한국   대만   중국   일본 
Ro?aje - Wikipedia Idi na sadr?aj

Ro?aje

Koordinate : 42°50′38″N 20°10′08″E  /  42.84389°N 20.16889°E  / 42.84389; 20.16889
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
Ro?aje

Рожа?е
grad
Општина Рожа?е
pogled na Rožaje
pogled na Ro?aje
Službeni grb Rožaje
Grb
Rožaje nalazi se u Montenegro
Rožaje
Ro?aje
Lokacija u Crnoj Gori
Koordinate: 42°50′38″N 20°10′08″E  /  42.84389°N 20.16889°E  / 42.84389; 20.16889
Dr?ava Crna Gora
Vlada
 ?  Gradona?elnik Rahman Husovi? ( BS )
Povr?ina
 ? Op?ina 432 km 2
Najve?a nadmorska visina 1.110 m
Stanovni?tvo  (2011)
 ? Op?ina 22.964
 ?  Op?ina (gusto?a) 53,16 /km 2
 ? Naselje 9.422
Vremenska zona CET ( UTC+1 )
 ? Ljeti ( DST ) CEST ( UTC+2 )
Po?tanski broj 84310
Pozivni broj + 382 (051)
Registracija vozila RO
Veb-sajt Op?ina Ro?aje
Ro?aje, d?amija "Sultan Murat II"

Ro?aje ( ?ir. Рожа?е , albanski : Rozhaje ) su grad i naseljeno mjesto, te sjedi?te op?ine u Crnoj Gori .

Etimologija [ uredi | uredi izvor ]

Trgovi?te je ime dobilo ili po starom trgu u Ro?ajama ili tako ?to je ?ire podru?je naslijedilo naziv starog Trgovi?ta nakon izdvajanja Novog Pazara u poseban kadiluk. Naziv Ro?aje nastao je ili od karakteristi?nih kre?nja?kih klikova u obliku rogova iznad kojih se nalazilo staro utvrđenje ili po Ru?inoj crkvi ?iji se ostaci vide u Suhom Polju.

Geografija [ uredi | uredi izvor ]

Ro?aje se nalaze u gornjem toku rijeke Ibar, na raskrsnici puteva od Berana ka Pe?i , Novom Pazaru i Kosovskoj Mitrovici . Naselje se prostire u ledni?kom basenu s obje strane Ibra, na mjestu gdje se sa prijevoja Kula na ?ljebu, kojom se prelazi iz gornjeg Ibra u Metohiju i Turjak, preko kojeg vodi put iz Limske u Ibarsku dolinu, silazi u dolinu Ibra. Geografski gledano, Ro?aje pripadaju podru?ju Sand?aka .

Grani?i se sa op?inama Berane i Petnjica u Crnoj Gori, Tutin u Srbiji te Istok i Pe? na Kosovu . Najni?a nadmorska visina iznosi 700 m, a najve?a 2.403 m.

Ro?ajama pripadaju i naselja ?usteri i Band?ovo Brdo. ?usteri se prostiru između Grahova?e, Lovni?ke rijeke i Ibra, a Band?ovo Brdo između Ibra i Crnje.

Klima [ uredi | uredi izvor ]

Klima u Ro?ajama je kontinentalna sa odlikama planinske. [1] Koli?ina godi?njih padavina, od 800 do 1.300 mm, nije velika s obzirom na nadmorsku visinu i blizinu Jadranskog mora . Planine Hajla i Cmiljevica spre?avaju prodor vla?nih vjetrova u dolinu Ibra. Najvi?e godi?njih padavina je tokom oktobra, kada po?inje padati i snijeg koji predstavlja tre?inu svih padavina. U planinskim predjelima dosti?e debljinu od 2 do 3 m. Krajem marta preovlađuju vjetrovi koji izazivaju naglo topljenje snijega.

