Αρο?μπα

Ορ?νιεστατ
Αρο?μπα Aruba
; Σημα?α	; Εθν?σημο
	Εθνικ?? ?μνο? : " Aruba Dushi Tera "
	Τοποθεσ?α τη? χ?ρα? στον κ?σμο
Πρωτε?ουσα και μεγαλ?τερη π?λη	Ορ?νιεστατ ; 12°31′N 70°02′W / 12.517°N 70.033°W
Επ?σημε? γλ?σσε?	Ολλανδικ? , Παπιαμ?ντο 1
Κυρ?αρχο κρ?το?	Βασ?λειο των Κ?τω Χωρ?ν
Πολ?τευμα	Συνταγματικ? Μοναρχ?α
Μον?ρχη? ; ; Κυβερν?τη? ; Πρωθυπουργ??	Γουλι?λμο?-Αλ?ξανδρο? ; Χου?ν Αλφ?νσο Μπο?κχαουτ ; ?βελιν Γου?βερ-Κρου?
Πλ?ρη? αυτονομ?α απ? το Βασ?λειο των Κ?τω Χωρ?ν ; Σ?νταγμα	1η Ιανουαρ?ου 1986
?κταση • Σ?νολο ; Ακτογραμμ?	; 180 km 2 (214η) ; 68,5 km
Πληθυσμ?? ; • Εκτ?μηση 12-2022 ; • Απογραφ? 2000 ; • Πυκν?τητα	; 107.151 ( 199η ) ; 103.065 ; 595,3 κατ./ km 2 ( 20η )
ΑΕΠ ( ΙΑΔ ) ; • Ολικ? (2005) ; • Κατ? κεφαλ?	; 2,258 δισ. $ ; 21.800 $
Ν?μισμα	Φλορ?νι τη? Αρο?μπα ( AWG (Arubaanse Waarde Geld) )
Ζ?νη ?ρα?	AST ( UTC -4)
Internet TLD	.aw
Κωδικ?? κλ?ση?	+297
	1 Ομιλ?νται επ?ση? η ισπανικ? και η αγγλικ?.

Συντεταγμ?νε? : 12°30′21″N 69°58′17″W / 12.5058°N 69.9714°W / 12.5058; -69.9714

Η Αρο?μπα ( ολλανδικ? : Aruba ‎‎, παπιαμ?ντο : Aruba ) ε?ναι νησιωτικ? χ?ρα, τμ?μα του Βασιλε?ου των Κ?τω Χωρ?ν (Ολλανδ?α?), με ?κταση 180 τ.χλμ. και πληθυσμ? 107.151 κατο?κων, ^[1] σ?μφωνα με επ?σημη εκτ?μηση για το 2022. Βρ?σκεται στην Καρα?βικ? Θ?λασσα 13 ν.μ. β?ρεια τη? Βενεζου?λα? και 36 ν.μ. δυτικ? του Κουρασ?ο . Γενικ? ε?ναι χ?ρα πεδιν? με ?να μ?νο λ?φο 185 μ. Το κλ?μα τη? ε?ναι ξηρ? και το π?σιμο νερ? προ?ρχεται απ? αφαλ?τωση θαλασσινο? νερο?. Πρωτε?ουσα ε?ναι το Ορ?νιεστατ , λιμ?να? με διεθν?? αεροδρ?μιο, και 2η π?λη ο ?γιο? Νικ?λαο? ?που υπ?ρχουν μεγ?λα διυλιστ?ρια πετρελα?ου . Οι αυτ?χθονε? κ?τοικοι ονομ?ζονται Αραου?κοι και ε?ναι ινδι?νικη? καταγωγ??. Η γλ?σσα που ομιλε?ται λ?γεται ≪παπιαμ?ντο≫ που ε?ναι μια αν?μικτη δι?λεκτο? ισπανικ??, πορτογαλικ?? και ολλανδικ?? με στοιχε?α αγγλικ?? γλ?σσα?.

