Яфа Кра?на   ?зра?ль [1] Каардынаты 32°03′08″ пн. ш. 34°45′11″ у. д. H G Я O Яфа на карце ?зра?ля

Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Яфа , г?старычная назва ?ап?я ^{[2] [3]} ( ??р. : ??? ; араб. ???? ‎‎; грэч. Ι?ππη ) ? адз?н з гало?ных парто? Старажытнага ?зра?ля ? адз?н з найстаражытнейшых бесперапынна населеных гарадо? свету . Сюды прыходз?л? карабл? з паломн?кам? ? ?ерусал?м . Цяпер аб’яднана з Тэль-Ав?вам у адз?ны горад ? Тэль-Ав???Яфа.

Некаторыя старажытнагрэчаск?я п?сьменн?к?, паводле Страбона , называл? Яфу месцам вызвалення Персеем Андрамеды ^[4] .

Адсюль, паводле старазапаветнай кн?г? прарока Ёны , прарок Ёна адправ??ся ? падарожжа ( Ёна. 1:3 ).

Паводле новазапаветнай кн?г? Дзе? святых апостала? , у Яфе было ?я?ленне апосталу Пятру ? ?васкрэсне праведнай Тав?фы . ( Дз. 9:36-42 , Дз. 10:9-21 )

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Старажытны перыяд [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У раёне Музея старажытнасцей Яфы знойдзены самыя старажытныя археалаг?чныя сведчанн? ? рэштк? абарончых умацавання? вакол Яфскага ?згорку ( XVIII ст. да н.э.  ? час пачатку заваёвы Ег?пта г?ксосам? ). На тэрыторы? Парка Брамы Рамсеса (маецца на ?вазе ег?пецк? фараон Рамсес II ) был? выя?лены рэштк? пасел?шча перыяду 2-й паловы XVII  ? 1-й паловы XVI ст. да н.э.

Упершыню згадана ? ег?пецкай хрон?цы XV ст. да н. э. , дзе Яфа ф?гуруе ? сп?се захопленых фараонам Тутмосам III гарадо?. У пап?русе Харыса 500 , як? захо?ваецца ? зборах Брытанскага музея , датаваным часам? XIX дынасты? (магчыма Рамзеса II ), змешчана старажытнаег?пецкая аповесць ≪ Узяцце Юпы ≫ (?апы, т.б. Яфы), якая ап?свае ваенную х?трасць палкаводца фараона Менхепера (т.б. Тутмаса III ) Джэхуц? , як? падманам захап?? горад ^[5] .

Пры рымлянах, нягледзячы на частую змену ?ладаро? ? Пампей , Юл?й Цэзар , Марк Антон?й , Клеапатра , Актав?ян А?густ , ?рад Вял?к?  ? горад разв?ваецца ? кв?тнее. Аднак спроба я?рэйск?х па?станца? перарэзаць марск?я камун?кацы? рымлян падчас ?удзейскай вайны стала прычынай разбурэння Яфы. Пра?да, не?забаве Веспас?ян адбудава? горад ? да? яму ?мя Флав?я ?апа .

Сярэднявечча [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 636 годзе Яфу захап?л? арабы, з гэтага часу яна губляе сваё значэнне як крэпасць ? цэнтр гандлю. Тольк? порт працягвае функцыянаваць, хоць ? ён паступова пусцее, застаючыся тольк? гало?ным пунктам прыбыцця ? Святую Зямлю п?л?грыма? ? ??дзея? ? хрысц?ян.

Карэнныя змены адбыл?ся з прыходам крыжако? у 1100 годзе. ??дзе? ? мусульмане выганы з Яфы. Горад ста? стал?цай графства Яфы ? Аскалона , пачынаецца акты?нае буда?н?цтва. Яфск? порт ста? асно?ным пунктам забеспячэння ≪Хрыстова во?нства≫. Сюды прыбываюць падмацаванн? ? п?л?грымы-хрысц?яне. У 1187 войск? Салах-ад-Дз?на пад камандаваннем Аль-Мал?к аль-Адыль захап?л? ? зруйнавал? Яфу. Падчас III-га крыжовага паходу , у 1191 годзе, Рычард ?льв?нае Сэрца заня? горад, у 1192 годзе ? б?тве пры Яфе адстая? яе перад войскам? Салах-ад-Дз?на, пасля Рычард ? Салах-ад-Дз?н заключыл? Яфск? дагавор , як? скончы? ба? III-га крыжовага паходу. Спробы адбудаваць горад падчас VI-га ? VII-га крыжовых пахода? прывял? ^{[ крын?ца? ]} да яго разбурэння ? 1268 годзе мамлюцк?м султанам Бейбарсам I , з перасцярог? вяртання крыжако?, наступныя 400 гадо? Яфа не функцыянавала як порт.

У 1799 годзе пасля шасц?дзённай аблог? горад узя? Напалеон I Банапарт ^[6] .

