Cosi fan tutte
|
Enghraifft o'r canlynol
| gwaith drama-gerdd
|
---|
Label brodorol
| Cosi fan tutte, ossia La scuola degli amanti
|
---|
Iaith
| Eidaleg
|
---|
Dyddiad cyhoeddi
| 1791, 1792
|
---|
Dechrau/Sefydlu
| 1790
|
---|
Genre
| Dramma giocoso
,
opera buffa
,
opera
|
---|
Cyfres
| list of operas by Wolfgang Amadeus Mozart
|
---|
Cymeriadau
| Despina, Don Alfonso, Fiordiligi, Dorabella, Ferrando, Guglielmo, Milwyr
|
---|
Libretydd
| Lorenzo Da Ponte
|
---|
Lleoliad y perff. 1af
| Burgtheater
|
---|
Dyddiad y perff. 1af
| 26 Ionawr 1790
|
---|
Statws hawlfraint
| parth cyhoeddus
,
parth cyhoeddus
|
---|
Enw brodorol
| Cosi fan tutte, ossia La scuola degli amanti
|
---|
Lleoliad y gwaith
| Napoli
|
---|
Cyfansoddwr
| Wolfgang Amadeus Mozart
|
---|
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
|
Mae
Cosi fan tutte, ossia La scuola degli amanti
(
Mae Pob Menyw Yn Ei Wneud, neu'r Ysgol Cariadon
), K. 588, yn
Opera buffa
/
Dramma giocoso
,
Eidaleg
mewn dwy act gan
Wolfgang Amadeus Mozart
a berfformiwyd gyntaf ar
26 Ionawr
1790
yn y Burgtheater yn
Fienna
,
Awstria
. Ysgrifennwyd y
libreto
gan Lorenzo Da Ponte a ysgrifennodd
Le nozze di Figaro
a
Don Giovanni
hefyd.
[1]
Er ei fod yn cael ei ddal yn gyffredin bod yr opera wedi ei ysgrifennu a'i gyfansoddi ar awgrym yr
Ymerawdwr Joseff II
, nid yw ymchwil ddiweddar yn cefnogi'r syniad hwn.
[2]
Mae tystiolaeth bod Antonio Salieri cyfoeswr Mozart wedi ceisio gosod y libreto ond ei adael yn anorffenedig. Ym 1994, dadorchuddiodd John Rice ddau terzetti gan Salieri yn Llyfrgell Genedlaethol Awstria.
[3]
Mae'r teitl byr,
Cosi fan tutte
, yn llythrennol yn golygu "Felly ydynt i gyd", trwy ddefnyddio'r lluosog benywaidd (
tutte
) i nodi menywod. Fe'i cyfieithir i'r Gymraeg fel arfer fel "Mae menywod fel yna". Mae'r geiriau'n cael eu canu gan y tri dyn yn act 2, golygfa 3, ychydig cyn y diweddglo; dyfynnir yr ymadrodd melodig hwn hefyd yn yr agorawd i'r opera. Roedd Da Ponte wedi defnyddio'r llinell "Cosi fan tutte le belle" yn gynharach yn
Le nozze di Figaro
(yn act 1, golygfa 7).
Cynhaliwyd y perfformiad cyntaf o osodiad Mozart yn y Burgtheater yn Fienna ar 26 Ionawr 1790. Dim ond pum gwaith y cafodd ei berfformio cyn i'r rhediad gael ei stopio gan farwolaeth yr
Ymerawdwr Joseff II
a'r cyfnod olynol o alaru yn y llys. Fe'i perfformiwyd ddwywaith ym mis Mehefin 1790 gyda'r cyfansoddwr yn arwain yr ail berfformiad, ac eto ym mis Gorffennaf (ddwywaith) ac Awst (unwaith). Wedi hynny ni chafodd ei berfformio yn Fienna yn ystod oes Mozart.
[4]
Roedd y perfformiad Prydeinig cyntaf ym mis Mai 1811 yn Theatr y Brenin, Llundain.
