한국   대만   중국   일본 
Αλτα?κ?? γλ?σσε? - Βικιπα?δεια Μετ?βαση στο περιεχ?μενο

Αλτα?κ?? γλ?σσε?

Απ? τη Βικιπα?δεια, την ελε?θερη εγκυκλοπα?δεια
Η μακροαλτα?κ? γλωσσικ? οικογ?νεια

Οι αλτα?κ?? γλ?σσε? ε?ναι μια ομ?δα γλωσσ?ν που ε?ναι ευρ?τατα διαδεδομ?νη στην Ασ?α και περιλαμβ?νει γ?ρω στι? 60 γλ?σσε? με περ?που 160 εκατομμ?ρια ομιλητ?? (περ?που 185 εκ. με αυτο?? που την ?χουν για δε?τερη γλ?σσα).

Πολλο? γλωσσολ?γοι θεωρο?ν ?τι οι γλ?σσε? αυτ?? αποτελο?ν μια γλωσσικ? οικογ?νεια . Αρκετο? ?μω? πιστε?ουν ?τι δεν πρ?κειται στην πραγματικ?τητα για γλωσσικ? οικογ?νεια, αλλ? για γλωσσικ? δεσμ? . Σ?μφωνα με τη θεωρ?α αυτ?ν οι γλ?σσε? αυτ?? δεν ?χουν κοιν? πρ?γονο (την πρωτοαλτα?κ?), αλλ? αποτελο?ν τρει? διακριτ?? γλωσσικ?? οικογ?νειε?, τι? τουρκικ?? γλ?σσε?, τι? μογγολικ?? γλ?σσε? και τι? τουνγκουζικ?? γλ?σσε?.·Τα αναμφισβ?τητα κοιν? χαρακτηριστικ? των τρι?ν αυτ?ν οικογενει?ν τ?σο στη δομ? ?σο και στο λεξιλ?γιο οφε?λονται στη μακροχρ?νια επαφ? των λα?ν.

Ορισμ?νοι π?λι συγκαταλ?γουν στι? Αλτα?κ?? γλ?σσε? και την κορεατικ? και την ιαπωνικ? γλ?σσα , καθ?? και τη γλ?σσα α?νο? . Η προτειν?μενη αυτ? διευρυμ?νη ομ?δα ονομ?ζεται μακροαλτα?κ? . Απ? το 2003 που αποδε?χτηκε απ? την Μπ?ρμπαρα Ρ?λε? η γενετικ? συγγ?νεια τη? αρχα?α? κορεατικ?? Κ?γκουριο και τη? αρχα?α? ιαπωνικ?? , γ?νεται δεκτ? ?τι τα ιαπωνικ? συγγενε?ουν με τα κορεατικ?. Σε τι β?θο? χρ?νου ?μω? θα πρ?πει να αναζητηθε? η πρωτογλ?σσα και ποια ε?ναι η συγγ?νεια με τι? αλτα?κ?? γλ?σσε? παραμ?νουν ?γνωστα.

Η δι?δοση των αλτα?κ?ν γλωσσ?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η ομ?δα των αλτα?κ?ν γλωσσ?ν, η οπο?α περιλαμβ?νει 60 γλ?σσε? και 160 εκατομμ?ρια ομιλητ??, διακρ?νεται σε τρει? χωριστ?? ανισομεγ?θει? οικογ?νειε?:

Οι τουρκικ?? γλ?σσε? ομιλο?νται σε μια ζ?νη που εκτε?νεται απ? τη νοτιοανατολικ? Ευρ?πη και την Τουρκ?α , το Αζερμπα?τζ?ν , το Ιρ?ν , το Τουρκμενιστ?ν , το Ουζμπεκιστ?ν , το Καζακστ?ν , την Κιργιζ?α ω? τη δυτικ? Κ?να και τη Σιβηρ?α . Οι μογγολικ?? γλ?σσε? ομιλο?νται ανατολικ? απ? αυτ?ν τη ζ?νη στη Ρωσ?α , στη Μογγολ?α και στην κινεζικ? Εσωτερικ? Μογγολ?α . Οι τουνγκουζικ?? γλ?σσε? ομιλο?νται απ? μικρ?? διεσπαρμ?νε? ομ?δε? στα βορειοανατολικ?, στη β?ρεια Κ?να και στην ανατολικ? Σιβηρ?α.

