Dinas
Barcelona
(dyweder "Barselona") yw prifddinas cymuned ymreolaethol
Catalwnia
a
thalaith Barcelona
yng ngogledd-ddwyrain
Sbaen
, Saif ar lan
Mor y Canoldir
, rhyw 120?km o'r ffin a
Ffrainc
. Mae wedi'i leoli rhwng aberoedd afonydd
Llobregat
a Besos, a'i ffin orllewinol yw mynyddoedd
Serra de Collserola
sydd a'i gopa uchaf yn 512 metr (1,680 tr) o uchter.
Barcelona
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Aerial_view_of_La_Sagrada_Familia%2C_Barcelona%2C_Spain_%2851227006134%29.jpg/280px-Aerial_view_of_La_Sagrada_Familia%2C_Barcelona%2C_Spain_%2851227006134%29.jpg) |
![](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Coat_of_Arms_of_Barcelona.svg/100px-Coat_of_Arms_of_Barcelona.svg.png) |
Math
| bwrdeistref yng Nghatalwnia,
dinas
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
|
Prifddinas
| Barcelona?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Poblogaeth
| 1,660,122?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Pennaeth?llywodraeth
| Jaume Collboni Cuadrado?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Cylchfa?amser
| UTC+01:00, UTC+2?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Gefeilldref/i
| Boston
,
Cairo
,
Isfahan
,
Montpellier
,
Varna
,
Dinas Gaza
,
Dulyn
,
Monzon
,
Sao Paulo
,
Montreal
,
Cwlen
,
St Petersburg
,
Buenos Aires
,
Athen
,
La Habana
,
Gda?sk
,
Alger
,
Perpignan
,
Rio de Janeiro
,
Shanghai
,
Sevilla
,
Sarajevo
,
Antwerp
, Busan,
Tirana
,
Tel Aviv
,
Valparaiso
,
Santo Domingo
, Barcellona Pozzo di Gotto, Medellin,
Kobe
,
Montevideo
,
Nizhniy Novgorod
,
Istanbul
, Perpignan Mediterranee Metropole, Wenzhou,
Dubai
,
Fes
,
Dinas Ho Chi Minh
, Trujillo, Rosario,
San Francisco
,
Monterrey
,
Kyiv
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Nawddsant
| Virgin of Mercy?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Iaith/Ieithoedd
??swyddogol
| Catalaneg
,
Sbaeneg
,
Ocsitaneg
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Daearyddiaeth
|
---|
Rhan?o'r?canlynol
| Barcelona metropolitan area, Red de Juderias de Espana?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Sir
| Barcelones?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Gwlad
| Catalwnia
Sbaen
|
---|
Arwynebedd
| 101.3?km²?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Uwch y mor
| 9 metr?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Gerllaw
| Y Mor Canoldir
, Besos,
Afon Llobregat
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Yn?ffinio?gyda
| Cerdanyola del Valles, Molins de Rei, Montcada i Reixac,
El Prat de Llobregat
, Sant Feliu de Llobregat, Santa Coloma de Gramenet, Esplugues de Llobregat,
l'Hospitalet de Llobregat
, Sant Just Desvern, Sant Cugat del Valles, Sant Adria de Besos?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Cyfesurynnau
| 41.3825°N 2.1769°E?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Cod?post
| 08001?08042?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Corff?gweithredol
| Cyngor Dinas Barcelona?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Swydd?pennaeth
??y?Llywodraeth
| maer Barcelona?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
Pennaeth?y?Llywodraeth
| Jaume Collboni Cuadrado?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
![Map](https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,41.3825,2.1769,280x250.png?lang=cy&domain=cy.wikipedia.org&title=Barcelona&revid=11848784&groups=_3ac784ad94628dd392d1ff65c863c1a6edb292df) |
Esgobaeth
| Roman Catholic Archdiocese of Barcelona?
![Edit this on Wikidata](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png) |
---|
|
|
- Mae'r erthygl yma am ddinas Barcelona. Am y tim pel-droed, gweler
FC Barcelona
.
Gyda phoblogaeth o 1,593,075, Barcelona yw'r ail ddinas fwyaf yn Sbaen o ran maint, a'r 11eg o ran maint yn yr
Undeb Ewropeaidd
(disgwylir fod y ddegfed o ran maint ar ol Brexit). Mae poblogaeth Ardal Ddinesig Barcelona yn 4.7 miliwn.
[1]
Cynhaliwyd nifer o ddigwyddiadau o bwysigrwydd rhyngwladol ym Marcelona, yn cynnwys Arddangosfeydd Rhyngwladol yn
1888
a
1929
, y
Chwaraeon Olympaidd
yn
1992
a Forum 2004 yn 2004. Mae hefyd yn ganolfan ffasiwn, addysg a
masnach
.
[2]
Mae gan Barcelona ddiwylliant cyfoethog ac amrywiol, a chaiff ei hystyried yn un o brif ganolfannau diwylliant ac yn un o gyrchfanau mwyaf poblogaidd
Ewrop
i ymwelwyr. Yma y ceir rhai o weithiau pensaerniol gorau'r byd, gan gynnwys gwaith y ddau bensaer
Antoni Gaudi
a
Lluis Domenech i Montaner
, a ddynodwyd gan UNESCO yn
Safleoedd Treftadaeth y Byd
.
Mae gweddillion o ddiwedd y cyfnod
Neolithig
wedi eu darganod, ond yr hanes cyntaf am Barcelona yw fel sefydliad Iberaidd. Cipiwyd y ddinas gan y cadfridog
Carthaginaidd
Hamilcar Barca
, tad
Hannibal
. Yn ystod yr
Ail Ryfel Pwnig
cipiwyd y ddinas gan y Rhufeiniaid a'i henwi yn
Julia Augusta Paterna Faventia Barcino
yn y flwyddyn 218 C.C.