[5]
[6]
Ni pherfformiwyd
Cosi fan tutte
yn yr Unol Daleithiau tan 1922, pan gafodd ei gyflwyno yn yr
Opera Metropolitan
,
Dinas Efrog Newydd
.
Yn ol William Mann,
[7]
nid oedd Mozart yn hoffi'r
prima donna
Adriana Ferrarese del Bene, meistres drahaus da Ponte yr oedd rol Fiordiligi wedi'i chreu ar ei chyfer. Gan wybod ei thuedd idiosyncratig o ollwng ei en ar nodiadau isel a thaflu ei phen yn ol ar rai uchel, llanwodd Mozart ei phrif aria "Dewch scoglio" gyda llamu cyson o isel i uchel ac uchel i isel er mwyn gwneud i ben Ferrarese i "siglo fel cyw iar" ar y llwyfan.
[8]
Nid oedd y pwnc (gweler y crynodeb isod) yn tramgwyddo moesau pobl Fienna ei ddydd, ond yn y 19eg a dechrau'r 20g fe'i hystyriwyd yn risque, di-chwaeth, a hyd yn oed yn anfoesol. Anaml y perfformiwyd yr opera, a phan ymddangosodd fe'i cyflwynwyd mewn un o sawl fersiwn wedi'i
bowdlereiddio
.
Ar ol
yr Ail Ryfel Byd
, enillodd le yn y repertoire operatig safonol ac erbyn hyn mae'n cael ei berfformio'n aml,
[9]
er bod rhai yn dal i feirniadu ei misogyny
[10]
Rol
|
Ystod Leisiol
[11]
|
Cast y premiere, 26 Ionawr 1790
(
Arweinydd
:
WA Mozart
)
|
Fiordiligi,
Arglwyddes o Ferrara a chwaer i Dorabella, sy'n byw yn Napoli
|
soprano
|
Adriana Ferrarese
|
Dorabella,
Arglwyddes o Ferrara a chwaer i Fiordiligi, yn byw yn Napoli
|
soprano
|
Louise (Luisa) Villenevue
|
Guglielmo,
Carwr Fiordiligi, Milwr
|
bas
|
Francesco Benucci
|
Ferrando, Carwr
Dorabella, Milwr
|
tenor
|
Vincenzo Calvesi
|
Despina,
morwyn
|
soprano
|
Dorotea Bussani
|
Don Alfonso,
hen athronydd
|
bas
|
Francesco Bussani
|
Corws: milwyr, gweision, morwyr
|
Er bod y defnydd modern o gategoriau llais ar gyfer y rolau hyn wedi dod yn arferiad, roedd Mozart yn llawer mwy cyffredinol yn ei ddisgrifiadau ei hun o'r mathau o lais: Fiordiligi (soprano), Dorabella (soprano), Guglielmo (bas), Ferrando (tenor), Despina (soprano), a Don Alfonso (bas). Weithiau bydd y mathau llais modern hyn yn amrywio mewn perfformiadau. Mae Don Alfonso yn cael ei berfformio yn aml gan faritonau fel Thomas Allen a Bo Skovhus ac mae Dorabella bron bob amser yn cael ei berfformio gan
fezzo-soprano
. Yn yr ensembles, mae cerddoriaeth Guglielmo yn gorwedd yn is na cherddoriaeth Alfonso, ac yn unol a hynny mae wedi ei pherfformio gan faswyr fel James Morris a Wladimiro Ganzarolli, ac mae Despina yn cael ei pherfformio gan fezzo yn achlysurol (er yn llawer llai aml na'r tri achos arall a enwir yma), fel
Cecilia Bartoli
,
Frederica von Stade
,
Agnes Baltsa
ac
Ann Murray
. Fodd bynnag, dim ond tenor a soprano sy'n gallu canu Ferrando a Fiordiligi oherwydd amrediad uchel eu rolau.