Ιστορ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι πρ?τοι κ?τοικοι τη? Αρο?μπα πιστε?εται ?τι ?ταν Αραου?κοι , οι οπο?οι μεταν?στευσαν εκε? απ? τη Βενεζου?λα για να ξεφ?γουν απ? τι? επιθ?σει? των Καρα?βων . Ερε?πια των πρ?των γνωστ?ν ινδικ?ν οικισμ?ν χρονολογο?νται απ? το 1000 μ.Χ. Καθ?? τα θαλ?σσια ρε?ματα καθιστο?ν δ?σκολη τη διαδρομ? προ? τα ?λλα νησι? τη? Καρα?βικ??, ο πολιτισμ?? των Αραου?κων παρ?μεινε πιο στεν? συνδεδεμ?νο? με αυτ?ν τη? ηπειρωτικ?? Ν?τια? Αμερικ??.

Οι Ευρωπα?οι ?μαθαν αρχικ? για την Αρο?μπα μετ? απ? τι? εξερευν?σει? τη? Ισπαν?α? απ? τον Αμ?ριγκο Βεσπο?τσι και τον Αλ?νσο ντε Οχ?ντα το καλοκα?ρι του 1499. Και οι δ?ο περι?γραψαν την Αρο?μπα ω? ≪νησ? των γ?γαντων≫, σημει?νοντα? το σχετικ? μεγ?λο αν?στημα των γηγεν?ν Αραου?κων σε σ?γκριση με του? Ευρωπα?ου?. Ο χρυσ?? δεν ανακαλ?φθηκε στην Αρο?μπα για ?λλα 300 χρ?νια. Ο Βεσπο?τσι επ?στρεψε στην Ισπαν?α με αποθ?ματα βαμβακιο? και βραζιλ?ξυλου απ? το νησ? και περι?γραψε σπ?τια χτισμ?να στον ωκεαν?. Οι ιστορ?ε? του Βεσπο?τσι και του Οχ?ντα ?θησαν το ενδιαφ?ρον για την Αρο?μπα και οι Ισπανο? σ?ντομα απο?κισαν το νησ?. ^[3]^[4]

Η Ολλανδ?α κατ?λαβε την Αρο?μπα απ? την Ισπαν?α το 1636 κατ? τη δι?ρκεια του Τριακονταετο?? Πολ?μου . Απ? το 1636, η Αρο?μπα ε?ναι υπ? ολλανδικ? διο?κηση, αρχικ? διοικο?μενη απ? τον Π?τερ Στ?βσαντ, ο οπο?ο? αργ?τερα διορ?στηκε στο Ν?ο ?μστερνταμ (Ν?α Υ?ρκη). Ο Στ?βσαντ βρισκ?ταν σε ειδικ? αποστολ? στην Αρο?μπα τον Νο?μβριο και τον Δεκ?μβριο του 1642. Το νησ? συμπεριλ?φθηκε στο πλα?σιο τη? διο?κηση? τη? Ολλανδικ?? Εταιρε?α? των Δυτικ?ν Ινδι?ν ("WIC") ω? ≪Ν?α Κ?τω Χ?ρα και Κουρασ?ο≫ απ? το 1648 ?ω? το 1664. Το 1667 η ολλανδικ? κυβ?ρνηση δι?ρισε ?ναν Ιρλανδ? ω? κυβερν?τη τη? Αρο?μπα?.