Historija [ uredi | uredi izvor ]

Tokom srednjeg vijeka ro?ajski kraj nalazio se na podru?ju srpske dr?ave . U osmanlijske ruke pao je 1455. Pod imenom Ro?aje grad se prvi put spominje 1585.

U doba osmanlijske vladavine, na podru?ju Ro?aja osnovana je Trgovi?ka nahija, koja je u narodu nazivana Ro?ajskom. Na po?etku je pripadala Vu?itrnskom , a od 1527. Prizrenskom sand?aku . [2] Nakon poraza Osmanlija u Prvom balkanskom ratu podijeljena je na dvije oblasti. Jugozapadni dio pripao je Crnoj Gori, a sjeveroisto?ni Srbiji dobiv?i ime ?tavica (Tutin). U ranijim periodima obuhvatala je i gornji Bihor , Pe?ter i dio novopazarske okolice. Geografski i etni?ki gledano, Ro?aje i Tutin predstavljaju jednu cjelinu.

Ro?aje se pod imenom Trgovi?te javljaju u putopisima osmanlijskih histori?ara od po?etka 17. vijeka . Had?i-Kalfa Trgovi?te smje?ta između Novog Pazara, Bihora i Podmila (vjerovatno Budimlja ), navode?i da u njemu ?ive samo Srbi .

Du?e-pa?a obnovio je 1638. utvrđenje koje su poru?ili ustanici i na obli?njem brdu Izlit sagradio stra?aru kako bi kontrolisao puteve i prolaze od napada Klimenti . Pogubio je kneza Hota?a, a ?enu i djecu prodao kao roblje. Stara tvrđava bila je smje?tena između Ibra i Lovni?ke rijeke. Imala je kulu i vi?e manjih zgrada opasanih velikim zidom. U njoj su poslije 1912. sagrađene ?kola i crkva, a poru?ene tokom Drugog svjetskog rata .

Tokom Velikog be?kog rata , srpski ustanici su 1689. prodrli do Bijelog Polja . Dok je austrijska vojska boravila u Pe?i i Pri?tini , Osmanlije su 1690. povratile Ro?aje. Po?etkom 18. vijeka po?inje proces iseljavanja srpskog i naseljavanja predaka dana?njeg stanovni?tva, prije svega Klimenti i Ku?a . Klimente su odmah prihvatile islam , dok je kod Ku?a taj proces tekao sporije. Obi?no su islam prihvatali sinovi doseljenika. Preostali i dio naseljenog stanovni?tva u?estvovao je u ustanku patrijarha ?akabente 1737. Tokom 18. vijeka Ro?aje je razoreno vi?e puta te je ostalo malo naselje.

Krajem 18. vijeka, ro?ajski muslimani podijelili su se u dva tabora. Ku?i su podr?avali pe?ke Mahmudbegovi?e, predstavnike osmanlijske vlasti, a Klimente odmetnutog skadarskog vezira . U tom sukobu vlast u ro?ajskom kraju preuzeli su Gani?i, predstavnici Ku?a. Tokom Prvog srpskog ustanka Ro?ajci su slali vojsku protiv ustanika kod Suvog Dola gdje je poginuo vojskovođa Gani?. U periodu od 1825. do 1831. vlast je u Ro?ajama preko suvodolskog kadije Hasana Hota poku?ao preuzeti skadarski vezir. Hot je mnoge Ro?ajce poslao u Skadar gdje su pogubljeni. Gani?i su 1831. uspjeli preoteti Suvi Do od Hota.

Za vrijeme pokreta za autonomiju Bosne , Ro?ajci su se kolebali između podr?ke pokretu i pe?kim pa?ama, sultanovim pristalicama. Kada su Osmanlije po?ele suzbijati pokret, Ro?ajci su otkazali poslu?nost. Gani?i su se nakon zajedni?kog napada Bosanaca i Pazaraca povukli u Ro?ajsku pe?inu i branili sve do dolaska pomo?i Arslan-pa?e Pe?kog. 1837. u gradu je bilo oko 60 ku?a, d?amija, hanovi i tvrđava u ru?evinama.

