Uchel Ddugiaeth Moscfa Великое княжество Московское Velikoye knyazhestvo Moskovskoye
Gwladwriaeth gaeth i'r Llu Euraid (1263?1480) Gwladwriaeth sofran (1480?1547)
↓ 1263?1547 →
Eryr yr Ymerodraeth Fysantaidd (mabwysiadwyd 1472)
Datblygiad tiriogaethol o 1300 i 1547
Prifddinas		Moscfa
Ieithoedd		Hen Slafoneg Dwyreiniol
Crefydd		Yr Eglwys Uniongred Rwsiaidd
Llywodraeth		Brenhiniaeth absoliwt
Uchel Ddug
-	1263?1303	Daniel (cyntaf)
-	1533?1547	Ifan IV (olaf)
Hanes
-	Sefydlwyd	1263
-	Coroni Ifan IV	16 Ionawr 1547
Arwynebedd		2,500,000 km² (965,255 sq mi)
Arian cyfred		rwbl , denga
Preceded by Succeeded by Vladimir-Suzdal Tywysogaeth Yaroslavl Tywysogaeth Nizhny Novgorod-Suzdal Gweriniaeth Novgorod Uchel Ddugiaeth Tver Perm Fawr Tsaraeth Rwsia
Heddiw'n rhan o		Rwsia   Y Ffindir   Yr Wcrain   Belarws

Uchel ddugiaeth neu dywysogaeth yn ardal Rus' yn yr Oesoedd Canol Diweddar oedd Uchel Ddugiaeth Moscfa , ^{[1] [2]} Mysgofi , Rus' Mysgofi , ^{[3] [4] [5]} neu Uchel Dywysogaeth Moscfa ^{[6] [7]} ( Rwsieg : Великое Княжество Московское , Velikoye Knyazhestvo Moskovskoye ) a fu'n rhagflaenydd i wlad Rwsia . Teyrnaswyd drosti gan frenhinlin y Rurik, a fuont yn rheoli Rus' ers sefydlu Novgorod yn 862.

Sefydlwyd yr Uchel Ddugiaeth ym 1263 pan penodwyd Daniel, mab y tywysog Rurik Alexander Nevsky , yn Uchel Dywysog Moscfa , a oedd yn wladwriaeth gaeth i'r Ymerodraeth Fongolaidd ("Iau'r Tatar"). Erbyn y 1320au, ymgorfforwyd Uchel Ddugiaeth Vladimir-Suzdal yn rhan o Fysgofi. Cyfeddiannwyd Gweriniaeth Novgorod ym 1478 a gorchfygwyd Uchel Ddugiaeth Tver ym 1485. Parhaodd Mysgofi yn gaeth i'r Llu Euraid , y chaniaeth a olynai cwymp yr Ymerodraeth Fongolaidd yn Nwyrain Ewrop, Gorllewin Siberia a Chanolbarth Asia, hyd at 1480, er bu gwrthryfeloedd ac ymgyrchoedd milwrol yn fynych yn erbyn y Mongolwyr, er enghraifft buddugoliaeth Dmitri Donskoi ym Mrwydr Kulikovo (1380). ^[8]

Dan Iau'r Tatar, caniatawyd Mysgofiaid, Suzdaliaid, a thrigolion eraill Rus' gan amlaf i gadw at eu traddodiadau Slafaidd , paganaidd , ac Uniongred . Atgyfnerthwyd y wladwriaeth yn ystod teyrnasiad Ifan III (1462?1505), a goronodd ei hun yn Uchel Dywysog Holl Rus' ym 1502. Arweiniodd sawl ymgyrch yn erbyn Uchel Ddugiaeth Lithwania ac erbyn 1503 llwyddodd i dyfu tiriogaeth ei deyrnas deirgwaith. Trwy ei briodas i Sophia Palaiologina, merch Cystennin XI Palaiologos , yr olaf o'r ymerodron Bysantaidd , hawliodd Ifan III ei deyrnas yn olynydd i'r Ymerodraeth Rufeinig , a rhoddai'r enw "Y Drydedd Rufain" ar Foscfa. Ymfudodd nifer o Fysantiaid i'r Uchel Ddugiaeth, gan gryfhau hunaniaeth grefyddol a diwylliannol y Mysgofiaid. Concrwyd Tywysogaeth Smolensk gan olynydd Ifan, Vasili III, oddi ar Lithwania ym 1512, gan ymestyn ffiniau Mysgofi hyd at lannau Afon Dniepr . Ar ei hanterth bu Uchel Ddugiaeth Moscfa yn cynnwys y rhan helaethaf o ogledd a chanolbarth Rwsia Ewropeaidd , a rhywfaint o diriogaeth a leolir heddiw yn y Ffindir , Belarws , a'r Wcrain . Daeth yr Uchel Ddugiaeth i ben ym 1547 yn sgil coroni mab Vasili, Ifan IV yn Tsar Rwsia, ac felly fe'i olynwyd gan Tsaraeth Rwsia .

Cyfeiriadau [ golygu | golygu cod ]