Italya
(
Italia
)
|
Repubblica Italiana,
Italija,
Il Bel Paese,
Itaglia,
Etalie,
Italiya,
Itałia
|
Nasod
|
|
|
Opisyal nga ngaran:
Italia
|
|
Nasod
|
Italya
|
|
Gitas-on
|
673 m
(2,208 ft)
|
Tiganos
|
42°50′00″N
12°50′00″E
/
42.83333°N 12.83333°E
/
42.83333; 12.83333
|
Capital
|
Roma
|
|
Area
|
301,338.00 km
2
(116,347 sq mi)
|
|
Population
|
60,507,590 (
2017-30-06
)
[1]
|
Density
|
201 / km
2
(521 / sq mi)
|
|
Leader
|
Giorgia Meloni
|
|
Timezone
|
CET
(
UTC+1
)
|
- summer (DST)
|
CEST
(
UTC+2
)
|
GeoNames
|
3175395
|
|
|
Ang
Italya
(Initalyano:
Italia
, opisyal: Republikang Italyano; Initalyano:
Repubblica Italiana
) nasod nga nahimutang sa Habagatang
Uropa
. Ginsakopan niya ang kawalogan sa
Suba sa Po
, ang daklawis sa Italya ug ang duha sa dagkong isla sa
Dagat Mediteranyo
, ang
Sicilia
ug ang
Sardinia
. Ang mga Italyano mosangpit usab sa nasod nga
lo Stivale
("ang Bota", tungod sa iyang daw-bota nga it?ura),
il Bel Paese
("ang Maanyag nga Nasod") o
la Penisola
("ang Daklawis"). Ang Italya giutlanan sa amihanan sa mga nasod sa
Pransiya
,
Nasod nga Swiss
,
Austriya
ug
Slovenia
. Ang mga nagkinaugalingnong estado sa
San Marino
ug
Dakbayan nga Vaticano
mga
enclave
sa teritoryong Italyanhon, samtang ang Campione d'Italia usa ka
exclave
sa Italya nga napalibotan sa Yuta sa mga Swiss.
Ang Italya puloy-anan sa mga kulturang Uropeyo sama sa mga Etruskanhon, Griyego, ug Romanhon. Ang iyang ulohan ang
Roma
ang mipasiuna sa pundasyon sa pangatlingban nga Kasadpanon, ug usa ka importanteng makasaysayanon nga dakbayang global, ilabi na nga mao niy sentro sa karaang
Imperyong Romanhon
ug sa
Simbahang Katoliko
. Ang uban pang mga dakbayan nga ilado mao ang
Venecia
,
Milano
ug
Neapoli
. Kapin sa 3,000 ka tuig nga natilawan sa mga Italyanhon ang mga pagdayo ug pagsakop sa mga tribong Alemanhon, Keltikhon, Frankohanon, Lombard, Griyegong Bizantinhon, Saracen ug Normahanon sa panahon nga
Medyibal
; gisundan sa
Renasans
, kanus-a nahitabo ang mga Gubat nga Italyanhon ug ang mga
dakbayang-estado
niini nailhan sa mga kulturanhon ug siyentipiko nga kontribusyon.
Paghuman sa Renasans, nabahinbahin ang Italya sa nagkalain-laing mga nagkinaugalingnong estado ug permeng gisakop sa mga langyaw niadtong wala pa mahiusa ang Italya. Ang pagkahiusa sa Italya mipahimo ug mipahimsog niini isip usa ka nagkinaugalingon nga nasod-estado (sa tuig 1861). Gubot perme sa panahon sa monarkiya sa Italya ug sa duha ka gyerang tibuok-kalibotanhon, nabalik lang ang kalinaw ug kalamboan sa pagmugna sa Republikang Italyano niadtong Hunyo, 1946.