Οι Ολλανδο? π?ραν τον ?λεγχο 135 χρ?νια μετ? απ? του? Ισπανο??, αφ?νοντα? του? Αραου?κου? να καλλιεργο?ν και να β?σκουν τα ζ?α και χρησιμοπο?ησαν το νησ? ω? πηγ? κρ?ατο? για ?λλε? ολλανδικ?? κατοχ?? στην Καρα?βικ?. ^{[
εκκρεμε? παραπομπ?
]} Η γειτν?αση τη? Αρο?μπα? με τη Ν?τια Αμερικ? ε?χε ω? αποτ?λεσμα την αλληλεπ?δραση με του? πολιτισμο?? των παρ?κτιων περιοχ?ν περισσ?τερο απ? ?ναν αι?να μετ? την ανεξαρτησ?α των Κ?τω Χωρ?ν απ? την Ισπαν?α. Αρχιτεκτονικ?? ομοι?τητε? μπορε? να δει κανε?? μεταξ? τμημ?των του Ορ?νιεστατ του 19ου αι?να και τη? κοντιν?? π?λη? τη? Βενεζου?λα? Κ?ρο στην επαρχ?α Φαλκ?ν. Ιστορικ?, τα ολλανδικ? δεν μιλιο?νταν ευρ?ω? στο νησ? εκτ?? απ? την αποικιακ? διο?κηση. Η χρ?ση του? αυξ?θηκε στα τ?λη του 19ου και στι? αρχ?? του 20ου αι?να. ^[5] Οι μαθητ?? στο Κουρασ?ο, την Αρο?μπα και την Μπονα?ρ διδ?σκονταν κυρ?ω? στα ισπανικ? μ?χρι τα τ?λη του 19ου αι?να, ?ταν οι Βρετανο? κατ?λαβαν το Κουρασ?ο, την Αρο?μπα και την Μπονα?ρ. Η διδασκαλ?α των ισπανικ?ν αποκαταστ?θηκε ?ταν αποκαταστ?θηκε το ολλανδικ? καθεστ?το? το 1815. Επ?ση?, καταβλ?θηκαν προσπ?θειε? για την εισαγωγ? τη? δ?γλωσσα? λα?κ?? εκπα?δευση? στα ολλανδικ? και στα Παπιαμ?ντο στα τ?λη του 19ου αι?να.

Κατ? τη δι?ρκεια των Ναπολε?ντειων πολ?μων , η Βρετανικ? Αυτοκρατορ?α ?λαβε τον ?λεγχο του νησιο?, μεταξ? 1799 και 1802, και μεταξ? 1804 και 1816, πριν το παραδ?σει π?σω στην Ολλανδ?α. ^[6] Κατ? τη δι?ρκεια του Β? Παγκοσμ?ου Πολ?μου με την κατοχ? των Κ?τω Χωρ?ν το 1940 οι εγκαταστ?σει? πετρελα?ου στην Αρο?μπα ?λθαν υπ? τη διο?κηση τη? ολλανδικ?? εξ?ριστη? κυβ?ρνηση? στο Λονδ?νο και η Αρο?μπα συν?χισε να προμηθε?ει πετρ?λαιο του? Βρετανο?? και του? συμμ?χου? του?.

Διοικητικ? δια?ρεση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Για λ?γου? δημογραφικο?? η Αρο?μπα διαιρε?ται σε 8 περιφ?ρειε?:

Δημογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Στην Αρο?μπα ζουν κυρ?ω? Αμερικανο? ινδι?νικη? και μικτ?? καταγωγ?? απ? την Καρα?βικ?. Αναφορικ? με το θρ?σκευμα, οι περισσ?τεροι ε?ναι Ρωμαιοκαθολικο? Χριστιανο? σε ποσοστ? 80%, εν? υπ?ρχουν και 932 Μ?ρτυρε? του Ιεχωβ? ^[7]. Το προσδ?κιμο ζω?? στι? γυνα?κε? ε?ναι τα 79,47 ?τη και στου? ?νδρε? τα 73,3 (σ?νολο πληθυσμο? 76,35 ?τη), σ?μφωνα με εκτιμ?σει? του 2014. ^[2]

Διακυβ?ρνηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? το 2017 Κυβερν?τη? ε?ναι ο Χου?ν Αλφ?νσο Μπο?κχαουτ . Πρωθυπουργ?? τη? χ?ρα? ε?ναι η ?βελιν Γου?βερ-Κρου? .