Mae Mozart a Da Ponte yn defnyddio'r thema "cyfnewid cariadon", sy'n dyddio'n ol i'r 13g; mae fersiynau cynharach nodedig i'w cael yn
Decameron
Boccaccio
ac yn nrama
Shakespeare
Cymbeline
. Mae elfennau o
The Taming of the Shrew gan Shakespeare
hefyd yn bresennol. Ar ben hynny, mae'n cynnwys elfennau o chwedl Procris a geir yn
Ovid
yn
Metamorphoses
, vii.
[12]
- Lleoliad:
Napoli
- Amser: y 18fed ganrif
Golygfa 1:
T? coffi
Mewn caffi, mae Ferrando a Guglielmo (dau swyddog milwrol) yn mynegi sicrwydd y bydd eu cariadon (Dorabella a Fiordiligi) yn dragwyddol ffyddlon. Mae Don Alfonso yn mynegi amheuaeth ac yn honni nad oes y fath beth a dynes ffyddlon. Mae'n gosod bet gyda'r ddau swyddog, gan honni y gall brofi ymhen diwrnod bod y ddwy, fel pob merch, yn anwadal. Mae'r fet yn cael ei dderbyn: bydd y ddau swyddog yn esgus eu bod wedi cael eu galw i ryfel; yn fuan wedi hynny byddant yn dychwelyd mewn cuddwisg a cheisio i hudo cariad y llall. Mae'r olygfa'n symud i'r ddwy ddynes, sy'n canmol eu dynion (deuawd: "Ah guarda sorella" - "A edrycha chwaer"). Mae Alfonso yn cyrraedd i gyhoeddi'r newyddion drwg: mae'r swyddogion wedi cael eu galw i ryfel. Mae Ferrando a Guglielmo yn cyrraedd, yn torri eu calon, ac yn ffarwelio (pumawd: "Sento, o Dio, che questo piede e restio" - "Rwy'n teimlo, o Dduw, fod fy nhroed yn gyndyn"). Wrth i'r cwch gyda'r dynion hwylio i'r mor, mae Alfonso a'r chwiorydd yn dymuno taith ddiogel iddynt (triawd: "Soave sia il vento" - "Boed i'r gwynt fod yn dyner"). Mae Alfonso, ar ei ben ei hun, yn rhagweld yn ddigalon y bydd y menywod (fel pob merch) yn anffyddlon (arioso: "O, poverini, per femmina giocare cento zecchini?" - "O, rai bach tlawd, i fentro 100 secwin ar fenyw").
Golygfa 2: Ystafell yng nghartref y chwiorydd
Mae Despina, y forwyn, yn cyrraedd ac yn gofyn beth sy'n bod. Mae Dorabella yn tosturio am yr artaith o fod wedi cael ei gadael ar ei phen ei hun (aria: "Smanie implacabili" - "Arteithiau didostur"). Mae Despina yn gwawdio'r chwiorydd, gan eu cynghori cael cariadon newydd tra bod eu dynion i ffwrdd (aria: "Yn uomini, yn soldati, sperare fedelta?" - "Mewn dynion, mewn milwyr, rydych chi'n gobeithio am ffyddlondeb?" ). Ar ol iddyn nhw adael, mae Alfonso yn cyrraedd. Mae'n ofni y bydd Despina yn adnabod y dynion er gwaethaf eu cuddwisg, felly mae'n ei llwgrwobrwyo i'w helpu i ennill y fet. Yna mae'r ddau ddyn yn cyrraedd, wedi'u gwisgo fel
Albaniaid
(chwechawd: "Alla bella Despinetta" - "Cyfarfod a'r Despinetta tlws"). Mae'r chwiorydd yn dod i mewn ac yn cael eu dychryn gan bresenoldeb dynion rhyfedd yn eu cartref. Mae'r "Albaniaid" yn dweud wrth y chwiorydd eu bod wedi eu harwain atynt gan gariad (y chwiorydd). Fodd bynnag, mae'r chwiorydd yn gwrthod ildio. Mae Fiordiligi yn gofyn i'r "Albaniaid" adael ac addo aros yn ffyddlon (aria: "Come scoglio" - "Fel craig"). Mae'r "Albaniaid" yn parhau a'r ymgais i ennill calonnau'r chwiorydd, gyda Guglielmo yn mynd cyn belled ag i dynnu sylw at ei holl briodoleddau gwrol (aria: "Non siate ritrosi" - "Peidiwch a bod yn swil"), ond yn ofer. Mae Ferrando, wedi'i adael ar ei ben ei hun a gan synhwyro buddugoliaeth, yn canmol ei gariad (aria: "Un'aura amorosa" - "Anadl gariadus").