Οι τουρκικ?? και οι μογγολικ?? γλ?σσε? αποτελο?ν οικογ?νειε? γλωσσ?ν με κοντιν? συγγ?νεια μεταξ? του?, οπ?τε οι διακρ?σει? εντ?? τη? κ?θε οικογ?νεια? ε?ναι δ?σκολο να γ?νουν. Οι τουνγκουζικ?? ?χουν μεγαλ?τερη διαφοροπο?ηση, χωρ?? ?μω? να τ?θεται εν αμφιβ?λω η γενετικ? συγγ?νει? του?. Πιο προβληματικ? ε?ναι η γενετικ? εν?τητα των τρι?ν γλωσσικ?ν οικογενει?ν και η κατ?ταξ? του? στην ενια?α αλτα?κ? οικογ?νεια.

Οι σημαντικ?τερε? αλτα?κ?? γλ?σσε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι πιο σημαντικ?? γλ?σσε? ε?ναι:

Εκτ?? απ? την ταταρικ?, την ουιγουρικ? και την κασκ?ι, οι υπ?λοιπε? γλ?σσε? αποτελο?ν τι? επ?σημε? γλ?σσε? των αντ?στοιχων κρατ?ν, που ε?ναι, πλην τη? Τουρκ?α?, πρ?ην Σοβιετικ?? Δημοκρατ?ε?.

Η μ?νη μογγολικ? γλ?σσα με π?νω απ? ?να εκατομμ?ριο ομιλητ?? ε?ναι η Μογγολικ? (Χ?λχα) με 6 εκ., η οπο?α ε?ναι και η επ?σημη γλ?σσα τη? Μογγολ?α? και η οπο?α απ? τη σκοπι? των ομιλητ?ν αντιστοιχε? στο 80% των μογγολικ?ν γλωσσ?ν. ?λλε? σχετικ? διαδεδομ?νε? μογγολικ?? γλ?σσε? ε?ναι η Μπουριατικ? (400.000), η Ο?ρ?τι (350.000) και η Σ?ντα (250.000).

Η τουνγκουζικ? οικογ?νεια περι?χει μ?νο ≪μικρ??≫ γλ?σσε?, οι οπο?ε? απειλο?νται με εξαφ?νιση . Στο παρελθ?ν ευρ?ω? διαδεδομ?νη ?ταν η μαντσο? στη Μαντζουρ?α στη βορειοανατολικ? Κ?να. Μετ? την κατ?κτηση τη? Κ?να? απ? του? Μαντσο? το 17ο αι., η γλ?σσα του? ?γινε επ?σημη γλ?σσα τη? κινεζικ?? αυτοκρατορ?α? μαζ? με τα κινεζικ? . Στη συν?χεια ?μω? μει?θηκε η δι?δοσ? τη? και σταμ?τησε να ομιλε?ται στην αυτοκρατορικ? αυλ? ?δη πριν την επαν?σταση του 1911 .

Ταξιν?μηση [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Η οροσειρ? Αλτ?ι στην κεντρικ? Ασ?α, απ? ?που εικ?ζεται ?τι ξεκ?νησαν οι αλτα?κ?? γλ?σσε?
  • Μογγολικ?? γλ?σσε?
    • Βορειοανατολικ?? μογγολικ??
      • Νταγκο?ρ
    • Β?ρειε? μογγολικ??
      • Μπουριατικ?
    • Κ?ντρικ?? μογγολικ??
    • Νοτιοκεντρικ?? μογγολικ??
      • Σ?ρα Γιουγκο?ρ
    • Νοτιοανατολικ?? μογγολικ??
      • Σ?ντα
    • Νοτιοδυτικ?? μογγολικ??
      • Μογ?λ
  • Τουνγκουζικ?? γλ?σσε?
    • Β?ρειε? τουνγκουζικ??
      • ?βεν
      • Εβ?νκι, ?ροτ?
    • Νοτιοδυτικ?? τουνγκουζικ?? / Μαντζουρικ??
      • Μαντσο?, Σ?μπε
    • Νοτιοανατολικ?? τουνγκουζικ??
      • Ναν?ι
      • Ουντ?γκε