Yn y
5g
daeth yn brifddinas teyrnas y
Visigothiaid
yn Sbaen, ac yn yr
8g
daeth dan reolaeth
Islamaidd
wedi ei chipio gan Al-Hurr. Ail-gipiwyd y ddinas gan y Cristionogion yn
801
, ond parhaodd ymosodiadau Islamaidd, a dinistriwyd llawer o'r ddinas yn
985
gan filwyr Almanzor. Daeth y ddinas yn llewyrchus iawn yn y
13g
, ond o'r
15g
bu dirywiad. Tua diwedd y
18g
dechreuodd diwydiant dyfu yma, a bu deffroad economaidd a diwylliannol yn y
19g
.
Yn ystod
Rhyfel Cartref Sbaen
yr oedd y ddinas ar ochr y Gweriniaethwyr, ond yn y diwedd fe'i cipiwyd gan fyddin
Franco
yn 1939. Wedi marwolaeth Franco, bu datblygiadau economaidd a diwylliannol pellach yn y ddinas, yn enwedig o ganlyniad i gynnal y Chwaraeon Olympaidd yno yn 1992.
Ceir yr enghraifft cynharaf o'r enw ar ddarn arian, ac fe'i sgwennwyd mewn ysgrifen Iberaidd hynafol fel
Barkeno
(
),
[3]
ac mewn llawysgrifau
Groegaidd
fel
Βαρκιν?ν
,
Barkin?n
;
[4]
[5]
ac mewn
Lladin
fel
Barcino
,
[6]
Barcilonum
[7]
a
Barcenona
.
[8]
[9]
[10]
Y grwpiau mwyaf o ymfudwyr yn Barcelona
[11]
|
Cenedligrwydd
|
Poblogaeth (2016)
|
Yr Eidal
|
26,676
|
Pacistan
|
19,160
|
Gweriniaeth Pobl Tsieina
|
18,434
|
Ffrainc
|
13,506
|
Moroco
|
12,537
|
Bolifia
|
9,291
|
Y Philipinau
|
8,682
|
Ecwador
|
8,109
|
Periw
|
7,944
|
Colombia
|
7,904
|
Yn 2016 ganwyd 59% o drigolion y ddinas yng Nghatalwnia a 18.5% o weddill y wlad (cyfanswm o 77.5%). Ar ben hyn, daeth 22.5% o boblogaeth y ddinas o'r tu allan i
Sbaen
- dwbwl yr hyn ydoedd yn 2001 a 4 gwaith cymaint a 1996.
[12]
O
Ewrop
y daw'r rhan fwyaf o ymfudwyr,:
yr Eidal
(26,676) a
Ffrainc
(13,506) ac yna gwledydd
America Ladin
:
Bolifia
,
Ecwador
a
Colombia
. Ym maestrefi gogleddol y ddinas y sefydlodd llawer o'r rhai hyn.
[13]
Ceir hefyd cymuned eitha mawr o
Bacistan
: oddeutu 20,000, gyda'r rhan fwyaf ohonynt yn ddynion.
[14]
- ↑
Boeing, G. (2016).
"Honolulu Rail Transit: International Lessons in Linking Form, Design, and Transportation"
.
Planext
2
: 28?47
.
http://geoffboeing.com/publications/honolulu-rail-transit-barcelona/
. Adalwyd 29 Ebrill 2016
.
- ↑
"The World According to GaWC 2010"
. Globalization and World Cities Study Group and Network, Prifysgol Loughborough University. Archifwyd o'r
gwreiddiol
ar 10 Hydref 2013
. Cyrchwyd
13 Mai
2014
.
- ↑
Emerita: Revista de Linguistica y Filologia clasica
11 (1943), t.468
- ↑
Ptolemi
, ii. 6. §?8
- ↑
Gudmund Schutte (1917).
Ptolemy's Maps of Northern Europe: A Reconstruction of the Prototypes
. H. Hagerup. t.?45.
- ↑
Smith, Sir William (1854).
Dictionary of Greek and Roman Geography: Abacaenum-Hytanis
. Boston, Massachusetts: Little, Brown and Company. t.?
378
.
- ↑
Rufus Festus Avienus
Ora Maritima
≪?et Barcilonum amoena sedes ditium.?≫ v514
Archifwyd
12 August 2013
yn y
Peiriant Wayback
.
- ↑
Gustav Parthey (1848).
Itinerarium Antonini Avgvsti et Hierosolymitanvm: ex libris manvscriptis
. F. Nicolai. t.?188.
- ↑
Petrus Wesseling; Hierocles (The Grammarian) (1735).
Vetera Romanorum itineraria, /: sive Antonini Augusti Itinerarium
. apud J. Wetstenium & G. Smith. t.?390.
- ↑
Joel Cook (1910).
The Mediterranean and Its Borderlands
. t.?334.
- ↑
"Barcelona DaTaSHeeT 2012"
(PDF)
. Ajuntament de Barcelona. Archifwyd o'r
gwreiddiol
(PDF)
ar 2015-01-22
. Cyrchwyd
9 Medi
2014
.
- ↑
"Ajuntament de Barcelona - Population, household and homes statistics"
, adalwyd 22 Mehefin 2017.
- ↑
Sian Preece,
The Routledge Handbook of Language and Identity
(Routledge, 2016), t.513
- ↑
"Barcelona's Pakistani community"
, adalwyd 12 Mehefin 2017.