λο? του Β' Παγκ?σμιου Πολ?μου , ο Στ?λιν απα?τησε τον μερικ? ?λεγχο των Δαρδανελ?ων , ?να στρατηγικ? π?ρασμα μεταξ? τη? Μα?ρη? Θ?λασσα? και τη? Μεσογε?ου. ?ταν η Βρετανικ? βο?θεια στην Τουρκ?α τερματ?στηκε το 1947, οι ΗΠΑ ?στειλε στρατιωτικ? βο?θεια για να εξασφαλ?σουν πω? η Τουρκ?α θα διατηρο?σε τον ?λεγχο των Στεν?ν. Η Τουρκ?α ?λαβε $100 εκατομμ?ρια σε οικονομικ? και στρατιωτικ? βο?θεια. Η μεταπολεμικ? περ?οδο? απ? το 1946 ξεκ?νησε με μια "πολυκομματικ? περ?οδο" και μια κυβ?ρνηση του Δημοκρατικο? Κ?μματο? με πρωθυπουργ? τον Αντν?ν Μεντερ?? . ^[9]

Μακροπρ?θεσμη πολιτικ? και αλληγορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το Δ?γμα Τρο?μαν υποστ?ριξε την Αμερικανικ? ψυχροπολεμικ? πολιτικ? στην Ευρ?πη και στον υπ?λοιπο πλαν?τη. Το δ?γμα διατηρ?θηκε επειδ? απευθυν?ταν σε μια ευρε?α πολιτιστικ? ανασφ?λεια σχετικ? με τη μοντ?ρνα ζω? σ' ?να παγκοσμιοποιημ?νο κ?σμο. Αντιμετ?πιζε την ανησυχ?α τη? Ου?σιγκτον για το φαιν?μενο ντ?μινο του κομμουνισμο?, επ?τρεπε μια ευα?σθητη παρουσ?αση απ? τα ΜΜΕ του δ?γματο? που κ?ρδισε την υποστ?ριξη και των δ?ο κομμ?των, και κινητοπο?ησε την Αμερικανικ? οικονομικ? δ?ναμη να εκμοντερν?σει και να σταθεροποι?σει ασταθε?? περιοχ?? χωρ?? απευθε?α? στρατιωτικ? επ?μβαση. ?φερε εθνικ?? κατασκευαστικ?? δραστηρι?τητα? και προγρ?μματα εκμοντερνισμο? στην εμπροσθοφυλακ? τη? εξωτερικ?? πολιτικ??. ^[10]

Το Δ?γμα Τρο?μαν ?γινε μια αλληγορ?α για την ?κτακτη βο?θεια να κρατηθε? ?να ?θνο? μακρι? απ? την κομμουνιστικ? επιρρο?. Ο Τρο?μαν χρησιμοπο?ησε μεταφορ?? που παρ?πεμπαν σε ασθ?νεια ?χι μ?νο για να μεταδ?σει μια α?σθηση επικε?μενη? καταστροφ?? στη δι?δοση του κομμουνισμο? αλλ? και για να δημιουργ?σει ?να "ρητορικ? ?ραμα" του περιορισμο? του, με την επ?κταση μια? προστατευτικ?? ασπ?δα? γ?ρω απ? τι? μη-κομμουνιστικ?? χ?ρε? σε ?λο τον κ?σμο. Το Δ?γμα απηχο?σε την πολιτικ? τη? "καραντ?να? του επιτιθ?μενου" που ?θελε να επιβ?λει ο Φραγκλ?νο? Ρο?ζβελτ για να συγκρατηθε? η Γερμανικ? και η Ιαπωνικ? επ?κταση το 1937 - ("καραντ?να" με τον ρ?λο των αξιωματο?χων τη? υγειονομικ?? υπηρεσ?α? στο χειρισμ? μια? μολυσματικ?? ασθ?νεια?). Η ιατρικ? μεταφορ? επεκτ?θηκε π?ρα απ? του? ?μεσου? στ?χου? του Δ?γματο? Τρο?μαν μια και στ?θηκε ε?κολη η μετ?βαση των Ηνωμ?νων Πολιτει?ν στην απευθε?α? στρατιωτικ? σ?γκρουση στα επ?μενα χρ?νια με τι? κομμουνιστικ?? δυν?μει? στην Κορ?α και το Βιετν?μ . Με το να παρουσι?σει ιδεολογικ?? διαφορ?? με ?ρου? ζω?? και θαν?του, ο Τρο?μαν μπ?ρεσε να μαζ?ψει υποστ?ριξη για την πολιτικ? του. ^[11]

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]