Πρωθυπουργο? τη? Αρο?μπα [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Χ?νι ?μαν (Κ?μμα του Λαο? τη? Αρο?μπα) - 1η Ιανουαρ?ου 1986 - 9 Φεβρουαρ?ου 1989 (1η φορ?)
Ν?λσον Οντο?μπερ (Εκλογικ? Κ?νημα του Λαο?) - 9 Φεβρουαρ?ου 1989 - 29 Ιουλ?ου 1994 (1η φορ?)
Χ?νι ?μαν (Κ?μμα του Λαο? τη? Αρο?μπα) - 29 Ιουλ?ου 1994 - 30 Οκτωβρ?ου 2001 (2η φορ?)
Ν?λσον Οντο?μπερ (Εκλογικ? Κ?νημα του Λαο?) - 30 Οκτωβρ?ου 2001 - 30 Οκτωβρ?ου 2009 (2η φορ?)
Μ?ικ ?μαν (Κ?μμα του Λαο? τη? Αρο?μπα) - 30 Οκτωβρ?ου 2009 - 17 Νοεμβρ?ου 2017
?βελιν Γου?βερ-Κρου? (Εκλογικ? Κ?νημα του Λαο?) - 17 Νοεμβρ?ου 2017- σ?μερα

Εκλογ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το δικα?ωμα ψ?φου παρ?χεται σε ?σε? και ?σου? ε?ναι ηλικ?α? 18 ετ?ν και ?νω. Στι? εκλογ?? που διεξ?χθησαν στι? 23 Σεπτεμβρ?ου του 2005, κ?ρδισε ο Ν?λσον Οντο?μπερ . Οι επ?μενε? εκλογ?? διεξ?χθησαν στι? 25 Σεπτεμβρ?ου 2009. Στι? εκλογ?? που διενεργ?θηκαν στι? 27 Σεπτεμβρ?ου 2013, εξελ?γησαν 21 μ?λη του κοινοβουλ?ου με ανοικτ? λ?στα (απλ? αναλογικ?) σε μ?α μονοεδρικ? περιφ?ρεια σε πανεθνικ? επ?πεδο. Οι πιο πρ?σφατε? εκλογ?? διεξ?χθησαν τον Ιο?νιο του 2021.

Μεταφορ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η οδ?γηση γ?νεται στα δεξι?.

Παραπομπ?? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

↑ ^1,0 ^1,1 ≪General characteristics of Aruba≫ . Central Bureau of Statistics . Ανακτ?θηκε στι? 9 Φεβρουαρ?ου 2024 .
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ≪CIA World Fact Book≫ . Αρχειοθετ?θηκε απ? το πρωτ?τυπο στι? 4 Ιουν?ου 2011 . Ανακτ?θηκε στι? 8 Ιανουαρ?ου 2009 .
↑ Sullivan, Lynne M. (2006). Adventure Guide to Aruba, Bonaire & Curacao . Edison, NJ: Hunter Publishing, Inc. σελ?δε? 57?58.
↑ Sauer, Carl Ortwin (1966). The Early Spanish Main . Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 112.
↑ Dede pikina ku su bisina: Papiamentu-Nederlands en de onverwerkt verleden tijd . van Putte, Florimon., 1999. Zutphen: de Walburg Pers
↑ ≪British Empire: Caribbean: Aruba≫ .
↑ Βιβλ?ο ?του? των Μαρτ?ρων του Ιεχωβ? 2014 , Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 178

Σημει?σει? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Το 1825 ανακαλ?φθηκε χρυσ?? που σ?ντομα ?μω? εξαντλ?θηκε. Στη δεκαετ?α του '70 η Αρο?μπα ε?χε εκπροσωπηθε? σε Ολυμπι?δα τραγουδιο? στην Αθ?να και ε?χε λ?βει το πρ?το βραβε?ο. Επ?ση? το 1996 ξ?σπασε στην Αθ?να σκ?νδαλο με διαβατ?ρια τη? Αρο?μπα που ε?χαν κριθε? παρ?νομα.