Τυπολογικ? χαρακτηριστικ? των αλτα?κ?ν γλωσσ?ν [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Απ? τυπολογικ?? ?ποψη? οι τρει? ομ?δε? των αλτα?κ?ν γλωσσ?ν παρουσι?ζουν πολλ?? ομοι?τητε?. Μερικ?? απ? αυτ?? ε?ναι:

  • Απλ? φων?ματα , ελ?χιστα συμφωνικ? συμπλ?γματα , απλ? δομ? των συλλαβ?ν .
  • Φωνηεντικ? αρμον?α , με β?ση δι?φορου? τ?που? φωνη?ντων. Σε μια λ?ξη υπ?ρχει ?να? συγκεκριμ?νο? τ?πο? φωνη?ντων και τα επιθ?ματα αλλ?ζουν για να προσαρμοστο?ν στο φων?εν τη? ρ?ζα? τη? λ?ξη?: πρ?σθια - οπ?σθια , στρογγ?λα - μη στρογγ?λα κλπ. Για παρ?δειγμα στην τουρκικ? γλ?σσα : "ev.de" ≪στο σπ?τι≫ , αλλ? "orman.da" ≪στο δ?σο?≫ . Η φωνηεντικ? αρμον?α απαντ? σε ?λε? τι? αλτα?κ?? γλ?σσε?, τουλ?χιστον στον προφορικ? λ?γο, εν? σε ορισμ?νε? δεν ε?ναι τ?σο εμφαν?? πλ?ον στο γραπτ?, ?πω? στην ουζμπεκικ?.
  • Συγκολλητικ?? σχηματισμ?? των λ?ξεων και κλ?ση του? με την προσθ?κη ασυγχ?νευτων επιθημ?των. Αυτ? μπορε? να οδηγ?σει σε μεγ?λε? και σ?νθετε? κατασκευ??. Στην πρ?ξη β?βαια σπ?νια χρησιμοποιο?νται π?νω απ? τρ?α ?ω? τ?σσερα επιθ?ματα. Το κ?θε μ?ρφημα ?χει ιδια?τερη σημασ?α και γραμματικ? λειτουργ?α και δεν αλλ?ζει π?ραν των απαιτ?σεων τη? φωνηεντικ?? αρμον?α?. Παρ?δειγμα απ? τα καζακικ? (γλ?σσα τη? τουρκικ?? οικογ?νεια?):
jaz απαρ?μφατο του ρ. γρ?φω
jaz.u: η γραφ?
jaz.u.?ı: ο γραφ?α?
jaz.u.?ı.lar: οι γραφε??
jaz.u.?ı.lar.ım: οι γραφε?? μου
jaz.u.?ı.lar.ım.ız: οι γραφε?? μα?
jaz.u.?ı.lar.ım.ız.da: των γραφ?ων μα?
jaz.u.?ı.lar.ım.ız.da.γı: αυτ? που αν?κει στου? γραφε?? μα?
jaz.u.?ı.lar.ım.ız.da.γı.lar: αυτ? που αν?κουν στου? γραφε?? μα?
jaz.u.?ı.lar.ım.ız.da.γı.lar.dan: αυτ?ν που αν?κουν στου? γραφε?? μα?
Η συγκολλητικ? κλ?ση των ουσιαστικ?ν και των ρημ?των ε?ναι πολ?πλοκη αλλ? πολ? συνηθισμ?νη. Τα επ?θετα απ? την ?λλη σπ?νια κλ?νονται ο?τε συμφωνο?ν (προσαρμ?ζονται) με το ουσιαστικ? που προσδιορ?ζουν.
  • Δεν υπ?ρχουν ?ρθρα . Το αριθμητικ? ≪?να?≫ αντικαθιστ? συν?θω? το α?ριστο ?ρθρο.
  • Δεν υπ?ρχει γραμματικ? γ?νο? . Δεν υπ?ρχουν ο?τε καν διαφορετικ?? προσωπικ?? αντωνυμ?ε? για το αρσενικ? και το θηλυκ? (αυτ??-αυτ?).
  • Οι μεταθ?σει? ε?ναι προτιμ?τερε? απ? τι? προθ?σει? .
  • Οι αναφορικ?? προτ?σει? αντικαθιστ?νται απ? μετοχικ?? και γερουνδιακ?? δομ?? (στο ανωτ?ρω παρ?δειγμα το επ?θημα γı).
  • Το ρ?μα πηγα?νει στο τ?λο? τη? πρ?ταση?. Η σειρ? των ?ρων τη? πρ?ταση? ε?ναι υποκε?μενο-αντικε?μενο-ρ?μα (Υ-Α-Ρ).
  • Τα μ?ρη του λ?γου ε?ναι μεταβλητ?. Η μογγολικ? λ?ξη dundaa μπορε? να ε?ναι ουσιαστικ? (η μ?ση), επ?θετο (μεσα?ο?), επ?ρρημα και μετ?-θεση (αντ?θετο τη? πρ?θεση? ) (στη μ?ση).
  • Οι αλτα?κ?? γλ?σσε? διαφ?ρουν απ? ?λλε? ασιατικ?? γλ?σσε? σε δ?ο σημε?α: δε διαθ?τουν τ?που? ευγενε?α? (αντ?θετα απ? την Κορεατικ?, ?που ε?ναι πολ? διαδεδομ?νοι) ο?τε γυναικε?α γλ?σσα (?πω? η ιαπωνικ?, ?που οι γυνα?κε? χρησιμοποιο?ν διαφορετικ?? εκφρ?σει? απ? του? ?νδρε?).