Golygfa 3: Gardd
Mae'r chwiorydd yn dal i hiraethu am eu dynion. Mae Despina yn gofyn i Don Alfonso adael iddi gymryd drosodd y cynllun hud-ddenu. Yn sydyn, mae'r "Albaniaid" yn byrstio i mewn ac yn bygwth gwenwyno eu hunain os nad ydyn nhw'n cael cyfle i garu'r chwiorydd. Wrth i Alfonso geisio eu tawelu, maen nhw'n yfed y "gwenwyn" ac yn esgus pasio allan. Yn fuan wedi hynny, mae "meddyg" (Despina mewn cuddwisg) yn cyrraedd a, gan ddefnyddio therapi magnetig, yn adfywio'r "Albaniaid". Mae'r dynion, gan esgus eu bod mewn
rhithweledigaeth
, yn mynnu cusan gan Dorabella a Fiordiligi (y mae'r "Albaniaid" yn eu galw'n dduwiesau) sy'n sefyll o'u blaenau. Mae'r chwiorydd yn gwrthod, hyd yn oed wrth i Alfonso a'r meddyg (Despina) eu hannog i wneud.
Golygfa 1: Ystafell wely'r chwiorydd
Mae Despina yn annog y chwiorydd i ildio i ymofynion yr "Albaniaid" (aria: "Una donna a quindici anni" - "Dynes bymtheg oed"). Ar ol iddi adael, mae Dorabella yn cyfaddef i Fiordiligi ei bod yn cael ei themtio, ac mae'r ddwy yn cytuno na fydd fflyrtio yn unig yn gwneud unrhyw niwed ac y bydd yn eu helpu i basio'r amser wrth iddynt aros i'w cariadon ddychwelyd (deuawd: "Prendero quel brunettino" - " Cymeraf yr un pryd tywyll ").
Golygfa 2: Yr ardd
Mae Dorabella a Guglielmo yn ei guddwisg yn cyplu, fel y mae'r ddau arall. Mae'r sgwrs yn anghyfforddus iawn, ac mae Ferrando yn gadael gyda Fiordiligi. Nawr ar ei ben ei hun, mae Guglielmo yn ceisio denu Dorabella. Nid yw'n gwrthsefyll yn gryf, a chyn bo hir mae hi'n rhoi medaliwn iddo (gyda phortread Ferrando y tu mewn) yn gyfnewid am loced siap calon (deuawd: "Il core vi dono" - "Rwy'n rhoi fy nghalon i chi"). Mae Ferrando yn llai llwyddiannus gyda Fiordiligi (aria Ferrando: "Ah, lo veggio" - "Ah, dwi'n ei weld" ac aria Fiordiligi: "Per pieta, ben mio, perdona" - "Os gwelwch yn dda, fy anwylyd, maddau"), felly mae'n cael ei gythruddo pan ddaw i wybod yn ddiweddarach gan Guglielmo fod y fedal gyda'i bortread wedi'i rhoi mor gyflym i gariad newydd. Ar y dechrau mae Guglielmo yn cydymdeimlo a Ferrando (aria: "Donne mie, la fate a tanti" - "Fy merched, rydych chi'n ei wneud i gynifer"), ond yna'n mae'n dechrau ymffrostio, oherwydd bod ei ddyweddi wedi aros yn ffyddlon.
