Казаниинхи
богородицын зураг
?нэн алдарта шажан
(
Грек
:
?ρθοδοξ?α
? ≪з?б этигэл≫) гээшэ
христосой шажанай
хоёрдохи томо урасхал юм
[1]
[2]
. Христосой шажан
МЭ?
I зуун жэлдэ бии боло?он.?ндэ?элэгшэнь
Иисус Христос
юм. ?нэн алдарта шажан соо хоёр томо ?албарнууд бии. З??н ?нэн алдарта шажан болон з??н з?гтэ ?нэн алдарта шажан юм.
Православи
(
Орос
:
православие
) гэ?эн ?гэнь ≪з?б этигэгшэд≫ гэ?эн удхатай ба ≪?нэн алдартан≫ гэжэ нэрлэдэг.
М?н?? ?едэ ?нэн алдарта шажан олон уласуудта диилэнхи
шажан м?ргэл
юм. Эдэ дунда:
Орос
,
Балканай хахад аралай
уласууд (
Греци
,
Серби
,
Болгари
,
Румыни
,
Хойто Македони
,
Черногори
),
Украина
,
Беларусь
,
Молдово
,
Г?ржи
,
Кипр
[3]
.
330 ондо
Константин эзэн хаан
Римэй эзэнтэ г?рэнэй
ниислэлые
Византий
руу шэлж??лбэ. Шэнэ ниислэл Константинополь з??н христосой шажанай болон соёл эргэншэлэй т?б гуламта боло?он. Эзэн хааниинь с?мын ажа амидаралые (патриарх, тэриг??н??дэй томилхо, соёл, этигэл гэхэ мэтэ) б?хы з?йлые харюусадаг бай?ан. Хэды нэгэ этигэлтэй бай?аншье з??н с?мыхин б?хы з?йлээ
хуушан грек
соёл дээрэ тулгуурилан ?ргэлжэлхэ боло?он. Харин баруунайхи улам папын систэмэ руу шэлжэжэ байгаа ?эн.
IX зуунай алдада
III Лев папа
ямар нэгэн зураг х?рэгтэ м?ргэхэ зэргые хоригло?он ба
гурбалые
(троицые) з?бш??ржэ байгаа. Энэ улам даамжар?аар маша томо хагарал боложо эхил?эн байна. Ушарынь зураг х?рэг ?нэн алдартануудта шухала ба бурханай гурбалые ?л з?бш??ржэ байгаа. Энэ ушар?аа 1054 ондо Рим, Константинополь хоёр хото хоорондоо муудалсан з??н баруун хоёр с?мэ ?ала?ан. Энэ хахарал м?н??шье байдаг
[4]
.
Иигээд ехэнхи
славянууд
?нэн алдартан этигэлтэй боложо эхил?эн. ?нэн алдарта шажан Оросто нэбтэрэн дэлгэршэ Афон уулын грек хиидэй зан ?йлээр дахалдуулжа эхил?эн байна. X зуун жэлдэ
Владимир Святославич
г?н
Оросые
христосой шажанда шэгл??л?эн. ?орболжонь шэнэ шажанай баталха он жэлые асаталгатайгаар ?гэнэ
[5]
. Ё?о заншалаар, эртын т??хэшэдые дахажа 988 ондо боло?он гэжэ ?зэнэ
[6]
???лдэ 1453 ондо Константинополь хото
туркуудта
эзлэгдэ?энээр ?нэн алдартан бараг б?хы з??н Европодо тарха?ан. Ушарынь Грецидэ бай?ан ?нэн алдартан с?мэн??дые тогтобориг?й болгожо байгаа. Оростохи с?мэ ?л?? шухала байра ?ууринда ерэ?эн байгаа. Тэрэшэлэн 1589 ондо Москвагай митрополит патриархаар томилогдожо, юртэмсын патриарх?аа бэе даанги болобо. XVIII зуунай ?едэ Греци Орос хоёр с?мэ хоорондоо холбоотой боло?он.
Ехэ Екатеринын
ударидалга доро
Оросой с?мэ
ба улас хоёр хоорондоо маша ?айн харилсаатай бай?аншье, аажамаар 1990 он?оо эхилэн ?нэн алдартан бууража уналтада орожо эхил?эн.
Т??хын баримта?аа ?зэхэдэ,
Чингис хааниие
залгамжалагша
Алтан Ордоной
уласай хаад бусад шажаниие эбээхэ бодолгые Оросто ?ргэлжэл??лжэ, ?нэн алдартанай шажаниие дэмжэн х?леэн абаа
[7]
. 1270 ондо
М?нхэ-Тэм?р хаан
≪Оросто с?мэ хиидые гутаажа, ?нэн алдарта шажанай хамба лама болон тэдэнэй санбаартануудые гомдоожо болохог?й. Тэдэнэй хото тосхон, газар нютаг, ан амитан, ой модо, ногооной талмай, сэсэрлиг, тээрмэн, ??нэй ажахы б?хы т?рэлэй албан журам, татабари?аа с?л??лэгдэхэ болоно. Энэ б?хэн бурханайхи болоод тэдэ ???эд??шье бурханайхи юм. Тэдэ бидэнэй т?л??шье залбирха болоно≫ гээд зарлиглажа байгаа
[8]
.
Оросой г?н
Александр Невский
монголшуудтай тэмсэхэ х?сэн байхаг?йг?? ойлгон тэдэнтэй нэгдэ?энээр католик шажантанууд?аа ?нэн алдарта шажантанай эсэрг?? хэ?эн дайнда ила?ан юм
[9]
.
?нэн алдарта шажан XVII зуун жэл?ээ хойшо
Буряадта
тааража эхилбэ. М?н?? ?еын Буряад орон олон ?ндэ?э я?атанай улас, эндэ элдэб шажан м?ргэл эбтэй багтажа байдаг. Эгээл дэлгэр?эн ба заншалта боло?ониинь буддын ба ?нэн алдарта шажанууд, тэрэ тоодо ?нэн алдарта шажанай нэгэ ?алаань ?
эртын ?нэн алдарта шажан
.
Дэлхэйдэ ?нэн алдарта христос шажантанай дэлгэр??лгэ:
Гол шажан (75% ?л??)
Диилэнхи шажан (50?75%)
Шухала ?с??нхи шажан (20?50%)
Шухала ?с??нхи шажан (5?20%)
?с??нхи шажан (1?5%)
Бишыхан ?с??нхи шажан (1% доошо), харин автокефальна с?мэтэй