Οι τυπολογικ?? ομοι?τητε? αυτ?? ?μω? δεν αρκο?ν κατ? τη γν?μη πολλ?ν γλωσσολ?γων για να θεμελι?σουν γενετικ? συγγ?νεια. Πολλ? απ? αυτ? τα χαρακτηριστικ? απαντο?ν και στι? ουραλικ?? και στι? παλαιοσιβηρικ?? γλ?σσε? , εν? οι τ?ποι ευγενε?α? και η γυναικε?α γλ?σσα συνδ?ονται περισσ?τερο με πολιτιστικ? χαρακτηριστικ? (ιεραρχικ? δομημ?νε? κοινων?ε? εγκατεστημ?νε? μ?νιμα σε ?ναν τ?πο).

Π?ντω? οι τυπολογικ?? ομοι?τητε? των αλτα?κ?ν με τι? ουραλικ?? γλ?σσε? ε?χαν οδηγ?σει στο παρελθ?ν του? επιστ?μονε? στη διατ?πωση τη? ουραλοαλτα?κ?? θεωρ?α? , σ?μφωνα με την οπο?α ουραλικ?? και αλτα?κ?? γλ?σσε? αν?καν στην ?δια γλωσσικ? οικογ?νεια, την ουραλοαλτα?κ?. Η θεωρ?α αυτ? υποστηριζ?ταν κατ? τον 19ο αι., στη συν?χεια ?μω? ?δη απ? τι? αρχ?? του 20ου αι. εγκαταλε?φθηκε απ? του? περισσ?τερου? ελλε?ψει ισχυρ?τερων ενδε?ξεων π?ρα απ? τι? τυπολογικ?? ομοι?τητε? και οι τελευτα?ε? αποδ?θηκαν στην ?παρξη γλωσσικο? δεσμο? (ομοιοτ?των που προ?ρχονται απ? γειτν?αση και ?χι απ? κοιν? καταγωγ?) μεταξ? των δ?ο οικογενει?ν. Παρ' ?λα αυτ? ο ?ρο? ≪ουραλοαλτα?κ? οικογ?νεια≫ και η σχετικ? θεωρ?α παρ?μειναν ?κτοτε σε αρκετ? εκλα?κευτικ? κυρ?ω? ?ργα.