Найно?шы час [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 1921 годзе адбыл?ся беспарадк? ? Яфе , праз ?х Брытан?я абмежавала я?рэйскую ?м?грацыю.

У красав?к 1936 годзе пачал?ся антыя?рэйск?я беспарадк? ? Яфе, арабск?я па?станцы часова захап?л? кантроль над горадам (гл. арабскае па?станне 1936?1939 гадо? ).

Пасля 2-й сусветнай вайны , у 1950 годзе, гарады Тэль-Ав?? ? Яфа аб’яднаны ? к?руюцца адным мун?цыпал?тэтам. Аднак, Яфа захавала сваю адметнасць.

Г?старычная частка Яфы ператворана ? адз?н вял?к? турыстычны ? мастацк? цэнтр са шматл?к?м? рэстаранам?, мастацк?м? галерэям?, майстэрням? мастако?, ≪блышыным?≫ рынкам?, салонам?, музеям? ? археалаг?чным? раскопкам?. Насельн?цтва своеасабл?вае ? мастак?, музыканты, скульптары ? людз? ?ншых ≪творчых спецыяльнасця?≫.

Эканом?ка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Яфск? порт да гэтага часу працуе па прызначэнн?, хоць няда?на ? адной з яго частак адкрыл? гандлёвы цэнтр з рэстаранам? ; старыя св?рны ? склады перараб?л? пад крамы, рэстараны ? бары з в?дам на мора. ^[7]

Славутасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Музе? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Музей старажытнасцей Яфы
• Падземны археалаг?чны музей на плошчы Кдумым
• Музей г?сторы? Яфы

Галерэ? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Салон скульптур Франка Мейслера
• Галерэя Фаркаша  ? калекцыя г?старычных ?зра?льск?х плаката?

Будынк?, пабудовы ? помн?к? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Гадз?н?кавая вежа
• Рэштк? крапасной сцяны часо? Асманскага ?ладарства
• ≪Калона веры≫ на Французскай пляцо?цы
• Дом Сымона Кажэ?н?ка, паводле хрысц?янскай традыцы?, на яго даху апосталу Пятру было ?я?ленне чыстых ? нячыстых жывёл, як?я сыходзяць з неба ( Дз. 10:5-16 ) ^[8] . Цяпер дом належыць армянскай сям’? Закаран.
• Яфск? маяк ^[en] , знаходз?цца на двары дома Закаран.

Турыстычныя аб’екты, парк? ? месцы адпачынку [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Яфск? порт
• Марская набярэжная
• Плошча Кдумым
• Парк Брамы Рамсеса
• Мост жадання?
• Пагорак ха-П?сга (назвываны таксама А-П?сга )
• Стары Яфск? Хостэль, чыё начынне цалкам сабрана з мясцовага антыкварыяту

Культавыя збудаванн? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Цэрквы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Царква Святога Георг?я ( ?ерусал?мск? патрыярхат  ; арабская правасла?ная грамада)
• Царква Святога Пятра ? Тав?фы на падворку праведнай Тав?фы (падпарадкаваны Рускай духо?най м?с?? ? ?ерусал?ме , Маско?скага патрыярхату )
• Царква рускага прыходу ? ?мя святой праведнай Тав?фы ? грэчаск?м правасла?ным манастыры М?хала Арханёла
• Царква Святога Пятра (францысканская)
• Царква Святога Антон?я (рымска-катал?цкая)
• Англ?канская царква
• Царква ?ману?ла (лютаранская)

Манастыры ? кляштары [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Манастыр М?хала Арханёла каля Яфскага порта, вул. Netiv HaMazalot (?ерусал?мск? патрыярхат). У манастыры знаходз?цца рэз?дэнцыя арх?еп?скапа ?ап?йскага; ^[9] а таксама руская ? румынская грамады, як?я маюць права з санкцы? арх?рэя-настаяцеля манастыра здзяйсняць та?нствы хрышчэння , шлюбу ? адпяванн? для асоб, як?я маюць ?зра?льскае грамадзянства .
• Манастыр Святога М?калая (Яфа) ^[en] ( армянск? ; будынк? ? уласнасць армянскага патрыярхату ? ?ерусал?ме )
• Манастыр Святога Антон?я ( маран?цк? )
• Манастыр Святога Антон?я ( копцк? ).

Тэатры [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Тэатр ≪Ха-С?мта≫ (≪Завулак≫)
• Тэатр ≪Гешэр≫ (≪Мост≫)
• Я?рэйска-арабск? тэатр

Галерэя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Яффа // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона . ? СПб. , 1908?1913.
• Яффа // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : В 86 томах (82 т. и 4 доп.)  (руск.) . ? СПб. , 1890?1907.
• Артыкул ≪ Яффа ≫ у Электроннай я?рэйскай энцыклапеды?

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Яфа