Golygfa 3: Ystafell y chwiorydd
Mae Dorabella yn cyfaddef ei anffyddlondeb i Fiordiligi ("E amore un ladroncello" - "Mae cariad yn lleidr bach"). Mae Fiordiligi, wedi ei gynhyrfu gan y cyfaddefiad, yn penderfynu mynd i'r fyddin i ddod o hyd i'w dyweddi. Cyn iddi allu gadael, serch hynny, mae Ferrando yn cyrraedd ac yn parhau a'i ymgais i'w hudo. O'r diwedd, mae Fiordiligi yn ildio ac yn cwympo i'w freichiau (deuawd: "Fra gli amplessi" - "Yn y cofleidiau"). Mae Guglielmo yn drallodus tra bod Ferrando yn troi ymffrost cynharach Guglielmo yn ol arno. Mae Alfonso, enillydd y fet, yn dweud wrth y dynion i faddau i'w cariadon Wedi'r cyfan: "Cosi fan tutte" - "Mae pob merch fel yna".
Golygfa 4:
Mae'r olygfa'n cychwyn gyda phriodas ddwbl i'r chwiorydd a'u priodfeibion "Albaniaidd". Mae Despina, mewn cuddwisg fel notari cyhoeddus, yn cyflwyno'r contract priodas, y mae pob un yn ei arwyddo. Yn uniongyrchol wedi hynny, clywir cerddoriaeth filwrol yn y pellter, sy'n dynodi dychweliad y swyddogion. Mae Alfonso yn cadarnhau ofnau'r chwiorydd: mae Ferrando a Guglielmo ar eu ffordd i'r t?. Mae'r "Albaniaid" yn brysio i guddio (mewn gwirionedd, i newid allan o'u cuddwisgoedd). Dychwelant fel swyddogion, gan arddel eu cariad. Mae Alfonso yn gollwng y contract priodas o flaen y swyddogion, a phan fyddant yn ei ddarllen, maent yn mynd yn flin. Yna maen nhw'n gadael ac yn dychwelyd eiliadau yn ddiweddarach, hanner mewn cuddwisg Albaniaidd, hanner fel swyddogion. Datgelwyd mai Despina yw'r notari, ac mae'r chwiorydd yn sylweddoli eu bod wedi cael eu twyllo. Mae popeth yn cael ei faddau yn y pen draw, gan fod y gr?p cyfan yn canmol y gallu i dderbyn amseroedd da ac amseroedd gwael anochel bywyd.
- ↑
"Cosi fan tutte"
.
www.roh.org.uk
. Cyrchwyd
2020-09-20
.
- ↑
Brown, Bruce Alan (1995). W. A. Mozart: Cosi fan tutte. Cambridge University Press. Tud 10
ISBN 978-0521437356
.
- ↑
Collins, Michael, Notes, Second Series, Cyf. 53, Rhif. 4 (Mehefin 1997), tud. 1142?1144. Music Library Association.
- ↑
Peter Branscombe. "Historical Note", Rhaglen
y T? Opera Brenhinol
, 4 Tachwedd 1976
- ↑
Holden, Amanda, gol. (1997). The Penguin Opera Guide. Tud 253 Llundain: Penguin.
ISBN 0-14-051385-X
- ↑
"King's Theatre",
The Times
, 7 Mai 1811, tud. 4;
- ↑
Mann, William (1986). The Operas of Mozart.tud 542 Gwasg Prifysgol Rhydychen.
- ↑
Robert Greenberg
,
Great Masters ? Mozart: His Life and Work
, Darlith 8: "The Last Years" (Chantilly, VA: The Great Courses, 2000)
- ↑
"Opera Statistics"
.
Operabase
. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 2011-09-17
. Cyrchwyd
2018-03-16
.
- ↑
"Cosi fan tutte: A beginner's guide to Mozart's operas"
.
Classic FM
. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 2020-08-12
. Cyrchwyd
2020-09-20
.
- ↑
Sgor yr
NMA
- ↑
Y cynodeb o Leo Melitz,
The Opera Goer's Complete Guide
, 1921.
Cosi fan tutte - disgyddiaeth