Ovaj ?lanak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). Ako se pravilno ne potkrijepe pouzdanim izvorima, sporne re?enice i navodi mogli bi biti izbrisani. Pomozite Wikipediji tako ?to ?ete navesti validne izvore putem referenci te nakon toga mo?ete ukloniti ovaj ?ablon.

Betelgez
Pozicija Betelgez
Podaci posmatranja Epoha: J2000
Sazvije?đe	Orion
Rektascenzija	5h 55m 10.31s
Deklinacija	+07° 24' 25.3"
Vidljivi sjaj	+0,5 m
Tipizacija
Spektralna klasa	M1-2 Ia-Iab
B-V indeks boje	+1,85
U-B indeks boje	2,32
Astrometrija
Udaljenost	430 SG (130 Pc )
Apsolutni sjaj	-5,3 do -5,0 M V
Vlastito kretanje
Rektascenzijski udio	+ 21 ×10 -3 "/god
Fizikalne osobine
Masa	20 M ?
Radijus	600 R ?
Luminozitet	10 000 L ?
Temperatura	3000 K
Vrijeme rotacije	2070 do 2355 dana
Procijenjena starost	oko 10 mil. g
Ostali nazivi
Oznaka po Bayer-u	α Orionis
Oznaka po Flamsteedu	58 Orionis
Oznaka po Bonneru	BD+7°1055
Oznaka po BSK	HR 2061
Oznaka po Henry-Draper katalogu	HD 39801
Oznaka po SAO katalogu	SAO 113271
Oznaka po Hipparcos katalogu	HIP 27989

Betelgez (α Orionis, α Ori, 58 Orionis) je velika zvijezda u sazvije?đu Orion. Ostali nazivi su: Betelguex; Betelgeuze; Beteiguex; Betelgeuse; Al Mankib ( arapski : ??????? ). Poznat je pod nazivom rame Oriona .

Etimologija [ uredi | uredi izvor ]

Porijeklo imena nije jo? razja?njeno. Dodatak elgeza potje?e od El Jauza arapskog naziva za Orion. El Jauza je ?ensko ime iz arapskih legendi koje zna?i "jedna u sredini". Također postoji interpretacija od fraze D?ad el Jauza odnosno Ruka Al Jauze ?ta bi isto zna?ilo koliko i Ruka Oriona . Dalje mogu?e da je rije? Al Jauza pogre?no izgovorena tokom evropske renesanse . D?ad Al Jauza (Ruka Oriona) prevedeno kao Bejt El Jauza (Ku?a Oriona). Na ovaj na?in poku?ava se objasniti porijeklo imena Betelgeza.

Osobine [ uredi | uredi izvor ]

Udaljena je 643 sg s apsolutnim sjajem od -6,05 mag. Betelgeza je druga zvijezda po sjajnosti u sazvije?đu Orion. Ubraja se crvene i sjajne superdivove spektralne klase M2Iab. Budu?i da neka mjerenja pokazuju sjajnost 100.000 ja?u od Sunca, to dovodi u pitanje pripadnosti spektralnoj klasi M . Njen pre?nik kre?e se između 0,043-0,056 uglovnih sekundi. Ubraja se u polupravilne promjenjive zvijezde , promjena se kre?e od 0,2-1,2 mag. Ovu karakteristiku prvi je zapazio John Herschel koji je isto naveo 1836. u svom djelu Outlines of Astronomy . Starost zvijezde se procjenjuje na oko 10 miliona godina, njena evolucija je brza zbog velike mase. mogu?i je kandidat za supernovu idu?ih milion godina. U slu?aju da postane supernova , njen sjaj bi nadma?io sjaj Mjesec a. ^[1]

Asterizam [ uredi | uredi izvor ]

?lanica je dva asterizma: Zimskog trougla (ili Veliki ju?ni trougao) i Zimskog osmougla . Zimski trougao ?ine pored Betelgeze: Sirijus ( Alpha Canis Majoris ) i Prokion ( Alpha Canis Minoris ). Sirijus i Prokion su također ?lanice Zimskog ?estougla sa: Rigel om, Aldebaran om, Kapelom , Polideukom .

Reference [ uredi | uredi izvor ]

Vanjski linkovi [ uredi | uredi izvor ]

Betelgeuse na Wikimedia Commonsu.

• Spektar zvijezde Betelgez
• Usporedba sa drugim nebeskim tijelima