Διαφων?ε? περ? την αλτα?κ? οικογ?νεια [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Πολλο? επιστ?μονε? υποστηρ?ζουν ?τι οι λεξιλογικ??, μορφολογικ??, συντακτικ?? και φωνολογικ?? ομοι?τητε? οδηγο?ν στο συμπ?ρασμα ?τι οι τουρκικ??, μογγολικ?? και τουνγκουζικ?? γλ?σσε? ?χουν γενετικ? συγγ?νεια και αποτελο?ν την αλτα?κ? οικογ?νεια. Καταβ?λλονται μ?λιστα προσπ?θειε? αποκατ?σταση? τη? αλτα?κ?? πρωτογλ?σσα? . Κ?ποιοι (λιγ?τεροι) συγκαταλ?γουν στην ?δια οικογ?νεια και την κορεατικ?. Ακ?μα λιγ?τεροι συγκαταλ?γουν και την ιαπωνικ?.

Δε θα πρ?πει να παραβλεφθε? ?μω? και η ομ?δα των γλωσσολ?γων που θεωρο?ν ?τι η γενετικ? συγγ?νεια δεν ?χει αποδειχθε? ακ?μα ? ?τι ?χει αποδειχθε? η μη ?παρξ? τη?.

Σ?μφωνα με αυτ? υπ?ρχουν δ?ο εκδοχ?? για την εξ?λιξη των γλωσσ?ν αυτ?ν. Κατ? την πρ?τη εκδοχ? υπ?ρξε κ?ποτε η κοιν? αλτα?κ? πρωτογλ?σσα, η οπο?α ομιλο?νταν στι? στ?πε? τη? κεντρικ?? Ασ?α? γ?ρω απ? την οροσειρ? Αλτ?ι . ?δη σε εκε?νη τη γεωγραφικ? περιοχ? διασπ?στηκε πριν 3.000-4.000 χρ?νια σε τουρκικ? ομ?δα στη Δ?ση, μογγολικ? στο κ?ντρο και τουνγκουζικ? στην Ανατολ?. Για αυτο?? που δ?χονται τη συγγ?νεια με την κορεατικ? και την ιαπωνικ?, μια ?λλη ομ?δα ε?χε διασπαστε? νωρ?τερα στην Ανατολ? και ε?χε μετακινηθε? προ? τη Μαντζουρ?α , ?που σχηματ?στηκε η αρχα?α κορεατικ? Goguryeo, και μετ? την επο?κηση των νησι?ν τη? Ιαπων?α? η αρχα?α ιαπωνικ?, ?που ο αλτα?κ?? προ?λευση? πολιτισμ?? Γιαγι?ι αντικατ?στησε τον πολιτισμ? Τζ?μον (πρβλ. και Ιαπωνικ? ιστορ?α ).

Κατ? την ?λλη εκδοχ? οι τουρκικ??, μογγολικ?? και τουνγκουζικ?? γλωσσικ?? οικογ?νειε? (και ενδεχομ?νω? και τα κορεατικ? και τα ιαπωνικ?) προ?λθαν απ? διαφορετικ?? πρωτογλ?σσε?, οι οπο?ε? ομιλο?νταν σε κοντιν?? γεωγραφικ? περιοχ?? με αποτ?λεσμα να αλληλοεπηρεαστο?ν λεξιλογικ?, μορφολογικ? και φωνολογικ?. Απ? την κεντρικ? Ασ?α οι λαο? που τι? μιλο?σαν μετακιν?θηκαν στη συν?χεια προ? τι? περιοχ?? ?που ζουν σ?μερα.

Λεξιλογικ?? ομοι?τητε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι αλτα?κ?? γλ?σσε? παρουσι?ζουν κ?ποιε? ομοι?τητε? στο λεξιλ?γιο, αλλ? οι κοιν?? λ?ξει? και στι? τρει? ομ?δε? ε?ναι λ?γε?. Περισσ?τερε? ε?ναι οι κοιν?? ρ?ζε? στι? ομ?δε? αν? ζε?γη (τουρκικ??-μογγολικ?? και μογγολικ??-τουνγκουζικ??). Ω? κ?ποιε? απ? τι? λ?γε? κοιν?? και στι? τρει? γλ?σσε? λ?ξει? προτε?νονται τα ον?ματα για μ?ρη του σ?ματο?, ?πω? ?χουν επανασυντεθε? και εικ?ζεται ?τι ονομ?ζονταν στι? αντ?στοιχε? πρωτογλ?σσε? (παραδε?γματα απ? Starostin, S.A., Dybo, A., Mudrak, O., Etymological Dictionary of the Altaic Languages , Brill Academic Publishers, 2003)

