Commios
a oa roue an
Atrebated
, e
Galia
er
Ian kantved kent JK
.
Bevan a rae an
Atrebated
en daou du da
Mor Breizh
.
E
57 kent JK
en em gannas an Atrebated a-enep un armead roman a 15 000 den, renet gant
Julius Caesar
, ha flastret e voent, asambles gant an
Nervii
, en
emgann ar Sabis
. Anvet e voe ur roue nevez en o fenn, gant Caesar, Commios e anv.
E
55
e voe kaset Commios da
Enez Vreizh
gant ar Romaned, e penn ur bagad marc'heien, ha karget e oa da lavarout da Atrebated Breizh chom hep stourm ouzh ar Romaned a oa o vont d'o aloubin, dre ma krede Caesar en defe levezon war e bobl. Bac'het e voe gant ar Vrezhoned avat ha chadennet. Dont a reas neuze ar Romaned, trec'het e voe ar Vrezhoned, dieubet Commios ganto da vont da c'houlenn ar peoc'h. Rein a reas ur bagad marc'heien eus e bobl da sikour Caesar da faezhan ar Vrezhoned.
Da vare eil treizhadenn Caesar da Vreizh ez eas Commios da c'houlenn digant ar brezelour
Cassivellaunos
kodianan. Feal e chomas da Julius Caesar da goulz emsavadegou
54 kent JK
ha se zo kaoz ne voe ket lakaet tailhou war an Atrebated gant Caesar, hag evit trugarekaat Commios e voe lakaet da roue war ar
Morini
ouzhpenn.
E
53
, goanv anezhi, p'edo Caesar e
Gallia Cisalpina
, e kavas da
Titus Labienus
edo Commios oc'h iriennan a-enep ar Romaned gant Galianed all. Ha Labienus da gas un ofiser, Gaius Volusenus Quadratus, hag un toullad
kantenerien
da ober da Commios dont d'e gaout, ha war an hent e lazhjent an treitour. Commios a deuas a-benn da dec'hel, met gloazet e voe e benn. Touin a reas ne raje emglev ebet ken gant ar Romaned.
En
52 kent JK
ez eas gant un armead da sikour emsavadeg
Verkingetoriks
gronnet e
Seziz Alesia
. Pa voe flastret arme ar brezelour arvern ez eas Commios da rein harp d'ar
Bellovaked
gant 500 German. Trec'het e voent, ma rankas Commios klask repu e Germania.
En
-51
e tistroas d'e vro gant un toullad marc'heien evit derc'hel d'ober un tamm brezel d'e enebourien.
Marcus Antonius
, a oa e penn ul lejion, a roas urzh da
Volusenus
da vont war-lerc'h Commios, ha Volusenus da vont laouen. Emgann a voe, Volusenus a voe trec'h, met gloazet e oa e c'har gant ur goaf-bann. Commios a dec'has, a c'houlennas ar peoc'h dre hanterourien. Kinnig a reas gouestlidi, prometin chom sioul, mont da vevan e-lec'h ma karje Caesar, gant ma ne welje Roman ebet ken. Antonius a roas e c'her.
Hervez ur skrid eus ar Ian kantved, ar
Strategemata
, gant
Sextus Julius Frontinus
, e tec'has Commios da Enez Vreizh gant e gompagnuned, ha Caesar war e lerc'h. Pan erruas dirak Mor Breizh e kavas avel a-du, hogen izelvor, ma chomas al listri war an aod. Daoust da se e c'hourc'hemennas Commios lakaat da ouel. Caesar, p'o gwelas a bell, a gredas e oant war vor, hag a baouezas da redek bec'h dezho.
Diwar gement-se e kreder ne badas ket an ehan-brezel marc'hataet gant Antonius hag ec'h adkrogas ar brezel etre Commios ha Caesar. Hervez John Creighton e vije bet kaset Commios da Vreizh, goude graet an emglev ehan-brezel gant Antonius - eno e vije bet peursur da chom hep gwelout Roman ebet ken -, hag istorig Frontinus a rankje ober dave d'un dec'hadenn a-raok an emglev, pe ne vije nemet ur vojenn klevet gant Frontinus pa oa gouarnour
Britannia
, etre 75 ha 78. Hervez Creighton bepred e oa bet lakaet Commios da roue en Enez Vreizh gant harp Caesar, e oa bet adsavet e vrud goude lakaet e daol-treitouriezh war gont Labienus (a zilezas kostezenn Caesar e-pad ar Brezel diabarzh (etre -49 ha -45).
Gouzout a reer e oa roue an Atrebated en enez war-dro ar bloaz
-30
, e skoe moneiz gant e anv war ar pezhiou, e oa e ger-benn e Calleva, hiriv
Silchester
, betek en
-20
, hag en dije bet tri mab eno, hag an tri a renas war e lerc'h war
Atrebated
Enez Vreizh
:
- Tincomarus
a renas gant e dad adal
25 goude JK
betek ar bloaz
7
goude JK, met goude marv o zad e vije bet rannet ar rouantelezh etre Tincomarus (en hanternoz, ha Calleva e ger-benn) hag e vreur Eppilus (er c'hreisteiz),
- Eppillus
,
8
-
15
, ha
Noviomagus
e ger-benn,
- Verica
,
15
-
40
.
Bevet en deus Commios e mare ar c'hentan darempredou entre Roma hag Enez Vreizh, en em gannet eo evit Caesar da gentan hag enep dezhan goude. Hogen kement-se n'ouzer nemet dre un testeni, hini Frontinus, a voe e penn lejionou roman Breizh etre 69 ha 98.
Anv Commios a weler war bezhiou moneiz e Galia, goude an aloubadeg, gant Garmanos pe Carsicios. Diwar gement-se e c'haller kompren en devoa miret un tamm galloud e Galia, petra bennak ma oa o ren tramor, ha marteze en devoa rejanted pe adrouaned. Garmanos ha Carsicios a oa marteze mibien dezhan, ha skrivaen a raent anv o zad war o fezhiou-int.
- (en)
Malcolm Todd: Commius (fl. 57?50 BC). In: H. C. G. Matthew, Brian Harrison (Hrsg.): Oxford Dictionary of National Biography, from the earliest times to the year 2000 (ODNB). Band 12 (Clegg?Const). Oxford University Press, Oxford 2004,
ISBN 0-19-861362-8
, S. 868?869, online (Lizenz erforderlich), Stand: 2004