Sa karon, ang Italya usa ka nasod nga asensado. Kini ang ika-7 nga taas og GDP ug ika-17 nga taas sa
Human Development Index
(Barahan sa Kaugmad sa Tawo). Miyembro kini sa G8 ug usa sa orihinal nga miyembro sa
Paghiusang Uropenhon
. Sugod sa Enero 1, 2007, usa ang Italya sa milangkob isip di-permanenteng miyembro sa Konsehong Pangseguridad sa
HN
. Ang mga lungsoranon sa Italya gitawag og Italyano ug ang pinulongan nila
Initalyano
(
Italiani
, o sa pangbabalak
Italici
).
Adunay 104,000 ka
Pilipinhon
nga nanarbaho ug nanimuyo sa Italya.
Ang Italy nabahin ngadto sa kawhaan (20) ka rehihyon (
regioni
, kon usa
regione
). Lima kining mga rehiyon dunay
espesyal nga status og awtonomiya
nga nagatugot kanila og paghimong balaod mahitungod sa ilang mga lokal nga butang; kini gibutangan og asterisko (*) diha sa talaan sa ubos. Ang nasod gibahin usab ngadtosa 109 ka lalawigan (
province
) ug 8,101 ka mga lungsod (
comuni
).
Rehiyon
|
Ulohan
|
Langyab
(km²)
|
Katawhan
|
Abruzzo
|
L'Aquila
|
&0000000000010794.000000
10,794
|
&0000000001324000.000000
1,324,000
|
Walog sa Aosta
*
|
Aosta
|
&0000000000003263.000000
3,263
|
&0000000000126000.000000
126,000
|
Apulia
|
Bari
|
&0000000000019362.000000
19,362
|
&0000000004076000.000000
4,076,000
|
Basilicata
|
Potenza
|
&0000000000009992.000000
9,992
|
&0000000000591000.000000
591,000
|
Calabria
|
Catanzaro
|
&0000000000015080.000000
15,080
|
&0000000002007000.000000
2,007,000
|
Campania
|
Napoli
|
&0000000000013595.000000
13,595
|
&0000000005811000.000000
5,811,000
|
Emilia-Romagna
|
Bologna
|
&0000000000022124.000000
22,124
|
&0000000004276000.000000
4,276,000
|
Friuli-Venezia Giulia
*
|
Trieste
|
&0000000000007855.000000
7,855
|
&0000000001222000.000000
1,222,000
|
Lazio
|
Roma
|
&0000000000017207.000000
17,207
|
&0000000005561000.000000
5,561,000
|
Liguria
|
Genova
|
&0000000000005421.000000
5,421
|
&0000000001610000.000000
1,610,000
|
Lombardia
|
Milano
|
&0000000000023861.000000
23,861
|
&0000000009642000.000000
9,642,000
|
Marche
|
Ancona
|
&0000000000009694.000000
9,694
|
&0000000001553000.000000
1,553,000
|
Molise
|
Campobasso
|
&0000000000004438.000000
4,438
|
&0000000000320000.000000
320,000
|
Piemonte
|
Torino
|
&0000000000025399.000000
25,399
|
&0000000004401000.000000
4,401,000
|
Sardegna
*
|
Cagliari
|
&0000000000024090.000000
24,090
|
&0000000001666000.000000
1,666,000
|
Sicilia
*
|
Palermo
|
&0000000000025708.000000
25,708
|
&0000000005030000.000000
5,030,000
|
Toscana
|
Firenze
|
&0000000000022997.000000
22,997
|
&0000000003677000.000000
3,677,000
|
Trentino-Alto Adige
*
|
Trento
|
&0000000000013607.000000
13,607
|
&0000000001007000.000000
1,007,000
|
Umbria
|
Perugia
|
&0000000000008456.000000
8,456
|
&0000000000884000.000000
884,000
|
Veneto
|
Venecia
|
&0000000000018391.000000
18,391
|
&0000000004832000.000000
4,832,000
|
- ↑
Repubblica Italiana
sa
Geonames.org (cc-by)
; post updated 2016-02-02; database download sa 2016-08-15
|
---|
Mga sakop sa G8
| |
---|
Dugang nga representante
| |
---|
G8+5
| |
---|
Tan-awa usab
| |
---|