Σημασ?α Πρωτο
τουρκικ?
Πρωτο
μογγολικ?
Πρωτο
τουνγκουζικ?
Στ?θο? *gokur *koko'u *kukun
?μο? *jagyr *dajira *daga
Κλε?δα *egin *egem *emuge
Εντ?σθια *kurg-sak *kurkag *xurke
Χ?ρι *kary *gar .
Καρπ?? *bilek *begelej *bilen
Κεφ?λι *tum *tom *tum-nu
Γλ?σσα/Γλε?φω *so:r *soru *sori
Γ?νατο *topyk *tojig *topug

Ο ακ?λουθο? π?νακα? διευρ?νει το πεδ?ο ?ρευνα? σε μεγαλ?τερο τμ?μα του βασικο? λεξιλογ?ου. Επιπλ?ον συμπεριλαμβ?νει εκτ?? απ? του? τουρκικο??, μογγολικο?? και τουνγκουζικο?? τ?που? και κορεατικο?? και ιαπωνικο?? (μακροαλτα?κ? θεωρ?α). Οι σημασ?ε? ?μω? που συγκρ?νονται ε?ναι αρκετ? ευρε?ε?. Η πρ?τη σειρ? περιλαμβ?νει τη μορφ? στι? πρωτογλ?σσε? και στην υποθετικ? πρωτοαλτα?κ?, εν? η δε?τερη ?χει παραδε?γματα απ? μια σ?γχρονη γλ?σσα τη? κ?θε οικογ?νεια?: τουρκικ? για τι? τουρκικ??, μογγολικ? (χ?λχα) για τι? μογγολικ??, μαντσο? ? εβ?νκι για τι? τουνγκουζικ?? και κορεατικ? και ιαπωνικ?. Επειδ? πολλ? στοιχε?α ε?ναι υποθετικ? (πρωτογλ?σσε?) ? κατ? προσ?γγιση (σημασ?ε?), οι ομοι?τητε? δεν μπορο?ν να χρησιμοποιηθο?ν ω? απ?λυτη απ?δειξη για τη συγγ?νεια των γλωσσ?ν. Δεν αποκλε?εται οι ομοι?τητε? να οφε?λονται σε επαφ? ? σε δανεισμ? μεταξ? των γλωσσ?ν. Δε?χνει ?μω? απ? την ?λλη ?τι μια γενετικ? σχ?ση μεταξ? των γλωσσ?ν (τουλ?χιστον τη? αλτα?κ?? οικογ?νεια? εν στεν? εννο?α) δεν μπορε? ευκολα να απορριφθε? με βεβαι?τητα. (Στοιχε?α απ? S. Starostin, A.V. Dybo, O.A. Mudrak, διαδικτυακ? β?ση δεδομ?νων για την αλτα?κ? ετυμολογ?α , 2005 [1] ).

