Socioantropologija
(
sociokulturna antropologija
,
antropologija kulture
.
kulturolo?ka antropologija
) prou?ava
?ovjeka
kao
dru?tveno
i
kulturno
bi?e, odnosno kulturu u naj?irem smislu. Pojam kulture mo?e imati vi?estruko i vi?eslojno zna?enje, ali se (u punom smislu) isklju?ivo ve?e za ?ovjeka i njegovu djelatnost. Ona obuhvata sveukupnost nau?enih oblika pona?anja i djelovanja u svim neinstinktivnim oblastima ljudskog ?ivota, rada i stvarala?tva ? u materijalnoj i duhovnoj sferi. Na toj bazi mo?emo razlikovati
materijalnu
i
duhovnu kulturu
.
?ovjek je, u punom smislu, dru?tveno bi?e. Neposrednu
?ivotnu sredinu
svakog pojedinca u prvom redu ?ini dru?tvo kome pripada ? skup jedinki povezanih međudjelovanjem i suradnjom u odr?avanju zajedni?kog ?ivota. Najjednostavnije: ?ovjek je ?ovjeku najbli?a prirodna sredina. U prirodi nisu rijetki primjeri socijalnih vrsta
?ivotinja
, a dru?tvena organizacija nekih
insekata
(npr.) je, u izvjesnim detaljima, i slo?enija od ljudske. Međutim, u dru?tvima insekata dominira
geneti?ki
određeno i “ukalupljeno”
instinktivno pona?anje
, dok su ljudska dru?tva jedinstvena po tome ?to po?ivaju na kulturi, koju individua ne nasljeđuje genima nego sti?e
u?enjem
.
Dru?tvena i op?a kultura daju karakteristi?ni pe?at sveobuhvatnim oblicima i podru?jima ?ovjekovog ?ivota i rada, djelovanja i pona?anja, dru?tvene organizacije i proizvodnih odnosa, op?e duhovnosti i duhovne nadgradnje itd. Ona ima svoje vremenske i prostorne odrednice, a predstavlja osobeno obilje?je određenih ljudskih grupa; u tom smislu mo?e se govoriti o kulturama raznih naroda, zemalja i epoha. Kulture pojedinih dijelova ?ovje?anstva su specifi?ne, historijski nastale cjeline, ?ije se komponente mogu, manje ili vi?e nezavisno, mijenjati ? međusobno pro?imati i oboga?ivati elementima drugih kultura.
[1]
[2]
Socioantropologija obuhvata mno?tvo u?ih nau?nih disciplina.
- Etnologija
uporedno prou?ava razli?ite ljudske zajednice, njihovu tradiciju, obi?aje i mitove, sistem srodni?kih odnosa, tabue i rituale, odnosno specifi?nosti materijalne, dru?tvene i duhovne kulture razli?itih naroda u ostvarivanju samo ?ovjeku imanentne kulturne adaptacije.
- Arheologija
istra?uje procese i forme op?ekulturnog
adaptacijskog
sistema, tragove i ostatke i??ezlih kultura, njihovo porijeklo i razvoj. Pritom opservira razna gradili?ta i analizira upotrebne, ukrasne i ostale predmete, njihova nalazi?ta i stani?ta.
- Lingvistika
prou?ava jezik, njegov razvoj, varijacije i ostale oblike izvornog komuniciranja te faktore koji su upravljali jezi?kim promjenama u diferencijaciji tih komunikacijskih sistema. Na mnogim podru?jima, kulturna antropologija se interdisciplinarno ve?e za tzv.
humanisti?ke nauke
, kao ?to su (peribioantropolo?ka)
psihologija
te
sociologija
,
historija
,
filozofija
i dr.
[3]
[4]
[5]
Iz op?e socioantropologije, u nekim
klasifikacijama
se izdvaja
antropologija kulture
(kulturolo?ka antropologija) ? nauka o sveukupnosti ove klju?ne adaptacije ljudske
vrste
na njeno specifi?no mjesto u op?oj ekonomiji
prirode
, uklju?uju?i i sferu
religijskog
?ivota (
sociologiju religije
). Etni?ke i druge razlike u kulturi gospodarstvenih odnosa u dru?tvu ? organizaciji sistema proizvodnje, tr?i?nog pona?anja i razmjene dobara, komparativno prou?ava
ekonomska antropologija
.
Antropologija umjetnosti
se bavi socijalnim i etni?kim osnovama umjetni?kog stvarala?tva i same umjetnosti (
likovna
,
muzi?ka
,
plesna
,
knji?evna
,
arhitektonska
itd).
- ^
Had?iselimovi? R. (2005): Bioantropologija ? Biodiverzitet recentnog ?ovjeka. Institut za geneti?ko in?enjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo,
ISBN
9958-9344-2-6
.
- ^
Boaz N. T., Almquist A. J. (1999): Essentials of biological anthropology. Prentice Hall, Upper Saddle River, New Yersey,
ISBN
0-13-080793-1
.
- ^
Dobzhansky Th. (1962): Mankind Evolving ? The Evolution of the Human Species. Yale University Press, New Haven and London.
- ^
Hiernaux J. (1969): Egalite ou inegalite des races? Editions Hachette, Paris.
- ^
Had?iselimovi? R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Univerzitetska knjiga, Svjetlost, Sarajevo,
ISBN
86-01-02217-0
.
|
|---|
| Primarne
| |
|---|
| Interdisciplinarne
| |
|---|
| Ostale
| |
|---|