| Charles Edward Stuart
|
|---|
 |
| Ganwyd
| 31 Rhagfyr 1720
Palazzo Muti
|
|---|
| Bu farw
| 31 Ionawr 1788
o
stroc
Palazzo Muti
|
|---|
| Dinasyddiaeth
| Teyrnas Prydain Fawr
|
|---|
| Galwedigaeth
| cogiwr, arweinydd milwrol
|
|---|
| Swydd
| Jacobite pretender
|
|---|
| Plaid Wleidyddol
| Jacobites
|
|---|
| Tad
| James Francis Edward Stuart
|
|---|
| Mam
| Maria Clementina Sobieska
|
|---|
| Priod
| Tywysoges Louise o Stolberg-Gedern
|
|---|
| Partner
| Clementina Walkinshaw, Marie Louise de La Tour d'Auvergne
|
|---|
| Plant
| Charlotte Stuart
|
|---|
| Llinach
| y Stiwartiaid
|
|---|
| Gwobr/au
| Urdd y Gardas
|
|---|
| llofnod
|
|---|
 |
Portread o Charles Edward Stuart gan William Mosman,
Oriel Genedlaethol yr Alban
?yr i'r brenin
Iago II/VII
o Loegr a'r Alban oedd
Charles Edward Stuart
(
31 Rhagfyr
1720
-
31 Ionawr
1788
) (
Gaeleg
:
Tearlach Eideard Stiubhairt
, yn adnabyddus wrth ei lysenw
Saesneg
,
Bonnie Prince Charlie
).
Roedd Charles yn fab i
James Francis Edward Stuart
, yntau yn fab i Iago II/VII, oedd wedi ei ddiorseddu yn
1688
. Ganed Charles yn
Rhufain
, a theuliodd ei ieuenctid yno ac yn
Bologna
.
Cefnogid hawl y Stiwartaid i'r orsedd gan fudiad y
Jacobitiaid
, oedd yn cymryd ei enw o'r
Lladin
Jacobus
("Iago"). Roedd cefnogaeth sylweddol iddynt yn
Ucheldiroedd yr Alban
, a rhywfaint yng ngweddill yr Alban a gogledd
Lloegr
ac ychydig yng Nghymru hefyd.
Ar
23 Gorffennaf
,
1745
, glaniodd Charles a saith cydymaith yn
Eriskay
yn Ucheldiroedd yr Alban, i gefnogi hawl ei dad i'r orsedd. Cododd faner ei dad yn
Glenfinnan
, a llwyddodd i godi digon o ddilynwyr i ymdeithio tua dinas
Caeredin
. Ar
21 Medi
1745
, gorchfygodd fyddin y llywodraeth ym
Mrwydr Prestonpans
, ac erbyn Tachwedd roedd ganddo fyddin o 6,000. Ymdeithiodd tua'r de, gan anelu am Lundain, a chyrhaeddodd cyn belled a
Derby
. Yma, oherwydd diffyg cefnogaeth gan Jacobitiaid Lloegr, penderfynwyd troi'n ol am yr Alban. Gorchfygwyd ei fyddin gan fyddin y llywodraeth dan
William Augustus, Dug Cumberland
ar
16 Ebrill
1746
ym
Mrwydr Culloden
. Bu Charles ar ffo yn Ucheldiroedd yr Alban am fisoedd cyn medru dychwelyd i Ffrainc ym mis Medi. Bu fyw yn Ffrainc a'r Eidal hyd ei farwolaeth.
Er fod cryn nifer o Jacobitiaid yng Nghymru, nid ymddengys i fawr o Gymry gymeryd rhan yn ymgyrch 1745. Dywedir i Charles yn ddiweddarach, wrth son beth a wnai dros y Jacobitiaid Cymreig, ddweud "Mi yfaf iechyd da iddyn nhw - dyna'r cyfan wnaethon nhw i mi".