Ro?aje su 1847. iz Skadarskog premje?tene u Bosanski pa?aluk . Bosanski veziri predvodili su sredinom 19. vijeka ekspedicije jer Ro?ajci nisu htjeli pla?ati da?bine. Mnogi ro?ajski prvaci odvedeni su u Travnik kao taoci. Odmetni?tva u ro?ajskom kraju nisu prestala sve do 1912. Nije po?tovana centralna vlast, a kajmakam je bio marioneta plemenskih vođa. Ro?ajci su nerado i?li u vojsku, sem u slu?aju rata protiv Srbije i Crne Gore kada su u?estvovali kao samostalne plemenske jedinice. Mlađi dio grada u ovom se periodu po?eo razvijati oko Gani?a kule. Grad je imao ?etiri mahale : Ku?ansku, dvije klimentske (Zejnelagi?a i Kurtagi?a) i Cigansku . Prema statistici iz 1865, u kojoj su ura?unati samo mu?karci, u Trgovi?koj kazi ?ivjelo je 7.188 muslimana i 3.972 pravoslavca.

Pred Balkanske ratove u ?ar?iji je bilo 40 trgova?kih i zanatskih radnji. Od tada su Ro?aje po?ele naglo opadati, prije svega zbog siroma?enja aga, tada?nje dr?avne politike i opadanja sto?arstva. Ponovni razvoj po?eo je poslije Drugog svjetskog rata, prije svega zbog razvitka ?umske industrije. Od Balkanskih ratova do 1970-ih oko 4.500 Ro?ajaca iselilo se u Tursku , a veliki broj i u Sarajevo . [2]

Stanovni?tvo [ uredi | uredi izvor ]

Glavni ?lanak: Popis stanovni?tva u Crnoj Gori 2011 (Ro?aje)

Na popisu stanovni?tva 2011. godine op?ina Ro?aje imala je 22.964 stanovnika, od ?ega u samim Ro?ajama 9.422.

Op?ina Ro?aje [ uredi | uredi izvor ]

Broj stanovnika po popisima [3]
1948 1953 1961 1971 1981 1991 2003 2011
11.047 12.668 14.700 16.018 20.227 22.976 22.693 22.964

Napomena : Nastala iz stare op?ine Ro?aje koja nije mijenjala granice.

Ro?aje (naseljeno mjesto) [ uredi | uredi izvor ]

Broj stanovnika po popisima [3]
1948 1953 1961 1971 1981 1991 2003 2011
1.464 1.813 2.765 5.327 7.336 9.033 9.121 9.422

Popis 2011. [ uredi | uredi izvor ]

Napomena : Oznaka Z predstavlja za?ti?en podatak.

Raniji popisi [ uredi | uredi izvor ]

Ro?aje
1991 [5] 2003 [6]

ukupno: 9,033

    Muslimani 7,917 (87,64%)
    Crnogorci 568 (6,28%)
    Albanci 195 (2,15%)
    Srbi 87 (0,96%)
    Jugoslaveni 86 (0,95%)
    Romi 24 (0,26%)
    Turci 8 (0,08%)
    Hrvati 5 (0,05%)
    Slovenci 3 (0,03%)
    Mađari 1 (0,01%)
    Makedonci 1 (0,01%)
    Ukrajinci 1 (0,01%)
   ostali 1 (0,01%)
   neopredijeljeni 1 (0,01%)
   region. opr. 1 (0,01%)
   nepoznato 134 (1,48%)

ukupno: 9,121

    Bo?njaci 7,585 (83,15%)
    Muslimani 795 (8,71%)
    Srbi 244 (2,67%)
    Crnogorci 231 (2,53%)
    Albanci 188 (2,06%)
    Romi 15 (0,16%)
    Mađari 2 (0,02%)
    Rusi 2 (0,02%)
    Hrvati 1 (0,01%)
    Makedonci 1 (0,01%)
    Nijemci 1 (0,01%)
    Slovenci 1 (0,01%)
   ostali 6 (0,06%)
   neopredijeljeni 20 (0,21%)
   region. opr. 1 (0,01%)
   nepoznato 28 (0,30%)

