Mae'r ieithoedd ganlynol yn defnyddio'r
wyddor
Arabeg, neu wyddorau sy'n seiliedig arni:
Arabeg
,
Cashmireg
,
Cwrdeg
,
Perseg
,
Sindhi
,
Urdu
. Fe newidiodd
Twrceg
o'r wyddor Arabeg i'r
wyddor Rufeinig
yn
1928
ac mae
Hausa
wedi newid hefyd.
Mae
Arabeg
yn ei ysgrifennu o'r dde i'r chwith. Does dim priflythrennau ond mae'r llythrennau yn cael eu hysgrifennu yn wahanol ar ganol ac ar ddiwedd gair er mwyn edrych yn daclus, e.e. mae'r llythyren olaf yn dueddol i orffen gyda chynffon.
| Llythyren
|
Enw
|
Cynaniad Cymraeg
|
Trawsgrifiad Rhufeinig
|
| unigol
|
gyntaf
|
ganol
|
olaf
|
| ?
|
? ? ? ?
|
hamza
|
'
(atalnod glotal
fel
"Y"
byr
)
|
'
|
| ?
|
?
|
?
|
'alif
|
a
|
a / e
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
ba'
|
b
|
b
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
ta'
|
t
|
t
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
tha
|
th
|
th
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
jim
|
j
|
j / dj / g
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
ha'
|
h
(pwysleisiol
fel wrth anadlu ar eich sbectol
)
|
?
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
kha'
|
ch
|
kh
|
| ?
|
?
|
?
|
dal
|
d
|
d
|
| ?
|
?
|
?
|
dhal
|
dd
|
dh
|
| ?
|
?
|
?
|
ra'
|
r
|
r
|
| ?
|
?
|
?
|
zay
|
z
|
z
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
sin
|
s
|
s
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
shin
|
sh
|
ch / sh
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
Sad
|
s
(pwysleisiol)
|
?
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
Dad
|
d
(pwysleisiol)
|
?
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
Ta'
|
t
(pwysleisiol)
|
?
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
Za'
|
dd
(pwysleisiol)
|
?
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
Aayn
|
a
("A" gyddfol
fel wrth ddangos eich llwnc i'r meddyg
)
|
A
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
ghayn
|
gh
("R" gyddfol
Ffrangeg neu fel ambell frodor Gwynedd
)
|
gh
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
fa'
|
ff / ph
|
f / ph
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
qaf
|
g
("C" gyddfol)
|
q
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
kaf
|
c
|
k
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
lam
|
l
|
l
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
mim
|
m
|
m
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
nun
|
n
|
n
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
ha'
|
h
|
h
|
| ?
|
?
|
?
|
waw
|
w
|
ou / w
|
| ?
|
?
|
?
|
?
|
ya'
|
i
|
i / y
|
Llythrennau eraill:
| unigol
|
cyntaf
|
canol
|
olaf
|
Enw
|
Cynaniad Cymraeg
|
Trawsgrifiad Rhufeinig
|
| ?
|
?
|
?
|
ta' marbuta
|
a / at
|
a / at
|
| ?
|
?
|
?
|
'alif maq'ura
|
a
|
a / e
|
| ?
|
?
|
?
|
lam 'alif (L+A)
|
la
|
la / le
|
Nodiadau:
- Mae 28 llythyren yn yr wyddor. Maen nhw wedi eu gwneud o 18 o ffurfiau. Wrth osod dotiau, mae 2 ffurf yn cael eu defnyddio i wneud 3 llythyren yr un, ac mae 6 ffurf yn cael eu defnyddio i wneud 2 lythyren yr un.
- Fe fydd rhai yn cynanu
?
fel "a" a rhai fel "e". (Mae hwn yn debyg iawn i frodor
Canolbarth Cymru
sy'n dweud
"ceth fech"
yn hytrach na
"cath fach"
.)
- Mae geiriau benywaidd yn gorffen gyda
?
, cynaniad "a" (neu "at" os oes gair arall yn dilyn)
- Gellir ysgrifennu
?
ar ddiwedd gair fel
?
neu fel
?
- Mae L + A yn cael ei ysgrifennu fel
?
yn hytrach na
??
, hynny yw; fe fyddyn nhw'n croesi'u gilydd.
Mae'r
Abjad
(wyddor cytseiniau, lluosog;
abjadi
) yn y drefn ganlynol fel arfer. Cofiwch ddarllen o'r dde i'r chwith;-
- ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
- gh ? ? dh kh th t sh r q ? f A s n m l k i ? ? z w h d j b a
Gellir ymadrodd yr
abjad
yn y ffordd ganlynol;-
- "aabjad haouaz ?u?ai kalaman saAfa? qarashat thakhadh ?a?agh".
Neu yn Gymraeg;-
- "abjad hawaz HwTai calaman saffaS garashat thachadd DaDDagh".
Ffordd arall o ymadrodd yr
abjad
yw;-
- "abujadin hawazin ?u?ia kalman saAfa? qurishat thakhudh ?a?ugh".
Mae trefn ychydig bach yn wahanol yn cael ei ddefnyddio yn y
Maghreb
, sef;-
- ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
- sh gh ? dh kh th t s r q ? f A ? n m l k i ? ? z w h d j b a
Fe fydd hwn yn cael ei adrodd fel;-
- "aabujadin hawazin ?u?ia kalman ?aAfa? qurisat thakhudh ?aghush".
Yn 2018 dyfeisiodd y dylunydd graffeg Iddewig o
Haifa
, Liron Lavi Turkenich, 'wyddor' hybrid o'r enw
Aravrit
sy'n cyfuno gwaelod llythrennau'r wyddor Hebraeg gyda top llythennau'r wyddor Arabeg fel bod modd i berson sy'n darllen yr iaith wyddor neu'r llall ddarllen y gair.
[1]