Σημασιακ? πεδ?ο Πρωτο
τουρκικ?
Πρωτο
μογγολικ?
Πρωτο
τουνγκουζικ?
Αρχα?α
κορεατικ?
Αρχα?α
ιαπωνικ?
Πρωτο
αλτα?κ?
Τουρκικ? Μογγολικ? Τουνγκουζικ? Κορεατικ? Ιαπωνικ? .
στ?θο?, καρδι?, ρουφ? *gokur *kokon *kukun *kokai *k?k?r? **koke
go?us χoχ oχo kogaŋi kokoro .
πλευρ?, στ?θο? *bokana *bogoni *boka . *baki **boka
boqono bogino boq?on . waki .
?μο? *jagır *dajira *daga . . **dagV
ja?rı dajr daγana . . .
κλε?δα *egin *egem *emuge . . **egemV
e?in egem emuge . . .
?ντερα, κοιλι? *kurg-sak *kurkag *χurke *kur?i . **kurgo
kursak χurχag χuike kurgi . .
μπρ?τσο, π?δι, φτερ?, πτερ?γιο *kajnat *kai *kene . *kanai **kena
kanat χa'a kenete . kane .
χ?ρι *karı *gar . . *kata (?) **gara
kar-u?a gar . . kata ? .
καρπ?? χεριο?, γ?ντι *bilek *begelej *bilen . . **bili
bilek belij bilen . . .
κεφ?λι, καπ?λο, αρχηγ?? *tum *tom *tumŋu . *tum ? **tumu
tom?uk tumlaj tuŋun . tsumuri ? .
λ?ρυγγα? *bogu? *bagal?ur *bukse . *pukum **boku
bo?az bagal?ur buχe . fukum ? .
γλ?σσα *kele *kele *χilŋu . . **kiali
kelam χele ileŋu . . .
γ?νατο *topık *tojig *topVg . *tu(m)pu **topu
topuk tojg tobga . tumpu .
δ?ρμα, φ?λλο *kapuk *kawda *χabda *kaph- *kapa **kapa
kabuk χudas χabdata kaphar kawa .
α?μα, υγε?α, ?μορφο?, κ?κκινο? *sag *sajin *segu *sa'o- . **segu
sa? sajn seŋi sanap . .
φλ?βα, νε?ρο *siŋir . *sire *siur . **siŋrir
sinir . sirge siwi . .
?νειρο *dul *tolge *tolkin . . **tulke
du? tolog tolgin . . .
γυνα?κα (μεγ?λη) *eme *eme *emV *amh *mia ? **eme
eme em emi(le) am me(-su) ? .
ε?δο? πουλιο? *torgaj *turagu *turaki *tark *t?ri **toro
turgaj turaγu turaki tark (M) tori .
ψε?ρα *sirke *sirke *sire . *siramu **siajri
sirke ?irχ sirikte . sirami .
σκ?νη, χι?νι, καπν?? *buruk *burgi *bureki . . *boru
buruq-su burgi buraki . . .
βροχ?, χι?νι, ομ?χλη . *siγurga *sig . *sigure **sig-ur
. ?urga sigan . shigure .
Καλοκα?ρι, ?νοιξη *jaj *na?ir . *na? . **na?V
jaj-la na?ir . na? . .
?μμο?, σκ?νη, ?ρημο? *kum *kumaki *kume . . **kiume
kum χumag kumi . . .
χ?μα, σκ?νη, π?σσα *to? *tor *tur *tırı . **tore
toz tortog tur tırı . .
π?τρα *dial *?ilaγu *?ola torh . **tioli
ta? ?ulu ?olo tol . .
δ?κτυο *tor *towr *turku *tarachi *turi **tobru
tor tor tur-ku tar-aki tsuri .
ξιν?γαλο, α?ρ?νι *ajran *ajirag *ajara . . **ajira
ajran ajrag ajara . . .
αλ?τι, πικρ?? *du? *dabusu *?ujar *?jer *tsura **?iober
tuz davs ?u?u ?el tsura .
ολοκληρ?νω, αρκετ?? *but *mo?i *mute *mota *muta **muti
but (AT) mo?is mute- modu muta ? .
δαγκ?νω, ροκαν?ζω *gemur *kemeli *kemki . *kam **kema
gemir χimle kemki . kam .
επιτυγχ?νω, εισ?ρχομαι *gir *kur *χur . . **kiure
gir-i? χure χuru . . .
πλ?κω, υφα?νω *or *or . *or *?r **ore
or- ormog . ol or .
λιπαρ?? *semir *sem?i *semesi . . **seme
. semiz sem? semsu . . .
μακρ??, αργ? (χρονικ?) *u?un *urtu *χur *ora . **iu?o
uzun urt irekte ? ora . .
αδ?ναμο?, ?ρρωστο?, υπηρ?τη?-πολεμιστ?? *alp *alban *alba *arpha *apar **alpa
alp alba alba aphı aware .
?να, σ?νολο *bir *buri . *piri . **biuri
bir buri . pir-oso . .
ποιο? *kem,ka *ken,ka *χia *ka *ka **ka(j)
kim χen ai, ja -ka -ka .
εγ?, εμε?? *be- *bi,min *bi,mun . *ba **bi
ben bi bi . wa .