Kultura [ uredi | uredi izvor ]

Od kulturnih institucija postoje Zavi?ajni muzej "Gani?a kula" i Centar za kulturu, a od udru?enja Udru?enje umjetnika "Kula" te folklorni ansambli KUD "Vrelo Ibra" i KUD "Centar za kulturu".

Centar za kulturu organizuje manifestacije: Međunarodni festival dje?ije pjesme "Zlatna pahulja", Ro?ajsko kulturno ljeto, Dani dijaspore, Septembarski dani kulture, Knji?evni susreti "Miroslav đurovi?" i Likovni salon Likovnog kluba "Kula". Osim toga, jednom godi?nje izlazi i ?asopis Ro?ajski zbornik . [8]

Obrazovanje [ uredi | uredi izvor ]

Na teritoriji op?ine Ro?aje nastava se odvija u dvije srednje i 10 osnovnih ?kola sa 12 podru?nih odjeljenja. Postoje i dvije pred?kolske ustanove.

Poznate li?nosti [ uredi | uredi izvor ]

Galerija [ uredi | uredi izvor ]

  • Kučanska džamija
    Ku?anska d?amija
  • srpska pravoslavna crkva "Ružica"
    srpska pravoslavna crkva "Ru?ica"
  • Ganića kula
    Gani?a kula
  • zgrada općine
    zgrada op?ine
  • hotel "Rožaje"
    hotel "Ro?aje"
  • sportska hala
    sportska hala
  • planina Hajla
    planina Hajla
  • rijeka Ibar na toku kroz Rožaje
    rijeka Ibar na toku kroz Ro?aje
  • panorama
    panorama
  • krajolik
    krajolik

Literatura [ uredi | uredi izvor ]

  • Lutovac, Milisav (1960). Ro?aje i ?tavica: antropogeografska ispitivanja . Beograd : Srpski etnografski zbornik.

Također pogledajte [ uredi | uredi izvor ]

Reference [ uredi | uredi izvor ]

  1. ^ "Op?tina Ro?aje ? Podaci o op?tini" (PDF) . Zajednica op?tina Crne Gore. Arhivirano s originala (PDF) , 8. 5. 2016 . Pristupljeno 13. 6. 2019 .
  2. ^ a b "STANOVNI?TVO RO?AJSKOG KRAJA" . Kosovo za Sand?ak. 22. 6. 2016.
  3. ^ a b Knjiga 9, Stanovni?tvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima , Republi?ki zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8.764.176
  4. ^ a b c Zvani?ni rezultati popisa na web stranici Zavoda za statistiku Crne Gore
  5. ^ "Nacionalni sastav stanovni?tva SFR Jugoslavije 1991" (PDF) . stat.gov.rs . Pristupljeno 5. 5. 2020 .
  6. ^ a b c Knjiga 1, Stanovni?tvo, nacionalna ili etni?ka pripadnost, podaci po naseljima , Republi?ki zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2004, ISBN 86-84433-00-9
  7. ^ "Vjerski sastav stanovni?tva SFR Jugoslavije 1991" (PDF) . stat.gov.rs . Pristupljeno 6. 5. 2020 .
  8. ^ "O Centru za kulturu Ro?aje" . Centar za kulturu Ro?aje. Arhivirano s originala , 17. 6. 2019 . Pristupljeno 17. 6. 2019 .

Vanjski linkovi [ uredi | uredi izvor ]

Portal iconPortal Crna Gora


Nedovr?eni ?lanak Ro?aje koji govori o gradu u Crnoj Gori treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.

Preuzeto iz " https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Ro?aje&oldid=3570279 "