Προσωπικ?? αντωνυμ?ε? [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]

Οι προσωπικ?? αντωνυμ?ε? αποτελο?ν πολ? σπ?νια αντικε?μενο δανεισμο? απ? μια γλ?σσα σε ?λλη. Αυτ? ισχ?ει ακ?μα περισσ?τερο για ολ?κληρο σ?στημα προσωπικ?ν αντωνυμι?ν. Οι ομοι?τητε? σε προσωπικ?? αντωνυμ?ε? συνηγορο?ν σε γενετικ? σχ?ση (κοιν? πρ?γονο) μεταξ? των συγκριν?μενων γλωσσ?ν. Οι Starostin et al. (2003) και Bla?ek (2006) επανασυν?θεσαν τι? προσωπικ?? αντωνυμ?ε? των πρωτογλωσσ?ν τη? αλτα?κ?? ομ?δα? και τι? απ?δωσαν με το διεθν?? φωνητικ? αλφ?βητο . Οι ομοι?τητε? που παρατηρο?νται ενισχ?ουν τη θεωρ?α περ? αλτα?κ?? γλωσσικ?? οικογ?νεια? και εξασθεν?ζουν αντ?στοιχα τη θεωρ?α περ? γλωσσικο? δεσμο?. Το κοιν? χαρακτηριστικ? ε?ναι το χειλικ? σ?μφωνο στο πρ?το πρ?σωπο και το οδοντικ? στο δε?τερο πρ?σωπο.

Ο χαρακτ?ρα? /V/ συμβολ?ζει ?να απροσδι?ριστο φων?εν . Ο αστερ?σκο? συμβολ?ζει επ?θημα, το οπο?ο ανασυντ?θηκε για την Πρωτομογγολικ? και την Πρωτοκορεατικ? χωρ?? να απαντ? στην Κλασικ? Μογγολικ? και στη Μ?ση Κορεατικ? αντ?στοιχα.

Πρωτοαλτα?κ? Πρωτοτουρκικ? Πρωτομογγολικ? (*), Κλασικ? Μογγολικ? Πρωτοτουνγκουζικ? Πρωτοκορεατικ? (*), Μ?ση Κορεατικ? Πρωτο?απωνικ?
"Εγ?" (Ονομαστικ?) [ /bi/ ] [ /be/ ] *[ /bi/ ] [ /bi/ ] [ /ba/ ]
"εμ?να" ( Πλ?γιε? πτ?σει? ) [ /mine/- ] [ /men/ ] *[ /min/- ] [ /min/- ]
"Εγ?" [ /ŋa/ ] *[ /nad/-, -/m/- ] (Πλ?γιε? πτ.) [ /na/ ] [ /a/- ]
"Εσ?" (Ονομαστικ?) [ /si/ και/? /t?i/ ] [ /se/ ] *[ /t??i/ ] [ /si/ ] [ /si/ ]
"Εσ?να" (Πλ?γιε? πτ.) [ /sin/- και/? /t?in/- ] [ /sen/ ] ?*[ /t??in/- ]
"Εσ?" [ /na/ ] [ -/ŋ/ ] *[ /n?/ ] [ /na/ ]
"Εμε??" (Ονομαστικ?) [ /ba/ ] [ /bir?/ ] *[ /ba/ ] [ /bue/ ] [ /uri/ ] [ /ba/ ]
"Εμ??" (Πλ?γιε? πτ.) [ /myn/- ] *[ /man/- ] [ /myn/- ]
"Εσε??" (Ονομαστικ?) [ /sV/ και/? /t?V/ ] [ /s/ ] *[ /ta/ ] [ /suː/ ]
"Εσ??" (Πλ?γιε? πτ.) [ /sVn/- ] [ /sun/- ]

Βιβλιογραφ?α [ Επεξεργασ?α | επεξεργασ?α κ?δικα ]